МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 11.79/2023
SJIF 2024 = 5.444
Том 2, Выпуск 10, Октябрь
432
https://universalpublishings.com
OZIQ-OVQATDAN O‘TGAN ZAHARLANISH VA BOTULIZMDA
TIBBIY YORDAM, ZAMONAVIY DAVOLASH USULLARI VA EHTIYOT
CHORA-TADBIRLARI
Rasulova Mavlyuda Azzamovna
Siyob Abu Ali ibn Sino nomidagi Jamoat salomatligi texnikumi bosh
o‘qituvchisi
Ruziyeva Nasiba Junaytovna
Siyob Abu Ali ibn Sino nomidagi Jamoat salomatligi texnikumi
"Umumkasbiy" fanlar kafedrasi mudiri, bosh o‘qituvchi
Annotatsiya:
Ushbu maqolada oziq-ovqatdan o‘tgan zaharlanish va
botulizmda zamonaviy tibbiy yordam koʻrsatish usullari, shuningdek, ushbu
kasalliklarning oldini olish uchun amalga oshirilishi lozim boʻlgan ehtiyot choralar
muhokama qilinadi. Botulizm - zaharlanishlarning eng og‘ir turlaridan biri boʻlib,
o‘lim xavfi yuqori bo‘lgan kasalliklar qatoriga kiradi. Zamonaviy davolash usullari,
jumladan, antioksidantlar, antitoksinlar va nafas olishni tiklovchi terapiyalar
natijalari tahlil qilinadi. Shuningdek, profilaktik choralar yordamida kasallikning
tarqalishini qanday kamaytirish mumkinligi bayon etilgan.
Kalit so‘zlar:
oziq-ovqatdan zaharlanish, botulizm, zamonaviy davo,
antitoksinlar, ehtiyot choralar
Kirish:
Oziq-ovqat orqali zaharlanish, ayniqsa botulizm, hozirgi kunda katta sog‘liq
muammosidir. Botulizmning asosi "Clostridium botulinum" bakteriyasi ishlab
chiqaradigan zaharli toksin bo‘lib, u inson organizmiga tushganda asab tizimini falaj
holatiga olib kelishi mumkin. Botulizm, odatda, uy sharoitida tayyorlangan yoki
notoʻgʻri saqlangan oziq-ovqat mahsulotlari orqali yuqadi. Zamonaviy sharoitda
botulizm va zaharlanishlarning oldini olish va davolashda yangi metodlar
qo‘llanilib, tibbiyot xodimlariga ushbu holatlarda tezkor va samarali yordam
koʻrsatish imkoniyati yaratilmoqda. Maqolada botulizm va oziq-ovqat
zaharlanishlarining zamonaviy davolash usullari va profilaktik choralar haqida so‘z
yuritiladi.
Materiallar va usullar:
Tadqiqot metodikasi: Zamonaviy ilmiy maqolalar, tadqiqot ishlari va kasallik
holatlari tahlil qilindi. Oziq-ovqatdan zaharlanish va botulizm bilan bogʻliq davolash
usullari haqida so‘nggi yillarda chop etilgan ilmiy manbalar o‘rganildi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 11.79/2023
SJIF 2024 = 5.444
Том 2, Выпуск 10, Октябрь
433
https://universalpublishings.com
Nazariy asos: Botulizm va oziq-ovqatdan zaharlanishda birinchi yordam
usullari, davo choralari va profilaktik tadbirlar muhokama qilindi. Asosiy e’tibor
botulizmning klinik belgilari, zamonaviy antitoksinlar bilan davolash, sun’iy nafas
olish tizimlari va kislorod terapiyasiga qaratildi.
Amaliy tadqiqotlar: Botulizm va o‘t pishitish holatlarida birinchi yordam
ko‘rsatish uchun ishlatiladigan davo usullari o‘rganildi. Xavf omillarini aniqlash va
davo samaradorligini oshirish maqsadida zamonaviy tibbiyot texnologiyalarining
qo‘llanilishi tahlil qilindi.
Natijalar:
Klinik belgilar va diagnostika: Botulizmda bemorda ikkilangan ko‘rish,
ko‘zning pastga tushishi, nutqning qiyinlashishi, yutish qiyinlashuvi va mushaklarda
kuchsizlanish belgilar kuzatiladi. Botulizmda zudlik bilan antioksidant va
antitoksinlar qo‘llanilishi tavsiya etiladi.
Birlamchi yordam va davolash usullari: Oziq-ovqat zaharlanishida avvalo
bemorning oshqozoni yuvilishi, ko‘p miqdorda suyuqlik ichirilishi va sorbentlar
(masalan, faollashtirilgan ko‘mir) qo‘llanilishi lozim. Botulizmda esa davo
boshlanishida eng avvalo botulizm antitoksini (botulinum antitoxini) zudlik bilan
kiritiladi. Zamonaviy tibbiy amaliyotda botulizmning og‘ir holatlarida ventilyatsiya
uskunalari yordamida sun’iy nafas olish tizimi qo‘llaniladi.
Nafas olishni tiklash terapiyasi: Botulizm asoratlaridan biri nafas olish
tizimining falajlanishi bo‘lgani sababli, bemorga kislorod terapiyasi va zarurat
bo‘lsa, sun’iy nafas olish uskunasi qo‘llash natijalarining samaradorligi aniqlandi.
Shuningdek, infuzion va detoksifikatsiya usullari ham bemorning ahvolini
yengillashtiradi.
Munozara:
Zamonaviy davolash usullarining samaradorligi: Tadqiqot natijalari shuni
ko‘rsatdiki, botulizm va oziq-ovqatdan zaharlanishda birinchi yordam ko‘rsatish va
zamonaviy davo usullari ko‘plab asoratlarni oldini olishga imkon beradi. Xususan,
antitoksin va kislorod terapiyasining o‘z vaqtida qo‘llanilishi bemorning o‘lim
xavfini kamaytiradi.
Profilaktik chora-tadbirlar: Zaharlanish va botulizm xavfini kamaytirish uchun
mahsulotlar gigiyenik sharoitlarda tayyorlanishi, noto‘g‘ri saqlash va iste’mol
qilmaslikka e'tibor berilishi kerak. Shuningdek, jamoatchilikni oziq-ovqat
zaharlanishiga olib keladigan sabablardan xabardor qilish muhimdir.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 11.79/2023
SJIF 2024 = 5.444
Том 2, Выпуск 10, Октябрь
434
https://universalpublishings.com
Xulosa:
Oziq-ovqatdan zaharlanish va botulizmda zamonaviy davolash usullari
samarali natijalar berishi mumkin. Shoshilinch yordam ko‘rsatish va zamonaviy
antitoksinlar, shuningdek kislorod terapiyasi yordamida bemorlarda o‘lim xavfi
kamaytiriladi. Tibbiyot mutaxassislari tomonidan profilaktik chora-tadbirlarni
qo‘llash va oziq-ovqat zaharlanishining oldini olishda jamoatchilikni xabardor qilish
zarur. Shu bilan birga, oziq-ovqat gigiyenasi va sanitariya qoidalariga rioya qilish
ham muhim profilaktik chora hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Boboev A., Qo‘chqorov J. "Oziq-ovqat toksikoinfeksiyalari va ularning
oldini olish". Toshkent: Tibbiyot nashriyoti, 2020.
2. Yusupov R., To‘xtasinov M. "Botulizm: klinik belgilari va diagnostikasi".
"Tibbiyot ilmi va amaliyoti" jurnali, 2021, № 4, 15-23-betlar.
3. Khushmatov S. "Tibbiy yordam ko‘rsatishning zamonaviy usullari va
muammolari". Samarqand: Ilmiy maqolalar to‘plami, 2019.
4. Shamsiyeva N., Rasulov K. "Oziq-ovqat xavfsizligi va profilaktik chora-
tadbirlar". "O‘zbekiston tibbiyoti" jurnali, 2022, № 3, 30-35-betlar.
5. World Health Organization (WHO). "Botulism Fact Sheet". Geneva: WHO,
2022. (
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/botulism
6. Brown A., Smith J. "Foodborne Illnesses and Modern Treatment
Approaches". Journal of Clinical Medicine, 2020, Vol. 12, pp. 120-134
7. Karimov T., Mamatqulov U. "Kislorod terapiyasining samaradorligi".
Toshkent: Tibbiyot nashriyoti, 2021.
8. Sadikov M. "Oziq-ovqat va botulizmda birlamchi yordam". "Tibbiyot va
salomatlik" jurnali, 2023, № 2, 45-52-betlar.
