ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
111
ЎТКИР ТОКСИК ГЕПАТИТ БИЛАН ОҒРИГАН БЕМОРЛАРНИНГ
РЕТРОСПЕКТИВ ТАҲЛИЛ НАТИЖАЛАРИ
Раджабова Гулчехра Баходировна
Бухоро давлат тиббиёт институти
https://orcid.org/0009-0007-7258-3064
https://doi.org/10.5281/zenodo.15429053
Тадқиқотнинг мақсади
. Алкогол истеъмол қилиш натижасида келиб чиққан
Экзоген токсик жигар зарарланишининг клиник ва лаборатория хусусиятларини
ўрганиш
.
Материал ва усуллар:
тадқиқот материаллари 60 бемор, 46 (76.67%) эркаклар ва
14 аёллар (23.33%) 18 ёшдан 50 ёшгача, бунда 39 бемор (65.0%) ишсиз ва фақат 34
(56.67%) спиртли ичимликлар ишчишини тасдиклашган. Беморларнинг ўртача ёши
(М) 39,7±12,6 ёшни ташкил этди.
Долзарблиги:
Экзоген токсик жигар шикастланиши токсик моддалар, кўпинча
алкогол ва унинг ўрнини босувчи моддалар таъсирида ривожланади, дори-дармонлар,
уй кимёвий моддалари, пестицидлар ва касбий хавфлар. Бу ҳолда жигар тузилмаларига
зарар етказишнинг асосий патогенетик механизмлари цитолиз, холестаз, яллиғланиш,
бузилган регенерация ва метаболик оксидловчи стресс жараёнларидир (Miller А. M.,
2011, Панченко Л. F., 2012). Лаборатория ҳайвонлари устида ўтказилган тажрибаларда
ўтказилган тадқиқотлар асосан жигарнинг кичик шикастланиши шароитида амалга
оширилади, одамларда эса кўпинча цироз ва жигар етишмовчилиги билан оғир
гепатит мавжуд. Шу сабабли, ҳақиқий клиник амалиётда олиб борилган тадқиқотлар
янги терапевтик стратегияларни ишлаб чиқиш учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга
(Лоувет А., 2015).
Кўрсаткич 46 (76.67%) эркаклар ва 14 аёллар (23.33%) 18 ёшдан 50 ёшгача, бунда
39 бемор (65.0%) ишсиз ва фақат 34 (56.67%) спиртли ичимликлар ишчишини
тасдиклашган. Беморларнинг ўртача ёши (М) 39,7±12,6 ёшни ташкил этди. 57 беморда
мурожаат этишнинг сабаби (95,0%) сариқликнинг пайдо бўлиши эди. Кўпгина
беморларни қабул қилишда сариқлик синдромининг давомийлиги 10 кундан ошмади.
Бундан ташқари, қабул қилингандан сўнг, беморлар ўнг қовурға остида оғирлик,
терининг қичишидан шикоят қилдилар. Клиникада биринчи кунларда, давом этаётган
даволанишга қарамай, терининг қичишидан шикоят қиладиган беморлар сони 45
(75,0%) гача ошди. Объектив равишда беморларнинг аксариятида 54 (90%) нафар
беморда гепатомегалия бор эди. Беморларнинг ярмидан кўпида гемоглобин даражаси
пасайган (яширин анемия), шундан беморда 3 (5%) енгил анемия, деярли учдан бирида
17 (28,33%) дастлабки текширув пайтида нисбий лейкоцитоз кузатилган.
Қабул қилиш вақтида қоннинг биокимёвий кўрсаткичларида аниқ холестаз
эътиборни тортди. Беморларнинг ярмидан кўпи умумий билирубиннинг 200 ммол/л
дан ошганлигини кўрсатди (37 (61,67%) нафар бемор, беморларнинг 15 (25 %) у 380
ммол/л ёки ундан юқори даражага етди, бу маълумот диапазонининг юқори
чегарасидан сезиларли даражада ошади (20,5 ммол/л). Билирубин даражасининг
ошиши асосан тўғридан-тўғри билирубин туфайли содир бўлди - барча беморларнинг
ярмида унинг қийматлари 157 ммол/л дан юқори эди ва 25% да у 270 ммол/л дан
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
112
ошди. Таҳлил шуни кўрсатдики, қабул қилинган беморларнинг ярмида ишқорий
фосфатаза даражаси 258,0 у/л дан юқори бўлган ва беморларнинг тўртдан бирида у
300,0 у/л дан ошган, 30 (50%) нафар беморда қон зардобида холестерин 12,0 ммол/л га
етган ва 25% ҳолларда бу кўрсаткичдан юқори бўлган. 18 ммол/л. ситолиз синдроми
АЛТ фаоллигининг ўсишида намоён бўлди – 48 (80%) нафар беморда 51,67 у/л дан
ортиқ, бу мос ёзувлар диапазонининг юқори чегарасидан юқори. 100% ҳолларда
жигарни ультратовуш текшируви жигар эхогенлигининг диффуз ўсишини, жигарнинг
ўнг (75%) ва чап (76,67%) бўлаклари ва талоқ ҳажмининг (10%) ошишини кўрсатди,
portal венанинг кенгайиши, асцит беморлар 30 (50%). Эпигастрал оғриқлар билан
оғриган
36
(60%)
нафар
беморнинг
шикоятлари
асосида
ўтказилган
фиброгастродуоденоскопия натижаларига кўра, 31 (35,0%) беморда қизилўнгачнинг
кандидомикози ва ошқозон-ичак трактининг эрозив шикастланиши, қизилўнгачнинг
варикоз томирлари 38 (63,33%) нафар беморда аниқланган. Ўткир токсик гепатитнинг
оғир кечиши статистик жиҳатдан илгари мавжуд бўлган алкоголли жигар касаллиги
фонида сезиларли даражада ривожланган. Тадқиқотга киритилган беморларнинг
аксарияти ушбу босқичда жигар циррози билан касалланган (38 нафар бемор
(63,33%)). Child-Pugh шкаласи бўйича жигар циррозининг оғирлигини баҳолаш
натижалари 4-расмда келтирилган. Расмдан кўриниб турубдики, алкоголли
заҳарланиш натижасида ривожланган ўткир токсик гепатит билан касалланган 22
(36,67%) нафар беморда жигар циррози, 10 (13.5%) нафар беморда А-класс циррози, 16
(26.2%) нафар беморда Б класс циррози ва 20 (33.5%) нафар беморда С класс
учраганлиги аникланди.
Хулоса:
Шундай қилиб, тақдим этилган маълумотлардан кўриниб турибдики,
алкоголли заҳарланиш натижасида ривожланган ўткир токсик гепатит билан оғриган
беморлар орасида жигар шикастланишининг ўртача оғирлиги билан меҳнатга
лаёқатли ёшдаги эркаклар устунлик қилган. Алкоголли захарланиш натижасида
токсик жигар шикастланишининг энг кенг тарқалган белгилари холестаз синдроми,
гепатомегалия ва уробилиннинг мавжудлиги эди. Холестаз ҳодисалари касаллик
клиникасида кенг тарқалган ва бу стандарт детоксификация терапиясига мойиллик
кўрсатади.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Бурневич Э.З. Печеночная энцефалопатия при циррозе печени [Текст]
/Э.З.Бурневич, Т.Н., М.С.Краснова // Гепатологич. форум. – 2018. – №2. –С. 19 – 24.
2.
Буторова Л.И. Лекарственные поражения печени [Текст]: учеб.-методич. пособие /
Л.И.Буторова, А.В.Калинин, А.Ф.Логинов. – Москва: ФГУ «НМХЦ им. Н.И. Пирогова»,
2015. – 65 с.
3.
Вартанян Ф.Е. Туберкулез: проблемы и научные исследования в странах мира
[Текст] / Ф.Е.Вартанян, К.П.Шаховский // Проблемы туберкулеза. – 2002. – №8. – С. 48-
49.
4.
Василенко Ю.К. Влияние пектоинулина и его сочетания с таурином на
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
113
5.
детоксицирующую активность печени [Текст] / Ю.К.Василенко [и др.] //Вестн.
Рос.ун-та дружбы народов.– 2012. – №1. – С. 22-26.-Сер. Медицина.
6.
Веденникова А.В. Генетические аспекты алкогольной болезни печени. Результаты
исследования [Текст] / А.В.Веденникова[и др.] // Гепатология сегодня: тез.докл.
десятой рос. конф. – Москва, 2005. –С.57.
7.
Ведрова Н.Н. Опыт применения метадоксила в комплексном лечении алкогольных
поражений печени [Текст] / Н.Н. Ведрова, Н.Ю. Гнездилова // Нарколог.-2005.-№ 4. - С.
24–26.
8.
Венгеровский А.И. Методические указания по изучению гепатозащитной
активности фармакологических веществ [Текст] / А.И.Венгеровский, И.В.Маркова,
А.С.Саратиков // Руководство по экспериментальному (доклиническому) изучению
новых фармакологических веществ /под ред. В.П.Фисенко. – Москва, 2000. – С.228-231.
9.
Венгеровский А.И. Методические указания по изучению гепатозащитной
активности фармакологических веществ [Текст] / А.И.Венгеровский, И.В.Маркова,
А.С.Саратиков // Руководство по экспериментальному (доклиническому) изучению
новых фармакологических веществ / под ред. Р.У. Хабриева. – Москва, 2005. – С.683-691.
285
10.
Верохобина Н.В. Место Дибикора в терапии больных сахарным диабетом 2 типа и
метаболическим синдромом [Текст] / Н.В.Верохобина, А.В.Кузнецова // Фарматека. –
2012. – №3. – С.75-7
