PEDAGOGIKA KOLLEJI O’QITUVCHILARI FAOLIYATIDA
MOTIV VA MOTIVATSIYA
Amirova Nazokat Uroq qizi
Termiz davlat pedagogika instituti o’qituvchisi.
Pedagogik faoliyatda kasbiy motivlarning barqarorligi muhim ahamiyat kasb
etib, uni rivojlantirish faoliyat turi bilan bog‘liq ko‘plab muvaffaqqiyatlarni
ta’minlashi ehtimoldan holi emas. Xizmat faoliyatida motivlar rolini oshirish
xuddi, tashkilotlarnikidek ma’lum bir qonuniyatga bo‘ysunadi.
Motivasiya - bu odamda muayyan motivlarni uyg‘otish orqali uni muayyan
harakatlarga undashga ta’sir qilish jarayonidir. Motivasiya har qanday faoliyatda
insonni boshqarishning yadrosidir. Motiv va motivatsiya muommosi jahon
psixologiyasida ko’plab ilmiy izlanishlar , tadqiqotlarda o’rganib chiqilgan.
Motivasiya insonning o‘z ishini bajarishiga, ishlab chiqarish majburiyatlariga
katta ta’sir ko‘rsatadi. Motivasiya va mehnatning yakuniy natijasi o‘rtasida
to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik mavjud emas, chunki xodimning malakasi va qobiliyati,
vazifalarni to‘g‘ri tushunishi, ish jarayoniga atrof-muhitning ta’siri kabilar ham
hisobga olinadi .
Kasbiy faoliyatni rag‘batlantiruvchi motivator mezonlar:
– Har qanday rag‘batlantiruvchi harakatlar puxta ishlab chiqilishi kerak,
avvalambor boshqalarning harakatini talab qiladigan ishlar;
– Odamlar uchun ishdan zavqlanishi, natijalar uchun javobgar bo‘lishi, rahbar
odamlar bilan ishlashda shaxsan o‘zi qatnashish juda muhimdir;
– Ish joyida har bir kishining nimaga qodirligi hisobga olinadi;
– Har qanday odam o‘z ishida o‘zini namoyon etishga, o‘z natijalarini o‘zi
bilishga intiladi;
– Odamlarning mehnat sharoitlarini yaxshilashga bo‘lgan munosabat muhimdir;
– Har bir xodimga jamoadagi ahamiyatini baholash imkoniyatini berish kerak;
– Yaxshi xodimlar moddiy va ma’naviy tan olinish huquqiga ega;
– O‘zini o‘zi boshqarishda xodimlarning har qanday harakatlariga hamroh
bo‘lish kerak;
– Ishchilarga doimiy ravishda ish jarayonida yangi bilim va ko‘nikmalarga ega
bo‘lish imkoniyatini berish kerak;
– Tashabbusni har doim rag‘batlantirish kerak;
– Xodimlar uchun kasbiy faoliyatining natijalari va sifati to‘g‘risida doimiy
ravishda ma’lumot berib turish kerak.
Keltirilgan tasniflar kasbiy motivlar namoyon bo‘lishining barqaror psixologik
omillari hisoblanib, u shaxsning faqatgina o‘ziga emas, unga mas’ul bo‘lgan kishilar
guruhiga ham aloqador sanaladi .
Shuning uchun u har bir bo‘lajak o‘qituvchilarning aniq maqsadlarini bilish,
iloji boricha ularing sohadagi kognitiv, ijtimoiy ehtiyojlarini o‘z vaqtida qondirilishi
o‘ta muhimdir.
Xulosa o’rnida shuni aytib o’tish joizki, motivatsiya inson ehtiyojlari,
qiziqishlari yig’indisir.Insonni faol faoliyatga undaydi. Insonni harakatga
keltiruvchi sabablar, ehtiyojlar majmuidir. Insonga tashqi taʼsirlar orqali maʼlum bir
harakatlarni amalga oshirishga undovchi kuch, maʼlum natijalarga olib keladigan
harakatlarni keltirib chiqaradi. Bu borada jahon psixolog olimlari o’z
qarashlari,yondashishlari nuqtai-nazaridan o’z fikr va mulohazalarini keltirib
o’tganlar. Motiv va motivatsiya jahon psixologiyasida ko’plab o’rganilgan va talqin
qilingan. Motiv bu psixika orqali namoyon bo’luvchi determentsiyadir.Motiv kishini
faol faoliyatga undovchi kuch,sabab va ehtiyojlar majmuidir.Kasbiy faoliyatda ham
insonni harakatga undovchi sabab va ehtiyojlar ham mavjuddir.Kasbiy faoliyatda
motivatsiyaga undovchi sabablarning psixologik jihatlarini keltirib o’tdik. Inson
yaxshi faoliyat ko’rsatishi uchun eng avvalo ruhiyati tetik , o’z kasbiga qiziqishi
bo’lsagini uning ish faoliyatida samarali ishlar amalga oshiriladi va yuksak
marralarni zabt etadi . Bu borada jamoada ham muhit yaxshi bo’lib, har tomonlama
qo’llab quvvatlanib, moddiy tomondan rag’batlantirilsa bularning barchasi
insonning kasbiy faoliyatidagi psixologik shart-sharoitlarni tashkil etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1.
Ғозиев Э.Ғ.,”Психология методологияси” ўқув қўлланма.Т-2013,
2.
Ғозиев Э.Ғ., Холмухамедов М., Иброҳимов Х. Психология методологияси
– Т.: Ўз МУ, 2002.
3.
Леонтьев.А.А “Психология обшения” 1997 г.
4.
Асеев.В.Г “Мотивация поведения и формирование личности”. М.
“Мысл” 2011 г.
5.
Касбий психология Султонова Л.Б 2014 Й
6.
Ғозиев.Э.Ғ“Методологические проблемы в психологической науке”
a.
Чимкент. 2005 г.
7.
“Талабалар ўқув мотиатциясини белгиловчи ижтимоий психологик омиллар”
мавзусидаги диссертатция иши Кулдошева Гулбахор Давлятовна 2011 й
8. Uralovich T. F. Conducting classes on fine arts based on information and communication
technologies //International Engineering Journal For Research & Development.
– 2021. – Т. 6. –
С. 3-3.
9.
Toshpulatov F. U., Turopova R. B. Games that develop children's interest in the profession based
on game technology //Science and Education.
– 2021. – Т. 2. – №. 4. – С. 487-491.
ТАЛАБА ЁШЛАРДАГИ АТТРАКЦИЯ ҲИССИ ТАБИИЙ
ПСИХОЛОГИК ЖАРАЁН СИФАТИДА
Ахмедов Б.Т
ТерДПИ Психология кафедраси катта ўқитувчиси
Нарзуллаева Ф.Ф
