ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
520
GRAMMATIKA TIL O‘QITISH – TIL O‘RGANISH VA O‘ZLASHTIRISHNING ASOSI
Paek Kum Nan
ToshDO’TAU magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10657531
Annotatsiya. Ushbu maqolada til o’rganish va o’zlashtirish jarayonida grammatikaning
o’rni haqida ilmiy fikr-mulohazalar bayon etilgan. Shuningdek, koreys tilini o’rganuvchi o’zbek
tili egalari uchun grammatikaga oid o’xshash va farqli jihatlardan ayrimlari yoritilgan.
Kalit so’zlar: grammatika, nazariy grammatika, Hangeul yozuvi, xitoy iyeroglifi, “koreys
to’lqini” til o’rganish, til o’zlashtirish, qiyoslash.
GRAMMAR LANGUAGE TEACHING IS THE BASIS OF LANGUAGE
LEARNING AND ACQUISITION
Abstract. This article presents scientific opinions about the role of grammar in the process
of language learning and acquisition. Also, some of the similar and different aspects of grammar
for Uzbek speakers learning Korean are highlighted.
Key words: grammar, theoretical grammar, Hangeul writing, Chinese hieroglyphs,
"Korean wave" language learning, language acquisition, comparison.
ОБУЧЕНИЕ ГРАММАТИКЕ ЯЗЫКА ЯВЛЯЕТСЯ ОСНОВОЙ ИЗУЧЕНИЯ И
УСВОЕНИЯ ЯЗЫКА.
Аннотация. В статье представлены научные мнения о роли грамматики в процессе
изучения и усвоения языка. Также выделены некоторые схожие и разные аспекты
грамматики для носителей узбекского языка, изучающих корейский язык.
Ключевые слова: грамматика, теоретическая грамматика, письмо хангыль,
китайские иероглифы, изучение языка «корейской волны», овладение языком, сравнение.
Kishilik jamiyati yaralibdiki, unda muloqotga ehtiyoj mavjud. Ushbu ehtiyojni qondiruvchi
birlamchi vosita tildir. Insonlar til yordamida gaplashadi, tinglaydi, yozadi, o'qiydi va yashaydi.
Til bilan dunyoni kuzatib, fikr yuritadi, orzu qiladi. Qaysidir ma’noda til fikrdir, til ham
insondir. Xomskiyning til orqali insonni tushunishga harakat qilganining sababi shundaki, til
insonning eng muhim xususiyatlaridan biridir. Insonlar tomonidan ixtiro qilingan eng samarali
muloqot vositasi bu tildir. Tilni boshqarish tamoyili esa grammatika hisoblanadi. Grammatikasiz
til ishlatila olmaydi va til orqali insoniy muloqot imkonsiz bo'lib qoladi
. Har qanday tilni
o’rganishda tilning asosiy hisoblangan uch jihati hisobga olinadi: fonetika, leksika va grammatika.
Istalgan tilni grammatikasiz o'rganish mumkin emas: xoh u ona tili bo’lsin, xoh chet tili.
Albatta, grammatik ta'lim zaruriyatini faqat grammatikani bilish orqali tilda muloqotni
osonlashtirish bilan bog'lab bo'lmaydi. Qadimgi Yunoniston davridan beri grammatikaga fikrlash
qobiliyatini oshirish uchun zarur bo'lgan tadqiqot sifatida qaralgan. Bizning bilishimiz til bilan
chambarchas bog'liqligini hisobga olsak, fikrlash qobiliyatini oshirish uchun grammatik ta'lim
mutlaqo zarurdir.
1
Til ta’limida grammatik ta’lim shart emas degan dalil; umumiy grammatik ta'lim foydasiz nazariya 'muloqot
nazariyasi'dir.
Ku Bon-gvan, Seul davlat universitetining koreys tili ta'limi professori - Grammatik ta'limning hozirgi holati va
takomillashtirish yo'nalishi
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
521
Grammatika – bu so'zlar. Boshqacha qilib aytganda, bu tilni tashkil etuvchi qoida bo‘lib,
uni o‘rganuvchi “grammatika nazariyasi”dan farqlanadi. Tili ta’limida, xususan, grammatika
bo‘yicha o‘qitiladigan ta’limot grammatika nazariyasi emas, balki grammatikadir.
Grammatik ta'limning maqsadi, ya'ni grammatika qobiliyati grammatika nazariyasiga oid
bilimlarni o'rganish emas, balki o'quvchilarni grammatik qobiliyat bilan qurollantirishdir.
Grammatik qobiliyat ko'pincha D. Hymes, M. Canale va L. Bachman v.b.larning muhokamalarida
muloqot qobiliyatining bir qismi sifatida ko'rib chiqilgan. Bular orasida, Baxman (1990) ning
muloqot qobiliyatiga oid ta'rifini keltiraylik.
Baxmanga ko’ra muloqot qilish qobiliyati -
A. Lisoniy ko'nikmalar: tizimli ko'nikmalar (grammatik qobiliyatlar, sintaktik
qobiliyatlar), pragmatik qobiliyatlar (ichki nutq qobiliyatlari, sotsiolingvistik qobiliyatlar)
B. Strategik imkoniyatlar: baholash, rejalashtirish, amalga oshirish
C. Psixo-fiziologik mexanizmlar: qabul qilish (eshitish funksiyasi/ko'rish funksiyasi),
ifoda
Muloqot qobiliyati grammatik yoki lingvistik qobiliyatlarni tor ma'noda aniqlash va
grammatik qobiliyatlardan farqlanadigan tildan foydalanish qobiliyatlarini ko'rsatish uchun taklif
qilingan tushuncha edi. Darhaqiqat, yuqorda ko‘rinib turibdiki, Baxman grammatik qobiliyatni
shakl yoki sintaksis bilan bog‘liqligi uchun juda tor doirada ko‘rganini ko‘rish mumkin. Biroq,
bizning nuqtai nazarimizdan, grammatik qobiliyat nafaqat strukturaviy qobiliyatni, balki
pragmatik qobiliyatni ham o'z ichiga oladi, shuning uchun u Baxmanning butun til qobiliyatini o'z
ichiga olgan tushunchadir.
Grammatik qobiliyatning ta'rifi - bu miyaga xos bo'lgan grammatik bilimlarga asoslangan
tilni tushunish, tildan to'g'ri va samarali foydalanish, uni haqiqiy til hayotida qo'llash qobiliyati.
Grammatik qobiliyat har tomonlama ifodalangan bo‘lsa-da, qulaylik uchun u fonologik qobiliyat,
lug‘at qobiliyati, gap qobiliyati, nutq qobiliyati kabi lisoniy birliklarga bo’linadi.
Oxir-oqibat shuni ko'rish mumkinki, grammatik qobiliyat - til tovushi, ma'nosi va tuzilishi
jihatlarini o'z ichiga olgan holda, bu tilni bilish va tilning haqiqiy qo'llanilishida qo'llash
qobiliyatidir. Grammatik ta'lim - bu tilning ishlash tamoyillarini tushunish va ishlatish uchun
grammatik qobiliyatni tarbiyalashdir.
Xomskiy farazida bo'lgani kabi, odamlar til qobiliyati bilan tug'iladi, lekin odamlar
tomonidan qo'llaniladigan ona tili tug'ilgandan keyin lingvistik ta'sir orqali tabiiy ravishda
o'zlashtiriladi. Ona tilini o‘rganuvchilar bu grammatik ko‘nikmalarni ta’lim orqali emas, balki
tabiiy til hayoti orqali egallaydilar. Shunga qaramay, grammatik ta'lim zarur, chunki yuqorida
aytib o'tilganidek, grammatik qobiliyat har qanday vaqtda tugallanmaydi va barcha o'quvchilar bir
xil qobiliyatga ega emas. Lingvistik jamiyat a'zosi bir-biri bilan muammosiz muloqot qilish uchun
o'quv yuritdagi ta'limi orqali grammatika ko'nikmalarini o'rgatish kerak.
Bu koreys tilining xususiyati bildirib, o'zbeklarga koreys tilini o'qitish uchun ikkala tilning
o’zaro o’xshash va farqli jihatlarini aniqlashtirish muhim hisoblanadi. Shuning uchun bu maqolada
koreys tili va o'zbek tilining o'xshash va farqli xususiyatlar orqali o’qitish haqida so’z boradi.
Bir oilaga mansub tillar bo'lgani uchun koreys tili va o'zbek tillari ko'p umumiy jihatlarga
ega, shuning uchun o'zbek o'quvchilari koreys tilini o'rganishda unchalik qiyinchilikka
uchramaydilar, biroq farqlar ham yetarlicha, shuning uchun ba’zi qiyinchiliklarga duch kelish
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
522
mumkin va ko'pincha xatolar yuzaga keladi. O'zbekistonda o‘zbeklarga koreys tilini
o'rgatayotganimda ko'p duch keladigan xatoga yo‘l qo‘yadigan qism bu bosh kelishik va talaffuz
hisoblanadi. Koreyada talaffuzni alohida o'rganish muhim. Shuning uchun o’rganuvchilarga har
darsda diktant o’tkaziladi. Nega deganda, yozish bilan talaffuzda muayyan farqlar mavjud.
Masalan, (shu yerda grammatikani tushuntirish mushkul,) bittagina misol keltirib aytsam,
'
눈이
nun-i(
눈
(qor+
이
(bosh kelishik)
와요
uwa-yo(yog'adi).(qor yog'adi.)'. Unda '
눈
(nun)' bilan
이
(i)'ni qo'shilib o'qilganida [
누니
nu-ni] deb talaffuz qilinadi. Shuning uchun lug'at(so'z)ni, gapni
aniq tushunmasa, yozishda xato qilish mumkin. Qolaversa, lug'at(so'z)ning ildizi (o’zak) unli yoki
undosh bilan tugashiga qarab qo'shimchalar ham boshqacha yozilishi mumkin. Shuning uchun ona
tilisi o‘zbek tili bo‘lgan o‘quvchilar koreys tilini chet tili sifatida o‘rganayotganda o‘zbek tili va
koreys tilidagi shakllar va funksiyalarini taqqoslab, o‘xshashlik va farqli jihatlarni topishlari
muhim.
Qolaversa, koreys tili “xalqaro til” lar bilan bemalol tenglashib bormoqda. Dunyo bo'ylab
koreys tilida 77 millionga yaqin kishi so'zlashadi va koreys tili dunyodagi tillar orasida ona tilida
so'zlashuvchilar soni bo'yicha 14-o'rinda turadi. Koreys tilidan malaka imtihoniga (TOPIK)
abituriyentlar sonining keskin ko‘payishi “Koreys to‘lqini” butun dunyo bo‘ylab tarqala boshlagan
davrga deyarli to‘g‘ri kelishini inobatga olsak, koreys to‘lqini va koreys tili ta’limi o‘rtasidagi
bog‘liqlik borligini taxmin qilish mumkin.
Koreyscha lug'atning taxminan 35 foizi ona tili (atoqli so'z) va taxminan 60 foizi xitoy
(iyerogliflar) tilidan o’zlashganini ko’rish mumkin. Ko'pincha, bu Xitoy-Koreys so'zlari 1945-
yilgacha “qarzga olingan” va hozir ular to'liq "koreyscha" deb qabul qilinadi. So‘nggi yillarda
koreys tili g‘arb tillaridan, xususan, ingliz tilidan reklama, ko‘ngilochar, sport, biznes boshqaruvi
va muhandislik kabi sohalarda katta miqdorda so’zlarni o’zlashtirmoqda. (1945-yilgacha koreys
tiliga bilvosita yapon tilidan g'arbiy so'zlar (chet tilidan olingan so'zlar) kirgan.
Tarixiy obidalar va yodgorliklarga ko‘ra o‘zbek xalqi tarixda O'rxun-Enasoy, so‘g‘d,
xorazm, uyg‘ur kabi yozuv turlaridan foydalanganligi ma’lum. Jumladan, Ahmad Yugnakiyning
«Hibat-ul-haqoyiq», Xorazmiyning «Muhabbatnoma» asarlari uyg‘ur yozuvida bitilgan.
O'rta Osiyoda VIII — IX asrlarga kelib arab yozuvi tarqala boshlagan. XI asrda yaratilgan
eng qadimgi yodgorliklar Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig» asari, Mahmud Qoshg'ariyning
«Devonu lug'otit - turk» asari ham arab yozuvida yozilgan. Qariyb 1200 yil qo'llanib kelingan arab
yozuvida o'zbek xalqining Abu Rayhon Beruniy, Muhammad al-Xorazmiy, Ulug'bek, Forobiy,
Lutfiy, Navoiy, Bobur, Mashrab, Furqat, Cho'lpon, Fitrat kabi minglab allomalari o'z asarlarini
yaratganlar.
Arab yozuvi 1929-yilgacha qo'llanib kelingan. 1929 — 1940-yillar ichida lotin yozuvi
asosidagi o'zbek yozuviga o'tilgan. 1940-yildan boshlab esa rus grafikasi asosidagi o'zbek yozuvi
joriy etilgan. Hozirda shu yozuvdan foydalanib kelinmoqda.
1993-yil 2- sentabrda O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o'n uchinchi
sessiyasida «Lotin yozuviga asoslangan o'zbek alifbosini joriy etish to'g'risida» qonun qabul
qilindi. Ushbu qonunga muvofiq O'zbekiston Respublikasida lotin yozuviga asoslangan quyidagi
2
Min-Choo va Hye-Young Kwak - Using Korean a guide to contemporant usage - Cambridge
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
523
31 harf va 1 tutuq belgisi (apostrof)dan iborat o'zbek alifbosi joriy etildi.
Mana shu kabi yozuvning tarixiy taraqqiyoti va xalqning o’z tarixida qo’llagan yozuvlari
haqida bilish ham til o’rganish jarayonida ahamiyatga ega. Quyida Koreys tili va yozuvining
tarixiy o’ziga xosliklari va til o’rganish jarayonidagi ayrim jihatlarga to’xtalamiz.
1. Qirol'Sejong' yaratgan Hangeul(
한글
) yozuvi haqida
Hangeulning xususiyatlarini ko'rib chiqaylik.
1. Hangeul (koreys tili alifbosi) - ishlab chiqarish maqsadi, ishlab chiqaruvchisi, ishlab
chiqarish davri, ishlab chiqarish prinsipi, harflar nomi va harflar soni ko'rsatilgan yozma,
hujjatlashgan alifbo.
2. U originaldir, chunki unga beqiyosiy harflari belgilari butun doyoda mavjud emas.
3. Amaliyot nuqtayi nazaridan, u bo'g'in birliklarida yozilgani uchun juda oson o'qiladi.
4. Salbiy tomoni esa uning talaffuz xususiyati.
Hun-min-jeong-
um(
Koreya pulidagi
Qirol 'Sejong''
Joseonning 4-chi qiroli
'Sejong'
(1397~1450) hukmronligining (1418) 25-yiliga kelib, ya`ni
1443-yili Jeong In-ji, Shin Suk-ju, Pak Peng-nyeon kabi
'Jiphyeonjeon‘
[ilm-bilimlar organuv,
izlanuv, tadqiqot instituti] nomidagi laboratoriyada olimlari bilan birga
한글
(Hanguel)ni yaratgan.
Hali
한글
(Hangeul) yaratilmagan paytda Xitoy iyerogliflaridan [imlo, yozuv bilan]
foydalanilgan, ammo Xitoy harflardan[iyeroglifdan] foydalanilgan soni juda kam edi. Chunki
o'sha davr mavjud bo'lgan tabaqalanish sistemasi tufayli (Xonlik davr edi) zodagon(yuqori)
3
‘
훈민정음
(hun-min-jeong-um)’
so'zning asl ma`nosi
'xalqni o‘rgatish to'g'ri tovush'
4
Joseonning 4-chi qiroli
'Sejong'
(1397~1450)
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
524
o'rin(unvon)lar faqat o’qish, ta’lim olish, savod chiqarish imkoniga ega edi. Past tabaqaga mansub
insonlarga esa o'qishga imkon ham berilmagan.
Ushbu alifbo 1443-yili yaratilgan bo'lib, 1446-yili xalqqa
훈민정음
(hun-min-jeong-um)
nomi ostida e`lon qilindi. Ushbu
‘
훈민정음
’
so'zning asl ma`nosi
'xalqni o‘rgatish uchun to'g'ri
tovush'
bo'lib, u
한글
(Hangeul)ning yaratilish jarayoni tasvirlangan kitobdir. Masalan,
tovush,
o'qish haqida, qo'llanish, ma`nosi
va hokazo. Ayni paytda u alifboning ham nomi hisoblanadi.
Hozirda hangul tili o‘zining o‘ziga xosligi, ilmiyligi, tizimliligi va samaradorligi bilan
dunyoning ko‘plab mamlakatlari tilshunoslari tomonidan yuqori baholanadi.YuNESKO 1989
yilda "Qirol Sejong savodxonlik mukofotini" ta'sis etgan va uni har yili 8 sentyabrda (savodsizlikni
yo'q qilish maqsadida) nishonlaydi.Kun) Mukofotlar savodsizlikni yo'q qilishda katta yutuqlarga
erishgan odamlar yoki tashkilotlarga beriladi.Bundan tashqari, Koreyada 9-oktabr “Hangul kuni”
sifatida belgilangan va har yili Hangul festivali milliy miqyosda nishonlanadi.
Undosh '5'tadan va unli '3'tadan jami bo'lib 28ta harf mavjud.
Quyidagi ushbu unli 3tadan hozirgi koreys adabiy tilida foydalandigan asosiy 10 ta unli
uchun asos bo’lgan.
ㆍ
Osmon (Osmon dumaloq)
ㅡ
Yer (Yer tekis, yassi)
ㅣ
Odam borliq (Tik turgan odami)
ㆍ
+
ㅡ
=
ㅗ
ㅣ
ㅣ
+
ㆍ
=
ㅏ
ㅡ
+
ㆍ
=
ㅜ
ㆍ
+
ㅣ
=
ㅓ
Osmon va yer, odamning ko'rinishiga qarab yaratilgan harflar jamlanib unlilar yaratildi.
Yana boshqa unlilar, undoshlar ularga shakllar qo'shish orqali yaratilgan. Hozirgi koreys adabiy
tilida 3ta unli tovush yozuvda 21ta harf bilan ifodalanadi.
ㆍ
[
하늘
]
ㅡ
[
땅
]
ㅣ
[
사람
]
3
*
ㅏ
ㅑ
ㅓ
ㅕ
ㅗ
ㅛ
ㅜ
ㅠ
ㅡ
ㅣ
[
ㆍ
]
*
[a] [ya] [o'] [yo'] [o] [yo] [u] [yu] [i(ы)] [ i] [past a]
10
ㅐ
ㅒ
ㅔ
ㅖ
ㅘ
ㅚ
ㅟ
ㅝ
ㅙ
ㅞ
ㅢ
11
5
Seul Davlat Universiteti qoshdagi til ta'lim markazi Student's Book 1A - Choi, eun-gyu va b.
Oson koreys tili boshlang'ich 1,(KOICA). Kitob nashriyot, Saeng-gak-nanum
Koreya universiteti Koreys tili va madaniyati ta’lim markazi (2008-9),
『
Qiziqarli koreys 1-2
』
, Kyobo kitob
markazi
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
525
[æ] [yæ] [e] [ye] [ua] [ue] [ui] [uo'] [ue] [ue] [ii(ы)]
(*yozish '
ㅏ
', talaffuz '[a]')
한글
dastlabki yaratilayotgan paytda, bu qo'shilgan harflar unli
“
ㆍ
”
, undosh
“
ㅿ
,
ㆆ
,
ㆁ
”
esa hozirda foydalanilmaydi.
Unli
Nomi
Fonetik bahosi
Yozuv
ㅏ
아
a
ㅣ
ㅏ
ㅑ
야
ya
ㅣ
ㅏ
ㅑ
ㅓ
어
o'
-
ㅣ
ㅓ
ㅕ
여
yo'
- =
ㅣ
ㅕ
ㅗ
오
o
ㅗ
ㅛ
요
yo
ㅛ
ㅜ
우
u
ㅡ
ㅜ
ㅠ
유
yu
ㅡ
ㅜ
ㅠ
ㅡ
으
i(ы)
ㅡ
ㅣ
이
i
ㅣ
Tilning shakli(
ㄱ
(g),
ㄴ
(n)
), og'iz shakli(
ㅁ
(m)
), tish shakli(
ㅅ
(s)
), tomoq shakli(
ㅇ
(ng)
)ni
ko'rib dastlabki, ushbu 5ta oddiy undoshlar yaratilib, ularga yana shakllar qo'shib, qolgan
undoshlar yaratilgan.
ㄱ
(g)
ㄴ
(n)
ㅁ
(m)
ㅅ
(s)
ㅇ
(ng)
5
ㄱ
,
ㄲ
,
ㅋ
ㄴ
,
ㄷ
,
ㄸ
,
ㅌ
,
ㄹ
ㅁ
,
ㅂ
,
ㅃ
,
ㅍ
ㅅ
,
ㅆ
,
ㅈ
,
ㅉ
,
ㅊ
,[
ㅿ
]
ㅇ
,
ㅎ
,
[
ㆁ
,
ㆆ
]
1
9
* Undosh
“
ㅿ
,
ㆆ
,
ㆁ
”
hozirda foydalanilmaydi.
Quyidagi jadvalda 14ta undoshning nomlari va tovushlari berilgan.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
526
Undosh
Nomi
Fonetik bahosi
Yozuv
ㄱ
기역
(giyo'g)
ㄴ
니은
(niin)
ㄷ
디귿
(digid)
ㄹ
리을
(riil)
ㅁ
미음
(miim)
ㅂ
비읍
(biib)
ㅅ
시옷
(siod)
ㅇ
이응
(iing)
ㅈ
지읒
(ziid)
ㅊ
치읓
(chiid)
ㅋ
키읔
(kiig)
ㅌ
티읕
(tiid)
ㅍ
피읖
(piib)
ㅎ
히읗
(hiid)
Quyidagi jadvalda bir xil asosiy undoshlarning ikkitasini birlashtirish yo’li bilan tuzilgan
beshta qo’shaloq undoshlarning nomlari va tuvushlari berilgan.
Ikkitalik Undosh
Nomi
Fonetik bahosi
Yozuv
ㄲ
*
ㄸ
쌍디귿
ㅃ
쌍비읍
ㅆ
쌍시옷
ㅉ
쌍지읒
Hangeul bo'g'inlari tarkibi. Bir havo zarbi bilan aytilgan tovush
yoki
tovushlar
kompleksi bo'g'in
deyiladi. Bo'g'inlar
ikki xil
bo'ladi:
Ochiq bo'g'in
va
yopiq bo'g'in.
Unli tovush
6
쌍
(ssang) ma'nosi ikkitalik, juftlik ekanini ko'rsatadi.
*
쌍기역
(
ssang
-giyeok),
쌍디귿
(ssang-digid),
쌍비읍
(ssang-biib),
쌍시옷
(ssang-siod),
쌍지읒
ssang-jiid)
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
527
bilan bitgan bo'g'in
ochiq
sanaladi:
문
-
제
mun-je,
어
-
머
-
니
o'-mo'-ni,
아
-
버
-
지
a-bo'-ji,
아
-
이
a-i
kabi.
Undosh tovush bilan bitgan bo'g'in
yopiq
sanaladi:
학
-
생
hak-saeng,
시
-
골
si-go'l kabi.
Hangeul
boshida, o'rtada, oxirida keladigan bo‘g'inlarning
jamlanib
yoziladigan alifbosidir.
Uning 6ta usuli bor.
Pastdagi
unli
bilan qo'shib, o'rtaga yozilib,
undosh
boshiga va oxiriga yoziladi.
Unli fonemalar klassifikatsiyasi jadvali
lab
Tilining vertikal
harakatiga
ko'ra
Tilning gorizontal harakati va lablarning
ishtirokiga ko'ra
tomoq
old qator,
lablanmagan
o'rta qator
lablanmagan
orqa qator,
lablangan
yuqori (tor) unlilar
ㅣ
[i]
ㅟ
[wi]
ㅡ
[ы]
-
ㅜ
[u]
o'rta (o'rta keng) unlilar
ㅔ
[
e
]
ㅚ
[ue]
ㅓ
[o']
ㅗ
[o]
-
ㅐ
[ӕ]
quyi (keng) unlilar
ㅏ
[a]
Quyidagi undosh tartiblariga qarab taqqoslab ko'ring.
Koreys tili undosh tartibi
7
Min-Choo va Hye-Young Kwak - Using Korean a guide to contemporant usage - Cambridge.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
528
tovush chiqaradigan joylar
Lab tovush
tanglay
tovush
qattiq
tanglay
tovush
yumshoq
tanglay
tovush
o'rqa
tomoq
tovush chiqaradi-
gan usuli
tovush
balandligi
portlovchi/qorishiq
tovush
oddiy
tovushlar
ㅂ
ㄷ
ㄱ
qorishiq
tovushlar
ㅍ
ㅌ
ㅋ
qattiq/qo'sh
tovush
ㅃ
ㄸ
ㄲ
affrikat
oddiy
tovushlar
ㅈ
qorishiq
tovushlar
ㅊ
qattiq/qo'sh
tovush
ㅉ
ishqalanish
oddiy
tovushlar
ㅅ
ㅎ
qattiq/qo'sh
tovush
ㅆ
burun tovush
ㅁ
ㄴ
ㅇ
Sirg'aluvchi assimilyatsiya
ㄹ
Hozirgi koreys tilidagi ta’lim o‘tmishdagi grammatik o‘qitish usulidan ajralib,
kommunikativ o‘qitish usuliga asoslanadi. Kommunikativ o'qitish usuli o'quvchi- larning muloqot
ko'nikmalarini yaxshilashga katta hissa qo'shdi, lekin u to'g'ri gaplardan foydalanishni
rag'batlantirishda ko'plab kamchiliklarni ochib beradi. Koreys tili - grammatik shakllar rivojlangan
til bo'lib, ular ma'nodagi nozik farqlarni ochib beradi, masalan, tugalovchi qo'shimchalar,
qo'shimchalar
va
yordamchi
fe'llar.
Koreyscha
qo'shimcha
'-
이
(i)/
가
(ga),
-
은
(in/
ы
n)/
는
(nin/n
ы
ham ma’nodagi bu nozik farqlar tufayli uni to‘g‘ri ishlatishda ko‘p
qiyinchiliklar tug‘diradi.
Shuning uchun, agar '-
이
/
가
' va '-
은
/
는
' o'rtasidagi farq o'quvchilarga to'g'ri ko'rsatilmasa,
o'quvchilar ikki qo'shimcha orasidagi farqni tushunmasdan doimiy ravishda xato qilishlari
mumkin. Oxir oqibat, bu muammolarni hal qilish uchun, birinchi navbatda, '-
이
/
가
' va '-
은
/
는
'ning
ma'nosi va funksiyasi o'rtasidagi farqni aniq ochib beradigan grammatik ta'limni kuchaytirish
8
ы: keladigan harflarida o'zbek tili 'i' bilan birga ishlashish mumkin. Talaffuz esa 'ы' qilinadi.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
529
kerak, bu esa pirovardida odamlar o'rtasidagi muloqotning tushunarli, samarali bo’lishiga hissa
qo'shadi.
Xulosa qilib aytganda, o’zbek va koreys tiliga xos umumiy va xususiy jihatlar hisobga
olingan holda tashkil etilgan ta’lim samaraliroq natijalarga olib keladi. Xususan, maqolada
ko’rsatilgan xususiyatlar, grammatikaga oid ma’lumotlar til o’qitish jarayonida foydalanish uchun
yordamchi va shuningdek, muhim deb hisoblaymiz.
REFERENCES
1.
Ku Bon-gvan, Seul davlat universitetining koreys tili ta'limi professori - Grammatik
ta'limning hozirgi holati va takomillashtirish yo'nalishi
2.
Min-Choo va Hye-Young Kwak - Using Korean a guide to contemporant usage -
Cambridge.
3.
Seul Davlat Universiteti qoshdagi til ta'lim markazi Student's Book 1A - Choi eun-gyu v.b
4.
Oson koreys tili boshlang'ich 1,(KOICA). Kitob nashriyot, Saeng-gak-nanum
5.
Koreya universiteti Koreys tili va madaniyati ta’lim markazi (2008-9),
『
Qiziqarli koreys
1-2
』
, Kyobo kitob markazi
