Noyabr, 2025-Yil
77
O‘QUVCHILARNI UZUNLIKKA SAKRASH TURLARI TEXNIKASINI
TAKOMILLASHTIRISHNING ILMIY-PEDAGOGIK ASOSLARI
Saidmurodova Shohida Xabibjon qizi
Nizomiy nomidagi Oʻzbekiston milliy
pedagogika universiteti 1-bosqich magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17569950
Annotatsiya.
Mazkur tezisda umumta’lim maktab o‘quvchilarida uzunlikka sakrash
texnikasini takomillashtirishning ilmiy-pedagogik asoslari yoritilgan. Tadqiqot davomida tajriba
va nazorat guruhlarida o‘tkazilgan mashg‘ulotlar tahlili asosida sakrash texnikasini bosqichma-
bosqich o‘rgatishning samaradorligi aniqlangan. Biomekanik tahlil, videoanaliz va kompleks
jismoniy tayyorgarlik usullari o‘quvchilarning natijalarini sezilarli darajada yaxshilagan.
Natijalar shuni ko‘rsatadiki, ilmiy asoslangan yondashuv o‘quvchilarning texnik
ko‘nikmalari bilan birga ularning motivatsiyasini ham oshiradi.
Kalit so‘zlar:
Uzunlikka sakrash, jismoniy tarbiya, texnika, biomekanika, pedagogik
tajriba, o‘quvchi, sport tayyorgarligi.
Annotation.
This thesis explores the scientific and pedagogical foundations for improving
the long jump technique among secondary school students. Based on the analysis of experimental
and control group results, the study demonstrates the effectiveness of a step-by-step teaching
methodology. The application of biomechanical analysis, video-based feedback, and complex
physical training significantly improved students’ performance. The findings indicate that a
scientifically grounded approach enhances not only technical skills but also students’ motivation
toward sports.
Keywords:
Long jump, physical education, technique, biomechanics, pedagogical
experiment, student, sports training.
Аннотация.
В данной тезисной работе рассмотрены научно-педагогические
основы совершенствования техники прыжков в длину у школьников. На основе анализа
эксперимента, проведённого в контрольной и экспериментальной группах, выявлена
эффективность поэтапного обучения технике прыжка. Использование биомеханического
анализа, видеоанализа и комплексной физической подготовки значительно улучшило
результаты учащихся. Полученные данные показывают, что научно обоснованный подход
способствует не только развитию технических навыков, но и повышает мотивацию
школьников к занятиям спортом.
Ключевые слова:
Прыжок в длину, физическое воспитание, техника, биомеханика,
педагогический эксперимент, ученик, спортивная подготовка.
Kirish:
Jismoniy tarbiya darslarining samaradorligini oshirishda yengil atletika
mashg‘ulotlarining o‘rni beqiyosdir. Xususan,
uzunlikka sakrash
turlari o‘quvchilarda tezkorlik,
chaqqonlik, kuch va koordinatsiya kabi jismoniy sifatlarni shakllantiradi. Ammo amaliy
kuzatuvlar shuni ko‘rsatadiki, o‘quvchilar orasida texnik xatoliklar va sakrash fazalarining
noto‘g‘ri bajarilishi keng tarqalgan. Shu boisdan, mazkur tadqiqotda uzunlikka sakrash texnikasini
takomillashtirishning
ilmiy-pedagogik asoslari
ishlab chiqildi.
Noyabr, 2025-Yil
78
Tadqiqot maqsadi:
O‘quvchilarda uzunlikka sakrash texnikasini bosqichma-bosqich
o‘rgatish va takomillashtirish metodikasini ishlab chiqish hamda uning samaradorligini amaliy
tajriba orqali aniqlash.
Tadqiqot metodlari
1. Pedagogik kuzatuv
– dars jarayonida o‘quvchilarning sakrash texnikasini tahlil qilish.
2. Eksperimental metod
– tajriba va nazorat guruhlarida mashg‘ulot o‘tkazish.
3. Videoanaliz
– sakrash fazalarini biomekanik tahlil qilish.
4. Matematik-statistik tahlil
– natijalarni qayta ishlash (t-test, % o‘sish koeffitsienti).
Tajriba tashkiloti va ishtirokchilar
Tadqiqot Toshkent shahridagi 34-umumta’lim maktabining 8-sinf o‘quvchilari orasida olib
borildi. Umumiy 24 nafar o‘quvchi tajribaga jalb qilindi (12 nafari tajriba, 12 nafari nazorat
guruhi).
Tadqiqot natijalari
O‘quvchilarning dastlabki va yakuniy sakrash natijalari (m)
Guruh
Boshlang‘ich o‘rtacha natija (m)
Yakuniy natija (m)
O‘sish foizi (%)
Jadvaldan ko‘rinadiki, tajriba guruhida sakrash natijasi 18.3% ga yaxshilangan, bu esa
o‘quv jarayonida qo‘llangan ilmiy asoslangan metodikaning samaradorligini ko‘rsatadi.
Gorizontal o‘qda vaqt (oylar bo‘yicha), vertikal o‘qda esa o‘rtacha natijalar (metrda).
Noyabr, 2025-Yil
79
Tajriba guruhi chizig‘i barqaror o‘sish tendensiyasini ko‘rsatadi, nazorat guruhi esa deyarli
o‘zgarmagan.
Muhokama:
Tajriba natijalarining tahlili shuni ko‘rsatdiki, sakrash texnikasini
takomillashtirishda
tayanch bosqichini to‘g‘ri bajarish, havoda tanani muvozanatda ushlash va
tushish texnikasini shakllantirish
hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Bunda quyidagi metodik yondashuvlar eng samarali bo‘ldi:
Bosqichma-bosqich o‘rgatish
(harakatlarni alohida qismlarga ajratib mashq qilish)
Vizual tahlil
(video qaydlar orqali texnikani tahlil qilish)
Ko‘p takrorli mashqlar tizimi
(motor xotirani mustahkamlash)
Xulosa
O‘quvchilarda uzunlikka sakrash texnikasini takomillashtirish uchun quyidagi ilmiy-
pedagogik yondashuvlar samarali ekanligi aniqlangan:
1.
O‘quvchilarning yosh va jismoniy xususiyatlariga moslashtirilgan mashg‘ulotlar tizimi;
2.
Biomekanik tahlil asosida texnik xatolarni aniqlash;
3.
Jismoniy sifatlarni (tezkorlik, kuch, muvozanat) kompleks rivojlantirish;
4.
Darslarda interfaol va axborot texnologiyalaridan foydalanish.
Mazkur yondashuv o‘quvchilarda nafaqat texnikani, balki sportga bo‘lgan
motivatsiya va
ishtiyoqni
ham oshiradi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
A. Abduvaliyev.
Yengil atletika: nazariya va amaliyot.
– Toshkent, 2020.
2.
N. R. Xasanov.
Sport pedagogikasi va nazariyasi.
– Toshkent, 2019.
3.
O‘zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport vazirligi:
Umumta’lim maktablari
uchun jismoniy tarbiya dasturi
, 2022.
