“Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте” АВРИИТТ-2021
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)
89
XODIMLAR B
O‘LIMI FAOLIYATI UCHUN DASTURIY TA’MINOT
ISHLAB CHIQISH (
O‘TY AJ “QUYUV-MEXANIKA ZAVODI”
MISOLIDA)
Farangiz JULIBEKOVA,
MAT-1 guruh magistranti, Toshkent davlat transport universiteti,
Toshkent,
O‘zbekiston
Marat ALIYEV,
texnika fanlari nomzodi, professor, Toshkent davlat transport universiteti,
Toshkent,
O‘zbekiston
https://doi.org/10.47689/978-9943-7818-0-1-pp89-92
Annotatsiya:
Xodimlar b
o‘limi faoliyatini avtomatlashtirish, xodimlarning
ma
’lumotlar omborini yaratish va boshqarish, xodimlar haqida mos hisobotlarni
yaratish.
Kalit s
o‘zlar:
avtomatlashtirilgan ish
o‘rni, xodimlar, lavozim, bo‘lim, tashkilot,
daraja, dasturiy ta
’minot.
Hozirgi murakkab va t
еz o‘zgaruvchan sharoitda har qanday boshqaruv
faoliyatida samarali axborot tizimlari hamda t
еxnologiyalaridan foydalanish ushbu
soha rivoji uchun sezilarli darajada ta
’sir ko‘rsatadi [1]. Vaholanki, xuddi shu axborot
texnologiyalari ishni osonlashtiradi va vaqtdan unumli foydalanish imkonini b
еradi [2].
Shuni qayd etish lozimki, boshqaruv faoliyatida axborot t
еxnologiyalaridan
foydalanish uzoq yillar avval boshlandi va ishlab chiqarish yoki boshqa
y
o‘nalishlarning ajratib bo‘lmas qismiga aylanib ulgurdi[3, 4]. Hozirgi kunga kelib esa
hayotimizni axborot texnologiyalarisiz tasavvur eta olmaymiz. Bu esa, albatta, insonni
yangi avtomatlashtiriladigan vazifa va jarayonlarni izlab topib ushbu sohani yanada
kengaytirishga undaydi.
Xodimlar bilan ishlash xizmati boshqaruvning eng muhim tuzilmalaridan biri
b
o‘lib, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, firmalar va boshqalarni xodimlar bilan
ta
’minlaydi. Ishchilarni, mutaxassislarni, davlat xizmatchilarini tayyorlash, qayta
tayyorlash, malakasini oshirishni tashkil etish, ishchilar va rahbarlarni attestatsiyadan
o‘tkazish, mehnat intizomini mustahkamlash, xodimlar almashinuvini kamaytirishga
qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshiradi, xodimlar b
o‘yicha ma’muriy hujjatlarni,
zarur statistik hisobotlarni tayyorlaydi [3]. Xodimlarni, shu jumladan, harbiy xizmatni
o‘tashga majbur bo‘lganlarni, kadrlar bo‘yicha ish yuritishni belgilangan tartibda
hisobga oladi, xodimlarga pensiya tayinlash uchun hujjatlarni rasmiylashtiradi,
o‘z
vakolatlari doirasidagi boshqa masalalarni hal qiladi[1].
Relyatsion ma
’lumotlar bazasi strukturasi sxemasini loyihalash.
Ushbu maqolada t
o‘plangan ma’lumotlarga muvofiq ma’lumotlar bazasi
jadvallarining tuzilish loyihasini keltirib
o‘taman. Maydonlarning nomlari, turlari,
o‘lchamlari va kalitlarni ko‘rsatadigan jadvallarning tuzilmalari 1-11-jadvallarda
keltirilgan.
Shaxsiy_kartochka_db jadval tuzilishi 1-jadvalda keltirilgan.
“Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте” АВРИИТТ-2021
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)
90
1-jadval shaxsiy_kartochka_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Tab_no
10
Number
Dep_id
10
Number
Position_id
10
Number
Town_id
10
Number
Nation_id
10
Number
Obr_Place_id
10
Number
Bir_place_id
10
Date
Birth_date
Varchar2
Adress
200
Varchar2
Spec_in_Diplom
100
Varchar2
Qualify
50
Varchar2
Diploma_num
20
Date
Diploma_date
Varchar2
Pas_ser_num
10
Varchar2
Passport_get_place
50
Work_place_db jadval tuzilishi 2-jadvalda keltirilgan. 2-jadval Work_place_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Wp_id
10
Number
Tab_no
10
Number
Dep_id
10
Number
Position_id
10
Date
Date_in
Date
Date_out
Varchar2
Stat_out
30
Department_db jadval tuzilishi 3-jadvalda keltirilgan. 3-jadval Department_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Dep_id
10
Varchar2
Dep_name
100
Position_db jadval tuzilishi43-jadvalda keltirilgan. 4-jadval Position_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Position_id
10
Varchar2
Position_name
70
Nation_db jadval tuzilishi 5-jadvalda keltirilgan. 5-jadval Nation_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Nation_id
10
Varchar2
Nation_name
50
“Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте” АВРИИТТ-2021
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)
91
ObrPlace_db jadval tuzilishi 6-jadvalda keltirilgan. 6-jadval ObrPlace_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Obr_place_id
10
Varchar2
Obr_place_name
150
Varchar2
Obr_place_type
50
Person_db jadval tuzilishi 7-jadvalda keltirilgan. 7-jadval Person_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Tab_num
10
Varchar2
First_name
30
Varchar2
Surname
30
Varchar2
Lastname
30
Town_db jadval tuzilishi 8-jadvalda keltirilgan. 8-jadval Nation_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Town_id
10
Varchar2
Town_name
70
Department_db jadval tuzilishi 9-jadvalda keltirilgan. 9-jadval Department_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Id_WG
10
Number
Dep_id
10
Person_group_db jadval tuzilishi 10-jadvalda keltirilgan. 10-jadval
Person_group_db.
Katak tipi
Nomi
O‘lchami
Number
Dep_id
10
Number
Position_id
15
Number
Tab_num
15
Date
Date
Kompleksning texnik ta
’minoti
Ishlab chiqilgan dasturiy paketdagi texnik vositalar quyidagi vazifalarni hal qiladi:
tadqiqot obyektini tavsiflovchi dastlabki ma
’lumotlarni kiritish;
kiritilgan ma
’lumotlarni nazorat qilish va tahrirlash;
axborot transformatsiyasi (ma
’lumotlarni taqdim etish shaklini o‘zgartirish,
translyatsiya qilish, ma
’lumotlar strukturasini o‘zgartirish va boshqalar);
ma
’lumotlarni saqlash;
ish natijalarini k
o‘rsatish.
Kompleksning dasturiy ta
’minoti
Dasturiy ta
’minot – kerakli dasturiy hujjatlar bilan birga berilgan shaklda taqdim
etilgan dasturlar t
o‘plami.
“Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте” АВРИИТТ-2021
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)
92
Tizimli dasturiy ta
’minotga operatsion tizimlar kiradi. Operatsion tizimlar barcha
dasturlarning ishlashini va ularning texnik vositalar bilan
o‘zaro ta’sirini qo‘llab-
quvvatlaydi, shuningdek, foydalanuvchining kompyuterni umumiy boshqarishini
ta
’minlaydi[2]. Operatsion tizimning asosiy funksiyalari qatoriga quyidagilar kiradi:
kompyuter resurslarini boshqarish;
axborotni kiritish-chiqarishni ta
’minlash;
tashqi xotirada axborotni saqlashni tashkil etish;
tashqi qurilmalarga texnik xizmat k
o‘rsatish bilan bog‘liq ishlarni bajarish;
dastur bajarilishini nazorat qilish.
Ishlab chiqilgan dasturiy paketning optimal va barqaror ishlash rejimini
ta
’minlash uchun quyidagi dasturiy mahsulot talab qilinadi:
operatsion tizim -
Windows7 /….
XULOSA
Xodimlar b
o‘limi xodimi uchun ishlab chiqilgan avtomatlashtirilgan ish o‘rni
korxonadagi xodimlarni tez va samarali tarzda qayd etish imkonini beradi. Turli
r
o‘yxatga olish kitoblarida xodimning ma’lumotlarini (shaxsiy ma’lumotlar, ta’lim
ma
’lumotlari, pasport ma’lumotlari, mehnat daftarchasi ma’lumotlari) to‘ldirish bilan
bo
g‘liq muntazam ishlarni yo‘q qiladi. Tizimni ishlatish oson, qulay va ergonomik,
foydalanuvchidan dasturlash va maʼlumotlar bazasi nazariyasi sohasida hech
qanday maxsus bilim talab etilmaydi.
Xodimlar b
o‘limida foydalanish uchun yaratiladigan dasturiy ta’minot quyidagilarga
imkon beradi:
mehnat unumdorligini oshirish;
vaqtni tejash uchun;
xodimlarni hisobga olish jarayonini avtomatlashtirish;
xodimlar bazasini shakllantirish va saqlash;
hisobotlarni shakllantirish (tuzish) vaqtini qisqartirish;
ma
’lumotlarni qog‘ozsiz shaklda, qattiq diskda saqlash.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR R
O‘YXATI:
1. Aliev R.A Method for Controlling the Freedom of Track Sections by the Axle
Counting System International Journal of Innovative Research in Science,
Engineering and Technology (IJIRSET) 10 (5), 2021.
– PP. 5500–5503.
2. R. Aliev Analysis of controlling the state of track sections on lines with speed
and high-speed train traffi
c German International Journal of Modern Science № 14,
2021.
– PP. 57–58.
3.
O‘zbekiston Respublikasining Mehnat Kodeksi: Rasmiy nashr – O‘zbekiston
Respublikasi Adliya vazirligi. -
Toshkent: “Adolat”, 2020 y. – B. 272.
4. Bogdyuk V.M., Xodimlar b
o‘limi xodimining ish o‘rnini avtomatlashtirish
loyihasi: diplom loyihasi.
– Ukraina, 2002. – B. 113.
5. Ramazonova N.K., Kadrlar bilan ishlashni tashkil qilish:
O‘quv qo‘llanma.–-
Toshkent: “Faylasuflar” nashriyoti, 2014. – B. 136.
