ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
372
TA'LIM MUASSASIDA FUQARO MUHOFAZASI YUZASIDAN HUJJATLARNI
ISHLAB CHIQISH
Xojimetov Sadulla Jumanazarovich
Jizzax viloyati Favqulotda vaziyatlar boshqarmasi
Hayot faoliyati xavfsizligini o'qitish markazi o'qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10091825
Annotatsiya.
Mazkur maqola, favqulotda vaziyatlarda fuqarolar muhofazasi
haqida
bo'lib umumiy tushunchalar qisqacha keltirilgan. Ta'lim muassasida fuqaro muhofazasi yuzasidan
hujjatlarni ishlab chiqish
haqida tahlil qilingan.
Kalit so'zlar:
jonli tabiat, muttasil ishlash,i tabiiy ofatlar, antropogenik xavf-xatarlar.
PROCESSING OF DOCUMENTS BY CIVIL PROTECTION IN AN
EDUCATIONAL INSTITUTION
Abstract.
This article briefly summarizes the general concepts of civil protection in
emergency situations. The development of documents related to civil protection in the educational
institution was analyzed.
Key words:
living nature, integrated work, natural disasters, anthropogenic hazards.
ОФОРМЛЕНИЕ ДОКУМЕНТОВ ГРАЖДАНСКОЙ ЗАЩИТЫ В
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ УЧРЕЖДЕНИИ
Аннотация.
В данной статье кратко изложены общие понятия гражданской
защиты в чрезвычайных ситуациях. Проанализировано развитие документов, связанных с
гражданской защитой в образовательном учреждении.
Ключевые слова:
живая природа, комплексная работа, стихийные бедствия,
антропогенные опасности.
Fuqarolar muhofazasi - umumdavlat mudofaa siyosatlaridan biri bo'lib, u har qanday
favqulodda holatlarda fuqarolami, iqtisodiyot tarmoqlarini muhofaza qilishda, ulaming muttasil
ishlashini ta'rninlashda hamda qutqarish va tiklash ishlarini bajarishda katta ahamiyat kasb
etadi. Albatta, fuqarolar mudofaasi oldiga qo'yilgan yuqoridagi ishlar 1945-yildan to 1990-
yillargacha yetib keldi, lekin shu davrgacha yuqoridagi ishlami bajarish uchun ehtiyojlar
bo'lmadi. Afsuski, bu davrlarda (tinchlik davrlarida) tabiiy ofatIar, ishlab chiqarish
avariyalari, turli xil halokatlar yuz beradiki, xalqirniz, iqtisodiyotimiz bundan jiddiy zararlanadi.
Bunday holatlarda biz bir-birirnizga yordam berishga tayyor emas edik. Mustaqillik
davridagina favqulodda holatlarda fuqarolar muhofazasi tomonidan yetarli ijobiy ishlar
qilina
boshlandi.
JumIadan, mustaqilligirnizning dastlabki davrlarida fuqarolami
va
hududlarni
tabiiy ofatlarldan, turli xildagi avariyalardan muhofaza qilish, fuqarolaming
mo'tadil hayot faoliyatini ta'minlash borasidagi vazifalaml hal etish uchun O'zbekiston
hukumati tomonidan 1991-yilda fuqaro mudofaasi tizimi fuqaro muhofazasi tizimiga ay
lantirildi. Yangidan tashkil etilgan ushbu tizim O'zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi
tarkibiga kiruvchi fuqaro mudofaasi va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi sifatida tinchlik
davrlardagi tabiiy ofatlar, ishlab chiqansh falokatlari va halokatlaming oldini olish va ulaming
oqibatlarini tugatish vazifalarini bajaradi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
373
Fuqaro muhofazasi yuzasidan hujjatlarni ishlab chiqish ta'lim muassasalarida oldindan
tayyorlanadigan vazifadadir. Bu, talabalar, o'qituvchilar va xizmat ko'rsatuvchilar uchun
muhimdir. Quyidagi qadam-lar bu maqsad uchun muhim hisoblanadi:
Hujjatlarni tuzish: Fuqaro muhofazasini yaxshiroq ta'minlash uchun, fuqarolarga,
o'qituvchilarga va talabalarga ajoyib turdagi hujjatlar tuzish zarur. Bu, bepulchilikni talab etadigan
rasmaviy identifikatsiya, shaxsiy va huquqiy hujjatlar va tadbirkorlik hujjatlari, shu jumladan
to'plam ma'lumot, protocoler va ko'rsatmalar, ro'yxatlarni o'z ichiga oladi.
Amaliy ko'rsatmalar: Fuqaro muhofazasiga oid yo'lidagi ziyoratlar va amaliy texnikalar
haqida talabalar berish kerak bo'lgan, masalan, yangiliklar, kabi amaliy texnikalar bilan ishlov
berish talimlari o'tkazish.
Xavfsizlik protsedurlarining tuzilishi: Fuqaro muhofazasi uchun xavfsizlik protseduralarini
o'rgatishga e'tibor berish zarur. Bu, biror katta tashkilot tomonidan belgilangan va o'qituvchilar,
o'quvchilar va boshqalar tomonidan qo'llanilishi kerak bo'lgan bossiz va xavfsizlik
so'rovnomalarini va protokollarni o'z ichiga oladi. Bunaqa protseduralar quyidagi bosh haqidagi
tafakkur va uslubni o'zi bilan o'z ichiga oluvchi, masalan turli monitor bo'lgan informatsiya
tahlilining bo'lishi mumkin.
Xavfsizlik texnikasini o'rganish: Fuqaro muhofazasida xavfsizlik texnikasini o'rganish va
uni ishlatish o'quvchilar uchun katta ahamiyatga ega. Bu, yangi xavfsizlik texnikasini, masalan
xavfsizlik kamerasini, kirolashv stolyarni, ushbu ko'rsatkichlarni qo'llashni o'rganishga yordam
beradi.
Yetarli bilim va tajribani ta'minlash: Fuqaro muhofazasini yaxshiroq tashkil etish uchun,
fuqaro muhofazasi sohasi hokazo usullari va texnikalarini o'rganishda yetarli bilim va tajriba
ta'minlash zarur. Bu, sohaga xizmat qilmoqchi bo'lgan o'qituvchilar, xodimlar va boshqalar uchun
moljallangan tanlov va ta'lim rejadorliklarni tushunishni ta'minlaydi.
Vazifa bilan amalga oshirish: Hujjatlar ishlab chiqish va turli fuqaro muhofaza vositalarini
o'rganishga ilhom bo'lgan talabalar uchun vazifalar tayyorlash lozim. Ushbu vazifalar shaxsiy yoki
guruhdagi amaliyotga asoslangan bo'lishi mumkin, masalan, fuqaro muhofazasiga oid hujjat ishlab
chiqish, fuqaro muhofazasiga oid masalalar haqida ma'lumot qidirish, yangi xavfsizlik texnikasini
o'rganish kabi.
Tabrikotlar va sertifikatlar: Fuqaro muhofazi sohasida muvaffaqiyatli ajratilgan
o'quvchilarni nachora qilish uchun, o'qituvchilar va xizmat ko'rsatuvchilarning ishlari bilan
tabrikotlar va sertifikatlar takdim etish keng tarqalgan. Bu, talabalar uchun motivatsiya va ijodiy
qobiliyatni oshirishning bir uslidir.
Boshqa hujjatlarni ishlab chiqish dasturlarining ham taklif etilishi mumkin, bu esa
qobiliyat, hajvavo sohalarga qaraganda faollik va talabalarga o'zingizning hujjatlar va
protseduralarni yaratish imkonini berish kerakligi bilan bog'liq.
Ta'lim muassasalarida fuqaro muhofazasi yuzasidan hujjatlarni ishlab chiqishning
birdaniga dizaynlash, chop etish, ko'zdan kechirish va boshqalar kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
Bu hujjatlarni ishlab chiqish jarayoni turli manbalar va texnologiyalardan foydalanib amalga
oshiriladi. Aynan shuncha, quyidagi jarayonlar tavsiflanishi mumkin:
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
374
Dizayn: Ta'lim muassasasida fuqaro muhofazasi uchun hujjatlarning dizayni juda
muhimdir. Bularning o'lchami, shakli va rangi, fuqarolarni qilishlari uchun qulaylik va yengil
qo'llanilishini ta'minlash maqsadida tayyorlanadi.
Matnlar tayyorlash: Bir necha muhandislar, dasturchilar va yozuvchilar, fuqarolarni ta'lim
muassasasida muhofaza qilish uchun kerakli matnlar va tavsiflar tayyorlab chiqaradilar. Bu
matnlar, hujjatlarning maqsadi va fuqarolar uchun xususiyatlarini tushuntiruvchi bo'lishi kerak.
Chop etish: Barcha fuqarolar uchun kerakli hujjatlarni chop etish ham muhimdirlar. Bu
hujjatlarni qulayligi, arzonligi va har bir fuqaroga ishonch tashish imkonini beruvchi sifatda chop
etish uchun mos xizmatlar va vositalardan foydalaniladi.
Ko'zdan kechirish: Ta'lim muassaslarida fuqaro muhofazasi muhim amallardan biri ham
ko'zdan kechirishdir. Bu maqsadga mos keladigan ko'zda tutmoq, muntazam sinash va jadal qarash
imkoniyatiga ega hujjatlarga e'tibor berilishi lozim.
Ma'lumotlar himoyasi: Hujjatlar talabalar, o'qituvchilar va boshqa xodimlar tomonidan
foydalanildiklaridan, ularning ma'lumotlar himoyasiga muhokama bo'lish kerak. Bu maqsadga
ma'lumotlar himoyasi usullari va tegishli xavfsizlik vositalari qo'llaniladi.
Biriktirish va yig'ilish: Fuqarolar uchun mo'ljallangan hujjatlarni to'plash va tasniflashning
o'rganilishi kerak. Bu maqsadga doimiy arxivlar, boshqarish tizimlari va elektronik platformalar
ishlatiladi. Fuqaro muhofazasini ta'minlash jarayoni bizning har bir ta'lim muassasasida kritik
ahamiyat bilan muhokama qilinishi kerak. Bu, hujjatlarni ishlab chiqish, saqlash va tarqatish
bo'yicha vaqt, resurs va intellektual kuchni talab etadi.
REFERENCES
1.
O'zbekiston Respublikasi Vazlrlar Mahkarnasining 427-son Qarori: "O'zbekIston
Respublikasida aholini favqulodda vaziyatlardan muhofazaqilishga tayyorlash tartibi
to'g'risida", 1998. 7 10.
2.
O'zbekiston Respllblikasi Vazirlar Mahkarnasining SS8-son Qaror "O'zbekiston
Respublikasi favqulodda vaziyatlarda lliarni oldini olish va xarakat qilish davlat tizimi
to 'g'risida", 1997. 23.12.
3.
O'zbekiston Respllblikasi Vazirlar Mahkarnasining 455-son Qarori: "Texnogen - tabiiy
va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlarning tasnifi to'g'risida", 1998.
4.
Internet ma’lumotlari asosida
