ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
855
BOSHLANG’ICH SINFLARDA ONA TILI O’QITISH METODIKASI FANINING
PREDMETI VA VAZIFALARI
Hojiyeva Nasiba Bahodirovna
Osiyo xalqaro universiteti
Pedagogika va psixologiya kafedrasi o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10046868
Annotatsiya.
Boshlang'ich sinflarda ona tili o'qitish metodikasi fanining predmeti
o'quvchilarga o'zbek tilini o'rgatish yo'llari va vositalari, ona tilini egallash, ya’ni nutqni, o'qish
va yozishni, grammatika va imloni o'zlashtirib olish to'g'risidagi ilmdir.
Kalit so‘z:
metod, ona tili metodikasi, nazariya, darslik, qo‘llanma.
THE SUBJECT AND TASKS OF THE METHOD OF TEACHING THE
MOTHER TONGUE IN PRIMARY GRADES
Abstract.
The subject of the subject of the method of teaching the mother tongue in primary
grades is the ways and means of teaching the Uzbek language to students, mastering the mother
tongue, that is, mastering speech, reading and writing, grammar and spelling. Is the science of.
Key words:
method, native language methodology, theory, textbook, manual.
ПРЕДМЕТ И ОБЯЗАННОСТИ МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ РОЖДНОГО
ЯЗЫКА В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ
Аннотация.
Предметом методики преподавания родного языка в начальных
классах являются способы и средства обучения учащихся узбекскому языку, овладение
родным языком, то есть овладение речью, чтением и письмом, грамматикой и
орфографией.
Ключевые слова:
метод, методика родного языка, теория, учебник, пособие.
Metod aslida yunoncha
,,metodos“
so'zidan olingan bo‘lib,
„bilish va tadqiqot yo ‘li“,
„nazariya“, „ta’limot“
kabi ma’nolami bildiradi.
Metodika
(yurt, „methodike")
biror ishni bajarish, amalga oshirish, ado etish
metodlarining, usullarining yig'indisi yoki o ‘qitish usullari haqidagi ta’limot — ta ’lim berish
metodlari, yo'llari va vositalari haqidagi fandir.
Metodika maktab oldiga qo'yilgan ta’lim va tarbiyaviy vazifalardan kelib chiqib, ona tilini
o'rgatishning vazifalarini va mazmunini belgilaydi, ta’lim-tarbiya berish jarayonini tekshiradi, shu
jarayonning qonuniyatlarini va ta’lim berish usullarining ilmiy asoslangan tizimini belgilaydi.
Metodika fani quyidagi masalalarni o'rganadi:
1.
O'qitishning vazifalari va mazmunini aniqlaydi.
Nimani o'qitish kerak?
savoliga javob
beradi, ya’ni boshlang'ich sinflar ona tili kursining dasturlarini, ta’lim mazmunini belgilab beradi,
o'quvchilar uchun darsliklar va qo'llanmalar yaratib, ularni takomillashtirib, samaradorligi va
muvofiqligini doimiy nazorat qilib boradi.
2.
O'qitish metodlari, tamoyillari, usullari, dars va uning turlarini, o'quvchilar amaliy ishlari -
mashqlar va yozma ishlaming izchil tizimini ishlab chiqadi, ya’ni
„Qanday o'qitish kerak?"
savoliga javob tayyorlab beradi.
3.
O'quvchilarga ona tilidan bilim berish va ko'nikma hosil qilishda ilmiy nuqtai nazardan eng
foydali shart-sharoitlar haqidagi masalalarni hal qiladi, ya’ni
„Nega xuddi mana shunday o'qitish
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
856
kerak?“
savoliga javob tayyorlaydi. Eng foydali materiallarni, metodlarni o'rganadi, tanlangan
metodlarni asoslaydi, tavsiyalarni eksperimental tekshiradi.
Boshlang'ich sinflarda ona tilini o'qitish grammatika, imlo va unga bog'liq holda nutq
o'stirish metodikasinigina emas, balki xat-savod o'rgatish, sinfda va sinfdan tashqari o'qish
metodikalarini ham o'z ichiga oladi. Shulardan kelib chiqib, boshlang'ich sinflarda ona tili o'qitish
metodikasi fani quyidagi vazifalarni bajaradi:
a)
boshlang'ich sinflarda ona tili kursining mazmuni, hajmi va mavjud tizimini, ya’ni kursning
(xat-savod o'rgatish, o'qish, grammatika, imlo, nutq o'stirish va h.k.) dasturini belgilash va
asoslash;
b)
o'qish va yozuvdan bilim va ko'nikmalarning shakllanishi jarayonini hamda bu jarayonda
o'quvchilar duch keladigan qiyinchiiiklarni o'rganish, xatolarning sababini tahlil qilish, ularning
oldini olish va to'g'rilashga yordam beradigan ish turlarini ishlab chiqish;
d)
ona tilidan beriladigan o'quv materialini o'quvchilar aniq tushunishi va puxta
o'zlashtirishiga, ularda olgan bilimlarini amaliyotda tatbiq eta olishga va o'quvchilaming umumiy
taraqqiyotiga, ya’ni ularning zehnini, xotirasini, kuzatuvchanligini, yodda saqlashini, mantiqiy
tafakkurini, ijodiy o'ylashini, nutqini o'stirishga yordam beradigan metod va vositalarni ishlab
chiqish;
e)
ona tilini o'rgatish bilan bog'liq holda maktablar oldiga qo'yilgan tarbiyaviy vazifalarni
amalga oshirish, o'quvchilarda axloqiy va estetik sifatlarni shakllantirish.
Boshlang'ich sinflarda ona tili o'qitish metodikasi fani quyidagi bo'limlarni o'z ichiga oladi:
Savod o‘rgatish metodikasi
, ya’ni elementar o'qish va yozishga o'rgatish. Bolalarga
savod o'rgatish pedagogika fanidagina emas, balki ijtimoiy hayotda ham juda jiddiy masalalardan
hisoblanadi.
1.
O‘qish metodikasi.
Boshlang'ich sinflarda o'qish predmetining vazifasi bolalarni to 'g 'ri,
tez (me’yorida), ongli va ifodali o'qish malakalari bilan qurollantirish hisoblanadi.
2.
Grammatika, fonetika, so'z yasalishini o'rganish metodikasi
. Bu bo'lim elementar
to'g'ri yozuvga va husnixatga o'rgatishni, Grammatik tushunchalar, boshlang'ich imlo malakalarini
shakllantirishni nazarda tutadi.
3.
Nutq o‘stirish metodikasi.
Bu bo'lim boshlang'ich sinflarda alohida o'rin tutadi. Bolalar
birinchi navbatda tilni, nutqni o'quv predmeti sifatida anglaydilar, ular xohlagan va qiziqarli
narsalarnigina emas, balki zaruriy narsa va hodisalar haqida o'ylab, rejali nutq tuzish zarurligini
ham tushuna boshlaydilar. Ular o'zining grafik shakli bilangina emas, balki leksikasi, sintaktik va
morfologik shakli og'zaki nutqdan farq qiladigan yozma nutqni ham egallaydilar.
REFERENCES
1.
Bahodirovna, H. N. (2023). BOSHLANG'ICH SINFLARDA ONA TILI O'QITISH
METODIKASI FANINING METODOLOGIK VA ILMIY ASOSLARI.
2.
Hojiyeva, N. (2023). METHODS OF TEACHING MOTHER TONGUE IN PRIMARY
CLASSES SCIENTIFIC
3.
Xalilova Shaxlo Ravshanovna. (2023). Bо‘lаjаk о’qituvchi pedаgоgik mulоqоt usullаrini
rivоjlаntirish texnоlоgiyаsining zаmоnаviy mоdellаri vа ulаrni qо‘llаsh metоdlаri.
Journal
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
857
of
Universal
Science
Research
,
1
(9),
223–234.
Retrieved
from
https://universalpublishings.com/index.php/jusr/article/view/195
4.
Xalilova Shaxlo Ravshanovna. (2023). PEDAGOGIK MULOQOT O’QUV JARAYONI
SAMARADORLIGINI OSHIRISHNING MUHIM OMILI.
Journal of Universal Science
Research
,
1
(8),
131–139.
Retrieved
from
https://universalpublishings.com/index.php/jusr/article/view/1717
5.
Isomova, F. A. T. Q. (2022). MAKTABGACHA TALIM TASHKILOTLARIDA
BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASHDA NUTQ O’STIRISH
MASHG’ULOTLARINING AHAMIYATI. Oriental renaissance: Innovative, educational,
natural and social sciences, 2(1), 947-949.
6.
Xalilova Shaxlo Ravshanovna. (2023). PEDAGOGIK MULOQOT O'QUV JARAYONI
SAMARADORLIGINI OSHIRISHNING MUHIM OMILI. JOURNAL OF UNIVERSAL
SCIENCE RESEARCH, 1(8), 131–139.
https://doi.org/10.5281/zenodo.8239719
7.
Ravshanovna, X. S. (2022). BO ‘LAJAK O ‘QITUVCHILAR VA O‘QUVCHILAR O
‘RTASIDAGI
MULOQOT
JARAYONI
VA
UNGA
QO
‘YILADIGAN
TALABLAR.
Лучший инноватор в области науки
,
1
(1), 814-819.
8.
XALILOVA, S. (2021). JAHON PEDAGOGIKASIDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK
MULOQOT
VA
MILLIY
PEDAGOGIK
MULOQOT
USLUBLARIGA
TRANSFORMATSIYASI.
ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu. uz)
,
1
(1).
9.
Ikromova, S. (2023). INTERPRETATION OF THE PSYCHOLOGICAL SAFETY
FACTOR IN RELATION TO DESTRUCTIVE INFORMATION IN ADOLESCENTS.
Modern Science and Research, 2(9), 390-394.
10.
Ikromova, S. (2023). CONCEPT OF IDEOLOGY AND FORMATION OF
IDEOLOGICAL IMMUNITY IN YOUTH STUDENTS. Modern Science and Research,
2(6), 1223-1226.
11.
Bahodirovna, H. N. (2023). BOSHLANG'ICH SINFLARDA ONA TILI O'QITISH
METODIKASI FANINING METODOLOGIK VA ILMIY ASOSLARI.
