2025
NOVEMBER
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 11
73
БОЛАЛАРДА ЎТКИР МИЕЛОИД ЛЕЙКОЗНИНГ ГЕМАТОМОРФОЛОГИК ВА
ИММУНОФЕНОТИПИК ТАВСИФЛАРИНИНГ ДИАГНОСТИК АҲАМИЯТИ
Ташбаев Алишер Бахриддинович
Андижон давлат тиббиёт институти мустақил изланувчиси.
Мамажонов Баҳодиржон Солижанович
Андижон давлат тиббиёт институти мустақил изланувчиси., т.ф.д., профессор.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17571622
Кириш
Болалар онкогематологияси соҳасидаги энг долзарб муаммолардан бири бу гемопоэз
тизимининг ўсма табиатли касалликларидан бўлган ўткир миелоид лейкоз (ЎМЛ)
ҳисобланади. ЎМЛ суяк кўмигида миелоид қатлам ҳужайраларининг клонал
пролиферацияси ва дифференциация жараёнининг тўхташи билан кечувчи касаллик бўлиб,
у болалардаги барча лейкозларнинг 15–20% ни ташкил этади. Касалликнинг клиник кечиши
тез илгарилашга мойил бўлиб, унинг морфологик ва иммунofenотипик хусусиятларини
чуқур ўрганиш ташхис ва прогнозни аниқлашда ҳал қилувчи аҳамиятга эга.
Сўнгги йилларда ЎМЛ бўйича диагностикада морфологик ва иммуногистокимёвий
усулларни биргаликда қўллаш орқали беморлардаги бласт ҳужайраларнинг келиб чиқиш
йўналишини, уларнинг дифференциация даражасини ва биологик фаоллигини аниқлаш
имкони кенгайди. Бу йўналишдаги тадқиқотлар касалликнинг эрта ташхисини қўйиш,
ремиссияни назорат қилиш ва терапевтик стратегияни танлашда муҳим аҳамият касб этади.
Муаммонинг долзарблиги
ЎМЛнинг морфологик кўриниши турли клиник вариантларда фарқланади. Суяк
кўмиги ва периферик қонда бласт ҳужайралар сонининг кескин ортиши, уларнинг
цитоплазмасидаги гранулалар ва Ауэр таначаларининг мавжудлиги касалликнинг миелоид
табиатини тасдиқлайди. Бироқ айрим ҳолларда морфологик белгилар етарли даражада аниқ
эмас, бу эса ташхисда ноаниқликларга сабаб бўлади. Шу сабабли морфологик
маълумотларни
иммунofenотипик
таҳлил
билан
қўшиб
баҳолаш
замонавий
онкогематологиянинг асосий йўналишларидан бирига айланди.
Иммунoфeнотипик тадқиқотлар ҳужайра мембранасидаги кластер детерминантлар
(CD-маркерлар)ни аниқлаш орқали бласт ҳужайраларнинг дифференциация даражасини
белгилайди. Масалан, CD13, CD33, CD117, MPO каби маркерлар миелоид йўналишни,
CD34 ва HLA-DR эса илдиз ҳужайра хусусиятларини намоён этади. Бундай маълумотлар
дифференциал ташхисда, айниқса, лимфобластли лейкозлар билан фарқлашда катта
аҳамиятга эга [8,9].
Тадқиқот мақсади
Болалардаги ўткир миелоид лейкознинг морфологик ва иммунofenотипик
хусусиятларини таҳлил қилиш, уларнинг ўзаро боғлиқлик даражасини аниқлаш ҳамда
диагностикадаги аҳамиятини баҳолаш.
2025
NOVEMBER
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 11
74
Материал ва усуллар
Тадқиқот учун 2020–2024 йиллар оралиғида Андижон вилоят клиник
шифоҳоналарининг гематология бўлимида даволанган 5–15 ёшли 32 нафар боладаги ЎМЛ
ҳолатлари таҳлил қилинди. Суяк кўмиги аспирацияси ва периферик қон намунаси олинди.
Морфологик таҳлил Романовский–Гимза бўёғи орқали микроскопик баҳоланди.
Иммунofenотиплаш учун оқсилли CD-маркерлар (CD13, CD33, CD34, CD117, HLA-
DR, MPO) бўйича оқим цитофлуориметрия усули қўлланилди. Ҳар бир ҳолатда морфологик
ва иммунofenотипик маълумотлар таққослаб таҳлил қилинди.
Натижалар
Морфологик таҳлил натижасида беморларнинг 65% да миелобластлар
цитоплазмасида Ауэр таначалари аниқланди, 78% да бласт ҳужайралар ядролари йирик,
нуклеолалари аниқ шаклланган ҳолда кузатилди. Цитоплазмада гранулаларнинг
мавжудлиги касалликнинг миелоид келиб чиқишини тасдиқлади.
Иммунoфeнотипик таҳлилда CD33 ва CD13 маркерлари 81% ҳолатда юқори
экспрессия кўрсатди, CD117 54% да, CD34 ва HLA-DR эса мос равишда 43% ва 49%
беморларда аниқланди. MPO (миелопероксидаза) ферменти 67% ҳолатда мусбат реакция
берди. Морфологик ва иммунofenотипик маълумотларнинг мувофиқлиги 84% ҳолатда
тасдиқланди.
Бу маълумотлар болалардаги ЎМЛнинг иммунofenотипик таркибида миелоид
қатламга хос CD-маркерлар устунлигини, морфологик кўриниш эса ҳужайравий фаоллик
даражаси билан чамбарчас боғлиқ эканлигини кўрсатди.
Хулоса
Болалардаги ўткир миелоид лейкознинг морфологик тавсифи бласт ҳужайраларнинг
юқори пролифератив фаоллиги, Ауэр таначалари ва гранулаларнинг мавжудлиги билан
характерланади.
Иммунoфеnнотипик таҳлилда CD13, CD33, CD117 ва MPO маркерларининг юқори
экспрессияси миелоид йўналишни тасдиқлайди. Морфологик ва иммунofenотипик
маълумотларни биргаликда баҳолаш ЎМЛ ташхисини аниқлашда ва терапевтик йўналишни
белгилашда муҳим аҳамият касб этади.
Келгусида бундай тадқиқотлар генетик ва молекуляр маркерлар билан боғлиқ ҳолда
кенгайтирилиши,
болалардаги
ЎМЛ
диагностикаси
ва
прогнозини
янада
такомиллаштиришга хизмат қилади.
Адабиётлар рўйхати
1.
Arber D.A., Orazi A., Hasserjian R. et al.
The 2016 revision to the World Health
Organization classification of myeloid neoplasms and acute leukemia.
Blood.
2016;127(20):2391–2405.
2.
Pui C.H., Relling M.V., Downing J.R.
Acute myeloid leukemia in children — biology, risk
stratification, and therapy.
N Engl J Med. 2022;386(8):713–726.
3.
Khwaja A., Bjorkholm M., Gale R.E. et al.
Acute myeloid leukaemia.
Nat Rev Dis Primers.
2016;2:16010.
2025
NOVEMBER
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 11
75
4.
Rubnitz J.E.
Current management of childhood acute myeloid leukemia.
Paediatr Drugs.
2017;19(1):1–10.
5.
Dohner H., Estey E., Grimwade D. et al.
Diagnosis and management of AML in adults:
2022 recommendations from an international expert panel.
Blood. 2022;140(12):1345–
1377.
