Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish masalalari
”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
101
O‘ZBEKSITON
RESPUBLIKASIDA KORRUPSIYAGA QARSHI
KURASHISHNI
TA’LIMDAN
BOSHLASH KERAK
Mirzayev G
‘
iyosbek Isroil o
‘
g
‘
li
Korrupsiyaga qarshi kurashish
“Komplaens
nazorat”
tizimini boshqarish
bo‘lim
Bosh mutaxassisi Toshkent davlat yuridik universitetining
Ixtisoslashtirilgan filiali
E-mail: giyosbek.mirzayev91@mail.ru
Annotatsiya:
Mazkur maqola orqali korrupsiyaviy munosabatlarning
vujudga kelishida ijtimoiy va yuridik omillar, korrupsiya jinoyatlarini yuridik
ahamiyati, manfaatlar
to‘qnashuvining
huquqiy oqibatlari, korrupsiyaning
bugungi kundagi holati, korrupsiyani
yo‘q
qilishning samarali mexanizmlari,
fuqarolarda korrupsiyaga qarshi imunitetni shakllantirish masalalari yoritib
beriladi.
Kalit
so‘zla
r:
korrupsiya tushunchasi, korrupsiyaga nisbatan jinoiy
jazo, manfaatlar
to‘qnashuvi,
korrupsiyaviy harakatlar
,
nepotizm, mentalitet,
korrupsiya jinoyatlarining statistikasi.
Bugungi huquqiy-demokratik davlat va fuqarolik jamiyatda
korrupsiya jinoyatlarining avj olishi, har bir zaxmatkash insonning
korrupsiya bilan
to‘qnash
kelishi juda katta fojiadir. Shunday ekan
korrupsiya jinoyati
o‘z
xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasiga
ko‘ra:
ijtimoiy xavfi katta
bo‘lmagan
jinoyatlardan tortib
og‘ir
va
o‘ta
og
‘ir
jinoyatlar darajasigacha kvalifikatsiya qilinadi.
“Dunyo
tafakkuri korrupsiya muammosini hal qilmay turib, davlat
boshqaruvi vazifalarini samarali hal qilib
bo‘lmasligiga
allaqachon ishonch
hosil
qilgan”.
Bu borada barcha davlatlar
o‘zining
milliy qonunchiligida
korrupsiya
ya’ni
poroxo‘rlik
jinoyatini oldini olish choralarini tizimli amalga
oshirib kelmoqda. Afsus va nodomadlar
bo‘lsinki,
O‘zbekiston
Respublikasi
korrupsiyaga qarshi kurashish siyosatida boshqa iqtisodiyoti rivojlangan
davlatlardan ancha orqada qolib ketgan edi. Bunga bir qator arzirli sabablar
mavjud. Jumladan: korrupsiya jinoyatini sodir etgan shaxslarga nisbatan
qo‘llaniladigan
jazolarning liberallashgani; mustaqillikka erishganimizdan
so‘ng
25 yil
o‘tibgina
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish
to‘g‘risidagi”
maxsus
qonunni qabul qilinganligi; BMTning korrupsiyaga qarshi kurash
konvensiyasi 2003-yil 9-dekabrda qabul qilingan
bo‘lsada,
O‘zbekiston
uni
ham
to‘rt
yarim yil
o‘tib,
2008-yil 7-iyulda ratifikatsiya qildi. Bu esa
o‘z
navbatida mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi kurashish siyosatimizni
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish
masalalari”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
102
uzoq yillar uhlab qolganining dalolatidir. Buning isboti sifatida
“
Xalqaro
Transparency International Corruption Perceptions Index (CPI) tashkiloti
har yili Korrupsiyaga qarshi Konvensiyaga
a’zo
davlatlarning reytingini
e’lon
qilib boradi, jumladan, ushbu
ro‘yxatga
ko‘ra
O‘zbekiston
2016-yil 185
ta mamlakatdan 156-
o‘rinni
egalladi. Keyingi yillarda
O‘zbekiston
ko‘rsatkichlari
pasayganligini
ko‘rish
mumkin,
ya’ni
2017-yilda 157-
o‘rinni,
2018-yilda 158-
o‘rinda”
e’tirof
etilganidir. Bugungi kunda korrupsiyani
yo‘q
qilish uchun asosiy qurol bu bilim,
ma’naviy
yetuklik va holollik. Bunday
yetuklikka shaxs qanday erishadi? Albatta,
ta’lim
-tarbiya bilan. Hech
shubxasiz, korrupsiyani biz
yo‘q
qilishga bel
bog‘laga
n ekanmiz. Insonlarni
huquqiy ongini, huquqiy madaniyatini, vatanparvarlik
tuyg‘ularini
shakllantirishimiz lozim. Bu borada amalga oshiradigan birinchi ishimiz,
ta’lim
tizimini isloh qilishdir. Chunki,
ta’lim
insonlarni ilmiy va madaniy
yetuklikka eltuvchi
yo‘l
hisoblandi. Shuning uchun
ta’lim
tizimini
korrupsiyadan holi soha qilishimiz kerak.
Korrupsiya nima?
–
degan savol
tug‘ilishi
tabiiy.
“Korrupsiya
–
shaxsning
o‘z
mansab yoki
xizmat mavqeyidan shaxsiy manfaatlarini yoxud
o‘zga
shaxslarning manfaatlarini
ko‘zlab
moddiy
yoki nomoddiy naf olish maqsadida qonunga xilof
ravishda foydalanishi, xuddi shuningdek bunday
nafni qonunga xilof ravishda taqdim
etish”
hisoblanadi.
Manfaatlar
to‘qnashuvi
esa
–
shaxsiy manfaatdorlik xodimining
mansab yoki xizmat majburiyatlarini
lozim darajada bajarishiga
ta’sir
ko‘rsatayotgan,
ta’sir
ko‘rsatishi
mumkin
bo‘lgan
hamda
shaxsiy
manfaatdorlik
bilan davlat boshqaruv tizimining
huquqlari va qonuniy
manfaatlari
o‘rtasida
qarama-qarshilik
yuzaga kelayotgan yoki yuzaga
kelishi mumkin
bo‘lgan
vaziyat. Bugungi kunda ayrim oliy
ta’lim
muassasalarida ishga kirishdan tortib, xodimlarga nisbata imtiyozlar va
rag‘batlantirishlarni
qo‘llashda
ham
mas’ul
rahbarlarning harakatlarida
manfaatlar
to‘qnashuvi
yaqqol
ko‘zga
ko‘rinib
qolmoqda. Manfaatlar
to‘qnashuvi
korrupsiyaning nomoddiy naf
ko‘rinishi
bo‘lib,
ikki tarafning
bir-birlariga nisbatan tekin xizmatlar
ko‘rsatish,
ma’lum
vazifalarni bajarib
berishda namoyon
bo‘ladi.
Bundan
o‘n
yillar oldin tuman, shahar markazlaridagi rus tiliga yoki
boshqa fanlarga ixtisoslashtirilgan maktablarga bolalarni kiritish ham
korrupsiya yo
‘li
bilan amalga oshirish boshlanib ketdi. Boyni bolasi
o‘qigan
maktablarda
o‘rta
hol yoki
kambag‘al
oilaning balalari
o‘qishini
tasavvur
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish masalalari
”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
103
qilib
bo‘lmaydigan
darajada
bo‘
lib ketgandi. Bu yerda bolaning bilimi,
intilishi umuman inobatga olinmay tanish-bilishchilik manfaatlar
to‘qnashuvi
avj olib ketgan edi. Ayrim nufuzli
o‘rta
maxsus kollejlarga kirish
ham korrupsiyaning mevasiga aylanib ketgandi. Jumladan: pedagogika,
tibbiyot hamda yuridik kollejlarga tanish bilishsiz yoki pora bermay kirdim
desa, talabalar bir-birini gaplariga ishonmaydigan davrga aylanib qolgandi.
Endi tassavur qiling! Hech qanday ilmi
yo‘q,
o‘z
sohasini yaxshi
o‘zlashtirmagan
pedagogdan jamiyatda qanday yetuk mutaxassiz yetishib
chiqadi. Uch yil tibbiyot kollejida
o‘qigan
hamshira ukol qilishni bilmasa,
vrach yozib bergan retsep
bo‘yicha
bemorlarga kapinitsa ulolmasa yoki
tomirga tusholmasa, siz
o‘zingizni
ishonib shunday mutaxassislarni
qo‘liga
topshirasizmi? Albatta
yo‘q.
Oliy
ta’lim
muassasalariga kirishda koruppsiya bormi desangiz, bu
savolga fuqarolarimiz kulib
“Siz
nima deb
o‘ylaysiz,
pul bermasdan bilim
bilan
o‘qishga
kirolasizmi”,
–
degan javob berishardi. Uddaburon kimsalar
xattoki,
ta’lim
tizimini yirik biznesga aylantirib korrupsiyani bolalatib
ulgurgandi. Xattoki, ayrim
o‘quv
yurtlarida qabul kvotalarini va soxa
yo‘nalishlarini
ommaga
e’lon
qilinmas edi. Chunki bu fakultetda yoki ana shu
soha mutaxassisligida oldindan gaplashilgan odamlarning farzandlari
o‘qirdi.
Ularga imtixonlar ham alohida tartibda nazoratsiz auditoriyalarda,
kerak
bo‘lsa,
bunker laqabli yollanma bilimdonlar kirib testlarini yechib
berish holatlarigacha ochiq oydin
bo‘lib
ketgandi.
Bunday korrupsiya avj olgan davrda yoshlar 3 yildan 6 yilgacha shu
abiturient maqomida universitet va institutlarga topshirib umrini
o‘tkazishga
majbur
bo‘lgan.
Bunga sabab yoshlarning kirish ballariga yetarli
darajada bilimga ega
bo‘lmaganligi
emas, shu oliy
o‘quv
yurtining talabasi
degan munosib nomga sazovor
bo‘lish
uchun amaldorlarga pora
bermaganliklari. Bunday adolatsizliklarni har bir sohada
ko‘rishimiz
mumkin. Ammo maqolamizning nomi
ta’lim
tizimida korrupsiyani oldini
olishga
bag‘ishlanganligi
sababli
ko‘roq
Oliy
ta’lim
bosqichini keng
yoritishga harakat qilamiz.
Jahon tajribasi shuni
ko‘rsatadiku,
korrupsiyaga qarshi keskin
choralar
ko‘rilmasligi
uning jinoiy, iqtisodiy va ijtimoiy muammodan siyosiy
muammoga aylanishiga, mamlakat konstitutsiyaviy tuzumining asoslariga
putur yetkazuvchi milliy ofat darajasiga chiqishiga sabab
bo‘lishi
aniq
ekanligi bugungi kunda butun dunyoda
o‘z
tasdig‘ini
topmoqda.
“Korrupsiya,
jumladan
poraxo‘rlik
jinoyatlari dunyo iqtisodiyotiga har
yili
o‘rtacha
2,6 trillion dollar zarar keltirmoqda. Bu esa dunyo yalpi ichki
mahsulotining 3 foizini tashkil
etadi”.
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish
masalalari”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
104
Korrupsiya jinoyatlariga qarshi kurashish va uni sodir etilishini
barvaqt aniqlash maqsadidagi ishlar
O‘zbekiston
Respublikasining asoschisi
birinchi Prezidentimiz I. A.Karimov boshlab bergan edilar. Xususan,
I.Karimov tomonidan
O‘zbekiston
xalqining farovonligi, xavfsizligini
ta’minlash
yo‘lidagi
ustuvor
yo‘nalishlaridan
biri sifatida korrupsiyaga
qarshi
qat’iyat
bilan kurash olib borish kerakligini, korrupsiyaga qarshi
samarali kurashish huquqiy davlat qurishning asosiy sharti ekanligini
ta’kidlagan
edilar.
O‘zbekistonda
oliy
ta’limni
korrupsiyadan holi qilishga qaratilgan
samarali islohotlardan biri
O‘zbekiston
Respublikasining birinchi Prezidenti
I. Karimovning 2013-yil 28-uyundagi
“Yuridik
kadrlar tayyorlash tizimini
yanada takomillashtirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi
PQ-1990-son qarori
bilan
“Mamlakatda
o‘tkazilayotgan
demokratik va huquqiy islohotlar,
fuqarolik jamiyatini shakllantirishning yuksak talablari va zamonaviy
xalqaro standartlariga javob beradigan yuqori malakali yuridik kadrlarni
tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish maqsadida Toshkent davlat
yuridik instituti Toshkent davlat yuridik universiteti etib qayta tashkil
etilganligi. Toshkent davlat yuridik universitetida
o‘qitishning
yevropa
modul-kredit tizimiga bosqichma-bosqich
o‘tkazildi.
Oliy va
o‘rta
maxsus
ta’lim
vazirligi va uning oliy
ta’lim
muassasalariga
na’muna
bo‘la
oladigan
darajada shakllantirildi. Kirish imtihonlari ham bir muncha korrupsiyadan
yiroqlashdi. Haqiqiy bilimli kishi TDYU talabasi
bo‘lish
baxtiga muyassar
bo‘ldi.
O‘qitishning
modul-kredit tizimi talabaning real bilimini baholash
imkonini beradi. Unda chinakam inson omili
ro‘l
o‘ynamaydi.
Talabaning
fanlarni
o‘zlashtirishida,
o‘quv
semestrlarni muvaffaqiyatli yakunlashida
o‘qituvchi
talaba munosabtlari deyarli
yo‘qoldi.
Negaki, yuridik universiteti
talabasida qishki semester, yozgi semester degan tashvishlardan tortib ota-
onalarning farzandlarini imtihoniga pul tayyorlab
qo‘yishim
kerak degan
muammolarga chek
qo‘yi
ldi.
Korrupsiyaga qarshi kurashish ishlarini samarali tashkil etish
borasida tashlangan qadamlarni Muhtaram Prezidentimiz SH.Mirziyoyev
hokimiyat tepasiga kelgandan
so‘ng
yanada rivojlantirib yubordi.
Prezidentimizning
olib
borayotgan
odilona
siyosatlari
bilan
mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida qator huquqiy
asoslar shakllantirildi.
Jumladan,
O‘zbekiston
Respublikasida
2017-yil
3-yanvar
“Korrupsiyaga
qarshi kurash
to‘g‘risida”gi
O‘zbekiston
Respublikasining
Qonuni qabul qilindi.
O‘zbekist
on Respublikasi Prezidentining 2017-yil
2-fevraldagi
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish
to‘g‘risida”gi,
O‘zbekiston
Respublikasi Qonunining qoidalarini amalga oshirish chora-tadbirlari
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish masalalari
”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
105
to‘g‘risida”gi
qarori, 2019-yil 9-yanvardagi
“Jamiyatda
huquqiy ong va
huquqiy madaniyatni yuksaltirish tizimini tubdan takomillashtirish
to‘g‘risida”gi,
2019-yil
27-maydagi
“O‘zbekiston
Respublikasida
korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari
to‘g‘risida”gi
Farmoni. Qolaversa, 2020-yil 29-iyundagi
“O‘zbekiston
Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini
takomillashtirish
bo‘yicha
qo‘shimcha
chora-tadbirlar
to‘g‘risida”gi
farmonlari, 2020-yil 27-maydagi
O‘zbekiston
Respublikasida korrupsiyaga
qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir
qo‘shimcha
chora-
tadbirlari
to‘g‘risida”gi
PQ-6013-son Qarori, 2020-yil 29-iyundagi
“O‘zbekiston
Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi
faoliyatini tashkil etish
to‘g‘risida”gi
qarori,
O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidentining 2021-yil 6-iyuldagi PF-6257-sonli
“Korrupsiyaga
qarshi
murosasiz munosabatda
bo‘lish
muhitini yaratish, davlat va jamiyat
boshqaruvida korrupsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda
jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi
Farmoni,
O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021-yil 6-iyuldagi PQ-5177-sonli
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir
qo‘shimcha
chora-tadbirlar
to‘g‘risida”gi
Qarorlari qabul qilingan.
O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2020-yil 24-yanvar kuni
O‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisiga qilgan Murojaatnomasida
ta’kidlaganidek,
“Jamiyatimizda
korrupsiya illati
o‘zining
turli
ko‘rinishlari
bilan taraqqiyotimizga
g‘ov
bo‘lmoqda.
Bu yovuz baloning oldini olmasak,
haqiqiy ishbilarmonlik va investitsiya muhitini yaratib
bo‘lmaydi,
umuman,
jamiyatning birorta
tarmog‘i
rivojlanmaydi”.
Prezidentning bu muammoga
omma
e’tiborini
qaratayotgani davlat siyosatida korrupsiyaga barham
berish masalasi
nechog‘liq
ustuvor ekaniga dalolat qiladi. Korrupsiyaga
qarshi kurashish mexanizmlarini yaratish sohasida ham qator ishlar amalga
oshirildi. Alohida
ta’kidlash
joizki, 2020-yilda Korrupsiyaga qarshi
kurashuvchi alohida maxsus organ
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish agentligi
tashkil etildi.
Binobarin, 2021-yil 6-iyuldagi PQ-5177-sonli
“Korrupsiyaga
qarshi
kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir
qo‘shimcha
chora-
tadbirlar
to‘g‘risida”gi
Qarori bilan 2021-yil 1-sentabrdan boshlab davlat
hokimiyati va boshqaruvi organlari, davlat unitar korxonalari va
muassasalari, davlat ulushi 50 foizdan yuqori tashkilotlarda ishga qabul
qilishni ochiq tanlov asosida amalga oshirish hamda tanlov doirasida
o‘tkaziladigan
sinov tadbirlarini Internet
tarmog‘i
orqali real vaqt rejimida
kuzatishni nazarda tutuvchi tartib joriy etildi.
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish
masalalari”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
106
2021-yil 1-oktabrdan boshlab esa barcha davlat organlari va
tashkilotlari, shu jumladan
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Vazirlar
Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarida mavjud shtat
birliklari doirasida korrupsiyaga qarshi ichki nazorat tuzilmalari faoliyati
yo‘lga
qo‘yilishi
belgilanib, qaror ijrosi tizimli ravishda bajarilib kelinmoqda.
Mazkur qarorlarning ijrosini
ta’minlash
maqsadida
O‘zbekiston
Respublikasi Adliya vazirining 2020-yil 24-fevraldagi
“O‘zbek
iston
Respublikasi Adliya vazirligining korrupsiyaga qarshi kurashish siyosatini
belgilash
to‘g‘risidagi”,
42-um son
buyrug‘i
bilan Korrupsiyaga qarshi
kurashish siyosati qabul qilindi. Unda Adliya vazirligining korrupsiyaga
qarshi kurashish siyosati, xodimlar orasida hamda jamiyatda korrupsiyaga
qarshi kurashish madaniyati darajasini oshirish maqsadida adliya
organlarining yuqori axloqiy
me’yorlarga
sodiqligini, shuningdek, adliya
organlarining xodimlari faoliyatida korrupsiyaviy huquqbuzarliklarga
murosasizlik va ularni sodir etishga
yo‘l
qo‘ymaslikni
aks ettirilgan.
“O‘zbekiston
Respublikasi Adliya vazirligining korrupsiyaga qarshi
kurashish tizimini yanada takomillashtirish
to‘g‘risidagi”
43-um son
buyrug‘i
bilan
“O‘zbekiston
Respublikasi adliya organlari va muassasalari
xodimlarining odob-
axloq”
Qoidalari,
“A
dliya vazirligining Odob-axloq
komissiyasi
to‘g‘risidagi”
Nizom,
“
Adliya vazirligining korrupsiyaga oid
harakatlar
to‘g‘risida
axborot berish uchun aloqa kanallari orqali kelib
tushgan xabarlarni qabul qilish va qayta
ishlash”
reglamenti hamda
“Adliya
organlari va muassasalarida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimining holati
haqidagi hisobotni shakllantirish va taqdim
etish”
reglamentlar qabul qilinib
tasdiqlangan. Bular bilan bevosita adliya vazirligi tizimida korrupsiyaga
qarshi kurashishning ichki idoraviy hujjatlari shakllantirilib, korrupsiyaga
qarshi kurashish mexanizmlari yaratilgan. Adliya vazirligi respublikadagi
boshqa vazirliklar va davlat organlari faoliyatida ochiqlik va oshkoralik
reytingida 1-
o‘inni
egallashi bejizga emas. Bu albatda xalqdan yashiradigan
korrupsin holatlar
yo‘qligi
sababli boshqa davlat organlariga
ko‘zgu
bo‘lib
kelmoqda. Bundan tashqari
“O‘zbekiston
Respublikasi Adliya vazirligi
tizimida manfaatlar
to‘qnashuvini
boshqarishni takomillashtirish
to‘g‘risida”gi
44-um-son
buyrug‘i
bilan manfaatlar
to‘qnashuvining
oldini
olish choralari belgilangan.
“
Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-
xatarlarni aniqlash, bartaraf etish, monitoring qilish hamda korrupsiyaga
qarshi kurashish
bo‘yicha
o‘qitish
ishlarini tashkil etish
to‘g‘risida”gi
45-um
son buyru
g‘i
bilan esa, adliya tizimda mavjud lavozimlarda korrupsion
holatlarni
aniqlash
va
monitoring
qilish,
korrupsiyaga
oid
huquqbuzarliklarni oldini olish va ularni sodir etishga olib kelayotgan
sabablarni bartaraf etish, xodimlarning huquqiy madaniyatini oshirish va
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish masalalari
”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
107
ularni qonun hujjatlariga hamda adliya organlari va muassasalarining ichki
hujjatlariga rioya qilish ruhida tarbiyalashga qaratilgan. Shunindek,
korrupsiyaga qarshi kurashish sohasi
bo‘yicha
o‘quv
kurslarini tashkil
etishni belgilab bergan.
Mazkur buyruqning ijrosi
o‘z
vaqtida
ta’minlanib,
2020/2021-
o‘quv
yilidan boshlab TDYUda, 2021/2022-
o‘quv
yilidan boshlab esa TDYU IFda
ham
“Korrupsiyaga
qarshi
kurash”
o‘quv
moduli yaratilib talabalarga
tajribali amaliyotchi va professor
o‘qituvchilat
tomonidan darslar
o‘tib
kelinmoqda.
Mazkur
o‘quv
moduli orqali talabalarda korrupsiyaga qarshi toqatsiz
munosabatda
bo‘lish,
vatanparvarlik
tuyg‘ularini
shakllantirish,
o‘qituvchi
va talabalarda birdek korrupsiyaga qarshi kurashuvchan imunitetni xosil
qilishga erishib kelinmoqda. Korrupsiya illatini mamlakatimizdan siqib
chiqarish barchamizning birdek burchimiz hisoblanar ekan, prezidentimiz
ta’kidlaganidek
har bir shaxs korrupsiyaga qarshi kurashish vaksinasi bilan
emlanishi shart. Uning uchun yoshlarni
o‘qishga
kirishidan boshlab,
o‘qish
jarayonlari-yu, yakuniy davlat attestatsiya imtihonlari hamda ishga kirish
jarayonlarini korrupsiyadan holi tizimga aylantirishimiz kerak.
O‘zingiz
bir mushohada qilib
ko‘ring!
O‘z
kuchi va bilimiga ishonmay,
yuqori lavozimda ishlaydigan tanish-bilishlari orqali pora yevaziga
o‘qishga
kirgan talaba, ertaga 4 yil
o‘qishni
ham pora berib fanlardan imtihonlarini
yopib yuradi. Shundan
so‘ng
ishga kirishda ham yana shu prossedurani
qo‘llaydi.
Qarab turibsizki, oliy
ta’lim
muassasasi jamiyatga
bo‘lajak
korrupsiyaner kadrni tayyorlab chiqarib bermoqda. Bunday kadrlar bilan
ertaga davlatimiz oldida turgan ulkan vazifalarni bajarishda qanchalik
muvaffaqiyatga erishishimiz mumkin. Albatta, buning iloji
yo‘q.
Chunki
bunday kimsalar korrupsiyani gullatib yashnatishdan boshqasiga
yaramaydi. Jamiyatda yana adolatsizlik, nohaqlik va
poraxo‘rlik
avj oladi.
Natijada, davlat organlariga nisbatan ishonchsizlik va nafrat tuyg
‘ulari
shakllanib, xalqning noroziligi ortishiga olib keladi holos. Bu bilan
davlatning iqtisodiy barqarorligiga va xalqning farovonligiga erishib
bo‘lmaydi.
Korrupsiyaga qarshi kurashishda talim tizimi asosiy fundament va
mexanizm
bo‘lmog‘i
kerak. Respublikamizda mavjud 162 ta OTM dan yiliga
50 mingda ziyod bakalavr bosqichini tamomlagan oliy
ma’lumotli
kadrlarni
jamiyatimizga yetkazib berilishini inobatga olsak. Bu korrupsiyaga qarshi
kurashish uchun juda katta kuch xisobdanadi. Bundan tashqari halollik
vaksinasi bilan emlangan yosh kadrlarda korrupsiya qilishga moyillik
syg‘onmagan
bo‘ladi.
Ular jamiyatimizga davlatimizga eng avvalo xalqqa
vijdonan xalol va pok maqsadalr bilan xizmat qilishga tayyordir. Shuning
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish
masalalari”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
108
uchun ham Oliy va
o‘rta
maxsus vazirligi tizimida
“Korrupsiyasiz
soho
loyihasi”
muntazam amalga oshirilib kelinmoqda. Oliy va
o‘rta
maxsus
vazirining 2021 yil 21 iyundagi 281 sonli
buyrug‘i
bilan vazirlik tizimida
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish
“Komplaens
nazorat”
tizimini boshqarish
bo‘limi”
tashkil etildi hamda
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish
“Komplaens
nazorat”
tizimini boshqarish
bo‘limi
to‘g‘risidagi
namunaviy Nizomi
tasdiqlanldi. Mazkur
bo‘lim
ushbu Nizom asosida bugungi kunda
ta’lim
sohasida korrupsiyani
yo‘q
qilish uchun barcha OTMda tashkil etilgan va
mardonavor kurashib kelmoqda.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
RO‘YXATI
:
1.
O‘zbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasi.
–
T.:
O‘zbekiston,
2021y.
2.
O‘zbekiston
Respublikasining Jinoyat kodeksi: (2021 yil 10
noyabrcha
bo‘lgan
o‘zgartish
va
qo‘shimchalar
bilan) Rasmiy nashr
–
O‘zbekiston
Respublikasi Adliya vazirligi.
–
T.: Adolat, 2021.
3.
O‘zbekiston
Respubliksi
“Parlament
nazorati
to‘g‘risida”gi
Qonun.
Qonunchilik
ma’lumotlari
milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son,
19.11.2021-y., 03/21/729/1064-son.
4.
O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2020 yil 27 maydagi
O‘zbekiston
Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish faoliyatini
samarali tashkil etishga doir
qo‘shimcha
chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi
PQ-
6013-son Qarori
5.
O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021 yil 6 iyuldagi PF-
6257-sonli
“Korrupsiyaga
qarshi murosasiz munosabatda
bo‘lish
muhitini
yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korrupsiyaviy omillarni keskin
kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi
Farmoni.
6.
O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021 yil 6 iyuldagi PQ-
5177-sonli
“Korrupsiyaga
qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil
etishga doir
qo‘shimcha
chora-tadbirlar
to‘g‘risida”gi
Qarori.
7.
Qobilov.Sh.R. Korrupsiyaga qarshi kurash:iqtisodiy,
ma’naviy
-
ma’rifiy
choralari va
yo‘llari:
Monografiya.
–
T.:
O‘zbeksiton
Respublikasi IIV
akademiyasi 2015.
–
3 b.
8.
Corruption Perceptions Index 2018: Statistically significant
changes. 2018_CPI_Statistically Significant Changes.
9.
Korrupsiyaga qarshi kurashish: Amaliy ishlarda hamkorlik zarur.
https://parliament.gov.uz
10.
Sobirova. N.
«Характерные
черты
и
виды
коррупции
в
сфере
образования».
Общество
и
инновации,
т.
3,
вып.
5/S,
июль
2022
г.,
сс.
85-90, doi:10.47689/2181-1415-vol3-iss5/S-pp85-90.
Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini
takomillashtirish masalalari
”
mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
109
11.
Каракетова.
Д.
“Безориликни
олдини
олишнинг
ўзига
хос
жиҳатлари”.
Жамият
ва
инновациялар,
vol. 2, no. 7/S, Aug. 2021, pp. 102-
1, doi:10.47689/2181-1415-vol2-iss7/S-pp102-112.
12.
Каракетова.
Д.
“Безорилик
ва
безори
шахсининг
криминологик
тавсифи”.
Жамият
ва
инновациялар,
vol. 2, no. 2/S, Mar.
2021, pp. 68-75, doi:10.47689/2181-1415-vol2-iss2/S-pp68-75.
13.
Собирова,
Н.
«Типовые
ситуации
конфликта
интересов
в
сфере
образования».
Противодействие
правонарушениям
в
сфере
цифровых
технологий
и
вопросы
организационно
-
правового
обеспечения
информационной
безопасности,
т.
1,
вып.
01,
апрель
2022
г.,
сс.
454-60,
https://inlibrary.uz/index.php/digital_technology_offenses/article/view/7
553
