ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
177
AMIR TEMUR O‘GITLARINING TARBIYAVIY AHAMIYATI
Umirov Baxodir
GulDPI Ijtimoiy fanlar va san'atshunoslik kafedrasi o'qituvchisi
Siddiqov Jamoliddin
Guliston Davlat Pedagogika Instituti
Pedagogika yo‘nalishi 1-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.8248466
Annotatsiya.
Ushbu maqolada buyuk bobokalonimiz Amir Temurning hayot yo‘li va
markazlashgan davlat qurish uchun qilgan ishlari koʻrsatilgan. Shuningdek Amir Temur davlatini
adolat ila boshqarganligi, mamlakatda qonun va tartib ishlarini joriy etadi. Davlatni siyosiy va
iqtisodiy jihatdan mustahkamlaydi. Uning asarlarida adolat, vatanparvarlik, insoniylik kabi bir
qancha g‘oyalar yetakchi oʻrin tutadi.
Kalit soʻzlar:
Temur tuzuklari, temur tuzuklari asarining tarbiyaviy ahamiyati,
markazlashgan davlat, madaniyat, iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy hayot, din peshvolari, davlat
boshqaruvi, adolat, Muhammad Taragʻay, qurilish ishlari, ov qilish, harbiy bilim, Kesh viloyati,
diniy, dunyoviy, falsafiy, ichki tarqoq.
THE EDUCATIONAL VALUE OF AMIR TEMUR'S TEACHINGS
Abstract.
This article shows the life path of our great grandfather Amir Temur and the
work he did to build a centralized state. Also, Amir Temur ruled the country with justice, he
introduced law and order in the country. Strengthens the state politically and economically. A
number of ideas such as justice, patriotism, and humanity occupy a leading place in his works.
Key words:
Timur's tuzuks, educational importance of the work of Timur's tuzuks,
centralized state, culture, economic, socio-political life, religious leaders, state administration,
justice, Muhammad Taragai, construction works, hunting, military knowledge, Kesh region,
religious, secular, philosophical, internally divided.
ВОСПИТАТЕЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ УЧЕНИЯ АМИРА ТЕМУРА
Аннотация.
В данной статье показан жизненный путь нашего прадеда Амира
Темура и проделанная им работа по построению централизованного государства. Также
Амир Темур справедливо управлял страной, он наводил в стране закон и порядок.
Укрепляет государство политически и экономически. Ряд идей, таких как справедливость,
патриотизм, гуманизм, занимают ведущее место в его произведениях.
Ключевые слова:
тузуки Тимура, воспитательное значение труда тузуков Тимура,
централизованное государство, культура, экономическая, общественно-политическая
жизнь, религиозные деятели, государственное управление, правосудие, Мухаммад Тарагай,
строительные работы, охота, воинские познания, Кешский район, религиозные светский,
философский, внутренне разделенный.
Amir Temurning asosiy tarixiy xizmati shundan iboratki aynan uning hukmronligi davrida
Yevropa va Osiyo qitʼalari ilk bor o‘zlarining bir geosiyosiy maydonda yashayotganliklarini his
etdilar.Bu xususan juda muhim. Chunki insoniyat shuni tushundiki, biz hammamiz bir-birimizga
chambarchas bogʻliq, o‘zaro aloqadorlikda yashar ekanmiz demak endi yangi va xavfsiz dunyo
tartiboti oʻrnatish uchun imkoniyat paydo boʻldi
Islom Karimov
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
178
O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti
Buyuk sarkarda va davlat arbobi koʻplab zafarli yurishlari bilan butun dunyoga mashhur
bo‘lgan Amir Temur 1336-yil 9-aprelda Keshda dunyoga kelgan. Amir Temurning onasi Takina
xotun Kesh shahrining obroʻli bekalaridan bo‘lgan. Uning otasi Amir Tarag‘ay Barlos urugʻining
obroʻli oqsoqollaridan biri bo‘lgan. Amir Temurning yoshligi ona yurti Keshda oʻtdi. Otasi Amir
Tarag‘ay o‘g‘lini yoshligidan aslzodalarga yarasha o‘qitgan va har tomonlama bilim bergan.
Katta-kichik bilan muomala ilmini ov qilish va harbiy ilmlarni o‘rgatgan. Yosh Temurni
yettti yoshligidayoq madrasaga oʻqishga bergan. U madrasaga kelganda alifbodan mukammal
xabari boʻlgan. Shunday qilib Amir Temur o‘z zamonasining o‘qimishli va uquvli hukmdorlaridan
biri bo‘lib yetishdi. Amir Temur bilan yuzma-yuz o‘tirib suhbatlashishga muyassar bo‘lgan
mashhur arab faylasufi Ibn Xaldunning ta'kidlashicha Amir Temur turk va arab,fors xalqlari
tarixini chuqur bilgan, dunyoviy va diniy bilimlarning eng murakkab jihatlarigacha yaxshi
o‘zlashtirgan zot ekan.
14-asrning 50-yillariga kelganda Mavorounnahrdagi siyosiy vaziyat ancha og‘irlashdi.
Bungga sabab Mo‘g‘uliston xonlarining hujumi bo‘ldi. Hatto Kesh viloyati hukmdori Amir hoji
Barlos ham mamlakatni tashlab ketdi. Shunday qiyin vaziyatda Amir Temur boshqacha yo‘l tutdi.
Temur o‘z yurtini mo‘g‘ullar tajovuzidan himoya qilish maqsadida Mo‘g‘iliston xoni Tug‘luq
Temur oldiga bordi. Shu tariqa u nufuzli davlat lavozimiga tayinlanadi. Shu tariqa Amir Temur
siyosiy kurash maydoniga kirib keldi. Keyinchalik, o‘zining bu xatti-harakatini Temur aholini
mo‘g‘ullar tomonidan talon-taroj etishdan himoya qilishning yagona yoʻli- puxta oʻylangan reja
10ming kishilik qoʻshindan kuchli deb izohladi.So‘ng Amir Temur o‘z yurtidan mo‘gullarni
haydab chiqarishga muvaffaq boʻldi. Asta-sekin davlat boshqaruvini qo‘liga ola boshladi. U
davlatni siyosiy va iqtisodiy jihatdan mustahkamladi.
Mamlakatdagi siyosiy tarqoqlikka barham beradi. U o‘z yurtida adolat va tinchlikni
taʼminlashga erishadi. Mo‘g‘ullar tajovuzi ostida qolgan hududlarni ham birma-bir o‘z davlatining
tarkibiga kiritadi.
Temur tuzuklarini o‘rganish o‘sha davr ma'daniyati va jamiyati shuningdek ular yaratgan
siyosiy va iqtisodiy sharoit haqida ham maʼlumot beradi. Amir Temur tarixda harbiy islohotlari va
madaniy yutuqlari bilan mashhur boʻlgan.
Uning asarlari o‘z davrining madaniy va intellektual salohiyatini ham ochib bergan. Amir
Temur sanʼat homiysi ham bo‘lgan.Ta'lim va ilm-fanni ham qo‘llab quvvatlagan.Amir Temur
asarlarida O‘rta Osiyoning adabiy va badiiy an'analari, madaniy qadriyatlari o‘z aksini topgan.
Shuningdek Amir Temur qurilish ishlariga ham katta eʼtibor qaratgan. Nafaqat o‘z yurtida
balki bosib olingan hududlarda ham qurilish ishlariga ham e'tibor qaratgan.
Buyuk bobokalonimiz Amir Temur haqida koʻplar asarlar bitilgan. Bu nafaqat Oʻrta Osiyo
olimlari balki Yevropa olimlari tomonidan ham asarlar bitilgan. Masalan ispan tarixchisi
Klavixoning mashhur ,Esdaliklar'' kitobini misol qilib keltirishimiz mumkin.
Amir Temur va Temuriylar haqida 33mamlakatda 500dan ziyod chet ellik
tadqiqotchilarning asarlari chop etilgan. Lekin sho‘ralar davrida Amir Temur siymosida go‘yoki
yovuz jahldor jallod odam deya o‘rgatilgan. Shungga qaramasdan faylasuf olim
I.M.Mo‘minovning ,, Amir Temurning
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
179
O‘rta Osiyo tarixidagi tutgan o‘rni va ro‘li ''risolasi nashr etilishi jamoatchilikning ushbu
mavzuga qiziqishiga olib keladi. bunday shaxsning yuzaga kelishi davrning, zamonnning taqozosi
Chig‘atoy ulusining zulmi, mayda feodal beklarning vahshiyona ezishi, mo‘g‘ul xonlari Oltin
O‘rda beklarining Movarounnahrga to‘xtovsiz bosqinchilik yurishlari azoblangan, xonavayron
boʻlgan 150yil davomida chet el hukmronligidan tinkasi qurigan mamlakatning , xalqning
mustaqillikka erishish talabi edi. Bu tarixiy zaruriyat Temurda uning lashkarboshilarda ravshan
ko‘rindi, Temur davlat arbobi sifatida maʼlum darajada bu ehtiyojni,talabni zaruriyatni o‘zida aks
ettiradi, ya'ni Movarounnahrda mustaqil markaziy birlashgan davlat tuzdi, mamlakat ehtiyojlariga
javob berdi. I.M.Mo‘minov
Xulosa qilib aytadigan boʻlsak Amir Temurning yoshligidan aqilli va bilimdon harbiy
ishlarga mahorati katta deb aytish mumkin. Uning mardligi va qo‘rqmasligi, vatani uchun hatto
jonini tikishga ham tayyor shaxs siymosida koʻrishimiz mumkin.Uning markazlashgan davlat
tuzishi davlat tuzishi va bu yo‘ldagi har qanday qiyinchiliklarni qo‘rqmasdan dadil yengib o‘tishi
biz yoshlarda ham vatanparvarlik hissini uygʻotadi.Amir Temur asarlarida Markaziy Osiyo
xalqlarining boy madaniyati va maʼnaviyatidagi yutuqlari haqida malumot berishi bilan katta
ahamiyatga ega.
Ularda osha davrning madaniy qadriyatlari va adabiy anʼanalarini aks ettiruvchi shaxsiy
qiziqishlari namoyon boʻladi. Bundan tashqari uning sa'nat va meʼmorchilikka homiyligi O‘rta
Osiyoda islom meʼmorchiligi namunasi sifatida abadiy meros qoldirdi. Amir Temur asarlarini
o‘rganish O‘rta Osiyoning boy madaniy merosi haqidagi tushunchamizni kengaytirish uchun
xizmat qiladi. Amir Temurning islom diniga ham yaxshi munosabatda boʻladi. Din peshvolari
ulug‘ shayxlar va fozillarni hurmat qiladi. Aynan davlat boshqaruvida ham ularni faollikka
chorlaydi. Ularni maslahati ila ish koʻradi.
REFERENCES
1.
7-sinf O‘zbekiston tarixi darsligi 109-130betlar Toshkent-2017
2.
Myxiddinovna M. H. METHODS OF TEACHING ENGLISH BASED ON CREATIVE
THINKING //Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities. – 2021. – Т.
1. – №. 1.5 Pedagogical sciences.
3.
Mamatova K. THE POTENTIAL OF THE LEADER IN MANAGING THE
EDUCATIONAL INSTITUTIONS //Science and innovation. – 2023. – Т. 2. – №. B5. – С.
180-183.
4.
Mamatova K. M. Creative Techniques, Methods and Trends in English Language Teaching
//Eastern European Scientific Journal. – 2018. – №. 2.
5.
MAMATOVA K. CREATIVE APPROACH TO TEACHING ENGLISH AS A FOREIGN
LANGUAGE //O ‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI XABARLARI, 2019, [1/3]
ISSN 2181-7324.
6.
Shahriddinоvna, K. S. (2023). Didactic Features Of Development Of Nature Perception
Skills Of Primary School Students.
Eurasian Journal of Learning and Academic
Teaching
,
19
, 183-187.
7.
Shahriddinovna, K. S. (2023). INTRODUCING CHILDREN OF PRIMARY SCHOOL
AGE WITH THE WORLD.
American Journal of Applied Science and Technology
,
3
(06),
09-14.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
180
8.
Shahriddinоvna K. S. Didactic Features Of Development Of Nature Perception Skills Of
Primary School Students //Eurasian Journal of Learning and Academic Teaching. – 2023. –
Т. 19. – С. 183-187.
9.
Shahriddinovna K. S. INTRODUCING CHILDREN OF PRIMARY SCHOOL AGE WITH
THE WORLD //American Journal of Applied Science and Technology. – 2023. – Т. 3. – №.
06. – С. 09-14.
10.
Karimova, S. (2022). THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN
THE DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL
SECONDARY SCHOOLS.
Science and innovation
,
1
(B6), 214-218.
11.
Karimova S. THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN THE
DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL SECONDARY
SCHOOLS //Science and innovation. – 2022. – Т. 1. – №. B6. – С. 214-218.
12.
Karimova S. CHARACTERISTICS OF NATURAL TEACHING METHODOLOGНY
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2021. – Т. 1. –
№. 11. – С. 737-740.
