ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
42
HIMOYA TAKTIKASI: ZAMONAVIY VOLEYBOLDAGI YONDASHUVLAR
Shaalimov Muhtorsho Adxamovich
O`zbekiston davlat jaxon tillar universiteti o`qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15602426
Annotatsiya.
Ushbu maqolada zamonaviy voleybol o‘yinida himoya taktikasining o‘rni va
ahamiyati tahlil qilingan. Himoyaviy harakatlarning turlari blok, zonal joylashuv, libero
o‘yinchisining vazifalari va ularning samaradorlikka ta’siri ko‘rib chiqilgan. Shuningdek,
zamonaviy texnologiyalar, videoanaliz va statistik tahlil asosida himoya tizimini shakllantirish
usullari yoritilgan. Himoya samaradorligini oshirish uchun mashg‘ulotlarda qo‘llaniladigan
metodlar, o‘yinchilar jismoniy va psixologik tayyorgarligi muhim omil sifatida ko‘rsatib o‘tilgan.
Kalit so‘zlar:
voleybol, himoya taktikasining turlari, blok, libero, zonal himoya, texnologik
yondashuvlar, jismoniy tayyorgarlik, videoanaliz.
Аннотация
. В данной статье анализируется роль и значение защитной тактики в
современной игре в волейбол. Рассматриваются виды защитных действий блок,
зональное расположение, задачи игрока либеро и их влияние на результативность.
Также освещаются методы формирования системы защиты на основе современных
технологий, видеоанализа и статистического анализа. Методы, используемые на
тренировках для повышения эффективности защиты, физическая и психологическая
подготовка игроков указаны как важный фактор.
Ключевые слова:
волейбол, виды защитной тактики, блок, либеро, зональная
защита, технологические подходы, физическая подготовка, видеоанализ.
Annotation.
This article analyzes the role and importance of defensive tactics in the
modern game of volleyball. The types of defensive actions block, zonal location, tasks of the
libero player and their impact on performance are considered. Methods of forming a protection
system based on modern technologies, video analysis and statistical analysis are also
highlighted. The methods used in training to improve the effectiveness of protection, physical
and psychological preparation of players are indicated as an important factor.
Keywords:
volleyball, types of defensive tactics, block, libero, zonal defense,
technological approaches, physical training, video analysis.
Zamonaviy sport turlari ichida voleybol o‘zining dinamikasi, tezkor qarorlar qabul qilish
talabi va jamoaviy muvofiqlashtirish darajasi bilan ajralib turadi. Bu sport turida nafaqat
hujum, balki himoya harakatlari ham g‘alaba taqdirini belgilovchi muhim omil hisoblanadi.
Ayniqsa, yuqori darajadagi musobaqalarda himoyaning to‘g‘ri tashkil etilishi o‘yin taqdirini hal
qilishi mumkin. Ushbu maqolada zamonaviy voleyboldagi himoya taktikasi, uning turlari,
tashkil etish usullari va samaradorligini oshirish yo‘llari tahlil qilinadi.
Voleybol o‘yinida himoya taktikasi deganda raqib hujumiga qarshi kurashish uchun
o‘yinchilarning maydonda joylashuvi, harakatlanish algoritmi va o‘zaro muvofiqlashtirilgan
harakatlar tizimi tushuniladi. Himoya nafaqat zarbani qaytarish, balki hujumni qayta tashkil
etish uchun sharoit yaratishga xizmat qiladi.
Himoya taktikasining ahamiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi:
raqibning kuchli hujumlarini neytrallashtirish;
o‘yinchilarning harakatini muvofiqlashtirish;
qayta hujum uchun imkoniyat yaratish;
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
43
jamoaviy intizom va mas'uliyatni shakllantirish.
Zamonaviy voleybolda qo‘llaniladigan himoya taktikalari quyidagi turlarga bo‘linadi:
1. Blok himoyasi
Blok — bu raqib hujumini to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘xtatishga qaratilgan faol himoya turi. Blok
qilish o‘yinchining balandligi, sakrash qobiliyati va vaqtni to‘g‘ri baholash ko‘nikmasini talab
qiladi. Bloklar bir kishilik, ikki kishilik va uch kishilik shakllarda bo‘ladi. Hujumchi pozitsiyasiga
qarab, blokchilar joylashuvi ham o‘zgaradi.
2. Zona bo‘yicha joylashgan himoya
Bu usulda o‘yinchilar oldindan belgilangan zonalarga joylashtiriladi va har bir o‘yinchi
ma’lum hudud uchun mas’ul bo‘ladi. Bu yondashuv raqibning hujum yo‘nalishlarini to‘g‘ri
taxmin qilishga asoslanadi. Zonal himoya kuchli jamoaviy muvofiqlikni talab qiladi.
3. "Libero" o‘yinchining roli
Zamonaviy voleybolda "libero" pozitsiyasi himoya taktikasining muhim tarkibiy qismi
hisoblanadi. Libero o‘yinchisi qabul, pas va himoya harakatlariga ixtisoslashtirilgan bo‘lib, blok
va hujumda ishtirok etmaydi. U asosan past to‘plarni qabul qiladi va markaziy himoyani
kuchaytiradi.
So‘nggi yillarda zamonaviy voleybolda analitik va texnologik vositalar yordamida himoya
taktikasini rejalashtirish keng tarqalgan. Jumladan:
1. Video tahlil.
O‘yinlar videoyozuvlari asosida raqibning hujum uslubi, asosiy zarba
yo‘nalishlari, hujumchi pozitsiyasi va zaif nuqtalari aniqlanadi. Shu asosda himoya taktikasiga
o‘zgartirishlar kiritiladi.
2. Ma’lumotlar tahlili (data analysis).
Statistik dasturlar yordamida har bir o‘yinchining
himoyadagi ishtiroki, muvaffaqiyatli qabul va bloklar soni, zonal qamrov darajasi aniqlanadi.
Trendlarga qarab himoya strategiyasi moslashtiriladi.
3. Sun’iy intellekt va simulyatsiya.
Ayrim professional jamoalar simulyatsiya dasturlari
va sun’iy intellektdan foydalangan holda voleybol o‘yinining turli ssenariylarini tahlil qilmoqda.
Bu esa real vaziyatlarga mos himoya tizimini shakllantirishga imkon beradi.
Zamonaviy voleybolda himoya taktikasini takomillashtirish uchun quyidagi yondashuvlar
qo‘llaniladi:
Mashg‘ulotlarda himoyaviy senariylarni takrorlash
– turli vaziyatlarda o‘yinchilarning
reaksiya tezligini oshiradi.
Pozitsion himoya mashqlarini olib borish
– o‘yinchilarning zonal joylashuvi va o‘zaro
almashinishini yaxshilaydi.
Jismoniy tayyorgarlikni kuchaytirish
– ayniqsa, past to‘plarga tez yetib borish, sakrash
va turg‘unlikni saqlash ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
Psixologik tayyorgarlik
– o‘yin bosimi ostida to‘g‘ri qaror qabul qilish va e’tiborni
saqlashga yordam beradi.
Zamonaviy voleybolda himoya taktikasining samarali tashkil etilishi jamoaning umumiy
muvaffaqiyatiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Himoyani faqat zarbani qaytarish deb emas, balki
taktik kurashning muhim jihati sifatida ko‘rish zarur. Blok, zonal himoya, libero o‘yinchining
roli, videoanaliz va statistik tahlil kabi yondashuvlar orqali himoyani yuqori darajada tashkil
etish mumkin. Har bir jamoa o‘z o‘yinchilari xususiyatlarini hisobga olgan holda himoya
tizimini ishlab chiqishi lozim. Himoya taktikasini o‘rganish va takomillashtirish voleybol
rivojida muhim o‘rin tutadi.
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
44
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Рустамов, Л. Х. (2013). Источники и этапы развития теории и методики
физического воспитания.
Педагогика и современность
, (3), 69-76.
2.
Рустамов, Л. Х. (2013). Физическая культура и ее влияние на организм человека.
In
Актуальные вопросы современной науки
(pp. 99-103).
3.
Рустамов, Л. Х., & Зайниддинов, Т. Б. (2013). Основные средства физической
культуры и классификация упражнений.
Педагогика и современность
, (5), 137-140.
4.
Рустaмoв, Л., & Мaхмудoв, Ш. (2023). ВOЛЕЙБOЛ КAК СРЕДСТВO ФИЗИЧЕСКOГO
ВOСПИТAНИЯ СТAРШИХ ШКOЛЬНИКOВ.
Академические исследования в современной
науке
,
2
(27), 91-93.
5.
Рустамов, Л., & Тошпулатов, Х. (2024). СПOСOБЫ ПOПУЛЯРИЗAЦИИ ФИЗИЧЕСКOЙ
КУЛЬТУРЫ И СПOРТA СРЕДИ МOЛOДЕЖИ.
Development and innovations in science
,
3
(3), 21-
25.
6.
Рустамов, Л. Х. (2021). ЗНАЧЕНИЕ СПОРТИВНО-ОЗДОРОВИТЕЛЬНОЙ АНИМАЦИИ В
ЖИЗНИ ЧЕЛОВЕКА.
POLISH SCIENCE JOURNAL
, 200.
7.
Рустамов, Л. Х. (2022). ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЕ ГИБКОСТИ У УЧАЩИХСЯ
МЛАДШИХ КЛАССОВ НА УРОКАХ ПО ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЕ.
POLISH SCIENCE JOURNAL
,
194.
8.
Рустамов, Л. Х. (2022). ОРГАНИЗАЦИЯ УРОКОВ ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ В
МЛАДШИХ КЛАССАХ.
POLISH SCIENCE JOURNAL
, 191.
9.
Рахимкулов, К. Д., & Рустамов, Л. Х. (2021). ОБУЧЕНИЕ ТЕХНИКЕ ИГРЫ В ВОЛЕЙБОЛ
В ШКОЛЕ.
POLISH SCIENCE JOURNAL
, 257.
10.
Рустамов, Л. Х. (2024). VOLLEYBALL PLAYERS'TRAINING IN MODERN
CONDITIONS.
Ethiopian International Journal of Multidisciplinary Research
,
11
(05), 807-810.
11.
Маҳкамджонов, К. М., Иноземцева, Л. А., Нурматов, Ф., & Рустамов, Л. Спорт
байрамларини ташкил қилиш ва ўтказиш методикаси.
Toshkent:–2007
.
12.
Рустамов, Л., & Турсунов, Ш. (2024). ИСПOЛЬЗOВAНИЕ ИННOВAЦИOННЫХ
ПЕДAГOГИЧЕСКИХ ТЕХНOЛOГИЙ НA УРOКAХ ФИЗИЧЕСКOГO ВOСПИТAНИЯ.
Академические исследования в современной науке
,
3
(28), 35-41.
