УДК: 616.22-007.271-002.2-071/072.7
ҲИҚИЛДОҚНИНГ СУРУНКАЛИ ТОРАЙИШИ БЎЛГАН БЕМОРЛАРНИ КЛИНИК-ФУНКЦИОНАЛ ТЕКШИРИШ НАТИЖАЛАРИ ТАҲЛИЛИ
Қобил Машраббоёвич РЎЗМАТОВ1, Джахонгир Фазлитдинович ШАМСИЕВ2
1Тошкент давлат стоматология институти
2т.ф.д., доцент, Тошкент давлат стоматология институти
Тошкент, Ўзбекистон
КЛИНИКО-ФУНКЦИОНАЛЬНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ БОЛЬНЫХ
С ХРОНИЧЕСКИМИ СТЕНОЗАМИ ГОРТАНИ
Кобил Машраббоёвич РУЗМАТОВ1, Джахонгир Фазлитдинович ШАМСИЕВ2
1Ташкентский государственный стоматологический институт
2д.м.н., доцент, Ташкентский государственный стоматологический институт
Ташкент, Узбекистан
CLINICAL AND FUNCTIONAL STUDY OF PATIENTS WITH CHRONIC STENOSE
OF THE LARYNX
Kobil Mashrabboyevich RUZMATOV1, Jahongir Fazlitdinovich SHAMSIEV2
1Tashkent State Dental Institute
2Doctor of Science, Associate Professor, Tashkent State Dental Institute
Tashkent, Uzbekistan
АННОТАЦИЯ
Тадқиқотнинг мақсади ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларни даволаш самарадорлигини янги тиббий технологияларни қўллаш орқали ошириш ҳамда жарроҳлик амалидан олдинги ва кейинги парваришлашни такомиллаштириш ҳисобланади. Тадқиқот шуни кўрсатдики, ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари соҳасида торайиши ҳамда ҳиқилдоқнинг овоз ости ва трахея соҳасидаги торайиши бўлган беморларни ташхислашда спирометрия, эндоскопия текширув усулларининг роли муҳим ҳисобланади.
Калит сўзлар: ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши, ташхислаш, даволаш, дипроспан, баллон дилатация.
АННОТАЦИЯ
Целью исследования было повысить эффективность лечения больных с хроническим рубцеванием гортани за счет применения новых медицинских технологий и улучшить до- и послеоперационный уход. Исследование показало, что важна роль спирометрии, эндоскопии в диагностике больных с сужением гортани в области голосовых связок и сужением гортани в области голосовых связок и трахеи.
Ключевые слова: хронический рубцевой стеноз гортани, диагностика, лечение, дипроспан, баллонная дилатация.
ABSTRACT
The aim of the study was to increase the effectiveness of the treatment of patients with chronic scarring of the larynx through the use of new medical technologies and improve pre- and postoperative care. The study showed that the role of spirometry, endoscopy in the diagnosis of patients with narrowing of the larynx in the vocal cords and narrowing of the larynx in the vocal cords and trachea is important.
Key words: chronic cicatricial stenosis of the larynx, diagnosis, treatment, diprospan, balloon dilatation.
Ҳиқилдоқ ва трахеянинг мавжуд бўлган сурункали беркилиши беморларни узоқ муддатли, кўпинча доимий ногиронликка олиб келади ва шу билан бирга, ушбу беморларнинг аксарияти ёш ва ўрта ёшдаги одамлардир [1, 4, 7, 12, 15]. Бундай беморларни даволашнинг асосий усули сифатида жарроҳнинг юқори малакасини талаб қиладиган, ҳиқилдоқ ва трахеяни узоқ муддатга кенгайтирадиган кўп босқичли жарроҳлик жарроҳлик амаллари қўлланилади. Шу билан бирга, ҳиқилдоқ ва трахея торайиши бўлган беморларни даволашда анъанавий тиббиёт усуллари, янги тиббий технологияларнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши муносабати билан, мавжуд стереотипларни муайян қайта кўриб чиқишга мажбур қилади [2, 3, 8, 10, 11, 14].
Даволашнинг яхши натижаси 70-85% ҳолларда нафас олиш функциясининг тикланиши ҳисобланади [3, 5, 6, 9, 13]. Ҳиқилдоқ ва трахеянинг реанимациядан кейинги торайиши бўлган беморларни эрта ташхислаш, даволаш ва олдини олиш муаммоси муҳим тиббий, шунингдек ижтимоий ва иқтисодий аҳамиятга эга [2, 5, 7, 10, 14].
Тадқиқотнинг мақсади ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларни даволаш самарадорлигини янги тиббий технологияларни қўллаш орқали ошириш ҳамда жарроҳлик амалидан олдинги ва кейинги парваришлашни такомиллаштириш ҳисобланади.
Тадқиқот материали сифатида Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникасининг оториноларингология бўлимида 2017-2020 йилларда ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган 52 нафар бемор текширувдан ўтказилди. Ҳиқилдоқнинг сурункали торайиши билан оғриган беморларнинг 45 таси (61,6%) қишлоқ аҳолиси, 40 таси (38,4%) шаҳар аҳолиси; эркаклар – 49 та, аёллар – 36 та.
Ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайишининг жойлашувига кўра беморлар шартли равишда 3 гуруҳга бўлинди: 1) ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари соҳасида торайиш бўлган 5 нафар беморлар; 2) ҳиқилдоқ овоз бойламлари ости соҳасида торайиш бўлган 25 нафар беморлар; 3) ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари ости ва трахеянинг бўйин соҳасида торайиш бўлган 22 нафар беморлар. Барча гуруҳларни ўзига хослигини аниқлаш мақсадида барча гуруҳларнинг клиник, функционал, инструментал текшириш натижалари солиштирма таҳлил қилинди.
Ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларнинг аксарияти 20-40 ёшда, яъни меҳнатга лаёқатлик ёшида бўлиб, барча ёш гуруҳларида асосан эркаклар кўпчиликни ташкил қилди. Назорат гуруҳини Тошкент тиббиёт академияси ЛОР-бўлими ходимларидан иборат 20 нафар амалий соғлом шахслар ташкил қилди.
Барча беморларда аъзоларни текшириш, лаборатор текширишлар (қоннинг умумий таҳлили, қоннинг биокимёвий таҳлили, қонда ОИВ инфекциялари, В, С гепатитлар, сифилисга антитаналари титри, қон гуруҳи, резус фактор, коагулограмма, умумий сийдик таҳлили), ўпкалар, бурун атрофидаги бўшлиқлар рентгенографиясини ўз ичига олувчи ҳар томонлама текширишлар ўтказилди.
Барча гуруҳ беморларининг шикоятлари таҳлил қилинганда, беморлар асосан нафас олиш қийинлигига, йўталишга, трахеостома борлигига, ундан балғам ажралишига, овоз бўғиқлигига шикоят қилишди. Шунга кўра гуруҳларни ўзига хослигини таҳлил қилиш мақсаида барча симптомларни визуал-аналогли шкала (ВАШ) ёрдамида 0дан 5гача бўлган баллар тарзида баҳоланди. Бунда, 1 гуруҳ беморларни “нафас олиш қийинлиги” симптоми ўрта ҳисобда 4,2±0,3 баллни, “йўтал” – 2,6±0,2 баллни, “балғам ажралиши” – 2,1±0,1 баллни, “овоз бўғиқлиги” – 4,8±0,4 баллни, “трахеостома” – 3,7±0,2 баллни ташкил қилди, 2 гуруҳ беморларида “нафас олиш қийинлиги” симптоми ўрта ҳисобда 4,1±0,2 баллни, “йўтал” – 4,1±0,3 баллни, “балғам ажралиши” – 3,4±0,3 баллни, “овоз бўғиқлиги” – 3,8±0,3 баллни, “трахеостома” – 3,8±0,3 баллни ташкил қилди. 3 гуруҳ беморларида эса “нафас олиш қийинлиги” симптоми ўрта ҳисобда 4,3±0,4 баллни, “йўтал” – 4,2±0,3 баллни, “балғам ажралиши” – 3,3±0,3 баллни, “овоз бўғиқлиги” – 3,7±0,3 баллни, “трахеостома” – 3,8±0,3 баллни ташкил қилди. Юқоридаги кўрсаткичлардан кўриниб турибдики, 2 ва 3 гуруҳ беморларида “йўтал” ва “балғам ажралиши” симптомлари беморларни безовта қилади, 1 гуруҳ беморларида эса асосан овоз бўғиқлиги симптоми яққол намоён бўлади. Аммо барча гуруҳ беморларини “нафас олиш қийинлиги” симптоми деярли бир хил тарзда безовта қилиши аниқланди.
Ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларда ҳиқилдоқ торайишига олиб келган сабабларни умумлаштирган ҳолда В.Д.Паршин томонидан 2011 йилда таклиф қилинган классификация бўйича тақсимланди. Унга кўра, 1 гуруҳ беморларида ҳиқилдоқ торайиши асосан ҳиқилдоқ соҳасидаги жароҳат сабабли келиб чиққанлиги аниқланди. 2 гуруҳ беморларининг 21 нафарида интубациядан сўнг, 3 нафарида жароҳатдан сўнг, 1 нафарида идиопатик ҳиқилдоқ торайиши келиб чиққан. 3 гуруҳ беморларининг 6 нафарида эса трахеостомиядан сўнг, 14 нафарида интубациядан сўнг, 2 нафарида жароҳатдан сўнг, 1 нафарида идиопатик ҳиқилдоқ торайиши шаклланган.
Беморларни текшириш умумклиник текширув ва ички органларнинг ишини текшириш, шунингдек, ҳиқилдоқ, трахея ва пастки нафас йўлларининг махсус текширувини ўз ичига олади. Бундан ташқари, биз ушбу ишнинг вазифаларини ҳал қилиш учун зарур бўлган тадқиқот турларини ўтказдик. Нафас олиш йўлларининг микроблар таркиби, спирометрия тестлари ва қоннинг кислородга тўйинганлиги пулсоксиметр ёрдамида ўрганилди.
Беморларнинг умумклиник текширувига гемограмма, сийдик таҳлиллари, қоннинг биокимёвий кўрсаткичлари ва қон плазмасидаги электролитлар даражасини ўрганиш кирди. Кўрсатмаларга кўра, ички органларнинг (буйраклар, жигар) ултратовуш текшируви ўтказилди. Барча беморларда электрокардиография ва ўпка рентгенографияси ўтказилди.
Клиник материални олиш мақсадли равишда, консерватив терапия ёки ҳиқилдоқ ва трахеяда чекланган миқдордаги жарроҳлик ва микрохирургик жарроҳлик амалларни ўтказиш имкониятларини ҳисобга олган ҳолда ўтказилди.
Тадқиқот натижалари ва уларнинг муҳокамаси. Ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларда ҳиқилдоқнинг нафас ўтказиш функциясини ўрганиш учун спирометрия текшируви ўтказилди. Унга кўра, 1 гуруҳ беморларида ОФВ1 – 1,46±0,7 л.ни, ОФВ1 - 49,54±0,6%ни, ПОС - 2,17±0,8 л.ни, ПОС - 31,54±15,2%ни, 2 гуруҳ беморларида ОФВ1 – 1,55±0,7 л.ни, ОФВ1 - 50,12±0,7%ни, ПОС - 2,19±0,9 л.ни, ПОС - 32,07±16,8%ни, 3 гуруҳ беморларида ОФВ1 – 1,51±0,7 л.ни, ОФВ1 - 50,22±0,7%ни, ПОС - 2,18±1,0 л.ни, ПОС - 31,96±16,6%ни ташкил қилди.
Ҳиқилдоқ ва трахеянинг эндоскопик текшируви асосий гуруҳнинг барча 60 нафар беморида, улар бошқариладиган нафасдан мустақил нафас олишга ўтказилаётганда амалга оширилди. Ҳиқилдоқнинг бурмалар соҳаси торайиши 22 та беморда, овоз бойламлари ости соҳаси торайиши - 10 та аниқланди. Юмшоқ тўқимали ҳосилалар ўсиши ҳисобига трахея бўйин қисмининг торайиши 29 та беморда, кўкрак қисмининг торайиши – 6 та беморда аниқланди. 17 та беморда трахея бўйин ва кўкрак қисмининг эрозив трахеити учради. Шундай қилиб, асосий гуруҳнинг биринчи гуруҳидаги беморларда кўп ҳолларда (57%) аниқланган патологик ўзгаришлар ҳиқилдоқ ва трахеянинг юмшоқ тўқимали ҳосилалари кўринишида, айрим ҳолларда (37%) яққол яллиғланишли характерда бўлди. ЎСВ ўртача 5 кунгача давом этганда 31 та (38%) беморда патологик ўзгаришлар асосан яллиғланиш характерига эга бўлди. ЎСВ 5 кундан ортиқ давом этганда 46 та (56%) беморда ҳиқилдоқ ва трахея шиллиқ қаватининг органик шикастланган жойларида бириктирувчи тўқималарнинг ўсиб кетиши қайд этилди. Шундай қилиб, ЎСВ давомийлиги ва ҳиқилдоқ ва трахеяда чандиқли жараённинг ривожланиши ўртасида боғлиқлик кузатилади. Эндоскопик текширувда ҳиқилдоқ ёриғининг 1 даражали торайиши (50%гача бекилиши) 1 гуруҳ беморларининг 4 нафарида, 2 гуруҳ беморларининг 9 нафарида, 3 гуруҳ беморларининг 3 нафарида, ҳиқилдоқ ёриғининг 2 даражали торайиши (51-70%гача бекилиши) 1 гуруҳ беморларининг 1 нафарида, 2 гуруҳ беморларининг 14 нафарида, 3 гуруҳ беморларининг 6 нафарида, ҳиқилдоқ ёриғининг 3 даражали торайиши (71-99%гача бекилиши) 2 гуруҳ беморларининг 2 нафарида, 3 гуруҳ беморларининг 9 нафарида, ҳиқилдоқ ёриғининг 4 даражали торайиши (тўлиқ бекилиши) фақатгина 3 гуруҳ беморларининг 5 нафарида кузатилди. Интубация, ЎСВ ва трахеостомия ўтказилган асосий гуруҳдаги беморларда эндоскопик текширув пайтида ҳиқилдоқ ва трахеясида аниқланган баъзи патологик ўзгаришлар кўрсатилган.
12 та беморда ҳиқилдоқ ва трахеянинг қўшма торайиши аниқланди. Улар орасида 6 та беморда ҳиқилдоқ ва трахея бўйин қисмининг қўшма торайиши, 5 та беморда – трахеянинг кўкрак ва бўйин қисмининг торайиши, 1 тасида - ҳиқилдоқ, трахея кўкрак ва бўйин қисми торайиши аниқланди. Назорат гуруҳидаги интубация, сунъий вентиляция ва трахеостомия ўтказилган нафас олиш декомпенсацияси белгилари билан қабул қилинган 60 та беморнинг ҳаммасида ҳиқилдоқ ва трахеянинг кўкрак ва бўйин қисми эндоскопик текширувдан ўтказилди. Назорат гуруҳи беморларида ҳиқилдоқда аниқланган патологик ўзгаришлар 10 та (18%) ҳолатда ҳиқилдоқ бурмаларида ва 21 та (34%) ҳолатда овоз бойламлари ости соҳасида жойлашган. Бунда 12 та (15%) ҳолатда улар қўпол чандиқли деформация кўринишида бўлди. Трахея бўйин қисмининг торайиши 31 та (38%) беморда, кўкрак қисмининг торайиши - 8 та (9,8%) беморда аниқланди. Бунда трахеяни торайтирадиган патологик ҳосилалар зич грануляцион ва чандиқли тўқима кўринишида бўлди. Ўртача 6 ойгача бўлган чандиқли жараённинг давомийлигида 19 та (23%) беморда патологик ўзгаришлар асосан яллиғланиш хусусиятига эга бўлди. Чандиқли жараён давомийлиги 6 ойдан ошганда, 63 та (77%) беморда ҳиқилдоқ ва трахея шиллиқ қаватининг органик шикастланган жойларида бириктирувчи тўқима ўсганлигини кўрсатди.
Барча гуруҳ беморларда торайишнинг ўрни, унинг узунлиги, ҳажми, торайишнинг даражаси, ёндош аъзоларнинг жойлашуви, уларга таъсирини ўрганиш мақсадида бўйин соҳаси мултиспирал компьютер томографияси ўтказилди. Ўтказилган мултиспирал компютер томография натижасида ҳиқилдоқ ва трахея соҳасида жойлашган чандиқли жараённинг узунлиги ҳам таҳлил қилинди. Унга кўра, 1 смгача бўлган чандиқ 1 гуруҳ беморларининг барчасида, 2 гуруҳ беморларининг 20 нафарида, 3 гуруҳ беморларининг 12 нафарида кузатилди. 1-2 см узунликдаги чандиқ 2 гуруҳ беморларининг 5 нафарида, 3 гуруҳ беморларининг 8 нафарида аниқланди. 2 ва ундан узун бўлган чандиқ эса фақатгина 3 гуруҳ беморларнинг 5 нафарида учради. Бу жараённинг ҳиқилдоқ овоз бойламлари ости ва трахея соҳасида жойлашган чандиқни даволашда инобатга олиш кераклигини таъкидлайди, чунки беморларда режалаштирилмай ўтказилган жарроҳлик амали чандиқланиш жараёнининг қайталанишига сабаб бўлади.
Ҳиқилдоқ, трахея, бронхлар шиллиқ пардаларининг ва трахеостома тери-трахеал каналининг микроорганизмлари ўрганилди. 1 гуруҳ беморларининг 2 нафарида Staph. aureus, 2 нафарида Staph. hemoliticus, 1 нафарида Str. viridans, 1 нафарида Proteus vulgaris аниқланди. 2 гуруҳ беморларининг 8 нафарида Staph. aureus, 5 нафарида Staph. hemoliticus, 3 нафарида Str. viridans, 1 нафарида Str. pyogenus, 1 нафарида Proteus vulgaris, 1 нафарида Candida albicans аниқланди. 3 гуруҳ беморларининг 10 нафарида Staph. aureus, 5 нафарида Staph. hemoliticus, 4 нафарида Str. viridans, 1 нафарида Str. pyogenus, 2 нафарида Proteus vulgaris, 1 нафарида Candida albicans аниқланди. Нафас йўлларида кўпинча пиоген кокклар (стафилококклар ва стрептококклар) учради, уларнинг улуши ўртача 49,7%ни ташкил қилади. Бироқ турли этиологик гуруҳларда пиоген коккларнинг ўсиш частотаси жуда кенг диапазонда, яъни 31,5% дан 100% гача бўлди. Бактериал инфекцияларни консерватив даволашнинг етакчи усули антибиотиклар ва кимётерапия билан антибактериал терапия ҳисобланади. Бундай даволашнинг самарадорлиги кўп жиҳатдан микрофлоранинг ушбу препаратларга сезгирлигига боғлиқ. Шунинг учун, микрофлора турини аниқлаш билан бирга, ажратилган штаммларнинг асосий антибиотик гуруҳларига сезувчанлигини аниқладик. Шундай қилиб, ушбу бўлимни хулоса қилиб шуни таъкидлаш лозимки, ҳиқилдоқ, трахеостома ва бронхлар инфекцияси ўчоқларидан олинган патоген флора жуда хилма-хил таркибга эга. Бактерияларнинг антибиотикларга сезувчанлигини ўрганиш шуни кўрсатдики, ҳар хил антибактериал дорилар таъсир спектрлари кўпинча ажратилган бактерияларнинг барча турларига мос келмайди. Шу билан бирга, энг таниқли кенг спектрга эга антибиотиклар (пенициллинлар ва аминогликозидлар) аслида ажратиб олинган патоген микроорганизмларнинг штаммларига нисбатан нофаол бўлиб чиқди. Бинобарин, ҳиқилдоқ, трахеостома ва бронхлар бактериал биоценозларининг полимикроб табиати, фақат баъзи препаратларга сезгирлиги юқори бўлган патоген ноклостридиал анаэроблар борлиги, шунингдек, яхши ўрганилган кўп бактерияларнинг таниқли антибиотикларга чидамлилигининг ортиши - буларнинг барчаси бундай беморларга антибактериал терапиянинг янада самарали усулларини излаш зарурлигини белгилаб берди.
Ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларнинг барчасида ўтказилган морфологик текширув ёрдамида касалликнинг яхши кечиши ва ёмон кечиши прогнози омиллари аниқланди. Бунда шиллиқ қаватнинг қалинлашиши сурункали яллиғланиш ва фиброз ўчоқларининг шаклланиш фонида содир бўлди. Шу билан бирга, яллиғланиш ўчоқларида плазмацитар инфильтрация устунлик қилди. Кўпгина ўрганилган макропрепаратларда ҳиқилдоқ ва трахея шиллиқ қаватининг кўп қаторли ҳилпилловчи эпителийси тукларининг сақланиши, аммо ҳиқилдоқ ёриғини тўлиқ ёпган чандиқлардан олинган макропрепаратларда ушбу тукларнинг бутунлай йўқолганлиги аниқланди. Тоғай қисмда эса оссификация ўчоқлари аниқланди. Ушбу аниқланган кўрсаткичларга кўра, ҳиқилдоқ ёриғининг тўлиқ бекилиши билан бирга тоғай халқаларининг оссификацияси, ҳиқилдоқ ва трахея шиллиқ қаватининг эпителийси тукларининг йўқолиши ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайишининг шаклланишида ёмон омил сифатида ҳисоблаш мумкин.
Кўпгина беморларда узоқ муддат давомида давомли интубация ўтказилганлиги сабабли ҳиқилдоқ ва трахеяда тегишли ўзгаришлар юзага келганлиги аниқланди. Шунга кўра, 31% ҳолларда трахея шиллиқ қаватининг жароҳатланганлиги кузатилди. Баъзан шиллиқ остида қонталашлар (20%) ва трахеяда эрохиялар (18%) аниқланди. Шуни ҳам таъкидлаш лозимки, интубацион найчанинг ҳиқилдоқ ва трахея деворларини қанча узоқ таъсир ўтказса, шунча яққол ўзгаришларга олиб келган. Ҳиқилдоқ ва трахеянинг тоғай тўқимасидаги деструктив ва дистрофик жараёнлар ривожланиши нафақат механик вентиляция давомийлиги, балки беморнинг умумий аҳволининг оғирлиги, нафас олиш тизими, юрак-қон томир ва марказий асаб тизимининг функционал бузилишлари, шунингдек, нозокомиал инфекциянинг эрта қўшилиши билан (трахеобронхит, пневмония, сепсис) билан ҳам боғлиқ бўлиши мумкин. Ҳиқилдоқ ёриғининг торайишига сабаб бўлган ушбу чандиқларнинг ўзига хослиги уларда шиллиқ қаватнинг юпқалашиши билан субмукозал қатламда қўпол бириктирувчи тўқималарнинг ҳосил бўлишидир, бу шиллиқ қаватда қайтмас жараёнларнинг шаклланишига олиб келади. Морфологик таҳлил натижаларига кўра, ҳиқилдоқнинг чандиқли торайиши шаклланишида бир вақтнинг ўзида яллиғланишнинг бир неча босқичлари кечаётганлиги аниқланди. Баъзи майдонларда алтерация ўчоқлари аниқлади, бошқа жойларда эса грануляцион тўқималарнинг пайдо бўлиши кузатилди, баъзи майдонларда эса фиброз ва шиллиқ қаватнинг репарацияси билан бирга продуктив яллиғланишнинг кечиши аниқланди. Шуни ҳам таъкидлаш лозимки, бундай жараёнларнинг кечишига сабаби сифатида қайталаниш жараёнига олиб келувчи структур ва метаболик жараёнларнинг таъсирига учраган бириктирувчи тўқиманинг тулиқ етилмаганлиги ҳисобланади. Деструктив-яллиғланиш жараёнлари ҳиқилдоқ ва трахеянинг барча қаватларида аниқланади, асосан шиллиқ ости қават соҳасида яққол намоён бўлганлиги кузатилди.
Барча гуруҳ беморларида қоннинг кислород билан тўйинганлигини аниқлаш мақсадида пульсоксиметрия текшируви ўтказилди. Ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари соҳасида торайиши бор беморларда (1 гуруҳ) ўтказилган пулсоксиметрия текширувига асосан, юрак уриш сони – 80,6±2,1 тани, SpO2 – 92,1±3,3%ни қайд этди. Ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари ости соҳасида торайиши бўлган беморларда (2 гуруҳ) юрак уриш сони – 86,8±2,7 тани, SpO2 – 90,7±2,9%ни ташкил қилди. Ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари ости ва трахея соҳасида торайиши бўлган беморларда (3 гуруҳ) юрак уриш сони – 82,5±3,1 та, SpO2 – 96,5±2,8% бўлди. Ушбу кўрсаткичларга асосан, ҳиқилдоқнинг сурункали чандиқли торайиши бўлган беморларда юрак уриш сони ва қоннинг кислородга тўйинганлик кўрсаткичи бир-бирига тўғри пропорционал ҳисобланади. Юқоридаги комплекс текширув натижаларини инобатга олган ҳолда шуни таъкидлаш лозимки, ҳиқилдоқнинг сурункали торайиши бўлган беморларни клиник-функционал, эндоскопик, компютер томографик, морфологик текшириш ушбу гуруҳ беморларида чандиқланиш жараёни тўғрисида тўлиқ маълумот беради ҳамда даволовчи шифокорга даволаш тактикасини тўғри танлашда ёрдам беради.
Шундай қилиб, хулоса қилиб айтиш мумкинки, ҳиқилдоқнинг овоз бойламлари соҳасида торайиши ҳамда ҳиқилдоқнинг овоз ости ва трахея соҳасидаги торайиши бўлган беморларни ташхислашда спирометрия, эндоскопия текширув усулларининг роли муҳим ҳисобланади.
