ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
51
ABDULLA ORIPOV HAYOTI VA IJODINI O`RGATISHDA INTERAKTIV
METODLARDAN FOYDALANISH
Gulandom Tog‘ayeva Jummayevna
Chirchiq davlat pedagogika universiteti
O‘zbek adabiyotshunosligi kafedrasi dotsenti, Filologiya fanlari nomzodi
+998-97-430-38-56
Tolipov Sunnatulla Orifjon o'g'li
Chirchiq davlat pedagogika universiteti
Gumanitar fanlar fakulteti O’zbek tili va adabiyoti yo’nalishi talabasi
+998-90-121-38-58
https://doi.org/10.5281/zenodo.15401425
Annotatsiya:
Ushbu maqolada o'zbek adabiyotining yetuk namoyondasi hisoblangan
xalqimizning sevimli shoirlaridan biri, "O'zbekiston Qahramoni" Abdulla Oripovning hayoti
hamda ijodiga oid maktab darsligidagi ma'lumotlarni o'rgatish jarayonida qo'llash mumkin
bo'lgan interfaol usullar haqida so'z yuritiladi. O'quvchilarni adabiyotga muhabbat ruhida
ulg'aytiruvchi, fanga nisbatan qiziqishlarini oshiruvchi, ularning dunyoqarashlarini
kengaytiruvchi metodlar shoirning hayoti va ijodiga doir topshiriqlar misolida ko'rsatib
beriladi. Maqolada “Qisqa sharh", "Mozaika", "Asar adashdi" usullaridan foydalanishning
afzalliklari haqida so'z boradi.
Kalit so'zlar
: mozaika, usul, metod, adabiyot, she'riyat, ijodkorlik, lirika, vatanparvarlik.
KIRISH
Bugungi shiddatli zamon har bir sohaga o'z talablarini qo'ydi. Ushbu sohalardan ta'lim
tizimi ham chetda qolmadi. Tizimning asosiy vazifasi etib, sifatli va samarali o'qitish
belgilandi. Taraqqiyotning turli sohalari zamonaviy yangiliklarni qabul qildi. Jumladan, ta'lim
tizimida ham davr talablaridan kelib chiqqan holda , o'qish va o'qitishning bir qancha yangi
shakllari joriy qilindi. Shulardan biri , ta'lim jarayonida interfaol zamonaviy metodlardan
foydalanishdir. O'qituvchi va o'quvchini birdek izlanishga chorlaydigan ushbu usullar o'zining
samarasini bugungi kunga qadar bir necha bor ko'rsatib kelmoqda. Ular o'quvchilarni
mustaqil va teran fikrlashga, o'z fikrini erkin bayon qila olishga, o'tilgan mavzularni
xotiralarida mustahkam saqlab qolishlariga, qiyosiy tahlil qobiliyatlarining shakllanishiga
yordam berishi jihatidan ahamiyatlidir. Shu sababdan ham har bir o'qituvchiga o'quvchilar
uchun qiziqarli va zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda dars mashg'ulotlarini
sifatli olib borish asosiy vazifa qilib qo'yildi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Quyida Abdulla Oripov hayoti va ijodini o'rgatishda samarali bo'lgan, o'quvchilarda
milliy ruh, vatanga muhabbat, sadoqatni oshirishga, ma'naviy oziqlantirishga xizmat
qiladigan, yosh nuqtayi nazarini inobatga olgan holda tanlanadigan, qiziqarli o'yin va
topshiriqlarni ko'rib chiqamiz.
1.”Qisqa sharh’’ topshirig`i.
Ushbu topshiriqdan Abdulla Oripov hayotiga oid bo`lgan
ma`lumotlar yuzasidan o`quvchilarning olgan bilimlarini tekshirib ko`rish maqsadida
foydalanish mumkin.Bunda chap ustunda berilgan tushunchalarga o`quvchilar tomonidan
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
52
izoh beriladi. Masalan: chap ustunda “Munojot” so’zi yozilgan bo’lsa, o’quvchilar quyidagicha
javob berishlari mumkin: Ushbu asar Abdulla Oripov qalamiga mansub, she’r janrida yozilgan.
1941-yil 21-mart
“Ayol”
Umur shoir
“Qo`riqxona”
“Birinchi muhabbatim”
“Yurtim shamoli”
“Ona tilimga”
Qasida
2.“Asar adashdi” topshirig`i.
Bunda Abdulla Oripov qalamiga mansub asarlarning nomi
bir-biri bilan aralashtirilgan holda beriladi, o`quvchilar esa nomlarni to`g’rilab chiqishadi.
“Yurtim muhabbatim”
“Birinchi shamoli”
“Mitti tinglab’’
“,,Munojot” yulduz”
NATIJALAR VA MUHOKAMA
''Mozaika" usuli.
O`qituvchi ushbu metoddan foydalanar ekan o`quvchilarga
quyidagicha vazifa beradi: Abdulla Oripov she’rlaridan olingan quyidagi parchalarni ketma-
ketlikda bir butun holatda joylashtiring.
1. A. yildirim, yeldim, Yo'llarda, misoli, yeldim
B. Ellar, boshladi, havas, vodiysiga
D. keldim, Elvagay, boshiga, Hisorning
E. esding, Sen, taraldi, atlas, tanda, siym
F. ochildi, esding, Sen, jamoli, yorning
G. shamoli, O, shamoli, yurtim, yurtim.
1
2
3
4
5
6
She’r nomi:
Bu kabi usullarni dars jarayonida yakka yoki guruhlar kesimida amalga oshirish
mumkin. Ushbu metodlar o`quvchilarda erkin fikrlash qobiliyatining shakllanishiga, jamoa
bilan ishlashning takomillashuviga, og`zaki va yozma nutqning ravon bo`lishiga yordam
beradi.
XULOSA
Xulosa qilib aytganda, ushbu interfaol topshiriqlar o`qituvchilarni ham, o`quvchilarni
ham birdek faol bo`lishga undaydi.Ulardan nafaqat Abdulla Oripov hayoti va ijodi, balki
boshqa mavzularni o`rgatishda ham foydalanib samarali natijalarga erishish mumkin. Eng
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
53
muhimi, darslar mazmunli, o`quvchilar uchun qiziqarli o`tadi. O`quvchilarda fanga nisbatan
qiziqish ortadi. Ushbu jarayonning qanday tashkil etilishi esa har bir o`qituvchidan pedagogik
mahorat talab qiladi.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Adabiyot. 10-sinf uchun darslik./ B. To'xliyev, B. Karimov, K.Usmonova, —Toshkent.:
“Davlat ilmiy nashriyoti”, 2017
2.
Adabiyot. 5-sinf uchun darslik./ S.Ahmedov, B.Qosimov, R.Qo’chqorov, Sh.Rizayev, —
Toshkent.: 2020
3.
Tosheva O,(2012). Taqdimot materiallaridan foydalanish usullari. Til va adabiyot
ta'limi,-Toshkent, 12-son.
4.
"Umumta'lim metodikasi " jurnali, 2018 1-,2-,3-,4-sonlar.
5.
Arziqulov A. U,(2003), Interfaol usullar. Samarqand.
6.
Fayziyev I. Sh. & Toshpoʻlatov A. (2022) O`ZBEKISTON RESPUBLIKASINING
MUSTAQILLIKDAN OLDINGI VA KEYING SIYOSIY HAYOTI. British Journal of Global Ecology
and Sustainable DevelopmentVolume-10, Nov., 2022 31-34b
7.
Toshpo‘latov
,
A.
(2023).
SHAXS
PSIXODIAGNOSTIKASIDA
PROYEKTIV
METODIKALARDAN FOYDALANISH. Евразийский журнал социальных наук, философии и
культуры, 3(5 Part 2), 170–178.
8.
Temirov, J. ., & Toshpo‘latov , A. (2023). TYUTOR PEDAGOGIK FAOLIYATINI TASHKIL
ETISHNING PSIXOLOGIK ASOSLARI. Наука и инновация, 1(28), 29–32.
9.
Umarova , G. ., & Toshpoʻlatov , A. . (2024). Klaster tanqidiy fikrlash texnologiyasi
texnikasi sifatida. Центральноазиатский журнал междисциплинарных исследований и
исследований в области управления, 1(10), 49–55.
10.
Toshpo‘latov Abdulaziz Quvondiq o‘g‘li, Ummatova Zamira Atamuradovna. (2023).
SHAXSLARARO MUNOSABATLARDA SHAXS AGRESSIYA. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF
EDUCATION AND INNOVATION, 2(4), 30–31.
11.
Toshpo‘latov Abdulaziz Quvondiq o‘g‘li, Ummatova Zamira Atamuradovna. (2023).
IJTIMOIY TARMOQLARIDA "OMMAVIY MADANIYATGA" QARSHI KURASHISHNING DIDAKTIK
VOSITALARI. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF EDUCATION AND INNOVATION, 2(4), 27–29.
