ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
459
YANGI O’ZBEKISTON TARAQQIYOTI DAVRIDA IJTIMOIY FANLARNI
O’ZLASHTIRISHNING ÓZIGA XOS AHAMIYATI
Gadayeva Mohigul Muxamedovna
Osiyo xalqaro universiteti
“Tarix va filologiya”kafedrasi assistenti
https://doi.org/10.5281/zenodo.10115848
Annotatsiya.
Ushbu maqolada oliy talim talabalarining yangi O’zbekiston taraqqiyoti
davrida ijtimoiy fanlarni o’zlashtirishning oziga xos ahamiyati haqida so’z boradi
Kalit
so’zlar:
Yangi O’zbekiston, ijtimoiy, siyosatshunoslik,
pedagogika,
madaniyatshunoslik, geografiya, antropologiya, integratsiya.
THE UNIQUE SIGNIFICANCE OF MASTERING SOCIAL SCIENCES DURING
THE DEVELOPMENT OF THE NEW UZBEKISTAN
Abstract.
This article talks about the special importance of mastering social sciences for
students of higher education during the development of the new Uzbekistan.
Key words:
New Uzbekistan, social, political science, pedagogy, cultural studies,
geography, anthropology, integration.
УНИКАЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ ОСВОЕНИЯ ОБЩЕСТВЕННЫХ НАУК В
УСЛОВИЯХ РАЗВИТИЯ НОВОГО УЗБЕКИСТАНА
Аннотация.
В данной статье говорится об особой важности освоения
обществоведческих наук студентами высших учебных заведений в период развития нового
Узбекистана.
Ключевые слова:
Новый Узбекистан, обществознание, политология, педагогика,
культурология, география, антропология, интеграция.
Ijtimoiy fanlar, yuqorida sanab o'tilgan gumanitar fanlardan tashqari, o'z ichiga
oladi,ijtimoiy tadqiqotlar to'garagi–bu
tarix, huquqshunoslik, tilshunoslik, ritorika,
siyosatshunoslik, pedagogika, madaniyatshunoslik, geografiya, antropologiya. Ilmlarning
bunday keng doirasi o'tmishning tarixiy bosqichlarini, shuningdek kelajak tarixida nima bo'lishi
mumkinligini o'rganadi. Ijtimoiy jamiyatning asosiy teoremalarini y echadi. Ushbu fan
odamlarning munosabatlari va munosabatlarini o'rganadi.
Yaqin o'tmishda ham ijtimoiy fanlar asosga ega emas edi va faqat ma'lum bir sohada
zarurat nuqtai nazaridan ko'rib chiqilgan. Bugungi kunda ular jamiyatning barcha sohalari
uchun dolzarbdir. Odamlar o'zlarini ijtimoiy statistika va tadqiqotlar orqali boshqarishlari
mumkinligi haqidagi nazariya ommalashmoqda va ko'rib chiqilmoqda. Tarix, siyosatshunoslik
va sotsiologiya kabi ba'zi fanlar ma'lum darajada kelajakka ishonuvchilar, ya‘ni tarixiy o'tmish
ko'nikmalari va jamiyatning ijtimoiy siyosiy kayfiyatini tahlil qilish asosida siyosatshunoslar va
sotsiologlar kelajakda nima bo'lishi mumkinligini taxmin qilishlari mumkin.
Shunday qilib, sotsiologiya, tarix va siyosatshunoslik bir-biri bilan chambarchas
bog'liqdir. Xarakterli farq shundaki, siyosatshunoslik nazariyalarni, sotsiologiya esa butun
ijtimoiy korporatsiyalarni o'rganadi.
Falsafa, siyosatshunoslik va psixologiya umumiy xususiyatlarga ega. Bu barcha fanlar
asosan ijtimoiy munosabatlarni va insonning muayyan vaziyatda harakat qilish usullarini
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
460
o'rganadi. Falsafa tajribasi siyosatshunoslarga xalqlar o'rtasidagi munosabatlar va ijtimoiy
farovonlikni ta'minlashda davlatning roli bilan bog'liq ba'zi masalalarda maslahat beradi.
Psixologiya ham gumanitar, ham ijtimoiyfan bo'lishi mumkin.
Inson nima uchun shunday yo'l tutishi va u nimani boshqarganligi haqidagi fikr juda
o'rinli va ma'lum darajada to'g'ri istiqbolli cho'qqilarni ishlab chiqish uchun zarurdir.
Ijtimoiy-gumanitar fanlarga
ehtiyojning
ortishini
Prezidentimiz
Shavkat
Mirziyoyevning quyidagi fikridan yaqqol anglashimiz mumkin:
―Bizda uzoq yillar davomida ijtimoiy fanlarga nisbatan birtomonlama texnokratik
yondoshuv, bu boradagi masalalarga ajabtovur bir
―o'gay‖ qarash shakllanib qolgan.Ayni paytda, afsus bilan qayd etish mumkinki,
haligacha uzluksiz ta'lim bosqichlarida, ayniqsa oliy ta'limda ijtimoiy fanlarni qancha hajmda
va qanday yo'nalishlarda, qay bir shaklda va qanday mazmunda o'qitish va o'rgatish bo'yicha
yaxlit kontseptsiya yo'q" O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2022 yilning
“ Inson qadrini ulug'lash va faol mahalla yili”, deb nomlanishi ham bejiz emas,
albatta.Aslida ham inson bu yorug' olamning eng oliy mavjudoti, eng oliy qadriyat
ekanligi barcha dindarda ham, fanlarda ham bot-bot takrorlanib keladi. Biroq unga amal
qilish masalasida bugun olimlar ham, odamlar ham ojizdek.Inson qadri nimada namoyon
bo'ladi?, Inson qachon qadrli mavjudot sifatida e'tirof etiladi?
Inson qadri avvalo uning ongli mavjudot ekanligi, ilm-tafakkuri, imon-e'tiqodi,
go'allikni yarata olishi, ezgulik urug'ini sochishi, mehr-oqibatni namoyon eta olishi,
qalblarni ka'ba deb bilishi kabilar bilan qadrlidir.
Agar masalaga yanada jiddiyroq yondoshadigan bo'lsak, insonni qadrlaydigan sifat
va fazilatlar qanday shakllantiriladi, ularni kim va qachon, qanday usullarda o'rgatadi?
Bularning javobini biz bevosita ilm-fan,ta'lim tarbiyadan topamiz. Aynan insnnning
ma'naviy kamolini, insoniy qadr-qimmatini shakllantiradigan fanlar bu - ijtimoiy-gumanitar
fanlardir. Ijtimoiy-gumanitar fanlarni o'qitishda
yuzaga
kelayotgan muammolar inson
qadrini yo'qolishiga, jamiyatdagi beqarorliklarni yuzaga kelishiga, insonlardagi loqaydlik,
sovuqqonlik, mas‗uliyatsizlik kayfiyatini yuzaga kelishiga sabab bo'lmoqda.
Ma’lumki, O’zbekiston - ulkan tabiiy zahiralar, iqtisodiy va insoniy salohiyatga boy
mamlakat. Ammo yaratganni o‗zi ato etgan yana bir beboho boyligimiz borki, u ham bo’lsa,
xalqimizning beqiyos intellektual va ma‗naviy salohiyotidir. Ilm-fan namoyondalarining,
ta‗bir joiz bo‗lsa, igna bilan quduq qaziydigan zahmatkash olimlarimizning mashaqqatli
ilmiy izlanishlari mamlakatimiz uning bugungi va kelgusi ravnaqi uchun juda katta
ahamiyatga ega.
Bu fidoiy insonlar uchun har tomonlama qulay sharoitlar yaratish maqsadidabiz
bor kuch va imkoniyatimizni safarbar etamiz deb ta'kidlagan O'zbebekiston Respublikasi
Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev. Chindan ham so'nggi yillarda mamlakatmizda tub burilish davrini
boshlab berib, amalga oshirilayotgan islohatlar orqaga qaytmas va to'xtatib bo'lmas suratlarda
rivojlanayotganligini ko'rishimiz mumkin. Bugun yurtimizdagi o'zgarishlarga xalqaro keng
jamoatchilik diqqat-e'tibor qaratib, katta qiziqish bildirmoqda. Bu esa shu jamiyatning a'zosi
bo'lgan har bir fuqaroning zimmasiga mas'uliyat yuklaydi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
461
Mazkur tushunchaning
mazmun-mohiyatini
tushuntirib
berish aholi ayniqsa,
yoshlarning qalbi va ongiga singdirishda ijtimoiy-gumanitar soha mutaxassislarining o'rni va
roli nihoyatda ahamiyatlidir. Jamiyatda millatlararo totuvlik, dinlararo bag'rikenglik,
insonparvarlik va hamjihatlik kabi tamoyillarni mustahkamlashda ijtimoiy-gumanitar
fanlarning ta'siri yuqori sanaladi. Biroq hozirgi vaqtda ayrim muammolarning ko'lami va
miqiyosi kengayib borib, bir qator tizimli muommolar saqlanib qolmoqda. Jumladan,
keskin kurash va raqobat avj olayotgan globallashuv sharoitida milliy o'zlikni anglash
jarayonlariga turli yot g'oyalarni salbiy ta'siri ortib, odamlarning qalbi va ongini egallash
uchun bo'layotgan murosasizlik ijtimoiygumanitar sohadagi fundamental, amaliy va
innovatsion ishlarni jonlashtirishni talab etmoqda. Shuningdek jahon sahnasida sodir
bo'layotgan turli jarayonlarning mazmun-mohiyatini anglash darajasi pastligi, bu boradagi yaxlit
tushuncha
va
tasavvurlarning
yetarlicha
shakllanmagani
terrorizm,
ekstremizm,
aqidaparastlik, separatizm, odam savdosi, ommaviy madaniyat, narkobiznes va turli
transchegaraviy tahdidlarga qarshi kurashishda samarali tizim va doimiy ishlaydigan
mehanizm yaratish lozim.
Zamonaviy jamiyat juda murakkab va xilma-xil hodisa ekanligini hisobga olib, uni
bitta fan doirasida o'rganish mumkin emas. Ushbu vaziyatni bugungi kunda jamiyatdagi
munosabatlar va aloqalar soni juda katta ekanligi bilan izohlash mumkin. Barchamiz
hayotimizda iqtisodiyot, siyosat, huquq, madaniyat, til, tarix va boshqa sohalarni
uchratamiz. Bu barcha xilma-xillik zamonaviy jamiyatning naqadar yorqin namoyonidir.
Talabalarning iqtidori, qiziqishi, o‘zlashtirishiga ko‘ra differensial tayyorgarlikni
kuchaytirish va murakkablashtirish – zamonaviy maktabning global yo‘nalishiga aylandi. Shuning
uchun kamida o`nta ijtimoiy fanlarni sanab o'tish mumkin, ularning har biri jamiyatning
tomonlaridan
birini
tavsiflaydi:
sotsiologiya,
siyosatshunoslik,
tarix, iqtisodiyot,
huquqshunoslik, pedagogika, madaniyatshunoslik, psixologiya, geografiya, antropologiya.
REFERENCES
1.
Шавкат Мирзиѐев. Янги Ўзбекистон стратегияси –Т, 2021. –Б.228.
2.
Milliy tiklanishdan milliy yuksalish sari‖, Yoshlar nashriyot uyi Toshkent-2019, 118-
bet.
3.
Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 29.01.2022 й., 06/22/60/0082-сон)
4.
4.Лалихон
Ашуралиевна
Мухамеджанова.
―Роль
нравственности
в
общественном
сознании.‖
Научный
вестник
Наманганского
государственного университета 2019. № 9 С - 86-91
5.
OXUNJONOVICH, Q. Z. (2022). CHANGES OF LYULI IDENTITY. International
Journal of Philosophical Studies and Social Sciences, 2(3), 74-83.
6.
Корёгдиев, З. О. (2016). GOLD EMBROIDERY OF BUKHARA. Ученый XXI века,
(12).
7.
Okhunjonovich, K. Z. (2023). THE EDUCATIONAL VALUE OF NATIONAL
CUSTOMS AND TRADITIONS IN THE ERA OF GLOBALIZATION. American
Journal of Interdisciplinary Research and Development, 18, 64-66.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
462
8.
Muxamedovna, G. M. (2023). INNOVATSION TALIM-BUYUK KELAJAK
POYDEVORI.
World scientific research journal
,
17
(1), 74-76.
9.
Muxamedovna, G. M. (2023). UCHINCHI RENESANS DAVRIDA AJDODLARIMIZ
MEROSINI ORGANISH ORQALI INTEGRATSION TA’LIMNI YANADA
TAKOMILLASHTIRISH TAMOYILLARI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
22
(1), 35-38.
10.
Muxamedovna, G. M. (2023). KREATIV YONDASHUV ASOSIDA DIDAKTIK
MATERIALLAR YARATISH MEXANIZMLARI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
21
(3), 12-14.
11.
Bozorova, R. (2021, September). Methods and Means of Cultivating Kindness iIn the
Family of the Uzbek People. In " ONLINE-CONFERENCES" PLATFORM (pp. 43-44).
12.
Бозорова, Р. Ш. (2022). “Меҳр” тушунчаси: фалсафий таҳлил. Science and
Education, 3(4), 1312-1320
13.
Mavlanova Mehnbonu Obid qizi, & Koryogdiyev Zufar Okhunjonovich. (2023). THE
ROLE OF NATIONAL VALUES AND SPIRITUAL AND EDUCATIONAL WORKS
IN THE EDUCATION OF THE YOUNG GENERATION. Spectrum Journal of
Innovation, Reforms and Development, 17, 81–84. Retrieved from
14.
Bafoeva, R. (2023). INGLIZ VA O’ZBEK MAQOLLARINING SHAKLLANISH VA
O’RGANILISH MASALALARI. Научный Фокус, 1(3), 29-31.
15.
Bafoeva, R. (2023). INGLIZ VA O’ZBEK MAQOLLARINING KOGNITIV
TAHLILIIngliz vа ozbek mаqollаri tizimlаri hаqidа gаp ketgаndа ulаrning mohiyаti bir-
biridаn аjrаlib turishi аniq bo'lаdi, chunki ulаr turli xil tаrixiy, ijtimoiy va iqtisodiy
shаroitlаrdа rivojlаngаn, vа bu mаqoll. World of Science, 6(6), 207-211.
16.
Bobohusenov, A. (2023). BUXORO VOHASINING ANTIK DAVRI
YODGORLIKLARI.
SCHOLAR
,
1
(28), 298-302.
17.
Akmal, B. (2023). QADIMGI BAQTRIYA MADANIYATI VA YODGORLIKLARI
TIPOLOGIYASI.
TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
3
(7),
100-102.
18.
Akmal, B. (2023). BUXORO VOHASI QOYATOSH SURATLARINING DAVRIY
TASNIFI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
29
(1),
142-146.
19.
Bobohusenov, A. (2023). QADIMGI VARAXSHA DEVORIY GANCH VA LOY
BEZAKLARI.
SCHOLAR
,
1
(28), 303-308.
20.
Akmal, B., & Ismat, N. (2023). BAQTRIYANING BRONZA DAVRI ARXEOLOGIYA
YODGORLIKLARINING JOYLASHUVI VA MODDIY MADANIYATI.
Innovations
in Technology and Science Education
,
2
(8), 73-80.
21.
Toshpo'latova, S. (2023). ETHNOLOGICAL ANALYSIS OF CALENDRICAL
CALCULATION AND LENGTH MEASUREMENTS OF KHUF VALLEY TAJIKS IN
THE RESEARCHES OF M.S. ANDREYEV. MODERN SCIENCE AND RESEARCH,
2(11), 291–299.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
463
22.
Toshpo’latova, S., & Ashurova, G. (2023). THE HISTORY AND DESCRIPTION OF
THE WORK OF MS ANDREYEV-" ARK BUKHARI".
Modern Science and
Research
,
2
(9), 404-409.
23.
Toshpo‘latova, S. S., & Naimov, I. N. (2023). MS ANDREYEV–O’RTA OSIYO
XALQLARI ETNOGRAFIYASINING YIRIK OLIMI.
Innovations in Technology and
Science Education
,
2
(8), 1214-1222.
24.
Toshpo‘latova, S. S. (2023). TOJIKLAR MILLIY KIYIM-KECHAKLARI VA
“BESHMORAK” MAROSIMINING ETNOLOGIK TAHLILI.
SCHOLAR
,
1
(28), 395-
401.
25.
Toshpo’latova, S. (2023). A STUDY OF THE WEDDING CEREMONY OF THE
TAJIKS OF AFGHANISTAN.
Modern Science and Research
,
2
(9), 84-89.
26.
Naimov, I., & Toshpo‘latova, S. (2023). MARRIAGE CEREMONY OF TAJIKS IN
THE WORK OF MIKHAIL STEPANOVICH ANDREYEV “TADJIKI DOLINI
KHUF”.
International Journal of Intellectual Cultural Heritage
,
3
(1), 12-16.
27.
Муродов, Х. (2022). MUSTAQILLIKNING DASTLABKI YILLARIDA O
‘ZBEKISTONDA XALQARO TURIZMNING RIVOJLANISHI VA UNING
ME’YORIY-HUQUQIY ASOSLARI. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб
муаммолари/Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук/Actual Problems
of Humanities and Social Sciences., 1(4), 13-13.
28.
Murodov, H. S. (2023). MARKAZIY OSIYODA RIVOJLANISHNING YANGI
TENDENTSIYALARI: QOZOG ‘ISTONDA TURIZMNI RIVOJLANTIRISH VA
HAMKORLIK MASALALARI. Educational Research in Universal Sciences, 2(4), 340-
345.
29.
Мурадов, Х. С. (2023). МАРКАЗИЙ ОСИЁДА ТУРИЗМ СОҲАСИНИНГ
РИВОЖЛАНИШИ ТАРИХИ (ЎЗБЕКИСТОН МИСОЛИДА). Educational Research
in Universal Sciences, 2(8), 84-98.
30.
Салимович, М. Ҳ. (2023). REVIEW OF THE HISTORY OF TOURISM
DEVELOPMENT IN THE REGION OF UZBEKISTAN. SAMARALI TA’LIM VA
BARQAROR INNOVATSIYALAR, 1(3), 70-78.
31.
Ilniyoz o'g'li, S. F. (2023). XX ASR 2-YARMI XXI ASR BOSHLARI ZARAFSHON
VOHASIDA ETNOSLARARO MUNOSABATLAR.
TA'LIM VA RIVOJLANISH
TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
3
(9), 1-5.
32.
Sayfutdinov Feruz Ilniyoz o’g’li. (2023). XIX ASRDA XONLIKLARNING O‘ZARO
SAVDO MUNOSABATLARI.
JOURNAL OF SCIENCE, RESEARCH AND
TEACHING
,
2
(8), 111–114. Retrieved from
https://jsrt.innovascience.uz/index.php/jsrt/article/view/284
33.
Sadullayev, U. (2023). THE ROLE OF WOMEN IN NEIGHBORHOOD
MANAGEMENT IN UZBEKISTAN.
Modern Science and Research
,
2
(9), 132-135.
34.
Shokir o'gli, U. S. (2023). MILLIY QADRIYATLARIMIZ ASROVCHISI.
Journal of
new century innovations
,
35
(1), 79-80.
35.
Sadullayev, U. (2023). THE ROLE OF THE NEIGHBORHOOD IN THE SOCIAL
DEVELOPMENT OF SOCIETY.
Modern Science and Research
,
2
(10), 755-757.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
464
36.
Shokir O’g’li, S. U. (2023). THE IMPORTANCE OF THE MAHALLA SYSTEM’S
REFORMATIONS IN NEW UZBEKISTAN.
International Journal Of History And
Political Sciences
,
3
(10), 25-30.
37.
Sadullayev, U. (2023). O’zbekistonda xotin-qizlarga berilayotgan e’tibor: mahalla
boshqaruvida xotin-qizlarning roli. In
Oriental Conferences
(Vol. 1, No. 1, pp. 551-556).
ООО «SupportScience».
38.
Shokir o’g’li, S. U. (2023). MAHALLANING JAMIYAT IJTIMOIY
TARAQQIYOTIDAGI O’RNI.
Научный Фокус
,
1
(6), 369-371.
39.
Shuhrat kizi, R. S. . (2023). The Development of Spiritual and Cultural Reforms in the
40.
Development 32.Strategy of New Uzbekistan. International Journal of Culture and
Modernity, , 61–66
