ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
316
O'ZBEK ERTAKLARI VA ULARNING FARZAND TARBIYASIDAGI
AHAMIYATI
Bo'riyeva Nilufar
O'zbekiston davlat jahon tillari universiteti 4-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10090727
Annotatsiya.
Farzand tarbiyasida ertaklar ahamiyatli ekanligini tushuntirish.
Kalit so'zlar:
Ertaklar, Xalq og'zaki ijodi, Xudoyberdi To'xtaboyev, oynoma va asarlar.
UZBEK FAIRY TALES AND THEIR IMPORTANCE IN CHILD EDUCATION
Abstract.
Explaining the importance of fairy tales in raising children
Key words:
Fairy tales, Folk oral art, Khudoyberdi Tokhtaboyev, mirror and works.
УЗБЕКСКИЕ СКАЗКИ И ИХ ЗНАЧЕНИЕ В ВОСПИТАНИИ ДЕТЕЙ.
Аннотация.
C
Объяснение значения сказок в воспитании детей.
Ключевые слова:
Сказки, Народное устное творчество, Худойберди Тохтабоев,
зеркало и произведения.
Inson bolasi tug'ilganidan boshlab uning onasi nutqi yaxshi rivojlanishi va tasavvuri
kengayib borishi uchun ertaklar aytib beradi. Ertak xaql og'zaki ijodida og'izdan og'izga ko'chib
o'tishi, yoki yozma holatda biror yozuvchi tomonidan yozilishi mumkin.
Ertaklarni dunyoning deyarli har qanday madaniyatida uchratish mumkin. Ajablanarlisi
shundaki, masalan, Zolushka haqidagi hikoyalarni Misr va Islandiya kabi uzoq mamlakatlarda,
shuningdek, Xitoy, Angliya, Koreya, Sibir, Frantsiya va Vetnamda topish mumkin. Ertaklar
qanchalik ommalshsa, shunchalik uning obro'si ham yuksalaveradi.
O'zbek ertaklari haqida gapiradigan bo'lsak, o'zbek ertaklari asosan o'zbek milliy urf-
odatlaridan, an'analarida kelib chiqqan holada, asosan, milliylikni namoyon etadi. O'zbek xalq
ertaklarida "Zumrad va Qimmat", "Malikai Husnobod", "Kenja botir", "Ur to'qmoq" singari
ko'plab ertaklar mashxurlikka erishib ulgurgan. O'zbek ertaklari yaxshilik qilish, ota-onaga
hurmat, yolg'on gapirmaslik, do'stlikka vafodorlik singari mavzularni qamrab oladi. O'zbek xalq
ertaklaridan tashqari, O'zbekiston xalq yozuvchisi va O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan madaniyat
xodimi Xudoyberdi To'xtaboyev ertakshunoslikka juda katta hissa qo'shdi va o'z asarlari bilan
ertaklarni boyitdi.
Xudoyberdi To'xtaboyev 1932-yil, 17-dekabrda Farg'ona viloyatining O'zbekiston
tumanida tavallud topgan. Uning bolalik yillari urush davriga to'g'ri kelgani uchun ota-onasida erta
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
317
yetim qolgan. Hayoti davomida bir necha oliygohlarni bitirib, "Yosh kuch", "Sharq Yulduzi",
"Gulxan" singari mashxur oynomalarda faoliyat olib bordi. Xudoyberdi To'xtaboyev "Sariq devni
minib" , "Sariq devning o'limi", "Yovvoyi Echkilar", "Omonboy va Davronboy sarguzashtlari",
"Mungli ko'zlar" va yana ko'plab durdona asarlarni bizga meros qoldirdi. O‘zbekiston xalq
yozuvchisi, bolalarning sevimli adibi Xudoyberdi To‘xtaboyevning asarlari nafaqat
respublikamizda, balki chet ellarda ham ma’lum va mashhurdir.
“Sariq devni minib” sarguzasht romani esa bolalar hayotidan olib yozilgan bo‘lib, ularning
sevimli kitoblaridandir. Bu asarda orzu-havasga eltadigan chinakam yo‘l halol mehnat, yaxshi
xulq-odob va qunt bilan o‘qishda ekanligi ta’kidlanadi.Ushbu kitob dunyoning 30 dan ziyod
mamlakatda rus, ingliz, fransuz va nemis tillarida nashr etilgan.
Mening fikrimcha, inson qancha ko'p ertak o'qisa uning xayoloti, tasavvuri shunchalik
kengayib boradi. Afsuski, bugun aksariyat oilalarda ertak kitob o'rniga uyali aloqa vositalaridan
musical tinglash va videolar tomosha qilish avj olmoqda. Farzand nimani ko'rsa, nima bilan
ulg'aysa, shu bilan hayot kechiradi va o'zining sevimli qahramoniga o'xshagisi keladi. Shuni
unutmasligimiz kerakki, hech bir multfilm yoki kino kitob o'qish zavqini bera olmaydi.
