ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
200
O'ZBEKISTONDA BYUDJETDAN MOLIYALASHTIRILADIGAN IJTIMOIY
LOYIHALAR VA DASTURLARNING SAMARADORLIGINI BAHOLASH
Aminov Aziz Rashidovich
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI BANK-MOLIYA AKADEMIYASI
https://doi.org/10.5281/zenodo.7831772
Annotatsiya.
Ijtimoiy ta’minot – shaxs, oila va jamiyat hayotiy manfaatlarini ichki va
tashqi tahdidlardan himoya qilishdir. Uning ob'ektlari milliy va ijtimoiy siyosat bilan tartibga
solinadigan xalqning turmush sifati va darajasini ta'minlash uchun ijtimoiy tizimning barcha
asosiy elementlari hisoblanadi. Va bu borada ijtimoiy xavfsizlik milliy xavfsizlikning ajralmas
qismi hisoblanadi. So‘nggi paytgacha ijtimoiy siyosatda ijtimoiy rivojlanish strategiyasi mavjud
emasligini inkor etib bo‘lmaydi.
Bu loyihalarning ahamiyati shundaki, ular insonga, uning ta’lim-tarbiyasi, salomatligi,
farovonligi bilan bog’liq muammolarni birinchi navbatda hal etish zarurligiga qaratilgan.
Bunday loyihalardan biri bevosita ijtimoiy siyosatning asosiy tarkibiy qismi bo‘lgan
“Agrosanoat majmuini rivojlantirish”dir
Kalit so’zlar:
Ijtimoiy rivojlanish, ijtimoiy va iqtisodiy siyosat, sifat va turmush daraja,
mehnat hayoti sifati, oila xavfsizligi, onalik, bolalik va o'smirlik, nogironlar va hayot faoliyati.
EVALUATION OF THE EFFICIENCY OF SOCIAL PROJECTS AND PROGRAMS
FINANCED FROM THE BUDGET IN UZBEKISTAN
Abstract.
Social security is the protection of vital interests of the individual, family and
society from internal and external threats. Its objects are all the main elements of the social system
to ensure the quality and level of life of the people regulated by national and social policy. And in
this regard, social security is an integral part of national security. Until recently, it cannot be
denied that there was no social development strategy in social policy.
The importance of these projects is that they focus on the need to first solve problems
related to people, their education, health, and well-being.
One of such projects is "Development of the Agro-Industrial Complex", which is the main
component of direct social policy
Keywords:
Social development, social and economic policy, quality and standard of living,
quality of working life, family security, motherhood, childhood and adolescence, disabled people
and life activities.
ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ СОЦИАЛЬНЫХ ПРОЕКТОВ И ПРОГРАММ,
ФИНАНСИРОВАННЫХ ИЗ БЮДЖЕТА В УЗБЕКИСТАНЕ
Аннотация.
Социальная безопасность – это защита жизненно важных интересов
личности, семьи и общества от внутренних и внешних угроз. Его объектами являются все
основные элементы социальной системы, обеспечивающие качество и уровень жизни
людей, регулируемые государственной и социальной политикой. И в этом отношении
социальное обеспечение является составной частью национальной безопасности. До
недавнего времени нельзя было отрицать отсутствие в социальной политике стратегии
социального развития.
Важность этих проектов заключается в том, что они акцентируют внимание на
необходимости в первую очередь решать проблемы, связанные с людьми, их образованием,
здоровьем и благополучием.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
201
Одним из таких проектов является «Развитие агропромышленного комплекса»,
который является основной составляющей прямой социальной политики.
Ключевые слова:
Социальное развитие, социально-экономическая политика,
качество и уровень жизни, качество трудовой жизни, безопасность семьи, материнство,
детство и юность, инвалиды и жизнедеятельность.
Tibbiyot sohasidagi innovatsiyalarning jamiyatning ijtimoiy rivojlanish darajasiga
ta'sirining omilli tahlilini o'tkazish innovatsion ta'sir yo'nalishi va innovatsion ta'sir ko'lami nuqtai
nazaridan amalga oshirildi.
Tibbiyot sohasidagi innovatsiyalarning jamiyatning ijtimoiy rivojlanish darajasiga ta'siri
ko'lamiga ko'ra makroiqtisodiy, mezoiqtisodiy va mikroiqtisodiy omillar ajratiladi, ular o'z
e'tiborida, birinchi navbatda, tibbiy xizmatlarning etarliligini aks ettiradi. , jumladan: o'z
vaqtidalik, yetarlilik, foydalanish imkoniyati va ilmiy-texnik daraja. Shu bilan birga, maqolada
tibbiyot sohasidagi innovatsiyalarning davlat, mintaqaviy va mahalliy darajada jamiyatning
ijtimoiy rivojlanish darajasiga ta'sirining qo'zg’atuvchi va natijaviy omillari o'rtasidagi bog’liqlik
ko'rsatilgan.
Tibbiyot sohasidagi innovatsion loyihalarning jamiyatning ijtimoiy rivojlanish darajasiga
ta'sirini har tomonlama tahlil qilish (8-rasm) tibbiyot sohasidagi ijtimoiy yo'nalishdagi innovatsion
loyihalarning bevosita va bilvosita ta'sirini baholash imkonini beradi (shu jumladan, innovatsion
loyihalarning kuchliligi. aloqa):
- sog’lom turmush tarzini shakllantirish bo'yicha (juda kuchli aloqa),
- aholini sifatli tibbiy yordam bilan kafolatlangan ta'minlash (juda kuchli aloqa),
- O’zbekiston Respublikasida sog’liqni saqlashni rivojlantirish to'g’risida (kuchli aloqa),
- O’zbekiston Respublikasida inson salohiyatini rivojlantirish bilan bog’liq boshqa tizimli
o'zgarishlarga (o'rta bo'g’in).
Tibbiyot sohasidagi innovatsion ijtimoiy loyihalar samaradorligini baholash bo'yicha
ishlab chiqilgan ko'rsatmalar to'plamiga quyidagilar kiradi:
- loyihaning maqsadli yo'nalishini hisobga olgan holda tibbiyot sohasida ijtimoiy yo'nalishdagi
innovatsion loyihalar samaradorligini baholash muammolarini hal qilish algoritmini shakllantirish
va qo'llash bo'yicha tavsiyalar;
- tibbiyot sohasidagi innovatsion loyihalarning jamiyatning ijtimoiy rivojlanish darajasiga ta'sirini
induktorli-natijali omilli va ko'p bosqichli kompleks tahlilini o'tkazish bo'yicha tavsiyalar;
- tibbiyot sohasida ijtimoiy yo'nalishdagi innovatsion loyihalarning samaradorligini baholash
ko'rsatkichlari va mezonlarini aniqlash bo'yicha tavsiyalar: innovatsiyalar, innovatsion loyiha va
tibbiyot sohasidagi innovatsion loyihalarning jamiyatning ijtimoiy rivojlanish darajasiga ta'siri; ;
- loyiha samaradorligini kompleks baholash texnologiyasini amalga oshirish bo'yicha tavsiyalar.
Tibbiyot sohasida ijtimoiy yo‘naltirilgan innovatsion loyihalar samaradorligini baholash
bo‘yicha taklif etilayotgan texnologiyani ekspertizadan o‘tkazish jarayonida loyihani amalga
oshirishda onkologik kasalliklarni tibbiy diagnostika qilishning yangi usulini yaratish ko‘rsatilgan
(2-jadval). nanotexnologiyaga asoslangan holda, barcha baholangan ko'rsatkichlar texnik topshiriq
talablari qabul qilingan belgilangan bazaviy ko'rsatkichdan oshib ketdi. Natijada texnologik
innovatsiyalar uchun samaradorlik mezonining qiymati bir K1j=1,043 dan oshdi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
202
2-jadval - Tibbiyot sohasidagi innovatsion ijtimoiy loyihalar samaradorligini baholash uchun taklif
etilayotgan texnologiyani sinovdan o'tkazish
Ko'rsatkichlar
Qiymatlar
0,89 0,80 0,50 1.30 20 16.5 0,825 3.0 3.5 1.17 1.043
Eslatma -.
Xulosa qilib aytganda, maqola tibbiyot sohasida ijtimoiy yo'nalishdagi innovatsion
loyihalar samaradorligini baholash usullarini ishlab chiqish bo'yicha asosiy xulosalarni
shakllantiradi.
Samaradorlik tushunchasining o'zi jarayonning samaradorligini anglatadi. Tor ma'noda
innovatsiya samaradorligi uning innovatsiyalarni joriy etish samaradorligi sifatida qaraladi va
qoida tariqasida innovatsiya natijalarining ularni keltirib chiqargan xarajatlarga nisbati bilan
tavsiflanadi. Keng ma'noda, ijtimoiy sohadagi innovatsion faoliyatning samaradorligi, birinchi
navbatda, uning asosiy o'ziga xos natijalari to'plamini aniqlashni o'z ichiga oladi.
Hozirgi vaqtda fan va amaliyotda innovatsion faoliyat samaradorligini baholashning turli
nazariy va uslubiy yondashuvlari mavjud:
- innovatsiyalarga investitsiyalar samaradorligini baholash nuqtai nazaridan;
- innovatsiyalarning rivojlanishi natijasida yuzaga keladigan samarani baholash nuqtai nazaridan;
- innovatsion jarayonlar samaradorligini uni amalga oshirishning turli bosqichlari va
yo'nalishlarida baholash nuqtai nazaridan va hokazo. 1 .
Ijtimoiy sohada innovatsiyalar samaradorligini baholash innovatsion faoliyatga
investitsiyalarning samaradorligini aniqlash bilan bog’liq umumiy uslubiy tamoyillarga
asoslanadi.
Innovatsion faoliyatga sarmoya kiritishning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat:
- innovatsion faoliyatni amalga oshirishga kompleks yondashuvni ta'minlash uchun innovatsion
loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish jarayonida ilmiy-texnikaviy tahlilni tijorat,
moliyaviy, iqtisodiy va ijtimoiy tahlil bilan uyg’unlashtirish zarurati.
- investitsiya loyihalari samaradorligini baholash jarayonida qiymat dinamikasini hisobga olgan
holda xarajatlar va natijalarni solishtirishni amalga oshirish.
- innovatsion loyihani amalga oshirish bilan bog’liq noaniqlik va xavf darajasini hisobga olish.
Innovatsion ijtimoiy loyihalar samaradorligini baholashda quyidagi tamoyillar yotadi .
Birinchidan, loyihaning o'z maqsadlariga muvofiqligining iqtisodiy samaradorlikdan
ustunligi (loyihaning eng muhim oqibatlarini hisobga olish printsipi). O’zbekistonning 21-asrning
etakchi jahon kuchi sifatidagi maqomiga mos keladigan iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish darajasiga
erishishni ta'minlaydigan asosiy strategik maqsadlar rasmda ko'rsatilgan.
Ikkinchidan, ijtimoiy yo'naltirilgan innovatsion loyihalar samaradorligini baholash bilvosita
ijtimoiy-iqtisodiy natijalar (loyihaning ijtimoiy-iqtisodiy muhitga rag’batlantiruvchi ta'sirini
baholash printsipi) asosida amalga oshiriladi.
Uchinchidan, ijtimoiy yo'nalishdagi turli innovatsion loyihalar samaradorligini baholash
natijalarni solishtirish asosida amalga oshirilishi kerak.
To'rtinchidan, turli innovatsion ijtimoiy loyihalar samaradorligini ijobiy baholash salbiy
oqibatlarning namoyon bo'lishini istisno qiladi (ijobiy uyg’unlik printsipi).
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
203
REFERENCES
1.
Avdeev V.V. Xodimlarni boshqarish: jamoa qurish texnologiyasi. M.: Moliya va statistika,
2002. - 431 b.
2.
Tibbiyot
muassasalarini
akkreditatsiya
qilish
va
litsenziyalash:
materiallar
to'plami. Navoiy: Navoiy shahar meriyasining Sog’liqni saqlash boshqarmasi, 2021 yil,
V.2. - 408 b.
3.
Korxonaning moliyaviy-xo'jalik faoliyatini tahlil qilish / N. P. Lyubushin, V. B.
Leshcheva, V. G. Dyakova.; Ed. N. P. Lyubushina. M.: UNITI, 2004. -219 b.
4.
Ansoff I. Strategik boshqaruv. M.: Iqtisodiyot, 2019.318 b.
5.
Artamonov B.V. Strategik boshqaruv. M.: UNITI, 2022 -213. bet
6.
Artemenko V. G., Bellendir M. V. Moliyaviy tahlil. M.: "DIS" nashriyoti, 2003. - 327 b.
7.
Ao’zbektamov E.A., Pahomkin A.N., Platonov A.P., Rykova I.V. Biznesni tashkil
etish. M. : "Marketing" nashriyot va kitob savdo markazi, MUPC, 2004. - 279 b.
8.
Berl G. Kirshner P. Instant biznes-reja: muvaffaqiyat sari o'n ikki tezkor qadam. M: Delo,
2022. - 289 b.
9.
Bernshteyn L.A. Moliyaviy hisobotlarni tahlil qilish. M.: Moliya va statistika, 2022. - 118
b.
10.
Biznes-reja. Uslubiy materiallar // Pod. ed. professor P.L. Manilovskiy. M: Moliya va
statistika, 2022. - 566 b.
11.
Biznes-reja. Metodik ko'rsatmalar. // HA Jalilova M tahririyati ostida: Moliya va statistika,
2021 - 319 p.
12.
Biznes-reja. Ishchi kitob Sankt-Peterburg: EIS, 2002. - 489 p.
13.
Brink I.Yu., Savelyeva HA Korxonaning biznes rejasi. Nazariya va amaliyot. Rostov n /
D: Feniks, 2003. - 513 p.
