Profilaktik tibbiyot va salomatlik
–
Профилактическая
медицина
и
здоровье
–
Preventive Medicine
and Health
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/preventive-medicine
Evaluation of methods of tibia amputation at the level of
the leg in severe forms of diabetic foot syndrome
Doston RAJABOV
Bukhara State Medical Institute
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received November 2023
Received in revised form
10 December 2023
Accepted 25 December 2023
Available online
15 February 2024
A comparative analysis of amputation methods at the shin
level in patients with diabetic foot syndrome and signs of
critical ischemia revealed significant findings. The improved
technique of myoplastic amputation, involving the removal of
the m. soleus muscle, resulted in a notable reduction in
operative time, a decreased risk of intraoperative wound
contamination, and a sharp decline in postoperative wound
infections at the amputation stump. The incidence of
postoperative infections dropped from 22.5% to 7.2% of cases.
2181-3663
/©
2024 in Science LLC.
https://doi.org/10.47689/2181-3663-vol3-iss1-pp23-28
This is an open-access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru
Keywords:
amputation stump of the
lower leg,
diabetes mellitus,
critical ischemia,
infection.
Diabetik tovon sindromining og‘ir shakllarida boldir
darajasida amputatsiya usullarini baholash
ANNOTATSIYA
Kalit so‘zlar
:
boldir amputatsiyasi
cho‘ltog‘i
,
qandli diabet,
kritik ishemiya,
infeksiya.
Tadqiqot guruhlari bemorlarida kritik ishemiya belgilari
bilan diabetik tovon sindromi uchun boldir darajasida
amputatsiya usullarini qiyosiy tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki
, m.
Soleusni olib tashlash bilan miyoplastik amputatsiyani amalga
oshirish texnikasi takomillashtirish operatsiya vaqtini sezilarli
darajada qisqartirishga, jarrohlik paytida yara yuzasini
infeksiyalash ehtimolini pasayishiga va operatsiyadan
keyingi boldir amputatsiyasi cho‘ltog‘i jarohat infeksiyalari
rivojlanishining 22,5%dan 7,2%gacha keskin kamayishiga olib
keldi.
1
Assistant, Bukhara State Medical Institute. Bukhara, Uzbekistan. Email: dastanrajabov584@gmail.com
Profilaktik tibbiyot va salomlatlik
–
Профилактическая медицина и здоровье
–
Preventive Medicine and Health
Issue
–
3
№
1 (2024) / ISSN 2181-3663
24
Оценка методов ампутации голени на уровне голени
при тяжелых формах синдрома диабетической стопы
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
ампутационная культя
голени
,
сахарный диабет
,
критическая ишемия
,
инфекция
.
Сравнительный анализ методов ампутации на уровне
голени при синдроме диабетической стопы с признаками
критической ишемии у больных исследуемых групп
показал
,
что
усовершенствованная
техника
миопластической ампутации с удалением m. Soleus
продемонстрировала
значительные
преимущества.
В частности
,
было отмечено значительное сокращение
времени
оперативного
вмешательства
,
снижение
вероятности инфицирования раневой поверхности во
время
операции
и
резкое
уменьшение
частоты
послеоперационных раневых инфекций в области
ампутационной культи голени с 22
,5%
до 7
,
2% случаев.
SUMMARY
Afsuski,
so‘nggi
o‘n
yil davomida diabetik tovon sindromi
bilan og‘rigan
bemorlarning pastki muchalar kritik ishemiyasi
–
kink [3, 4, 7, 18, 19, 20] bilan
kasallanganlar sonining
ko‘payishi
bilan ajralib turdi. Kritik ishemiyaning rivojlanishi
qon aylanishining
to‘liq
dekompensatsiyasini
ko‘rsatadi
, bu diabetik tovon sindromining
(DTS)
og‘ir
shakllari
bo‘lgan
bemorlarning 30
–
42 foizida kuzatiladi [7, 8, 13, 21, 22, 23].
KDS bilan kasallangan DTS bemorlarining kutilayotgan
o‘lim
darajasi DTS ning birinchi
rivojlanishida 25% dan 60
–
70% gacha [1, 10, 15, 24, 25, 26] oshadi. Sanoat rivojlangan
mamlakatlarda DTS uchun yuqori amputatsiya darajasi qandli diabet bilan
og‘rigan
10000 bemorga 0,06 dan 3,86 gacha [5, 6, 9, 16, 27, 28]
to‘g‘ri keladi
.
Hozirgi kunga qadar rekonstruktiv-restorativ operatsiyalar DTSda PMKI bilan
bilan og‘rigan bemorlarni davolashning yagona samarali turi hisoblanadi
, amalda pastki
muchalarning arterial o
‘
zanini revaskulyarizatsiya qilish bemorlarning atigi
35
–50 foizida mumkin. Ikkinchisi ko‘p darajali va asosan distal arterial lezyon
lokalizatsiyasi [1, 2, 5, 7, 11, 12, 14, 17, 29]
bo‘lgan bemorlarda izolyatsiya qilingan
jarrohlik
revaskulyarizatsiyaning shubhali muvaffaqiyati bilan bog‘liq. Shu bilan birga
,
tizza bo‘g‘imidan (boldir darajasida amputatsiya) saqlashga imkon beradigan
operatsiyalar qabul qilinadi, bu operatsiyadan keyingi davrda bemorlarning hayot sifatini
sezilarli darajada yaxshilaydi [5, 13, 16, 30, 31]. DTS bilan PMKIda boldir darajasida
kamroq shikastli operatsiyalarni qo‘llash zamonaviy jarrohlikning dolzarb muammosidir.
TADQIQOT MAQSADI
Pastki muchalarning kritik ishemiyasi bilan diabetik tovon sindromida boldir
darajasida amputatsiya qilishning takomillashtirilgan usulining samaradorligini qiyosiy
baholash.
MATERIALLAR VA USULLAR
2010-yildan 2024-yilgacha Buxoro viloyati
ko‘p
tarmoqli tibbiyot markazining
yiringli jarrohlik
bo‘limida
davolangan, pastki muchalarning kritik ishemiyasi
bo‘lgan
diabetik tovon sindromi bilan 82 bemorda boldir darajasida amputatsiya natijalari tahlil
qilindi. Ulardan 54 nafari (65,8%) erkak va 28 nafari (24,2%) ayol edi. Bemorlarning
Profilaktik tibbiyot va salomlatlik
–
Профилактическая медицина и здоровье
–
Preventive Medicine and Health
Issue
–
3
№
1 (2024) / ISSN 2181-3663
25
yoshi 38 yoshdan 85 yoshgacha
bo‘lgan
. Bemorlarning asosiy foizi tananing hayotiy
funksiyalarida jiddiy buzilishlar
bo‘lgan.
Boldir darajasida operatsiya qilish texnikasiga
qarab, barcha bemorlar 2 guruhga
bo‘lingan.
I-nazorat guruhi V.A. Mitish
–
A.M.
Svetuxinning so‘zlariga ko‘ra
, pastki muchalarning boldir darajasida miyoplastik
amputatsiyasini
o‘tkazgan
40 bemordan iborat edi. II-asosiy guruh 42 bemordan iborat
bo‘lib
, ular boldir darajasida miyoplastik amputatsiya qilingan, takomillashtirilgan
(texnik jihatdan
so‘ralgan)
usulda. Pastki muchalarni amputatsiya qilish uchun
ko‘rsatmalar
quyidagilardan iborat edi: kollateral qon oqimining dekompensatsiyasi
bilan pastki muchalarning asosiy arteriyalarining okklyuziyasi va oyoqdagi keng
tarqalgan yiringli-nekrotik jarayon, boldirning pastki uchdan bir qismiga etib boradigan
keng tarqalgan nam gangrena, oyoqning umumiy quruq gangrena, anaerob infeksiyaning
mavjudligi (klostridial yoki klostridial
bo‘lmagan
), pastki muchalarning kritik ishemiyasi.
dori-darmonlarni tuzatishga, oyoqlarda mahalliy yiringli-nekrotik jarayonning tizimli
yallig‘lanish
reaksiyasi sindromi (CSCR) rivojlanish belgilari
bo‘lgan
ikkita anatomik
mintaqadan tashqariga tarqalishi.
Nashrlarda biz PMKI bilan DTSda boldir darajasida jarrohlik aralashuvning yangi
usulini (V.A. Mitish
–
A.M.
Svetuxinning so‘zlariga ko‘ra
miyoplastik amputatsiya)
qo‘llash
natijalarini yoritdik. Amputatsiyaning ushbu usuli (bemorlarning nazorat guruhida
qo‘llaniladi)
boldir amputatsiyasi natijasida operatsiyadan keyingi asoratlarning keskin
pasayishiga olib keladi va protezlash uchun qulay sharoit yaratadi (tizza
qo‘shilishi
saqlanib qoladi). Ammo ushbu operatsiyani texnik bajarish uchun
ko‘p
vaqt talab etiladi
(kombal shaklidagi qopqoq keyinchalik hosil
bo‘lgan
tunnelda tibia suyaklari va orqa
mushak-mushak-fasyal qopqoq
o‘rtasida
ekstrapatsiya qilish uchun ajratiladi). Aniq
PMKI sharoitida operatsiya vaqtining
ko‘payishi
operatsiya maydonini yuqtirish va
yiringli asoratlar uchun fon yaratishga olib keladi. Bu yuqoridagi kamchiliklarni bartaraf
etishga imkon beradigan operatsiya usulini takomillashtirishga urinishga olib keldi. Biz
taklif qilgan operatsiya texnikasi
ba’zi
xususiyatlarga ega. Teri, teri osti
to‘qimasi
, boldir
fastsiyasi kesiladi. Orqa qopqoq old tomondan uzunroq, boldir suyagining qirralariga
parallel ravishda boldir pastki uchdan bir qismigacha kesiladi. Keyinchalik,
neyrovaskulyar
to‘plamni
qayta ishlash va tibial suyaklarni qayta ishlash amalga
oshiriladi. Ushbu usul operatsiya jarayonini
to‘liq
ko‘rib
chiqishga imkon beradi. Buzoq
mushagi taglik mushaklaridan ahmoqona ravishda ajralib chiqadi, ikkinchisi yuzaki
joylashgan buzoq mushaklaridan, shuningdek boldirning orqa yuzasining chuqur
qatlamidagi mushaklardan juda oson tozalanadi. Keyingi, m. soleus
to‘mtoq bo‘lib
, kafti
bilan fibula boshidagi biriktiriladigan joyga qadar ajralib turadi. U distaldan 3-4 sm
masofada kesiladi, mushakning qolgan qismini tikib, shu bilan qon ketish ehtimolini
yo‘q
qiladi. Shakllangan orqa buzoq-mushak
qopqog‘i
oldingi qopqoq bilan tikiladi, boldirning
muntazam silindrsimon shakli hosil
bo‘ladi
. Amputatsiyani amalga oshirishning tavsiya
etilgan usuli operatsiya vaqtini keskin qisqartiradi va operatsiya maydonining
ko‘rinishini
yaxshilaydi. Amputatsiyani amalga oshirishning ushbu usuli operatsiya
qilingan bemorlarning asosiy guruhida amalga oshirildi.
NATIJALAR VA ULARNI MUHOKAMA QILISH
Tadqiqot natijalarini tahlil qilish shuni
ko‘rsatdiki
, I guruhdagi 40 bemorning
11 tasida (27, 5%) jigar-buyrak yetishmovchiligining aniq belgilari, bemorlarning
8 tasida (20%)
o‘tkir
koronar sindrom, bemorlarning 10 tasida (25%) yurak-qon tomir
yetishmovchiligi belgilari
bo‘lgan miokard infarktdan
keyingi kardioskleroz,
Profilaktik tibbiyot va salomlatlik
–
Профилактическая медицина и здоровье
–
Preventive Medicine and Health
Issue
–
3
№
1 (2024) / ISSN 2181-3663
26
bemorlarning 35 tasida (87,5%) yurak-qon tomir yetishmovchiligi belgilari qayd etilgan.
Tizimli
yallig‘lanish
reaksiyasi sindromi, ularning 7 tasi (17,5%)
ko‘p a’zolar
yetishmovchiligi (PON) hodisalari bilan septik shok kuzatildi. Amputatsiya
cho‘ltog‘ining
operatsiyadan keyingi asoratlari tahlili shuni
ko‘rsatdiki
, nazorat guruhidagi bemorlarda
yara infeksiyasi 9(22,5%) da rivojlangan. Septik shok va
ko‘p a’zolar
yetishmovchiligining rivojlanishi bilan jarohat infeksiyasining umumlashtirilishi tufayli
o‘lim
darajasi 7,5%ni tashkil etdi. 4(10%) holatlarda, bemorlarda jarohat infeksiyasining
rivojlanishi tufayli, ular reamputatsiyaga murojaat qilishga majbur
bo‘lishdi.
II guruhdagi
42 bemorda boldir darajasida miyoplastik amputatsiyaning takomillashtirilgan usuli,
qo‘shma
patologiya va septik shok rivojlanishi bilan tizimli
yallig‘lanish
reaksiyasining
belgilari nazorat guruhidagi bemorlarda
bo‘lgani
kabi solishtirish mumkin edi.
O‘rganilayotgan
bemorlarning asosiy guruhida amputatsiya cho`ltog`idan operatsiyadan
keyingi yara infeksiyasining rivojlanishi faqat 3(7,2%) bemorda kuzatilgan, bu mahalliy
jarohatlarni malham bilan tozalash va yetarli antibiotik terapiyasi shu bilan birga,
bemorlarning 1(2,3%) infeksiyani umumlashtirdi, bu esa
o‘limga
olib keladigan
ko‘p
a’zolar y
etishmovchiligining rivojlanishiga olib keldi. Shunday qilib, I va II guruh
bemorlarida kritik ishemiya belgilari bilan diabetik tovon sindromida boldir darajasida
jarrohlik joylashuvini qiyosiy tahlil qilish shuni
ko‘rsatdiki
, m. Soleusni olib tashlash bilan
miyoplastik amputatsiyani amalga oshirish texnikasini takomillashtirish jarrohlik
joylashish vaqtining sezilarli darajada qisqarishiga, boldirning amputatsiya cho
‘
ltog
‘
ini
22,5%dan 7,2%gacha operatsiya paytida jarohat yuzasini infeksiya yuqtirish
ehtimolining pasayishiga va operatsiyadan keyingi jarohat infeksiyalari rivojlanishining
keskin pasayishiga olib keldi.
XULOSA
1. Pastki muchalarning kritik ishemiyasining aniq belgilari
bo‘lgan
diabetik tovon
sindromida yuqori amputatsiyalarni tanlash usuli m. Soleusni olib tashlash bilan
miyoplastik amputatsiyadir, chunki bu
cho‘ltoqning
funksional imkoniyatlarini oshiradi
va uni keyingi protezlash imkoniyatlarini yaxshilaydi.
2. M.Soleusni olib tashlash bilan mioplastik amputatsiya texnikasini
takomillashtirish, operatsiyadan keyingi jarohat infeksiyalari sonining 22,5%dan
7,2% gacha,
o‘limning
7,5%dan 2,3%gacha kamayishiga olib keladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
Babajanov B. D., Matmurodov K. J., Sattorov I. S., Atajanov T. Sh. pastki
muchalarning diabetik ganrenasini davolashda minimal invaziv usullarning
samaradorligini tahlil qilish. "Jarohatlar va jarohat infektsiyalari" 4-xalqaro Kongressi
materiallari Moskva 2018, 20-22 betlar.
2.
Galstyan G. R. va boshqalar.diabetik tovon sindromini tashxislash va davolash
bo‘yicha
klinik tavsiyalar // yaralar va yara infektsiyalari.-2015.
–
T.2.-
№.3.
-Vol.2.- C. 63-83.
3.
Gaibov A. D., Kalmykov E. L., Kamolov A. N. surunkali ishemiyada pastki
muchalarning amputatsiyasi. Kardiologiya va yurak
–
qon tomir jarrohligi
–
2009 yil.
–
№2.
–
S. 40-46.
4.
Gostishchev V. K., Lipatov K. V., Asatryan A. G. amputatsiyaning yiringli-nekrotik
asoratlari xavfini bashorat qilish. Jarrohlik. jurnal. N. I. Pirogov Tomonidan Yaratilgan.
–
2013.
–
№ 11.
–
C. 4-8.
Profilaktik tibbiyot va salomlatlik
–
Профилактическая медицина и здоровье
–
Preventive Medicine and Health
Issue
–
3
№
1 (2024) / ISSN 2181-3663
27
5.
Kamalov T. T., Ismoilov S. I., Inagamova D. T. diabetik tovon sindromida
oshqozon yarasi va pastki muchalar amputatsiyasi ehtimolini bashorat qilishning yangi
yondashuvlari / / nazariy va klinik tibbiyot jurnali, 2017,
№5.
75-78 betlar.
6.
Mitish V. A., Maxkamova F. T., Pasxalova yu.S., Gruzman V. A., Margolina I. I.,
Sokov S. L. diabetic tovon sindromining neyroishemik shakli
bo‘lgan
bemorlarni
kompleks jarrohlik davolashning haqiqiy qiymati. Jarrohlik. 2015; 4; 48-53.
7.
Mizin A. G., Udovichenko O. V., Terexin S. A. pastki muchalarning kritik
ishemiyasi va diabetik tovon sindromining ishemik shakllarini. Aniqlash va diagnostikasi.
Nashriyot echimlari. 2017, S. 160.
8.
Pokrovskiy A. V., Kazakov yu.I., Lukin I. B. pastki muchalarning kritik ishemiyasi
(Infraingvinal lezyon). M. 2018 yil. 225-sahifa.
9.
Svetuxin A. M. diabetik tovon sindromining yiringli-nekrotik shakllarini
patogenezi va kompleks jarrohlik davolash taktikasi masalalari /A. M. Svetuxin, A. B.
Zemlyanoy, V. G. Istratov va boshqalar// jarrohlik.
–
2003.
–
№ 3.
85-89 betlar.
10.
Hamdamov B. Z.
Qandli diabetda oyoqning yiringli-nekrotik jarohatlarini
mahalliy davolash usullarini optimallashtirish
. Jurnal. Tibbiyotda yangi kun. 2018, no 4
(24) sahifa 112 115.
11.
Xamdamov.B. Z diabetik tovon sindromining
og‘ir
shakllari bilan tibiotarsus
bilan
bog‘liq
amputatsiya usullarini qiyosiy baholash. Evropa Fanlari Sharhi. Avstriya,
Vena 2014 Sentyabr-Oktyabr 9-10.
–
C. 58-60.12. Hamdamov B. Z. pastki muchalarning
kritik ishemiyasi bilan diabetik tovon sindromini kompleks davolash. Biotibbiyot va
amaliyot jurnali. Toshkent 2020, maxsus nashr. 5 qism. 801-814-betlar.
12.
Hamdamov B. Z. diabetik tovon sindromida yara infektsiyasini davolashda
lazerli fotodinamik terapiya usuli. Biologiya va tibbiet muammolari
№1
(116) 2020 yil.
142-148 betlar.
13.
Xamdamov B. Z. eksperimentda jarohat infektsiyasini davolashda fotodinamik
terapiyani
qo‘llashda
morfologik
o‘zgarishlar.
Jurnal Morfologiya. Sankt-Peterburg
Shahri. 2020. 157-jild (2-3). 223-224 betlar.
14.
Xamdamov B. Z. qandli diabetda yiringli-nekrotik ljarohatlarini mahalliy
davolash usullarini optimallashtirish. Jurnal. Tibbietda yangi kun. 2018, no 4 (24)
112115 sahifa.
15.
Hamdamov B. Z. diabetik tovon sindromining yiringli-nekrotik asoratlarini
davolashda pastki muchalarning kritik ishemiyasini davolash usuli. Biotibbiyot va
amaliyot jurnali. Toshkent 2020, maxsus son 2. 8-qism. 968-977-betlar.
16.
Xamdamov B. Z. perfuziya perfluoran yordamida pastki muchalarning kritik
ishemiyasi bilan diabetik tovon sindromini kompleks davolash natijalarining
samaradorligini qiyosiy tahlil qilish. Elektron davriy ilmiy jurnal Sci-article.ru, No 14
(oktyabr) 2014. 80-84 betlar.
17.
Hamdamov B. Z., Gaziyev K. U., Hamdamov A. B. diabetik tovon sindromi bilan
og‘rigan
bemorlarda pastki muchalarning kritik ishemiyasi bilan immunitet holati.
Elektron ilmiy jurnal. Biologiya va integral tibbiyot. 2021.
№1.
Yanvar-fevral (47). 50-69
betlar.
18.
Xamdamov B. Z., Dehkonov A. T. jarohat infektsiyasini mahalliy davolash uchun
kumush preparatlardan foydalanish istiqbollari. Jurnal. Tibbietda yangi kun. 2021, no 2
(34) sahifa 141 146.
Profilaktik tibbiyot va salomlatlik
–
Профилактическая медицина и здоровье
–
Preventive Medicine and Health
Issue
–
3
№
1 (2024) / ISSN 2181-3663
28
19.
Хамдамов
Б
.
З
.,
Исломов
А
.
А
. Diabetik tovon sindromini jarrohlik
davolashning operatsiyadan keyingi asoratlarining oldini olish usuli. Evropa Fanlari
Sharhi. Avstriya, Vena 2018 Septemba-Oktabr 9-10. C/-194-196.
20.
Xamdamov B. Z., Nuraliyev N. A., Xamdamov I. B. jarohat infektsiyasini
davolash usullarini eksperimental ishlab chiqish. Biologiya va tibbiet muammolari.
Samarqand, 2020 yil. -
№1
(116). 194-199-betlar. 22. Xamdamov B. Z., Teshayev Sh.J.,
Xamdamov I. B. diabetik tovon sindromining
og‘ir
shakllarida boldir darajasida
amputatsiya qilishning takomillashtirilgan usuli. Operativ jarrohlik va klinik anatomiya
(Pirogov ilmiy jurnali).
21.
Xamdamov B. Z., Xamdamov A. B., Junaidova A. X. pastki muchalarning kritik
ishemiyasi bilan diabetik tovon sindromini davolash usullarini takomillashtirish.
Dog‘iston
davlat tibbiyot akademiyasining xabarnomasi. -2020. -
№2(35).
11-17 betlar.
22.
Xamdamov B. Z., Xamdamov I. B., Gaziyev K. U., Dehkonov A. T. pastki
muchalarning kritik ishemiyasida diabetik tovon sindromi
bilan og‘rigan
bemorlarning
Immunotsitokin profili. Biologiya va tibbiet muammolari. 2021.
№2 (127).
149 156-
sahifa.
23.
Anderson J.L.et al. Periferik arteriya kasalligi bilan
og‘rigan
bemorlarni
boshqarish (2005 va 2011 yillardagi asorat ACCF / / AHA
yo‘riqnomasi
tavsiyalari) / /
qon aylanishi.-2013.- T. 127.13-S. 1425-1443.
24.
Braunrigg J. R. V., Shaper N. C., Xinchliffe R. J. diabetik oyoqdagi periferik
arterial kasalliklarni tashxislash va baholash / / diabetik tibbiyot /
–
2015-. T. 32.-
№.
6.
–
C. 738-747.
25.
Xamdamov B. Z., Islomov A. A. diabetik tovon sindromini jarrohlik davolashda
operatsiyadan keyingi asoratlarning oldini olish metodikasi. Evropa Fanlari Sharhi.
Avstriya, Vena 2018 Septemba-Oktabr 9-10. C/-194-196.
26.
Setacci C. pastki muchalarning kritik ishemiyasi. Yangi
o‘zgarishlar
va
istiqbollar // Edizione Minerva Medica.-2010.
–
C. 1-386.
27.
Manzi M., Palena L. M. pastki muchalarning kritik ishemiyasi / / edizioni
Minerva Medica.-2013.
28.
Mills Jl va boshq. Qon tomir jarrohligi jamiyati pastki muchalarga tahdid
soladigan oyoq-
qo‘llarni
tasniflash tizimi: yara , ishemiya va oyoq infektsiyasiga
asoslangan xavflarni tabaqalash (vifi)// qon tomir jarrohlik jurnali.-2014
–
T. 59.-
№.1.
- S.
220-234.e2paper size
29.
Xingorani A.et al. Diabetik oyoqni boshqarish: qon tomir jarrohlik jamiyati
tomonidan Amerika Podiatrik tibbiyot assotsiatsiyasi va qon tomir tibbiyot jamiyati bilan
hamkorlikda klinik amaliyot
qo‘llanmasi
// qon tomir jarrohlik jurnali.
–
2016.
–
T. 63.-
№2.
- C.3S-21S.