№ 15 (2025) Наука и инновация

Ma’lumki, inson salomatligi - bu jamiyatning tarixiy rivojlanishida hozirgi holatining o‘ziga xos xususiyatlarini eng aniq belgilaydigan doimiy qadriyat. Ammo, afsuski, sog‘liqni saqlash va sog‘lom turmush tarzini tashkil etish har doim ham alohida shaxslar va umuman davlat uchun ustuvor qadriyatlar emas. Aholining jismoniy, aqliy, ma’naviy va axloqiy salomatligining yomonlashishi yil sayin rivojlanib bormoqda va ayniqsa tashvishlantiradigan narsa yosh avlodda o‘zini namoyon qilmoqda. Biz sog‘lom turmush tarzini insonni idrok etishdagi dunyoning sub’yektiv yaxlit tasviri ("tasvir") sifatida tushunamiz. Unga ko‘ra, konstruktiv, kommunikativ xulq-atvor, hayotning tabiatini belgilaydigan dunyo, atrofdagi odamlar va o‘zi bilan munosabatlarning tasviridir. Shuningdek, shaxs ijtimoiy munosabatlarning sub’yekti sifatida shakllanishi asosida yuzaga keladi [3].

So‘nggi yillarda davlat va jamiyat qurilishi tizimini modernizatsiyalash, boshqaruvni nomarkazlashtirish, davlat funksiyalarini   optimallashtirish   hamda  ma’muriy  islohotlar  samaradorligini  oshirish masalalari muhim ahamiyat kasb etmoqda va jadallik bilan rivojlanmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tizimida so‘nggi yillarda keng ko‘lamli islohotlar olib borilmoqda. Ushbu islohotlar joylardagi adliya bo‘limlarida ham amalga oshirilmoqda. Biroq joylardagi, ya’ni viloyat va tuman miqyosidagi adliya bo‘limlari faoliyatida hanuzgacha ayrim tizimli muammolar saqlanib qolayotganini inkor qilib bo‘lmaydi. Ushbu maqolada joylardagi adliya organlarida uchrayotgan asosiy muammolar va ularni hal etishning mumkin bo‘lgan yo‘llari haqida so‘z yuritiladi.

O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiy islohotlarining muhim yo‘nalishlaridan biri bank-moliya tizimini mustahkamlash va uning xalqaro moliyaviy bozorlar bilan integratsiyasini chuqurlashtirishdan iboratdir. Milliy bank tizimini raqobatbardosh va barqaror qilish, uzoq muddatli moliyaviy resurslarni jalb qilish, shu jumladan yevrobondlar kabi xalqaro moliyaviy instrumentlardan foydalanish zarurati ushbu tadqiqot mavzusining dolzarbligini belgilaydi.

Hozirgi kunda sun’iy intellekt (SI) texnologiyalari turli sohalarga jadal kirib kelmoqda. U axborot xavfsizligini ta’minlashda ham, unga tahdid solishda ham muhim rol o‘ynamoqda. SI asosida ishlovchi tizimlar kiberxavfsizlikni mustahkamlash bilan birga, zararli hujumlarning ham yanada rivojlanishiga sabab bo‘lishi mumkin. Ushbu maqolada sun’iy intellektning axborot xavfsizligiga ta’siri, uning ijobiy va salbiy jihatlari ko‘rib chiqiladi.

Bugungi kunda texnologiyaning rivojlanishi bilan birgalikda robototexnika va avtomatlashtirish sohalari iqtisodiyotning ko‘plab jabhalarida keng tarqalmoqda. Ushbu jarayonlar ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalarida samaradorlikni oshirish, xarajatlarni qisqartirish, mehnat unumdorligini oshirish kabi ijobiy o‘zgarishlarni keltirib chiqarmoqda. Ammo ular, shuningdek, mehnat bozori, iqtisodiy tengsizlik va ijtimoiy moslashuv muammolarini ham yuzaga keltirishi mumkin.

Ushbu maqolada oʻquvchilarni kasb-hunar tanlashlarida amaliy yordam ko'rsatish jarayonida yordamning koʻrib chiqiladi. O’quvchilar o’z qobiliyatlari, qiziqishlari va shaxsiy xususiyatlariga mos keladigan kasbni tanlashda koplab muammolarga duch keladilar. Amaliy yordam, bu jarayonda ularning qaror qabul qilishiga va o’z yo’nalishlarini aniqlashlariga yordam beradi.

Развитие гипербилирубинемии у новорожденных детерминировано совокупностью физиологических особенностей неонатального периода и потенциальных патогенетических механизмов. К ключевым физиологическим предпосылкам относятся повышенная продукция билирубина вследствие сокращенного периода жизни эритроцитов (70-90 дней по сравнению со 120 днями у взрослых), ограниченная активность фермента УДФ-глюкуронилтрансферазы в печени, транзиторная недостаточность транспортных белков (лигандин, Y и Z протеины), а также интенсивная реутилизация билирубина через энтерогепатическую циркуляцию.

данный тезис представляет краткий обзор литературы, посвящённый актуальной проблеме в реставрационной стоматологии. В статье представлен анализ работ зарубежных авторов о применении цельнокерамических реставраций в цифровом протоколе при горизонтальных и вертикальных трещинах зубов.

Down syndrome (DS), resulting from the trisomy of chromosome 21, represents one of the most common genetic causes of intellectual disability, occurring in approximately 1 in 700 live births worldwide. Children with Down syndrome exhibit a distinctive profile of developmental challenges, with speech and language impairments constituting particularly prominent and persistent features of their phenotype. The communication difficulties experienced by these children are characterized by a striking discrepancy between receptive and expressive language abilities, with expressive language typically more severely affected and following an atypical developmental trajectory compared to neurotypical peers.

На сегодняшний день, большинство молодежи, изначально привлекает качество образования при подаче заявлений на учёбу в разные страны, по мнению студентов это престижно, дает возможность проявить свои самостоятельные качества, позволяет развиваться как личность. Однако, не всегда ожидания и мечты соответствуют действительности, первоначально качество жизни иностранных студентов создают проблемы психического здоровья, как только студенты приезжают в страну, связанные с «культурным шоком» или тоскливым состоянием по дому, климатическая разница стран, дискомфортом, языковым барьером.

Пусть -случайный ветвящийся процесс Гальтона-Ватсона начинающаяся с одной частицы, в котором число непосредственных потомков одной частицы имеет производящую функцию

The article presents a conceptual framework for comprehensive assessment and correction of spinal development in children with Down syndrome. Based on systematic analysis of current scientific data regarding musculoskeletal development and neuromotor peculiarities associated with trisomy 21, we propose an integrated physiotherapeutic approach combining postural correction, sensorimotor integration, and functional training. The methodology includes detailed anthropometric assessment of spinal parameters, differentiated protocols for various age groups, and objective evaluation criteria for rehabilitation effectiveness. Special emphasis is placed on the correlation between improved spinal alignment and positive dynamics in motor skills, coordination, and cognitive functions. The interdisciplinary integration of orthopedic, neurological, and physiotherapeutic interventions with active family participation is highlighted as a crucial factor in achieving stable functional improvements in children with Down syndrome.

Mazkur maqolada Farg'ona vodiysi, xususan, Qo'qon shahri an'anaviy turar joylarining arxitektura xususiyatlari, ularning shakllanishiga ta'sir etuvchi omillar, ichki va tashqi rejalashtirish unsurlari, qurilish materiallari va iqlimga moslashuv darajasi ilmiy asosda tahlil qilinadi. Qo'qon arxitektura maktabining o'ziga xos tomonlari ochib beriladi va milliy me'moriy merosni zamonaviy qurilishda saqlab qolish bugungi dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi.

Ushbu maqolada o'zbek adabiyotining yetuk namoyondasi hisoblangan xalqimizning sevimli shoirlaridan biri, "O'zbekiston Qahramoni" Abdulla Oripovning hayoti hamda ijodiga oid maktab darsligidagi ma'lumotlarni o'rgatish jarayonida qo'llash mumkin bo'lgan interfaol usullar haqida so'z yuritiladi. O'quvchilarni adabiyotga muhabbat ruhida ulg'aytiruvchi, fanga nisbatan qiziqishlarini oshiruvchi, ularning dunyoqarashlarini kengaytiruvchi metodlar shoirning hayoti va ijodiga doir topshiriqlar misolida ko'rsatib beriladi. Maqolada “Qisqa sharh", "Mozaika", "Asar adashdi" usullaridan foydalanishning afzalliklari haqida so'z boradi.

Jahon futbol bozorining jadal rivojlanish sharoitida moliyaviy mexanizmlarning barqarorligi va shaffofligi muvaffaqiyatning asosiy omiliga aylanmoqda. Resurslarning teng taqsimlanishini va sport musobaqalarning raqobatbardoshligini ta’minlovchi modellar ayniqsa dolzarb bo‘lib bormoqda. Markazlashtirilgan moliyalashtirish - bu dunyoning yetakchi futbol ligalarida o‘z samaradorligini isbotlagan ana shunday mexanizmlardan biridir. Sport sohasini transformatsiya qilish bosqichida bo‘lgan O‘zbekiston uchun ushbu model futbol ekotizimini barqaror rivojlantirishga xizmat qiladigan strategik qadam bo‘lishi mumkin.

Maqolada XI asrning til olimi Mahmud Qoshg’ariyning “Devonu lug’atit turk” asari, uning yaratilish tarixi va uning o’rganilishi haqida yozilgan. Mahmud Qoshg’ariyning tilshunoslikka oid qarashlari haqida ham ayrim ilmiy yondashuvlar tasvirlangan.

Ushbu tezisda jadidchilik harakatiga oid adiblar asarlarida aks etgan ma’rifiy qadriyatlarni o‘rganish va ularni talabalarga samarali yetkazishdagi pedagogik muammolar tahlil qilinadi. Tezisda jadid adabiyotining mazmun-mohiyati, undagi milliy uyg‘onish, ilm-ma’rifat, dunyoqarashni kengaytirish kabi qadriyatlarni ta’lim jarayoniga integratsiya qilish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, talabalarda bu qadriyatlarni anglash va ularga nisbatan mustahkam ijtimoiy-ma’naviy munosabatni shakllantirishda uchraydigan metodik va motivatsion muammolar yoritiladi hamda ularni bartaraf etish bo‘yicha tavsiyalar beriladi.

Shahar jamoat transporti har qanday shaharning infratuzilmasida muhim o‘rin tutadi. Transport tizimi aholining kundalik ehtiyojlarini qondirish, shahar hududlari o‘rtasida uzviy bog‘lanishni ta’minlash va iqtisodiy faoliyatni qo‘llab-quvvatlashda asosiy vosita hisoblanadi. Aholi sonining ortib borishi hamda urbanizatsiya jarayonlarining jadallashuvi natijasida jamoat transportiga bo‘lgan talab keskin oshmoqda. Shu sababli, uning faoliyatini o‘rganish va takomillashtirish bugungi kunning dolzarb masalalaridan biridir.

Mazkur maqolada banklararo valyuta munosabatlarining iqtisodiy mohiyati, institutsional asoslari, operatsion mexanizmlari va xalqaro amaliyotdagi o‘rni tahlil qilinadi. Banklar o‘rtasidagi valyuta operatsiyalarining asosiy shakllari -spot, forward, swap va valyuta intervensiyalari misolida ularning iqtisodiyotdagi roli yoritiladi. Shuningdek, O‘zbekiston moliya tizimidagi banklararo valyuta aloqalarining amaliy jihatlari, valyuta risklari va likvidlikni boshqarish mexanizmlari matematik modellar asosida izohlanadi..

Mazkur tezisda bank kreditini olish jarayonida biznes rejada ko‘rsatilgan moliyaviy prognozlarning ahamiyati yoritilgan. Moliyaviy prognozlar banklar uchun qarz oluvchining moliyaviy salohiyatini baholashda, kredit shartlarini belgilashda va risklarni kamaytirishda asosiy vosita bo‘lib xizmat qiladi. Foyda va zararlar hisobi, pul oqimi, balans prognozi va rentabellik ko‘rsatkichlari kabi moliyaviy hujjatlarning asosli va haqqoniy tuzilishi kredit ajratilishi ehtimolini oshiradi

Bul maqalada balalar jazıwshısı Ábdimurat Atajanovtıń “Ańshı atamnıń áńgimesi” gúrrińi ilimiy kózqarastan analiz etildi. Gúrriń mazmunı, ideyası, teması, sonday-aq shıǵarmanıń kórkem ózgesheligi talqılandı.

Mazkur tezisda xalqaro munosabatlar nazariyasida pragmatizm g‘oyasining shakllanishi, mazmuni va amaliy ifodasi tahlil qilinadi. Tezisda pragmatizmning dastlab falsafiy oqim sifatida yuzaga kelgani, keyinchalik esa geosiyosat va diplomatiya sohasida keng qo‘llanilgan real siyosiy yondashuvga aylangani ilmiy asosda yoritiladi. Ayniqsa, realpolitik, geoiqtisodiy manfaatlar, ko‘p qutbli dunyoda barqarorlikni ta’minlash kabi global jarayonlarda pragmatizmning strategik ahamiyati misollar asosida tahlil etiladi. Shuningdek pragmatik shaxslar va ularning pragmatik imidji haqida misollar bilan ma’lumot beriladi.

Bul maqalada Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında óz iskerligin alıp barıp atırǵan mámleketlik emes, komerciyalıq emes shólkemlerdin biri kásiplik awqamlarıń tariyxı sóz etilip, kásiplik awqamlarıń payda boliwı, onıń iskerligi, qalıplesiwi hám erisilgen jetiskenlikler haqqında sóz boladı. Sol arqalı, tuwrı, ádil hám ashıq-aydınlıqta jumıs alıp barıp atırǵan kásiplik awqamları tariyxına da toqtalıp ótiledi.

Har bir bolaning nutqining rivojlanishi ilk bolalik davridan boshlanadi. Ularning ayniqsa qiziqishlari yuqori darajada bo'lganligi tufayli nutqqa bo'lgan ehtiyojlar oshadi. Shu sababli ham boshdan bolalarning nutqini rivojlantirish orqali boshlangʻich sinfgʻa tayyorlash va nutqni shakillantirish usullarini o'rgatish haqida.

This article analyzes how spatial objects and natural forces are conceptually, linguistically, and poetically expressed in language and literature within the framework of the national cultural landscape. The study explores the symbolic meanings of spatial elements through conceptual metaphor theory, cognitive linguistics, and examples from national folklore.