Nafas olish tizimi kasalliklari barcha
yoshdagi bolalar va kattalardagi davolash va
prognozlash
uchun
yuqori
texnologiyali
diagnostika usullaridan foydalanishga qaramay,
o'z dolzarbligini yo'qotmaydi. Orol dengizining
qurishi natijasida Orolbo‘yida iqlim o‘zgarishi,
hamda fauna va tabiiy resurslarning global nobud
bo'lishi va o‘zgarishiga olib keldi, bu esa kattalar
va bolalarsalomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Bolalik
davridagi
eng
keng
tarqalgan
patologiyalardan
biri
bronx-o'pka
tizim
kasalliklaridir. Pnevmoniya va bronxitning aholi
orasida keng tarqalganligi ko'p jihatdan yashash
muhiti, havo, tuproq va suv kabi atrof-muhit va
biotibbiyot omillariga, shuningdek, ona va
bolaning
ovqatlanishiga,
ota-onalarning
kasalliklari va yomon odatlariga bog'liq. Ijtimoiy,
gigiyenik va iqtisodiy omillar ushbu mintaqadagi
bolalarning salomatligi, o'sishi va rivojlanishiga
muhim ta'sir ko'rsatadi. [5,6,9].
Atrof-muhit, ovqatlanish va boshqa turli
omillarning bolalar va kattalar immunitet tizimiga
ta'siri
tananing
moslashuvida
fundamental
ahamiyatga ega [1-3,6,7]. Bolaning tanasi ichki va
tashqi muhitning salbiy omillariga ko'proq sezgir,
chunki immun tizimining normal ishlashi ko'plab
kasalliklarning rivojlanishiga "taqiq" qo'yadi va
aksincha
tananing
immunitet
yallig'lanish
kasalliklariga olib keladi [1-3,11]. Organizmda
mahalliy immunitet sekretor immunoglobulin A
hisobiga shakllanadi. Sekretor IgA ning asosiy
vazifasi tananing shilliq qavatidagi himoya
baryerini tashkil qilish va yuqumli kasallik
chaqiruvchi mikroorganizmlarni organizmga kirib
borishini oldini olishdan iborat. IgA komplement
tizimi bilan o'zaro ta'sir qilmaydi va bakteritsid
xususiyatlariga ega emas, lekin bakterial
toksinlarni zararsizlantirishda ishtirok etadi [6,11].
Shu munosabat bilan immunitetga bog'liq
kasalliklarning tez o'sishi, immunitet tizimining
moslashuvining buzilishi fonida rivojlanadigan
surunkali patologik jarayonlarning tarqalishi va fon
kasalliklari sonining ko'payishi kuzatiladi. [2,5,7].
Nafas olish yo'llari yallig'lanishining rivojlanishi
va saqlanishidagi asosiy tsitokinlar interleykin-8
(IL-8), o'simta nekrozi omilia (TNFa) va
interleykin-6
(IL-6)
kabi
mediatorlardir.
Tsitokinlar
-
limfotsitlar,
monotsitlar,
granulotsitlar, endotelial hujayralar va boshqa shu
kabi turli immun hujayralari tomonidan sintez
qilinadigan oqsil mediatorlari hisoblanib, ular
organizmga patogenlar, birinchi navbatda viruslar,
bakteriyalar va toksinlar kiritilishiga javoban
sintezlanadi. Tsitokinlar keng biologik faollikka
ega va immun va yallig'lanish jarayonida
hujayralararo o'zaro ta'sirga hissa qo'shadi. Ular
immun tizimining vositachisi vazifasini bajaradi,
immun javobning kuchi va davomiyligini tartibga
soladi,
yallig'lanish
jarayonining turi va
intensivligini belgilaydi [2,6,11].
Tadqiqot maqsadi -
Orolbo‘yi hududida
yashovchi erta yoshli bolalarda bronx-o'pka tizimi
kasalliklarining
immunologik
reaktivligini
o‘rganish.
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
Aliyeva N.R., Sharipova I.S.
OROLBO'YI HUDUDIDA ERTAYOSHLI BOLALARDA NAFAS TIZIMI
KASALLIKLARINING KLINIK-IMMUNOLOGIK XUSUSIYATLARI
Toshkent pediatriya tibbiyot institute;
Toshkent tibbiyot akademiyasi Urganch filiali
Tadqiqot maqsadi.
Orolbo‘yi hududida yashovchi erta yoshli bolalarda bronx-o'pka tizimi kasalliklarining immunologik
reaktivligini o‘rganish.
Materiallar va uslublar.
Bolalarni tekshirish uchun quyidagi usullar qo'llanildi: klinik va anamnestik ma'lumotlarni o'rganish,
tashqi kichik rivojlanish anomaliyalarini baholash, ota-onalarni so'rov qilish, birlamchi tibbiy hujjatlar ma'lumotlarini tahlil qilish. Xorazm
viloyatidagi 40 nafar bolalarni asosiy guruhda va Toshkent shahridagi nafas yoTlari patologiyasi bilan og‘rigan 20 nafar yosh bolalardan
iborat nazorat guruhida immunologik tadqiqotlar o‘tkazildi.
Natijalar.
Hayotning birinchi yilidagi bolalarda pnevmoniya bilan kasallanish 64,9% ni, 2 yoshli bolalarda esa 58,5% ni tashkil
etdi. Takroriy obstruktiv bronxit 3 yoshli bolalarda ko'proq uchraydi - 43,6%. Yo'ldosh kasalliklarning tarqalishini tahlil qilish shuni
ko'rsatdiki, dismetabolik nefropatiya 39,8%, atopik dermatit 27,9%, raxit 18,4%, markaziy asab tizimining perinatal shikastlanishi 12,5%
ushbu mintaqaning asosiy patologiyasining uzoq va takroriy kursiga yordam beradi. Noqulay ekologik muhitda yashovchi pnevmoniya va
obstruktiv bronxit bilan og'rigan bolalarda immunoglobulin Ig E yuqori darajada va sIgA past darajada bo'lganligi aniqlangan.
reaktsiyalarining etishmasligi turli xil yuqumli va
193
Materiallar va uslublar
Xorazm viloyatida yashovchi 168 nafar erta
yoshdagi nafas olish tizimi kasalliklari bilan
og‘rigan bolalarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish.
Bolalarni tekshirish uchun quyidagi usullar
qo'llanildi: klinik va anamnestik ma'lumotlarni
o'rganish, tashqi kichik rivojlanish anomaliyalarini
baholash, ota-onalarni so'rov qilish, birlamchi
tibbiy hujjatlar ma'lumotlarini tahlil qilish.
Xorazm viloyatidagi 40 nafar bolalarni asosiy
guruhda va Toshkent shahridagi nafas yo‘llari
patologiyasi bilan og‘rigan 20 nafar yosh
bolalardan iborat nazorat guruhida immunologik
tadqiqotlar o‘tkazildi. Immunologik tadqiqotlar
O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Immunologiya
institutida (laboratoriya mudiri - professor,
biologiya fanlari doktori D.A. Musaxodjaeva)
o‘tkazildi. So'lakdagi sekretor IgA va qon
zardobidagi IgE tarkibi Manchini bo'yicha
aniqlangan.
Sitokinlarning
kontsentratsiyasi:
interleykin -4(IL-4), 8(IL-8) so'lakda "Cytokin"
MChJ tomonidan ishlab chiqarilgan reagentlar
to'plamidan foydalangan holda immunoferment
analiz usuli orqali aniqlandi (laboratoriya mudiri -
biologiya fanlari doktori D.A. Musaxodjaeva).
Olingan natijalarni statistik qayta ishlash Statistica
® 6.0 versiyasistatistik ma'lumotlarni qayta ishlash
uchun amaliy dasturlari yordamida amalga
oshirildi. Taqqoslangan guruhlar orasidagi
farqlarning ahamiyati Styudenta mezonlari bilan
baholandi. Taqqoslangan qiymatlardagi farqlar
p<0.05 da statistik ahamiyatga ega deb tan olingan.
Natijalar va muhokama
Izlanish Urganch shahridagi viloyat ko‘p
tarmoqli bolalar shifoxonasida 1-3 yoshli bolalar
o‘rtasida
o‘tkazilgan
so‘rov
natijalariga
asoslangan. O'tkazilgan tadqiqot natijalariga ko'ra
bronx-o'pka
tizimi kasalliklar
patologiyasining tuzilishi shuni ko'rsatdiki, 1
yoshli bolalarda takroriy obstruktiv bronxit 12,4%,
o'tkir obstruktiv bronxit 29,5% va o'tkir
pnevmoniya
64,9%
da
kuzatilgan,
bu
adabiyotlardagi ma'lumotlar bilan to'g'ri keladi,
ya'ni 2 yoshdan boshlab o'tkir obstruktiv bronxit
26,9%, takroriy obstruktiv bronxit 14,6%, o'tkir
pnevmoniya 58,5%ni tashkil qilgan. Bizning
tadqiqotlarimizga ko'ra, takroriy obstruktiv bronxit
43,6%, 3 yoshli bolalarda ko'proq uchraydi.
Bolalarning
umumiy
sonidan
birgalikda
patologiyaning yuqori darajasi hayotning birinchi
yilidagi bemorlarda ya'nimarkaziy asab tizimining
perinatal shikastlanishi 23,9%, atopik dermatit
27,9%, dismetabolik nefropatiya 55,7%, raxit 17%
holatlardaqayd etilgan. Qolgan yosh guruhlaridagi
bolalarda komorbid tahlili patologiyalar tahliliga
ko'ra: dismetabolik nefropatiya 39,8%, atopik
dermatit 27,9%, raxit 18,4%, markaziy asab
tizimining
perinatal
shikastlanishi
12,5%.
Kasalliklarning klinik kechishini o'rganayotganda,
1 yoshli bolalarda, asosan, onaning so'zlaridan
kelib chiqqan holda, asosiy shikoyatlar tana
haroratining t 38-39 ga ko'tarilishi bo'lib, bu 85%,
yo'tal 100% va behollik - 35% ni tashkil etdi. Shu
bilan birga, 23 yoshli 45 bolada 4 hafta yoki undan
ko'p davom etgan, balg'am chiqishi bilan
kechuvchi yo'tal 34,6% ni tashkil etdi.
Bemorlarning 30 foizida jismoniy zo'riqish paytida
(bezovtalik bilan yig'laganda, ovqatlanish paytida)
og'iz- burun uchburchagining tsiyanozi kuzatildi.
Tekshiruvda bemorlarning 24,6 foizida burun
qanotlarining kerilishi va nafas olish aktida
yordamchi mushaklarning ishtirok etishi, 57,6
foizida esa tezlashgan nafas yoki hansirash
kuzatilgan. Barcha yosh guruhlaridagi bolalarda
nafas siqilishining eng keng tarqalgan shakli
aralash edi - 26,3%, ekspirator nafas siqilishi -
22,7%, inspirator nafas siqilishi - 7%. O'z
navbatida, 1 yoshli bolalarda ekspirator nafas
siqilishi 17,4% hollarda sodir bo'lgan, bu
pnevmoniyadagi
obstruktiv
sindromning
kechishini ko'rsatadi, nafas siqilishining aralash
shakli 11,0%, inspirator nafas siqilishi 22,2%
hollarda va 3 yoshli bolalardanafas siqilishining
aralash shakli 10,0% holatlarda kuzatilgan.
O'tkazilgan immunologik tadqiqotlar shuni
ko'rsatdiki, yosh bolalarning asosiy guruhining qon
zardobida umumiy IgE miqdori sezilarli darajada
oshgan va 70,16±26,21 IU / ml ni tashkil etgan,
nazorat guruhidagi bolalarda esa bu ko'rsatkich
61,85±20,36 IU/ml ni tashkil etgan (p<0,005).
Bolalarda obstruktiv bronxit bilan og'rigan asosiy
guruhda IgE ning yuqori darajasi kuzatildi va -
81,8% ni tashkil etdi, 18,2% da IgE darajasi normal
ko'rsatkichlarga yaqin bo'lgan, pnevmoniyada esa
IgE ning yuqori darajasi 10,5% ni tashkil qilgan va
bu bolalarda obstruktiv sindrom yondosh kasallik
sifatida mavjud bo'lgan. Nazorat guruhidagi
bolalarda IgE darajasining 80,0% ga ko'tarilganligi
qayd
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
ПЕДИАТРИЯ
qilingan, pnevmoniya bilan og'rigan bolalarda esa
bu ko'rsatkich 40% ni tashkil etgan, bu bolalarda
allergik anamnez musbat bo'lganligi bilan bog'liq.
Adabiyotlarga ko'ra, sIgA darajasi aholining keng
ko'lamli klinik tekshiruvi paytida aholining
kasallanishini bashorat qilishda katta ahamiyatga
ega [Ivanov VD va boshq., 2006]. O'z navbatida,
mahalliy immunitet - sIg A ning kamayishi
mahalliy
immunitet
funktsiyasining
yetishmovchiligini
aniqlash
va
sIgAning
miqdorining
ortishi
immunitet
tizimidagi
nomutanosiblikni baholash imkoniyatini beradi
[Makovetskaya
AK,
2005].
Bizning
tadqiqotimizda asosiy guruhdagi bolalarda
so'lakdagi sekretor sIgA darajasining natijalari mos
ravishda 38,32±4,91, nazorat guruhida 45,10±4,11
(p<0,005) ni ko'rsatdi.
Yuqoridagilarga
asoslanib,
sekretor
immunoglobulin A- sIgA asosiy mahalliy
immunitetga javob beradi va nafas olish
yo'llarining barcha qismlarini himoya bilan
ta'minlaydi.
Inson
tanasining
sekretor
immunoglobulin sIgA darajasi uning yoshiga,
atrof-muhit omillariga va kasallanish darajasiga
qarab o'zgaradi va shuni hisobga olish kerakki,
yoshi kattalashishi bilan sekretor immunoglobulin
A sinfining darajasi pasayadi. Xorazm viloyati va
Toshkent shahrining o‘rganish guruhlarida sIgA
darajasi o‘rtacha ko‘rsatkich pasaygan, o‘z
navbatida asosiy guruhdagi ko‘rsatkich ham
pastroq bo‘lgan (38,32 ± 4,91, mos ravishda 45,10
± 4,11).
Nazorat
guruhida
79,32±27,69
va
pnevmoniyadagi IL-8 darajasi mos yozuvlar
ko'rsatkichidan 35% ga, obstruktiv bronxitda 9%
ga yuqori ko'rsatkichlarga ega, boshqa hollarda
pasaygan qiymat va obstruktiv nazorat guruhlarida.
IL-4 va IL-8 bronxitlari mos ravishda 60% ga,
pnevmoniyada esa IL-4
Bizning tadqiqotimizda foiz sifatida asosiy va
nazorat guruhidagi bolalarda pnevmoniya bilan
kasallanish bo'yicha ikkala guruhda ham sIgA
darajasi bolalarda 100% ga, obstruktiv bronxit
bilan kasallangan bemorlarda esa 81,7% sIgA ga
kamayganligi qayd qilindi. Asosiy guruh va qolgan
obstruktiv bronxit bilan bu guruhdagi bolalarda
9,3%, ya'ni referent ko'rsatkichlarga yaqin
qiymatni tashkil etdi. Nazorat guruhida o'tkir
obstruktiv bronxitda sIgA ning miqdori 100% ga
kamaydi. Biz so'lakdagi yallig'lanish oldi (IL-8) va
yallig'lanishga
qarshi
(IL-4)
sinfidagi
interleykinlarni o'rgandik, bu o'z navbatida, immun
va yallig'lanishga qarshi javobdagi interleykinlar
tibbiyotningturli
sohalarida
va
zamonaviy
immunologiyaning o'ziga xos immun reaktsiyalar
va
yallig'lanish
rivojlanishini
cheklash
sohalaridakatta ahamiyatga ega. Yallig'lanishga
qarshi tsitokinlar orasida IL-4 yallig'lanish
rivojlanishidagi eng muhim mediatorhisoblanadi.
Erta yoshdagi bolalarda tsitokin holatining
ko'rsatkichlari - asosiy guruh bolalari - IL-4
21,20±6,37, nazorat guruhi 9,22±1,66 va
nozologik guruhlar kontekstida pnevmoniyadagi
IL-4 darajasi yuqori ko'rsatkichlarga ega ekanligini
ko'rsatdi. mos yozuvlar qiymati 60%, obstruktiv
bronxit uchun 90%, pnevmoniyani nazorat qilishda
interleykin IL-4 ning mos yozuvlar qiymati
o'zgarmaydi. Yosh bolalarda so'lakda
IL-8
darajasini
o'rganuvchi tadqiqotlarda
asosiy guruh
65,83±43,74 ni ko'rsatdi (jadvalga qarang).
interleykinining qiymati o'rganilgan bolalarning
100% ga oshdi. Pnevmoniya va obstruktiv bronxit
bilan noqulay muhitda yashovchi nafas tizimi
patologiyasi bo'lgan bolalarning immun holatida
immunoglobulin Ig E ning yuqori darajasi va sIgA
ning past darajasi aniqlangan edi. Pnevmoniyadagi
interleykin IL-4 mos
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
IgE
SIgA
IL-4
IL-8
Asosiy
guruh
Obstruktiv
bronxit
105,95±29,78 53,79±24,32
18,08±7,11* 28,67±29,76
Zotiljam
35,74±15,11* 39,96±5,39*
17,93±7,63
71,63±43,06
Nazorat
guruhi
Obstruktiv
bronxit
68,00±35,96* 45,11±7,43*
10,37±1,64
62,94±7,38*
Zotiljam
45,11±18,68
31,91±18,50* 4,95±2,61
81,19±55,05
Erta yoshdagibolalarda immunitet holatining ayrim ko'rsatkichlari
Eslatma: *- ahamiyati p <0,05
195
yozuvlar qiymatidan 60%, obstruktiv bronxitda
90% yuqori qiymatlarga ega bo'lib, bu hujayra va
gumoral immunitet muvozanatining o'zgarishini
ko'rsatadi, bu esa keyinchalik respiratortizimning
yanada og'ir kasalliklariga olib keladi. Bizning
ko'rsatkichlarimiz adabiyotlar bo'yicha interleykin
IL-4 va IL-8 darajasining ko'rsatkichlariga to'g'ri
keladi, ya'ni bir ko'rsatkich oshganda, ikkinchi
ko'rsatkich kamayadi. Sekretor immunoglobulin
o'rtasidagi bog'liqlikni tahlil qilishsIgA nterleykin
IL -4 (r=0,31) va C-reaktiv oqsil (r= 0,41 ) bilan
o'rtacha bog'liqlikni ko'rsatdi va immunoglobulin
IgE pulsoksimetriya(r=0,62 ) va nafas olish tezligi
bilan o'rtacha salbiy munosabat bilan kuchli bog'liq
edi. (r= - 0,33). Interleykinlar -IL - 4
pulsoksimetriya bilan yuqori darajada bog'liq edi
(r=0,68) va IL - 8 (r=0,61). IL -8ning
pulsoksimetriya
bilan
o'rtacha
bog'liqligi
aniqlandi(r=0,41).
Immunitet holatini o'rganish yallig'lanishga
qarshi sitokinlar - interleykin IL-4 yallig'lanish
rivojlanishining muhim vositachisi ekanligini
ko'rsatdi. Pnevmoniyadagi IL-4 darajasi mos
yozuvlar qiymatidan 60%, obstruktiv bronxitda
90%, pnevmoniya bilan og'rigan nazorat guruhida
IL-4 interleykinning mos yozuvlar qiymati
o'zgarmaydi. Shuni ta'kidlash kerakki, nafas tizimi
patologiyasi bo'lgan, noqulay ekologik muhitda
yashovchi, ya'ni pnevmoniya va obstruktiv bronxit
bilan og'rigan yosh bolalarda aniqlangan
o'zgarishlar immunoglobulin IgE ning yuqori va
sIgA ning past darajasiga ega edi.
Shunday qilib, hayotning birinchi yilidagi
bolalarda pnevmoniya bilan kasallanish 64,9% ni,
2 yoshli bolalarda esa 58,5% ni tashkil etdi.
Takroriy obstruktiv bronxit 3 yoshli bolalarda
ko'proq uchraydi - 43,6%.
Yo'ldosh
kasalliklarning tarqalishini tahlil qilish shuni
ko'rsatdiki, dismetabolik nefropatiya 39,8%, atopik
dermatit 27,9%, raxit 18,4%, markaziy asab
tizimining perinatal shikastlanishi 12,5% ushbu
mintaqaning asosiy patologiyasining uzoq va
takroriy kursiga yordam beradi. Noqulay ekologik
muhitda yashovchi pnevmoniya va obstruktiv
bronxit bilan og'rigan bolalardaimmunoglobulin Ig
E yuqori darajada va sIgA past darajada bo'lganligi
aniqlangan. Pnevmoniyadagi interleykin IL-4 mos
yozuvlar qiymatidan 60%, obstruktiv bronxitda
90% yuqori qiymatlarga ega bo'lib, bu hujayrali va
gumoral immunitet muvozanatining o'zgarishini
ko'rsatadi, bu esa keyinchalik nafas tizimning
yanada og'ir kasalliklariga olib keladi. Xulosa qilib
aytadigan bo'lsak, Ig E immunoglobulini uchun
diagnostika protokolini kiritish juda muhimdir.
Adabiyotlar
1.
Aleshkin V., Afanasyev S., Feklisova L. Immunoglobulinlar va sitokinlar - dori vositalarining
istiqbolli asoslari. Doktor 2001 yil; 8:33-35.
2.
Aripova T.U., Umarova A.A., Petrova TA Yosh aspektida bolalarda immunitet tizimining asosiy
parametrlarining me'yoriy ko'rsatkichlari. Ko'rsatmalar. Toshkent 2004 yil; 16.
3.
Bobomuratov T.A. Yosh bolalarda o'tkir bronxopulmoner kasalliklarni kompleks davolashda
mintaqaviy limfa terapiyasi va tor spektrli infraqizil nurlari: Tibbiyot fanlari doktori dissertatsiyasi
avtoreferati. Toshkent 2002 yil; 34.
4.
Kuryazova, Sh.M., Xudainazarova S.R., Dergunova DE “Bronxo-obstruktiv sindromli boshlang'ich
maktab yoshidagi bolalarda jamiyat tomonidan orttirilgan pnevmoniya”. Biotibbiyot va amaliyot jurnali
1.2 (2021): 104-109.
5.
Kuryazova Sh., Xudainazarova S., Toshmetova B. Orolbo'yi mintaqasidagi maktabgacha yoshdagi
bolalarda bronxopulmoner patologiya rivojlanishining xavf omillarini o'rganish. Biomeditsina va
amaliyot jurnali. 2021;1(1):148-153.
6.
Bolalik pulmonologiyasi: muammolar va yechimlar. Yu.L. Mizernitskiy, AD Tsaregorodtsev, ed. M.:
"Medpraktika-M" nashriyoti, 2013.
7.
Prosekova EV, Derkach VV, Sabynych VA Bolalardagi allergik kasalliklar: sitokin va immun
holatining xususiyatlari. Immunologiya. 2007;3:157-161.
8.
Prosekova EV, Derkach VV, Shestovskaya TN va bolalardagi allergik kasalliklarda sitokin profili va
immun holatining boshqa xususiyatlari. Tinch okeani tibbiyot jurnali. 2005;3:44-48.
9.
Tatochenko VK Bolalardagi nafas olish kasalliklari: amaliy qo'llanma. M.: Pediatr, 2012.
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
ПЕДИАТРИЯ
Заболеваемость пневмонией у детей первого
года жизни составила 64,9%, а у детей 2 лет-
58,5%.
Рецидивирующий
обструктивный
бронхит чаще встречается у детей 3 лет - 43,6%.
Анализ распространенности сопутствующих
заболеванийпоказал, что дисметаболическая
нефропатия способствует длительному и
повторяющемуся течению
The incidence of pneumonia in children of the first
year of life was 64.9%, and in children of 2 years-
58.5%. Recurrent obstructive bronchitis is more
common in children aged 3 years - 43.6%. The
analysis of the prevalence of concomitant diseases
showed that dysmetabolic nephropathy contributes
to a prolonged and recurrent course
основной патологии в 39,8%, атопический
дерматит-в 27,9%,
рахит-в
18,4%,
перинатальные поражения ЦНС-в 12,5%. Было
обнаружено, что у детей с пневмонией и
обструктивным
бронхитом,
живущих
в
неблагоприятных
условиях
окружающей
среды, иммуноглобулин Ig E находится на
высоком уровне, а sIgA-на низком.
of the underlying pathology in 39.8%, atopic
dermatitis-in 27.9%, rickets-in 18.4%, perinatal
CNS lesions -in 12.5%. It was found that in
children with pneumonia and obstructive
bronchitis living in adverse environmental
conditions, immunoglobulin Ig E is at a high level,
and sIgA is at a low level.
Аманова Н.А., Алиева Н.Р.
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
10.
Xudaynazarova S.R. va boshqalar. Bolalarda pnevmoniyaning klinik va laboratoriya xususiyatlari
va immunologik o'zgarishlar. Tibbiyot va sog'liqni saqlash. 2017:78-80.
11.
Suhail Raoof, Sandeep Mehrishi, Udaya B. Prakash. Zamonaviy tibbiy intensive terapiya bo'limida
bronkoskopiyaning o'rni. Ko'krak qafasidagi klinikalar. 2001; 22(2): 241-261.
12.
Stagnieva IV, Boyko NV, Gukasyan EL, Bachurina AS Yuqori nafas yo'llarining yallig'lanish
kasalliklari diagnostikasida sitokinlar. Rus rinologiyasi. 2017;25(4):43 47.
13.
Ashurova, D. T., and D. I. Ahmedova. "Hormonal adaptation features and neonatal period of
newborn children depending on the div weight at birth." World Healthcare Providers Multidisciplinary
medical journal USE (2012): 41-44.
14.
Икрамов, А. И., et al. "Методическое руководство «Медицинские основы физического
воспитания
и
спорта
в
формировании
гармонично-развитого
поколения»." Ташкент,«Узбекистон (2011).
15.
Ahmedova, D. I. "RahimjanovSh." A. Growth and development of children. Methodical
recommendation. Tashkent (2006): 3-82.
Aliyeva N.R., Sharipova I.S.
CLINICAL AND IMMUNOLOGICAL FEATURES OF DISEASES OF THE RESPIRATORY
SYSTEM IN YOUNG CHILDREN IN THE TERRITORY OF THE ARAL SEA REGION
Key words:
pneumonia, obstructive bronchitis, IgE immunoglobulin.
лидирующие позиции по распространенности в детском возрасте. По нашим данным исследованияу детей по нозологической
структуре патологии тонкого кишечника, было выявлено: Муковисцидоз смешанная форма-4%, постинфекционный энтерит -
19%, хронический энтроколит-12%, целиакия - 27%, синдром Мальабсорбции -19%. Аллерический энтроколит-11%,
неспецифический колит -2%, Лактазная недостаточность -2%.
