2025 -Yil
13-Fevral
RAQAMLI DUNYO: MATEMATIK VA INFORMATIK
YONDASHUVLAR
Respublika ilmiy-uslubiy konferensiyasi
177
RAQAMLI IQTISODIYOT RIVOJLANISH JARAYONIDA XIZMAT KO‘RSATISH
SOHASIDA YUZAGA KELADIGAN YANGI IMKONIYATLAR
Ibadullayev Sanjar Sodiqmuratovich
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti katta o‘qituvchisi
E-mail:ibadullayevsanjar5555@gmail.com
Tel: +998 99 379 78 50
https://doi.org/10.5281/zenodo.14852894
Annotatsiya.
Maqolada O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi va uning
xizmat ko‘rsatish sohasiga ta’siri tahlil qilinadi. Raqamli iqtisodiyotning xizmatlar sektoridagi
o‘rni, mavjud muammolar hamda ularni bartaraf etish yo‘llari muhokama qilinadi.
Kalit so‘zlar:
raqamli iqtisodiyot, xizmat ko‘rsatish, O‘zbekiston, internet infratuzilmasi,
tadbirkorlik.
Rivojlangan mamlakatlar tajribasini o‘rganish shuni ko‘rsatmoqdaki, raqamli iqtisodiyot
zamonaviy jamiyatning ajralmas qismiga aylanib, turli sohalarda, jumladan, xizmat ko‘rsatish
sohasida yangi imkoniyatlar yaratmoqda. Raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi xizmat ko‘rsatish
sohasida katta imkoniyatlar yaratayotgan bo‘lsa-da, o‘ziga yarasha bir qator muammolar va
kamchiliklar ham mavjud. Xizmat ko‘rsatish sohasidagi infratuzilma muammolari ya’ni, internet
tezligi va sifatining yetarli darajada emasligi, raqamli xizmatlardan foydalanishda aholi va
tadbirkorlarning bilim va ko‘nikmalarining yetishmovchiligi jiddiy muammo hisoblanadi.
Ko‘pgina kichik biznes vakillari raqamli platformalardan foydalanishda qiynalishi bilan birga
huquqiy va tartibga solish masalalari ham mavjud. Xizmat ko‘rsatish sohasida onlayn platformalar
orqali savdo qilish va elektron to‘lovlarni amalga oshirish jarayonlarida qonunchilikdagi aniqlik
yo‘qligi tadbirkorlarning rivojlanishiga to‘sqinlik qilib kelmoqda. Shu bilan birga, raqamli
iqtisodiyot rivojlanishida xizmat ko‘rsatish sohasidagi integratsiya va hamkorlik darajasi past
bo‘lishi ham katta muammolardan biridir.
Shu o‘rinda, O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotni rivojlanishidagi iqtisodiy
ko‘rsatkichlarni tahlil qildik. Unga ko‘ra mamlakatimizning yalpi ichki mahsulotdagi xizmat
ko‘rsatish sohasining ulushini quyidagi 1- rasmda ko‘rishimiz mumkin. 2016-yildan, 2023-
yilgacha O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulotning (YaIM) barqaror va yuqori sur’atlarda o‘sishi
kuzatildi. YaIM 2016-yilda 199,3 trln so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, bu ko‘ratkich 2023-yilda 1066,6
trln so‘mga yetdi.
2025 -Yil
13-Fevral
RAQAMLI DUNYO: MATEMATIK VA INFORMATIK
YONDASHUVLAR
Respublika ilmiy-uslubiy konferensiyasi
178
1-rasm. O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatish tarmog‘ining YaIMdagi
ulushi
1
Bu o‘zgarish mamlakatda iqtisodiy faollikning oshgani va amalga oshirilgan
makroiqtisodiy islohotlarning samaradorligini yaqqol namoyon etadi. Shu bilan birga, umumiy
YaIMda xizmatlar sohasining ahamiyati ham ortib borgan. 2016-yilda xizmatlar ulushi 38% ni
tashkil etgan bo‘lsa, 2023-yilga kelib bu ko‘rsatkich 43,4% ga yetgan. Bu O‘zbekiston
iqtisodiyotida xizmatlar sektori roli va ahamiyatining oshib borayotganidan dalolat beradi.
Xizmatlar sohasining hajmi ham jadal o‘sdi: 2016-yilda 87,2 trln so‘m bo‘lgan xizmatlar 2023-
yilga kelib 437,8 trln so‘mga yetdi. Bunday o‘sish sohada amalga oshirilgan islohotlar va
investitsiyalarning samarasini ko‘rsatib, umumiy iqtisodiy taraqqiyotga hissa qo‘shgan. Shu
tariqa, 2016–2023-yillar davomida xizmat ko‘rsatish sohasidagi barqaror rivojlanish O‘zbekiston
iqtisodiyotini yanada mustahkamlashda muhim o‘rin tutdi.
Bugun raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi texnologik o‘zgarishlarni tezlashtirib,
tadbirkorlar o‘rtasidagi munosabatlarga ta’sir qildi, natijada yangi bozor qoidalari shakllandi.
Bunday sharoitda tadbirkorlik obyektlari raqobatga bardosh berish va bozorda o‘z mavqeini
mustahkamlash uchun imkoniyatlar mavjud bo‘lib ularga:
internet sifati va tezligini oshirishda shahar va qishloq joylarda optik tolali internet
tarmoqlarini kengaytirish;
internet xizmatlarini nazorat qiluvchi organlar tomonidan tezlik va sifat standartlarini
belgilash va kuzatib borish;
raqamli xizmatlardan foydalanish bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni oshirishda aholi va
tadbirkorlar uchun bepul raqamli savodxonlik kurslarini tashkil etish;
o‘quv markazlari va maktablarda IT va raqamli xizmatlarga oid dasturlarni kuchaytirish;
mahalliy tadbirkorlarni raqamli texnologiyalarni qo‘llashga o‘rgatish maqsadida grant va
treninglar tashkil etish;
internet orqali xizmat ko‘rsatishning afzalliklarini targ‘ib qilish va rag‘batlantirish;
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat statistika agentligi ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi.
199,3
249,1
407,5
532,7
605,5
738,4
896,6
1 066,6
38
38,1
35,9
39,6
39,7
39,6
41,6
43,4
87,2
105,8
128,8
192,9
223
272,1
348
437,8
-
200,0
400,0
600,0
800,0
1 000,0
1 200,0
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
YaIM trln.so'm
Xizmatlar ulushi %
Xizmatlar trln.so'm
2025 -Yil
13-Fevral
RAQAMLI DUNYO: MATEMATIK VA INFORMATIK
YONDASHUVLAR
Respublika ilmiy-uslubiy konferensiyasi
179
davlat xizmatlarini to‘liq raqamlashtirish va onlayn platformalar orqali aholiga qulay
xizmat ko‘rsatish;
mahalliy va xalqaro investorlarni internet va IT infratuzilmasiga sarmoya kiritishga jalb
qilish;
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi xizmat
ko‘rsatish sohasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmoqda. 2016–2023-yillar davomida YaIM hajmining
o‘sishi bilan birga xizmatlar sohasining ulushi ham oshib, iqtisodiyotdagi roli
mustahkamlanmoqda.
Ushbu
o‘sish makroiqtisodiy islohotlarning samaradorligi va
investitsiyalarning ahamiyatini ko‘rsatdi.
Shu bilan birga, sohada hali ham internet infratuzilmasining rivojlanishi, raqamli
xizmatlardan foydalanishdagi bilim va ko‘nikmalar yetishmovchiligi, huquqiy hamda tartibga
solish masalalaridagi qator muammolar mavjud. Ularni hal etish uchun internet sifati va tezligini
oshirish, raqamli savodxonlikni oshirishga qaratilgan ta’lim dasturlarini kengaytirish, tadbirkorlar
uchun raqamli xizmatlardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish va qonunchilikni
takomillashtirish kabi chora-tadbirlarni amalga oshirish zarur.
Xulosa.
O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi xizmat ko‘rsatish sohasiga
sezilarli ta’sir ko‘rsatmoqda. 2016–2023-yillar davomida YaIM hajmining o‘sishi bilan birga
xizmatlar sohasining ulushi ham oshib, iqtisodiyotdagi roli mustahkamlanmoqda. Ushbu o‘sish
makroiqtisodiy islohotlarning samaradorligi va investitsiyalarning ahamiyatini ko‘rsatdi.
Shu bilan birga, sohada hali ham internet infratuzilmasining rivojlanishi, raqamli
xizmatlardan foydalanishdagi bilim va ko‘nikmalar yetishmovchiligi, huquqiy hamda tartibga
solish masalalaridagi qator muammolar mavjud. Ularni hal etish uchun internet sifati va tezligini
oshirish, raqamli savodxonlikni oshirishga qaratilgan ta’lim dasturlarini kengaytirish, tadbirkorlar
uchun raqamli xizmatlardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish va qonunchilikni
takomillashtirish kabi chora-tadbirlarni amalga oshirish zarur.
Adabiyotlar:
1.
Smith, J. (2022). Digital Economy and Its Impact on Emerging Markets. Cambridge
University Press.
2.
Brown, A. (2023). Technological Advancements in Service Industry. Oxford University
Press.
