Одатий рацион билан озиқлантирилган она каламушлардан туғилган бола каламушлар эрта постнатал даврда бўйин соҳасидаги чуқур жойлашган лимфа тугунлар структуравий тузилиши

CC BY f
326-333
0
0
Поделиться
Ахадова, З., & Акрамова, М. (2023). Одатий рацион билан озиқлантирилган она каламушлардан туғилган бола каламушлар эрта постнатал даврда бўйин соҳасидаги чуқур жойлашган лимфа тугунлар структуравий тузилиши . Педиатрия, 1(1), 326–333. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/pediatrics/article/view/27138
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Юз, жағ ости ва бўйин лимфа тугунлари гуруҳи фарқланади ва бу соҳалар лимфа тугунларини ўрганиш бироз мураккаброқ ҳисобланади.Бир қатор амалиётчилар томонидан одам организмининг турли хил соҳалари лимфа тугунлари ўрганилган (Н.Н.Кеварков ва бошқалар, 2002;Л.В.Бурухина ва бошқалар, 2003; А.Б.Ражабов, 2004; Б.Я.Алексеев ва бошқалар, 2007; С.И.Коровин ва бошқалар, 2008) Айрим олимлар ишларида қорин бўшлиғи лимфа тугунлари, яъни ичак ва ичак тутқичи лимфа тугунларининг ўзига хослиги хақида маълумотлар келтирилган.


background image













































Адабиётлар

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

ро

ж

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

1.

Маънавият юлдузлари (Марказий Осиёлик машҳур сиймолар, алломалар, адиблар). Абдулла Кодирий

номидаги халқ мероси нашриёти. Тошкент. 2001:138.
2.

Азамат Зиё. Ўзбек давлатчилиги тарихи. (Энг қадимги даврдан Россия босқинига қадар). «Шарк.»

нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош тахририяти. Тошкент. 2001:148.
3.

Аҳмедов Б. Амир Темурни ёд этиб. -Т.: “Ўзбекистон”. 1996:9.

4.

Хайруллаев М.М., Ўринбоев А, Бўриев О. ва бошқалар. Темурийлар бунёдкорлиги давр манбаларида.

“Абдулла Қодирий номидаги халқ мероси”. 1997:20.
5.

Ҳасаний М.,Каримова С.Навоий даври табобати. Тошкент, Ибн Сино номидаги нашриёт,1991.24 б.

6.

Мусаев Н. Ўрта Осиёда деҳқончилик маданияти ва аграр муносабатлар тарихидан. (Тош даври

охирларидан - XX аср бошларига қадар). -Т.: “Фан”.2005:118.
7.

Шамсутдинов Р., Каримов Ш.,Убайдуллаев Ў.Ватан тарихи.(XVI-XX аср бошлари). Иккинчи китоб.

“Шарқ”. Тошкент. 2003:44-45.
8.

Бобобеков Ҳ., Каримов Ш..Содиқов М.,Усмонов Қ., Холбоев С., Шамсутдинов Р.Ўзбекистон тарихи.

Қисқача маълумотнома. “Шарқ”. Тошкент. 2000:130.

Ахадова ЗА., Акрамова М.Ю.

ОДАТИЙ РАЦИОН БИЛАН ОЗИҚЛАНТИРИЛГАН ОНА КАЛАМУШЛАРДАН ТУҒИЛГАН

БОЛА КАЛАМУШЛАР ЭРТА ПОСТНАТАЛ ДАВРДА БЎЙИН СОҲАСИДАГИ ЧУҚУР

ЖОЙЛАШГАН ЛИМФА ТУГУНЛАР СТРУКТУРАВИЙ ТУЗИЛИШИ

Тошкент педиатрия тиббиёт институти

Юз, жағ ости ва бўйин лимфа тугунлари

гуруҳи фарқланади ва бу соҳалар лимфа
тугунларини

ўрганиш

бироз

мураккаброқ

ҳисобланади. Бир қатор амалиётчилар томонидан
одам организмининг турли хил соҳалари лимфа
тугунлари ўрганилган (Н.Н.Кеварков ва бошқалар,
2002;Л.В.Бурухина

ва

бошқалар,

2003;

А.Б.Ражабов, 2004; Б.Я.Алексеев ва бошқалар,
2007; С.И.Коровин ва бошқалар, 2008) Айрим
олимлар ишларида қорин бўшлиғи лимфа
тугунлари, яъни ичак ва ичак тутқичи лимфа
тугунларининг ўзига
хослиги хақида
(З.А.Кушимов,
С.А.Симбирцев,
бошқалар, 2004;

маълумотлар келтирилган.

Б.Р.Алиев,

2002;

2004; С.Н.Наврузов ва

М.В.Абрамова,

2006;

И.В.Майбородин ва бошқалар, 2007; М.В.Робу
ва бошқалар,
организмининг
тугунларида
муолажаларидан

2008). Кўпроқ одам турли

соҳалари лимфа ўтказилган

жарроҳлик кейинги клиник

маълумотлар

ёритилган. (Э.Н.Вельшер ва бошқалар, 2005;
М.М.Киссель ва бошқалар, 2006; М.С.Могутов
ва бошқалар, 2006;В.Р.Гродецкий ва бошқалар,
2006; ММ.Рашитов ва бошқалар, 2007;
А.А.Чернявский ва бошқалар,2007;
М.М.Юсупова ва бошқалар, 2005), лекин лимфа
тугунлар

патологиясининг

патогенези

ва

морфологик ўзига хос ўзгаришлари ҳақида
маълумотлар мавжуд эмас. Шу билан бирга, табиий
ва сунъий овқатланишдан кейин лимфа тугунлар
морфологияси масаласи ёритилган

маълумотлар ҳам жуда кам. Лимфа тугун
патологияларини

молекуляр

даражада

ташхислайдиган айрим илмий ишлар ҳам учрайди
(А.В .Кузнецов ва бошқалар, 2001; П.А.Исаев ва
бошқалар, 2004; Л.Ю.Владимирова ва бошқалар,
2008). Алоҳида соҳалар лимфа тугунлари
касалликлари, жумладан бўйин соҳаси лимфа
тугунларининг лимфаденит касаллиги ўрганилган
(Н.К.Свиридов,

2004;

С.В.Пчелинок,

2004;

Г.Ф.Аллахвердиев

ва

бошқалар,

2005;

М.Д.Бакрадзе ва бошқалар, 2006).

Тадқиқот

мақсади

-

ҳомиладорлик

пайтида одатий рацион билан озиқлантирилган она-
каламушлардан туғилган бола-каламушларда эрта
постнатал даврда бўйин соҳасида чуқур жойлашган
лимфа тугунларининг структуравий тузилишини
ўрганиш.

Материал ва услублар

Она

каламушлар

одатий

равишда

овқатлантирилган,

улардан

туғилган

бола

каламушлар, туғилганидан кейин 2 ва 10 кун ўтиб,
декапитация усулида жонсизлантирилди ва бўйин
соҳасининг чуқур жойлашган лимфа тугунлари
олиниб, 10% нейтралланган формалин эритмасида
48 соат қотирилди. Оқар сувда 4 соат ювилгандан
кейин, концентрацияси 70°дан 100°гача ошиб
борган спиртлар ва хлоформда сувсизлантирилди.
Кейин бўлакчаларга парафин қуйилиб, ғишчалар
тайёрланди ва улардан 4-5 мкм қалинликда
гистологик кесмалар тайёрланди. Гистологик
кесмалар парафиндан халос этилгандан сўнг,


background image

327

гематоксилин ва эозинда бўялди. Препаратлар
бинокуляр

ёруғлик

микроскопида

кўрилиб,

ўрганилиб, керакли жойлари расмга олинди.

Натижалар ва муҳокама

2 кунлик каламуш боласи. Ҳомиладорлик

пайтида одатий рацион билан озиқлантирилган она-
каламушлардан

туғилган

бола

каламушларнинг 2 кунлик даврида бўйин соҳасида
чуқур жойлашган лимфа тугунларидан тайёрланган
бир неча қатор кесмалари микроскоп остида
ўрганилганда аниқ бўлдики, поснатал даврнинг
ушбу

илк

кунларида

лимфа

тугунлар

дифференциалланмаган,

морфофункционал

майдонлари шаклланмаган лимфоид тўқимадан
иборатлиги аниқланди. Ташқи пардаси юпқа,
бириктирувчи тўқима ҳужайралари ва толалари
гистотопографик жиҳатдан тўлиқ шаклланмаган.
Парда ости периферик синуси нисбатан кенг, унинг
ўлчамлари 30-40,8 мкмгача ва ўртача 30,1 ± 2,6
мкмни ташкил қилади. Ичида ҳужайралар кам,
фақат айрим жойларида 2-3-та миграцияланаётган
кичик лимфоцитлар аниқланади. Лимфа тугун

тўқимасида пўстлоқ ва мағиз қаватлар фарқ
қилинмайди (1-расм). Фақат лимфа тугуннинг
марказида ҳар хил шаклдаги бир нечта бўшлиқлар
аниқланади.

Микроскопнинг

катта

объективида

кўрилганда лимфа тугун тўқимасида нисбатан оч
рангли, йирик, ноаниқ шаклли ретикуляр ва
гистиоцитар ҳужайралар тўр пайдо қилиб
жойлашган. Уларнинг толалари нозик, ингичка,
калта

фрагментлашган

толалардан

иборат.

Ретикуляр тўрнинг орасида ўртача катталикдаги
бласт лимфоцитлар ўрин эгаллаган (2-расм), лекин
улар ўзига хос тўпламлар, яъни лимфоид
фолликулалар пайдо қилмаган. Лимфа тугун
паренхимасида 46% ретикуляр ҳужайралар, 28%
кичик лимфоцитлар, 15% ўрталимфоцитлар ва 1,5%
Мотта ҳужайралари, 4% моноцит ва макрофаглар
жойлашган (1-жадвал). Ушбу ҳужайралар лимфоид
тўқима кўринишида ташкил топган, унда ретикуляр
ҳужайралар ва лимфоцитлар сийрак, бетартиб
жойлашган (3- расм).

2-расм. 2 кунлик каламуш боласи бўйин соҳа
чуқур жойлашган лимфа тугуни ташқи
пардаси

ва

лимфоид

тўқимасининг

шаклланиши. Бўёқ: Г-Э. Кат: 10х40.

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

р

ож

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

тўқимаси таркибининг мо

рфометрик кўрсаткичлари,

(М±т)

Лимфа тугун тўқима тузилмалари

Одатий рацион

Оқсилсиз рацион

Ташқи парда

6,5±0,14

4,8±0,25*

Периферик синус

7,2±0,12

5,4±0,36'‘"

Трабекулалар

-

-

Ретикуляр ҳужайралар

46,1 ±0,23

52,8±0Д7*

Кичик лимфоцитлар

28,6±0,15

20,1+0,14*

Ўрта лимфоцитлар

15,6±0,09

8,1±0,22*

Мотта ҳужайраси

1,5±0,16

-

Моноцитлар

4,2±0,08

1,9+0,32* .

1-расм. 2 кунлик каламуш боласи бўйин соҳа
чуқур жойлашган лимфа тугуни тузилиши.
Бўёқ: гематоксилин ва эозин. Кат: 10х10.

1-жадвал

Ҳомиладорлик пайтида одатий ва оқсилсиз рацион билан озиқлантирилган она-каламушлардан

туғилган 2 кунлик бола каламушлар бўйин соҳанинг чуқур жойлашган лимфа тугунларини

Изох: Vv - тузилмалар ҳажм зичлиги (% тест майдонидаги ҳажм бирлик), * - одатий рацион

маълумотларидан ишончлилик фарқ кўрсатгичи (Р<0,05)


background image

ПЕДИАТРИЯ

328

тугунларнинг шаклланиши бўйича ҳар хил

қарашлар мавжуд (Бородин Ю.И. ва бошқ., 1992).
Эрта

постнатал

даврда

лимфа

тугуннинг

шаклланиш этапларини ҳисобга олинганда, 2
кунлик каламушда лимфа тугуннинг шаклланиши
ривожланишнинг 3-стадиясига тўғри келади.
Бунда, нозик тузилишга эга бўлсада ташқи парда ва
нисбатан кенг периферик синус пайдо бўлади,
паренхимаси эса пўстлоқ ва мағиз қаватларга
ажралмаган лимфоид тўқимадан иборатлиги
аниқланди.

10

кунлик

каламуш боласи.

Ҳомиладорлик пайтида одатий рацион билан
озиқлантирилган она-каламушлардан туғилган
бола каламушларнинг 10 кунлик даврида бўйин
соҳа чуқур жойлашган лимфа тугунларидан
тайёрланган

бир-неча

қатор

кесмаларини

микроскоп остида ўрганилганда аниқ бўлдики,
олдинги даврга қараганда лимфа тугуннинг ташқи
парадаси бироз қалинлашгани (6,9±0,14), ундаги
бириктирувчи тўқима ҳужайралари ва толалари
шиш ҳисобига, орасида лимфоид ҳужайралар
жойлашгани кузатилди (4-расм). Периферик синус

тугун паренхмимасига синуслар тармоқланиб, ўсиб

кирганлиги аниқланди. Бу синуслар бўшлиғида
якка

жойлашган

лимфоцитлар

аниқланди.

Синуслар юмшоқ тутамлари ҳар хил қалинликга
эга, таркибида ретикуляр хужайралар ва ёш ўрта ва
йирик лимфоцитлар ўрин эгаллагани кузатилди.

Бу даврда лимфа тугуннинг пўстлоқ ва

мағиз қаватлари фарқ қилинганлиги аниқланди.
Пўстлоқ қаватда, яъни периферик синусга туташган
ҳолда бирламчи лимфоид фолликулалар пайдо
бўлганлиги аниқланди (5-расм) ва уларнинг
эгаллаган майдони лимфа тугун паренехимасини
14,7±0,16% ташкил қилди (2-жадвал). Бу ёшдаги
каламуш болалари лимфа тугуни тўқимасида барча
морфофункционал майдонлар шаклланиб пайдо
бўлганлиги аниқланди. Бунда, лимфа тугуннинг
пўстлоқ

қавати

58,1+1,25%,

мағиз

қавати

22,3+1,42% майдонни эгалагани аниқланди.
Буларнинг таркибидаги паракортикал майдон
8,5±0,24 %, мағиз қават синуслари бўшлиғи
10,6+0,14% ни ташкил қилди (2-жадвал).

2-жадвал

Тажрибавий

хайвонларда лимфа

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

р

ож

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

бўшлиғи бироз торайиб (7,6±0,21), ундан лимфа

Ҳомиладорлик пайтида одатий рацион билан озиқлантирилган она-каламушлардан туғилган

10 кунлик бола каламушлар бўйин соҳа чуқур жойлашган лимфа тугунлар структур

элементларининг морфометрик кўрсаткичлари

(М±ш), %

Лимфа тугун тўқима тузилмалари

Одатий рацион

Ташқи парда

6,9±0,21

Периферик синус

7,6±0Д4

Трабекулалар

3,510,31

Бирламчи лимфоид фолликулалар

14,7+0,16

Иккиламчи лимфоид фолликулалар

5,2+0,19

Оралиқ синус

1,5±0,08

Пўстлоқ лимфоцитар майдон

5,7±0,12

Паракортикал соҳа

8,5±0,24

Пўстлоқ қавати

58,1+1,25

Мағиз қавати

22,3+1,42

Мағиз қават синуслари

10,6+0,14

Пўстлоқ-мағиз индекси

2,6±0,08

Изох: Vv - тўқима тузулмаларнинг ҳажм бирлиги (тест майдонидан олинган ҳажм %-да).


background image

329

3-расм. 2 кунлик каламуш бўйин соҳа чуқур
жойлашган лимфа тугун лимфоид тўқимаси,
ретикуляр ҳужайралар ва лимфоцитлар
сийрак ва бетартиб жойлашган. Бўёқ: Г-Э.
Кат: 10х40.

Лимфа тугунлар паренхимасида шаклланаётган
бирламчи

фолликулаларнинг

ҳужайравий

таркибини аниқлаш мақсадида метилин кўки билан
бўялган ярим юпқа кесмалар ўрганилганда,
нисбатан йирик, ядролар хроматини оч бўялган,
гетерохроматини йўқ ретикуляр ва гистиоцитар
ҳужайралар тўр пайдо қилиб жойлашганлиги
аниқланди. Ретикуляр ҳужайралар эгаллаган
майдон

паренхиманинг

25,4±0,16%

ташкил

қилганлиги кузатилди. Бирламчи фолликулалар
таркибида лимфобластлар, катта (0,5%) ва ўртача
лимфоцитлар (8,4%) сийрак ҳолда жойлашганлиги

аниқланди (6-расм).. Бу ҳужайраларнинг орасида
моноцитлар

(0,3%),

эозинофиллар

(0,3%),

дегенерацияланган ҳужайралар (1,4%) ва митозлар
(0,42%) учрайди

(3-жадвал).

Паракортикал соҳанинг ҳужайравий таркибида
фақат кичик (63,1±0,1.5) ва ўрта лимфоцитлар
(4,2+0,22), ретикуляр ҳужайралар (25,1+0,13), кам
микдорда моноцитлар ва митозга (0,4+0,16) учраган
ҳужайралар аниқланди (4-жадвал).

Лимфа тугундаги ҳужайралар

Одатий рацион

Кичик лимфоцитлар

45,2±0.51

Ўрта катталикдаги лимфоцитлар

8,4±0,09

Йирик лимфоцитлар

0,5±0,14

Плазмобластлар

1,6+0,15

Плазматик ҳужайралар

1,0+0,08

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

р

ож

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

5-расм. 10 кунлик каламуш болалари лимфа
тугунлари

паренхимасида

бирламчи

лимфоид фолликулаларнинг шаклланиши.
Бўёқ: Г-Э. Кат: 10х40.

6-рам. 10 кунлик каламуш боласи бўйин
соҳға чуқур жойлашган лимфа тугуни
бирламчи

лимфоид

фолликуланинг

ҳужайравий таркиби. Бўёқ: ярим юпқа
кесма, метилин кўки. Кат: 10х100.

4-расм. 10 кунлик каламуш болдаси бўйин
соҳа

чуқур

жойлашган

лимфа

тугун

паренхимасига

периферик

синусдан

синусларнинг ўсиб кириши. Бўёқ: Г-Э. Кат:
10х10.


background image

ПЕДИАТРИЯ

10 кунлик бола каламушда лимфа тугунлар

мағиз қавати кенгайиб, унда синус бўшлиқлари ва
юмшоқ тутамлар пайдо бўлганлиги кузатилди.
Синус бўшлиқлари ҳар хил шакл ва кенгликда,
айримлари

бўшлиғида

эркин

жойлашган

лимфоцитлар аниқланди. Мағиз қават синуслари
оралиғида жойлашган юмшоқ тутамлар нисбатан
кенг, унинг асосини ретикуляр ва гистиоцитар
ҳужайралар

ташкил

қилганлиги

аниқланди.

Ретикуляр тўр орасида асосан кичик ва ўртача
катталикдаги лимфоцитлар ўрин эгаллаганлигини
кўриш мумкин (7-расм). Лимфоцитлар билан бир
қаторда нейтрофил, эозинофил лейкоцитлар,
строма ҳужайралари таркибида моноцитлар семиз
ҳужайралар ҳам ўрин эгаллаганлиги аниқланди.
Бундан ташқари дегенерацияга ва митозга учраган
ҳужайралар борлиги кузатилди.

Лимфа тугун мағиз қавати тўқимасини

метилен кўки билан бўялган ярим юпқа кесмада
ўрганганимизда шу ҳолат аниқландики, бу қават
синуслари орасидаги юмшоқ тутамлари асосан
строма,

яъни

ретикуляр

ва

гистиоцитар

ҳужайралардан ташкил топганлиги аниқланди.
Ретикуляр ҳужайраларнинг ядролари йирик овал,
чўзинчоқ шаклда бўлиб, кариоплазмаси фақат
эухроматиндан ташкил топганлиги аниқланди (8-
расм), айримларида майда гиперхромли нуқта
шаклдаги ядроча борлиги кузатилди. Бу стромал
ҳужайраларнинг цитоплазмаси ва ўсимталари кенг
тармоқланиб, бир-бири билан туташиб кетганлиги
аниқланди. Ретикуляр ҳужайраларнинг бундай оч
рангли, гипохромли тузилишга эгалиги, уларнинг
яхши етилмаганлигидан далолат беради. Ретикуляр

тўр орасида, ядролари тўқ, гетерохроматинга бой
лимфоцитлар жойлашганлиги кузатилди. 10 кунлик
бола каламушлар лимфа тугунларининг ҳар хил
морфофункционал майдонларида ҳужайраларнинг
солиштирма таркиби қандай кўрсатгичларга эга
эканлиги билиш мақсадида: бирламчи лимфоид
фолликулалар, паракортикал майдон ва мағиз қават
юмшоқ тутамлари ҳужайравий таркиби алоҳида
алоҳида ҳисоблаб кўрилди. Бунда маълум бўлдики,
кичик лимфоцитлар текширилган майдонда неча
фоизни эгаллаганлиги ҳисобланди. Натижалар
кўрсатишича кичик лимфоцитлар энг кўп
майдонни, яъни 63,1±0,15 5-ни паракортикал соҳада
эгаллаганлиги аниқланди. Бирламчи лимфоид
фолликулаларда ўртача 45,2±0,51 %, мағиз қават
юмшоқ тутамларда эса 26,7±0,15 % эгаллаганлиги
аниқланди. Натижада 2 кунлик бола каламушлар
лимфа тугунларида кичик лимфоцитларнинг
аксарияти паракортикал майдонда, бирламчи
лимфоид фолликулаларда ва кам микдорда мағиз
қават юмшоқ тутамлар таркибида жойлашганлиги
маълум бўлди. Лимфа тугунга хос бўлган яна бир
ҳужайра, яъни ретикуляр стромани ташкил
қиладиган ретикуляр ҳужайралар мағиз қават
юмшоқ тасмаларда кўп жойни эгаллаганлиги
(44,8±0,32 %), бирламчи лимфоид фолликулар ва
паракортикал соҳада деярлик бир хил (25,1±0,13%)
жойни эгаллаганлиги кўрилди. Ўрта катталикдаги
лимфоцитлар бирламчи лимфоид фолликулаларда
нисбатан кўплиги (8,4±0,09%), паракортикал соҳа
ва юмшок тасмаларда икки баробар кам жойни
эгаллаганлиги аниқланди (3; 4; 5-жадваллар).






4-жадвал

Ҳомиладорлик пайтида одатий рацион билан озиқлантирилган она-каламушлардан туғилган

Паракортикал соҳанинг ҳужайравий таркиби

Одатий рацион

Кичик лимфоцитлар

63,1 ±0,1.5

Ўрта катталикдаги лимфоцитлар

4,2+0,22

Йирик лимфоцитлар

-

Плазмобластлар

-

Плазматик ҳужайралар

-

10 кунлик бола каламушлар бўйин соҳасининг чуқур жойлашган лимфа тугунлар

паракортикал соҳа ҳужайравий таркибининг морфометрик кўрсатгичлари

(M±m), %

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

р

ож

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

Мотта ҳужайраси

-

Ретикуляр ҳужайралар

25,4+0,16

Моноцитлар

0,3+0,07

Макрофаглар

-

Нейтрофиллар

-

Эозинофиллар

0,3+0,08

Семиз ҳужайралар

-

Дегенерацияланган ҳужайралар

1,2 ±0,08

Эритроцитлар

-

Митозлар

0,42+0,08


background image

мЬ ПЕДИАТРИЯ

331





































Мотта ҳужайраси

-

Ретикуляр ҳужайралар

25,1+0,13

Моноцитлар

0,3+0,09

Макрофаглар

-

Нейтрофиллар

-

Эозинофиллар

-

Семиз ҳужайралар

-

Дегенерацияланган ҳужайралар

-

Эритроцитлар

-

Митозлар

0,4+0,16

юмшоқ тасмалари ҳужайравий таркибининг морфометрик кў

рсатгичлари

(М+ш), %

Мағиз қават юмшоқ тутамлари ҳужайравий таркиби

Одатий рацион

Кичик лимфоцитлар

26,7+0,15

Ўрта катталикдаги лимфоцитлар

3,1 +0,12

Йирик лимфоцитлар

2:,8+0, 11

Плазмобластлар

2,1 +0,18

Плазматик ҳужайралар

7,6+0,14

Мотта ҳужайраси

-

Ретикуляр ҳужайралар

44,8+0,32

Моноцитлар

0,2+0,08

Макрофаглар

0,6+0,11

Нейтрофиллар

-

Эозинофиллар

-

Семиз ҳужайралар

0,1 +0,08

Дегенерацияланган ҳужайралар

0,3+0,09

Эритроцитлар

0,7

+0,03

Митозлар

0,4+0,07

5-жадвал Ҳомиладорлик пайтида одатий рацион билан озиқлантирилган она-каламушлардан

туғилган 10 кунлик бола каламушлар бўйин соҳасининг чуқур жойлашган лимфа тугунлар мағиз

қават

8-расм. 10 кунлик бола каламушлар лимфа

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

р

ож

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

7-расм. 10 кунлик бола каламушлар лимфа
тугуни мағиз қаватининг тузилиши ва
ҳужайравий таркиби. Бўёқ: Г-Э. Кат: 10х40.

тугуни мағиз қават юмшоқ тасмаларининг
ҳужайравий таркиби. Бўёқ: ярим юпқа кесма,
метилин кўки. Кат: 10х100.

Ҳомиладорлик пайтида одатий рацион

билан

озиқлантирилган

она-каламушлардан

туғилган бола каламушларнинг 10 кунлик даврида
лимфа тугунлари тўқимасида пўстлоқ ва мағиз
қават шаклланганлиги аниқланди. Шу билан

бирга, лимфа тугунлар тўқимаси пўстлоқ қавати
мағиз қаватига нисбатан 2,6 баробар кенг жойни
эгаллаганлиги,

таркибида

барча

морфофункционал майдонлар пайдо бўлганлиги
аниқланди. Ҳужайравий таркибида кичик


background image

ПЕДИАТРИЯ

332

2.

Ҳомиладорлик пайтида одатий

рацион
билан озиқлантирилган

она-каламушлардан

туғилган бола каламушларнинг 10 кунлик даврида
лимфа тугунлари тўқимасида пўстлоқ ва мағиз
қават шаклланди. Бунда, лимфа тугун тўқимаси
пўстлоқ қавати мағиз қаватига нисбатан 2,6 баробар
кенг жойни эгаллаганлиги, таркибида барча
морфофункционал майдонлар пайдо бўлганлиги
кузатилди.

3.

Ҳужайравий

таркибида

кичик

лимфоцитлар ва ретикуляр ҳужайралар аксарият
майдонни

эгаллаганлиги,

бошқа

турдаги

ҳужайралар, яъни плазмацитлар, эозинофиллар,
дегенерацияланган

ва

митоз

ҳолатидаги

ҳужайралар учраши кузатилди.

4.

Лимфа тугун тўқимасининг ҳар хил

морфофункционал

майдонлари

ҳужайралар

таркиби ўрганилганда маълум бўлдики, кичик
лимфоцитлар паракортикал майдонда, ретикуляр
ҳужайралар мағиз қават юмшоқ тутамларида кўп
жойни

эгаллаганлиги

аниқланди.

Ўрта

катталикдаги лимфоцитлар бирламчи лимфоид
фолликулаларда кўплиги, плазматик ҳужайралар
асосан мағиз қават юмшоқ тасмаларида жой
эгаллаганлиги аниқланди.

Адабиётлар

1.

Н.Н.Кеварков ва бошқалар, 2002;Л.В.Бурухина ва бошқалар, 2003; А.Б.Ражабов, 2004; Б.Я.Алексеев ва

бошқалар, 2007;С.И.Коровин ва бошқалар, 2008.
2.

А.Кушимов, Б.Р.Алиев, 2002; С.А.Симбирцев, 2004; С.Н.Наврузов ва бошқалар, 2004; М.В.Абрамова,

2006; И.В.Майбородин ва бошқалар, 2007; М.В.Робу ва бошқалар, 2008
3.

Э.Н.Вельшер ва бошқалар, 2005; М.М.Киссель ва бошқалар, 2006; М.С.Могутов ва бошқалар,

2006;В.Р.Гродецкий ва бошқалар, 2006; ММ.Рашитов ва бошқалар, 2007; А.А.Чернявский ва
бошқалар,2007; М.М.Юсупова ва бошқалар, 2005.
4.

А.В. Кузнецов ва бошқалар, 2001; П.А.Исаев ва бошқалар, 2004; Л.Ю.Владимирова ва бошқалар, 2008.

5.

Н.К.Свиридов, 2004; С.В.Пчелинок, 2004; Г.Ф.Аллахвердиев ва бошқалар, 2005; М.Д.Бакрадзе ва

бошқалар, 2006.
6.

Бородин Ю.И. 1992.

7.

Акилов Ф.А. Значение грудного вскармливания по системе. ВОЗ для здоровых детей Вестник врача

обшей практике. 1997;3:41-43.
8.

Бегун И.В. Характеристика кровотока шейных лимфатических узлов у детей при лимфомах и

реактивных гиперплазиях. Ультразвуковая и функциональная диагностика. M.2005;1:66-67.
9.

Криволапов Ю.А. Белянин В.Л. Морфологические различия фолликулярных лимфом и фоликулярных

гиперплази лимфатических узлов. Архив паталогии. M.2003;1:17-21.
10.

Морозова В.Т. Цитологическое исследование лимфатических узлов. Клиническая лабараторная

диагностика. 1997;2:25-32.
11.

Ахмедова, Д. И., Д. Т. Ашурова, and Г. А. Арифова. "Факторы риска развития синдрома бронхиальной

обструкции у детей раннего возраста." Педиатрия 2-3 (2000): 52-53.
12.

Акрамова, Х. А., and Д. И. Ахмедова. "Характерные особенности плацентарного фактора роста при

задержке внутриутробного развития плода." Педиатрия 3-4 (2014): 29-31.
13.

Ahmedova, D. I., and Rahimjanov Sh A. Growth. "development of children. Methodical recommendation."

(2006): 3-82.

П

ос

вя

щ

ае

тс

я

к

1

00

ет

и

ю

с

о

дн

я

р

ож

де

н

и

я

п

ро

ф

ес

со

р

а

К

ар

и

м

а

С

ул

ей

м

ан

ов

и

ч

а

С

ул

ей

м

ан

ов

а

лимфоцитлар ва ретикуляр ҳужайралар аксарият
майдонни

эгаллаганлиги,

бошқа

турдаги

ҳужайралар, яъни плазмацитлар, эозинофиллар,
дегенерацияланган

ва

митоз

ҳолатидаги

ҳужайралар учраши кузатилди. Лимфа тугун
тўқимасининг

ҳар

хил

морфофункционал

майдонлари ҳужайралар таркиби ўрганилганда,
кичик лимфоцитлар паракортикал майдонда,
ретикуляр ҳужайралар мағиз қават юмшоқ
тутамларида кўп жойни эгаллаганлиги аниқланди.
Ўрта

катталикдаги

лимфоцитлар

бирламчи

лимфоид фолликулаларда кўплиги, плазматик
ҳужайралар асосан мағиз қават юмшоқ тасмаларида
жой эгаллаганлиги аниқланди.

Хулосалар

1.Эрта постнатал даврда лимфа тугуннинг

шаклланиш этапларини ҳисобга олинганда, 2
кунлик каламушда лимфа тугуннинг шаклланиши
ривожланишнинг 3-даврига тўғри келади. Бунда,
нозик тузилишга эга бўлсада ташқи парда ва
нисбатан кенг периферик синус пайдо бўлади,
паренхимаси эса пўстлоқ ва мағиз қаватларга
ажралмаган лимфоид тўқимадан иборатлиги
аниқланди.

Библиографические ссылки

Н.Н.Кеварков ва бошкалар, 2002;Л.В.Бурухина ва бошкалар, 2003; А.Б.Ражабов, 2004; Б.Я.Алексеев ва бошкалар, 2007;С.И.Коровин ва бошкалар, 2008.

А.Кушимов, Б.Р.Алиев, 2002; С.А.Симбирцев, 2004; С.Н.Наврузов ва бошкалар, 2004; М.В.Абрамова, 2006; И.В.Майбородин ва бошкалар, 2007; М.В.Робу ва бошкалар, 2008

Э.Н.Вельшер ва бошкалар, 2005; М.М.Киссель ва бошкалар, 2006; М.С.Могутов ва бошкалар, 2006;В.Р.Гродецкий ва бошкалар, 2006; ММ.Рашитов ва бошкалар, 2007; А. А.Чернявский ва бошкалар,2007; М.М.Юсупова ва бошкалар, 2005.

А.В. Кузнецов ва бошкалар, 2001; П.А.Исаев ва бошкалар, 2004; Л.Ю.Владимирова ва бошкалар, 2008.

Н.К.Свиридов, 2004; С.В.Пчслинок, 2004; Г.Ф.Аллахвердиев ва бошкалар, 2005; М.Д.Бакрадзс ва бошкалар, 2006.

Бородин Ю.И. 1992.

Акилов Ф.А. Значение грудного вскармливания по системе. ВОЗ для здоровых детей Вестник врача обшей практике. 1997;3:41 -43.

Бегун И.В. Характеристика кровотока шейных лимфатических узлов у детей при лимфомах и реактивных гиперплазиях. Ультразвуковая и функциональная диагностика. М.2005; 1:66-67.

Криволапов Ю.А. Белянин В.Л. Морфологические различия фолликулярных лимфом и фоликулярных гиперплази лимфатических узлов. Архив паталогии. М.2003; 1:17-21.

Морозова В.Т. Цитологическое исследование лимфатических узлов. Клиническая лабараторная диагностика. 1997;2:25-32.

Ахмедова, Д. И., Д. Т. Ашурова, and Г. А. Арифова. "Факторы риска развития синдрома бронхиальной обструкции у детей раннего возраста." Педиатрия 2-3 (2000): 52-53.

Акрамова, X. A., and Д. И. Ахмедова. "Характерные особенности плацентарного фактора роста при задержке внутриутробного развития плода." Педиатрия 3-4 (2014): 29-31.

Ahmedova, D. I., and Rahimjanov Sh A. Growth, "development of children. Methodical recommendation." (2006): 3-82.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов