1367
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
NEMIS TILINI O‘RGANISHNING BIR NECHA USULI
Maxmudova Mavjuda Xalimovna
Osiyo Xalqaro Universiteti o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15754392
Annotatsiya
. Ushbu maqolada nemis tilini o‘rganish jarayonida musiqiy material,
xususan qo‘shiqlardan foydalanishning samaradorligi va motivatsion pedagogik vosita
sifatidagi salohiyati tahlil qilinadi. Qo‘shiqlardan foydalanishning asosiy afzalliklari ko‘rib
chiqiladi: tinglab tushunish (audirovanie) va talaffuz ko‘nikmalarini rivojlantirish, so‘z boyligini
kengaytirish,
sotsiomadaniy
kompetensiyani
shakllantirish
hamda
o‘quvchilarning
motivatsiyasini oshirish. Qo‘shiqli materialni o‘quv jarayoniga integratsiya qilish bo‘yicha
metodik tavsiyalar taqdim etiladi, shuningdek til bilish darajalariga ko‘ra tavsiya etilgan
qo‘shiqlar misollar orqali beriladi. Yondashuvning ilmiy asoslari psixolingvistika va xorijiy
tillarni o‘qitish metodikasi sohasidagi dolzarb tadqiqotlar bilan mustahkamlangan.
Kalit so‘zlar:
nemis tili, qo‘shiqlar, musiqa, xorijiy til kompetensiyasi, tinglab tushunish,
talaffuz, leksika, madaniy integratsiya, motivatsiya, o‘qitish metodikasi.
I. Kirish.
Zamonaviy xorijiy tillarni o‘qitish yondashuvlari o‘quv jarayonini yanada
qiziqarli, qulay va amaliy jihatdan yo‘naltirilgan qilishga intiladi. Nemis tilini o‘rganishda
qo‘shiqli materiallardan foydalanish —
bu kognitiv va emotsional qabul qilish jarayonlarini
uyg‘unlashtiruvchi innovatsion metoddir. Musiqa nafaqat leksik va grammatik strukturalarni
eslab qolishni osonlashtiradi, balki chuqur madaniy sho‘ng‘ish imkonini yaratadi hamda barqaror
o‘quv motivatsiyasini shakllantiradi. Ushbu maqolaning maqsadi —
nemis tilini o‘rganishda
qo‘shiqlardan foydalanish metodikasini tahlil qilish, uning afzalliklarini aniqlash va amaliy
vositalarini taklif qilishdan iborat.
II. Adabiyotlar sharhi: Eshitish va talaffuz ko‘nikmalarini rivojlantirish
Qo‘shiqlar ona tilida so‘zlovchilarning autentik nutq namunalarini beradi. Ularni tinglash
orqali o‘quvchilar intonatsiya, urg‘u va ritmik xususiyatlarni o‘rganadilar. Andreas Bourani va
Mark Forster ijrosidagi aniq talaffuzli qo‘shiqlar boshlang‘ich bosqichda ayniqsa foydalidir.
Leksik va frazeologik boylikni oshirish.
Qo‘shiqlardagi lirik matnlar zamonaviy
og‘zaki ifodalar, idiomalar va frazeologik birikmalarga boy bo‘lib, ular so‘z boyligini boyitishga
xizmat qiladi. Masalan,
«Haus am See»
(Peter Fox) va
«Ein Stern»
(DJ Ötzi) qo‘shiqlari
kundalik nutqni boyitishda foydali hisoblanadi.
Sotsiomadaniy kompetensiyani shakllantirish.
Qo‘shiqlar xalqning mentaliteti,
an’anasi va madaniy
-
tarixiy kontekstini aks ettiradi. Turli janr va davrlarga oid qo‘shiqlar
nafaqat tilni, balki madaniyatni ham o‘rganishga imkon yaratadi. Masalan, xalq qo‘shig‘i
«Die
Gedanken sind frei»
tarixiy haqiqatlarni ko‘rsatadi,
Fettes Brot
guruhining zamonaviy xitlari esa
yoshlar submadaniyatining o‘ziga xosliklarini ochib beradi.
III. Tadqiqotlar.
Medina (1990) tadqiqotlariga ko‘ra, o‘quv materiallari bilan emotsional
aloqaning mavjudligi ularni eslab qolishni kuchaytiradi. Sevimli qo‘shiqlar til bilan ijobiy
assotsiatsiya hosil qiladi va uzoq muddatli eslab qolishga yordam beradi. Boshlovchilar uchun
sekin tempda va aniq diktsiyali qo‘shiqlar tavsiya etiladi (masalan,
«Guten Morgen»
—
Tim
Bendzko). Ilg‘or o‘quvchilar esa murakkab leksika va grammatik strukturalarga ega qo‘shiqlar
bilan ishlashi mumkin (masalan,
«Alles Neu»
—
Peter Fox).
Qo‘shiq matnlari bilan ishlash quyidagicha amalga oshiriladi:
•
avval matn tarjima qilinadi va lug‘at tahlili o‘tkaziladi;
1368
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
•
intonatsiya va ritmga e’tibor berib, takroriy o‘qish va talaffuz mashqlari qilinadi;
•
karaoke formati orqali matnni qayta ijro etish nutq tezligi va artikulyatsion bazani
rivojlantiradi.
IV. Tahlil.
Qo‘shiqlar orqali grammatik hodisalarni ham o‘rganish mumkin. Masalan,
Rammstein
guruhining
«Ich will»
qo‘shig‘ida buyruq mayli ko‘plab shakllarda ishlatilgan.
Interaktiv platformalar va raqamli resurslar:
•
LyricsTraining
sayti
—
qo‘shiq matnlaridagi bo‘sh joylarni to‘ldirish mashqlari
taklif etiladi;
•
Deutsche Welle
—
muntazam ravishda o‘quvchilar uchun musiqiy tanlovlar chop
etadi.
Til darajalari bo‘yicha tavsiya etilgan qo‘shiqlar:
Boshlang‘ich daraja (A1–
A2):
•
«Ein bisschen Frieden»
—
Nicole
•
«Ich liebe dich»
—
Clueso
O‘rta daraja (B1–
B2):
•
«80 Millionen»
—
Max Giesinger
•
«Haus am See»
—
Peter Fox
Yuqori daraja (C1
–
C2):
•
«Emanuela»
—
Fettes Brot
•
«Alles Neu»
—
Peter Fox
Xulosa.
Nemis tilini o‘rganishda qo‘shiqlardan foydalanish yuqori samarali metod
hisoblanadi. Empirik tadqiqotlar musiqiy kontekstdan foydalanish xorijiy tilni o‘zlashtirishda
katta foyda keltirishini ko‘rsatadi. Medina (1990) ritm va emotsional ta’sir orqali so‘zlarni eslab
qolish yaxshilanishini, Ludke (2009) qo‘shiq aytish grammatikani o‘zlashtirishga yordam
berishini, Schön va hammualliflar (2008) esa musiqa uzoq muddatli xotirani faollashtirishini
ilmiy jihatdan isbotlagan.
Qo‘shiqlardan foydalanish til va madaniyat kompetensiyalarini kompleks rivojlantirishga
xizmat qiladi. Musiqaning emotsional kuchi, o‘qitish va ko‘ngilocharlikni uyg‘unlashtirish
qobiliyatini inobatga olgan holda, ushbu yondashuv til o‘rganishning barcha bosqichlarida
motivatsiya va samaradorlikni oshirishning universal vositasi sifatida tavsiya etiladi.
REFERENCES
1.
Dudley-Evans, T., & St John, M. J. (1998).
Developments in English for Specific
Purposes: A Multi-Disciplinary Approach
. Cambridge University Press.
2.
Warschauer, M., & Healey, D. (1998).
Computers and language learning: An overview
.
Language Teaching, 31(2), 57
–
71.
3.
Salcedo, C. S. (2010).
Communicative Language Teaching and Latin: A Marriage Made
in Heaven
. Classical Journal, 105(4), 385
–
393.
4.
Mavlonova, U. K., & Maxmurovna, M. K. (2020). The introduction of irony in english
and uzbek terature.
International Engineering Journal For Research & Development
,
5
(3), 4-4.
5.
Абдуллаева, Л. С., Самадова, С. А., & Махмурова, М. (2014). Современные методы
преподавания иностранных языков. Коммуникативный метод.
Наука. Мысль:
электронный периодический журнал
, (6), 73-76.
1369
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
6.
Khamdamovna, M. U., & Khalimovna, M. M. (2020). ANALYSIS OF SITUATIONAL
IRONY IN LITERATURE.
Academy
, (11 (62)), 26-27.
7.
Mavlonova, U. K., Makhmurova, M. K., & Kodirov, T. D. (2020, June). Description of
art media in literature. In LXIV International Correspondence Scientific and Practical
Conference “European Research: Innovation in science, education and technology» June
(pp. 5-9).
8.
Halimovna, M. M. (2020). The importance of a foreign language in higher education.
Вопросы
науки
и
образования
, (8 (92)), 15-19.
9.
Halimovna, M. M. (2020). LINGUISTIC BASIS OF TEACHING ORAL
COMMUNICATION OF STUDENTS IN GERMAN LANGUAGE LESSONS.
BRIDGE
TO SCIENCE: RESEARCH WORKS
, 65.
10.
Tashpulatovna, B. V., Halimovna, M. M., & Tashpulatovich, B. M. (2021, November).
Chet Tili O ‘Pgatishda O ‘Yin
-Mashqlarning Roli. In
" ONLINE-CONFERENCES"
PLATFORM
(pp. 139-144).
11.
Halimovna, M. M. (2020). MODERN APPROACHES TO LEARNING A SECOND
LANGUAGE.
Scientific reports of Bukhara State University
,
4
(1), 182-185.
12.
Khalimovna, M. M. (2021). The Role of Hadiths in Education and Upbringing.
CENTRAL ASIAN JOURNAL OF LITERATURE, PHILOSOPHY AND CULTURE
,
2
(10).
13.
Halimovna, M. M. (2021). The Role of Features of Linguocountrylearning in Teaching
English.
Central Asian Journal of Literature, Philosophy and Culture
,
2
(10), 64-68.
14.
MAKHMUROVA, M. K. (2021, March). GRAMMATICAL CATEGORIES IN
GERMAN AND UZBEK. In
E-Conference Globe
(pp. 118-123).
15.
Махмурова
,
М
.
Х
. (2021). METAFORALAR NUTQ SHAKLI SIFATIDA.
МЕЖДУНАРОДНЫЙ
ЖУРНАЛ
ИСКУССТВО
СЛОВА
,
4
(1-1).
16.
A'zamovna, A. R., Halimovna, M. M., & Bakhtiyorovna, N. M. (2019). The matter of
equivalence in English and Uzbek proverbs.
Test Engineering and Management
,
81
(11-
12), 1632-1637.
17.
Makhmurova, M. H. (2024). Applications of the Latin Language in Speech.
American
Journal of Alternative Education
,
1
(8), 59-63.
18.
Махмурова, М. Х. (2024). Теоретик
o-
Литературное Развитие Учащихся При
Изучении Басен.
Miasto Przyszłości
,
54
, 1032-1035.
19.
Maxmurova, M. (2021).
ЎҚУВЧИ
БИЛИШ
ФАОЛИЯТИНИ
ФАОЛЛАШТИРИШДА
ИЖОДИЙ
ГРАФИК
МАСАЛАЛАРНИ
Auto CAD
ДАСТУРИ
АСОСИДА
ЕЧИШ
.
ЦЕНТР
НАУЧНЫХ
ПУБЛИКАЦИЙ
(buxdu. uz)
,
3
(3).
20.
BABAYEVA, V. T., MAKHMUROVA, M. H., & NAZAROVA, G. K. (2021, March).
Studying language as the second language learners. In
E-Conference Globe
(pp. 89-94).
21.
Xalimovna, M. M. (2024). NEW PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES FOR STUDYING
LATIN LANGUAGE IN MEDICAL UNIVERSITIES.
Modern education and
development
,
16
(10), 260-270.
22.
Halimovna, M. M., & Ulugbekovna, A. M. (2024). LOTIN TILIDA BO’G’INGA
AJRATISH VA URG’U QO’YISH.
Modern education and development
,
16
(10), 281-
291.
23.
Махмурова, М. Х. (2024). ПРОБЛЕМЫ ЛАТИНСКОГО ПРОИЗНОШЕНИИ В
АЗИАТСКИХ СТРАНАХ.
Modern education and development
,
16
(10), 271-280.
1370
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
24.
Махмурова, М. Х. (2024). ПРИМЕНЕНИЯ ЛАТИНСКОГО ЯЗЫКА В РЕЧИ.
Modern education and development
,
16
(10), 292-301.
25.
Махмурова, М. Х. (2024). ВАЖНАЯ КЛАССИФИКАЦИЯ В МЕДИЦИНСКОЙ
ТЕРМИНОЛОГИИ.
IMRAS
,
7
(12), 111-118.
26.
Ахмедова, М. У. (2024). СРАВНЕНИЕ ПРОИЗВЕДЕНИЙ ДВУХ ИЗВЕСТНЫХ
БАСНОПИСЦЕВ КРЫЛОВА И ГУЛХАНИ.
Modern education and development
,
16
(13), 11-18.
27.
Halimovna, M. M. (2025). Scientific and Theoretical Foundations of Developing Lexical
Competence in Latin.
Spanish Journal of Innovation and Integrity
,
39
, 141-146.
28.
Maxmurova, M. (2025). LATIN LANGUAGE LEARNING METHODS AND THEIR
EFFECTIVENESS.
Modern Science and Research
,
4
(3), 725-733.
