60
DUNYONING TOP 1000TALIGIGA KIRGAN OTMLARDA
O'QITISHNING ZAMONAVIY METOD VA TEXNOLOGIYALARI
KAMAROVA Mo'minabonu Baxritdinovna
Ilmiy rahbari: JAKBAROVMusoxon Pulotovich
Annotatsiya
: Ushbu maqolada dunyoning top 1000 taligiga kirgan OTMlar va
ularning fakutetlari, hujjatlarni qanday topshirish, kirishga talabalarga qo'yilgan
talablar, qiziqarli faktlar, shuningdek, o'qitishning samarali metod va texnologiyalari
haqida ma'lumotlar keltirilgan
Kalit so'zlar:
Harvard universiteti Suqrotning o'qitish uslubi, Yaponiya Nogoya
universiteti itoatkorlik tartiblilik, Prinston universiteti shiori: Dei sub numine Под
Божьей властью процветает Xudoning boshqaruvi ostida gullayveradi
Dunyoning top mingtaligiga kirgan OTMlar o'zining tarixi, o'qitish metodi va
zamonaviy texnologiyalari bilan ajralib turadi. Dunyoning top mingtaligiga kirgan
Prinston universiteti o'zining Qadimiy qurilishi va zamonaviylik va klassikani birga
uyg'unlashtirganligi bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Qadimiy va
mashhur Prinston universiteti Prinston shahrida, Nyu-Jersi shtatida joylashgan bo'lib,
kutubxonasida 2mlndan ortiq asarlar saqlanadi. Prinstonga Janatan Dikinson
tomonidan asos solingan bo’lib, shiori: “Lot Dei sub numine”, buning ma’nosi “Под
Божьей властью процветает”, o’zbek tilida bu “Xudoning qo'l osti boshqaruvi
ostida gullayveradi” degan ma’noni anglatadi. Prinston universiteti AQShning yirik
o'quv va ilmiy markazi 1746-yil Kollej sifatida faoliyat yurita boshlagan, 1896-yilda
universitet maqomiga ega bo'lgan Universitet Qo'shma Shtatlardagi eng qadimiy
to'rtinchi o'quv yurtidir. Rasmiy veb - sayti: Princeton.edu. Prinstonda universitetida
bakalavriat va magistratura yo’nalishlari bo'yicha ta’lim olish mumkin, shuningdek
grant yutib olish imkoni bor.
Kirish talablari
•minimal yosh: 18yosh
•ingliz tili darajasi:
Bakalavr darajasi: IETS 7.0+
TOEFL 100+
Magistratura darajasi: ILTS 7.5+, TOEFL 108+
Akademik talablar: GPA 3.0dan
SAT ACT
Prinston universitetining fakultetlari quyidagilardan iborat:
Tarix, arxitektura shaharsozlik, matematika, geologiya, ijtimoiy fanlar, falsafa,
61
fizika, siyosat, psixologiya, iqtisodiyot, jismoniy madaniyat
Talabalar shaharchasida 10ta kutubxona, san'at muzeyi, teatr, suzish havzasi va tennis
korti bo'lgan katta fitnes markazi mavjud. Prinston universiteti professional
sportchilarni tayyorlaydi. Sportchilar golf bo'yicha 12ta , lakros bo'yicha 6ta va
eshkak eshish sporti bo'yicha 14ta milliy chempionatda g'olib chiqqan.
Bitiruvchilarning 90%dan ortig'I 6oy ichida ishga joylashtiriladi. Prinston professor
-o'qituvchilari bilan faxrlanadi. Ularni o'qitish metodi boshqacha, bu yerda har bir
talabaga alohida e'tibor beriladi, jismoniy tarbiya va o'qish birgalikda olib boriladi
shuning uchun talabalar sog'lom, vaqtida dam olish uchun sharoitlar bor, talabalar
bilimlarini amalda tajriba qilib mohiyatini anglash uchun sharoit bor, keyin
talabalarga ishonishadi oraliqlarda sessiyalarda talabalar ko'chirmaymiz, ya’ni
plagiarizmdan foydalanmayman deb va'da beradilar, o'qituvchi-professorlar
ishonadilar va shuning uchun talabalar har bitta fandan 10 soatdan tayyorgarlik
ko'rishadi.
Prinston universitetining taniqli bitiruvchilari:
Mishel Obama: AQShning sobiq 1-xonimi
Jeff Bezis: Amazon asoschisi va bosh direktor
Angus Deaton: iqtisod bo'yicha Nobel mukofoti sovrindori
Bruk Shilds: model, aktrisa
Erik Shmidt: Google bosh direktori
Devid Duxovniy: aktyor
Albert Enshteyn: fizika bo'yicha Nobel mukofoti sovrindori
Jaymes Medison: AQSh prezidenti
Vidro Uilson: universitet rektori 1912-21-yilllarda AQSh prezidenti
Richard Phillips Feynman: mashhur amerikalik olim, atom bombalarini ishlab
chiqaruvchi
Jon Forbs: geniy -matematik Olim
Top 1000 talikdagi 120-o'rinni egallab turgan Nagoya universitetini ham aytib o'tish
joiz deb o'ylayman. Yaponiyaning Nagoya universiteti mamlakat markazida
joylashgan bo'lib, Tokio va Kioto universitetlaridan keyin 3-o'ronda turadi.
O'qituvchilari yapon va ingliz tillarida dars bera oladi, ayrim yapon professorlari
hattoki nemis, fransuz, rus tillarini ham mukammal bilishadi. Yaponiyada talabalar
o'zgalarning shaxsiyatini, qarashlarini, fikrlarini hurmat qilishi, barcha ishlari
yozilgan maxsus daftarcha tutib yurishadi. Tartib qoidalarga o'ta itoatkor, talabalar
juda tirishqoqlik bilan o'qishadi. O'ziga to'q oila farzandlari ham 1-kursdan
62
ishlashadi. Har bir kunlarini 1hafta oldin yozib qo'yishadi. Ertalab soat 5 va 6dan
kechgi soat 24gacha hammalari band. Bu yerda suzishdan tortib ovqat pishirishgacha
bo'lgan turli to'garaklar bor. Bularning bari talabalar uchun bepul. Yapon jang
san'ati—aydikoni ham o'rgatishadi. Universitet kutubxonalari soat 23:00gacha
ishlaydi va kompyuter, internet va multimedia xonalaridan bemalol foydalanishlari
mumkin. Bu yerning o'qitish metodida talaba o'zi harakat qilishi kerakligini his qiladi
va muammoni hal qilish qobilyati shakllanadi. Talabaga muammo beriladi, talaba
muammoni o'rganib, tahlil qilib, o'z xulosalari yechimlarini standartlar asosida yozib,
professorlarning pochtasiga yuboradi, professor har bir uy vazifani tekshirib, onlayn
tarzda baholaydi. Bunda talabalarga o'qishga majburlash sezilmaydi. O’qisangiz
o'qiysiz ,bo'lmasa pul to'lab o'sha yilni takroran o'qishga to’g'ri keladi. Imtihonlarda
talabalarga vaqt beriladi, vaqtida vazifani bajarganga baho qo'yiladi, kech qolganga
yo'q. Bunda talabalar ishni vaqtida, sifatli qilishni o’rganadi.
JDS granti asosida Yaponiyaga kelish mumkin. IELTS kamida 5.0 bo'lishi va
O'zbekistondagi 89ta davlat va nodavlat tashkilotlaridan birida ayni paytda
ishlayotgan va dasturga topshirish vaqtida 2 yillik ish staji bor odam oladi.
Dunyo bo'yicha 5-o'rinda turuvchi Harvard universitetining ham o'qitish metodi
o'zgacha. Harvard universitetida professor-o'qituvchilar “Suqrotning o'qitish uslubi"
deb nomlangan tizim joriy qilingan.”Suqrotning o'qitish uslubi" faylasuf tomonidan
shogirdlariga berishda qo'llanilgan o'zgarmas oddiy qoidalarga bo'ysunadi:
Manfaatli suhbat asosida masalani muhokama etish, savol-javob shaklida tanqidiy
fikrlashni rivojlantirish hamda ilk farazlardan natijadan ajratib olishdan ibodat. Bu
shunday dialektik uslubkii, uning ishtirokchisi o'z fikrini himoya qilishi, boshqasi
asoslantirilgan dalillar bilan qarama-qarshi “hujum"ga o'tishi mumkin. Harvardda
ta'lim beruvchi professor va murabbiylar “Suqtorning o'qitish uslubini” puxta
tushungan pedagoglardir. Suqrot uslubida, Suqrot Izdoshlari ya'ni Harvard
professorining maqsadi talabaning darsga tayyor emasligini bildirib, sharmanda
qilish emas, qo'rquvdan o'z fikrini ifoda eta olmaslikdan talabalarni asrash. Darslar
davomida talabalar o'zlariga to'gri savol beradilar, to'gri javobni topib, munozara
qiladilar.”Ayovsiz va sovuq" savollar bilan talabani “ishlashga" majbur qiladigan
o'qituvchilar ham bor Harvard universitetida. Suqrot: Men hech kimga hech nimani
o'rgatolmayman, balki kishilarni fikrlashga yo'naltirib yuborishim mumkin degan.
Harvard universitetlari fakultetlari:
Iqtisodiyot illohiyot maktabi tibbiyot maktabi oliy san'at va badiiy fanlar huquq tish
shifokorligi maktabi oliy o'quv yurtlari o'qituvchisi
Jamoat salomatligi maktabi Harvard Boston shahri yaqinidagi Camridge shahrida
joylashgan.Ingliz Vaziri ,san'at bakalavri J.Harvard nomi bilan ataladi.19-asrning 1-
choragida universtet bo'lgan.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsam, dunyoning top 1000 taligiga kirgan OTMlardagi
63
metodlarni namuna sifatida chuqur o’rganish lozim va bu qiziqarli o’qitish metodlari
va usullaridan foydalanib, o'qitishning sifatini yanada yaxshilash mumkin.
O’ylaymanki, yuqorida ko’rsatilgan chet eldagi nufuzli oliy o’quv yurtlari yutuqlari
va ularning ta’lim sohasida bir - biriga o’xshamagan o’qitish metodlari, talabalarga
yaratilayotgan eng zamonaviy sharoitlar va yo’ndashuvlar bizning mamlakatimizdagi
oliy o’quv yurti maskanlari, xususan bizning oliygohga ham yahshi andoza bo’la
oladi. Bunday misollar mamlakatimizdagi universitet va institutlarni rivojlanishiga
xizmat qiladi.
Adabiyotlar ro'yxati:
1.
O'zME.Birinchi jild. Toshkent 2000-yil.
2.
O'zME
Birinchi
jild.Toshkent.2000yil
O'zbekiston
milliynsiklopediyasi2000-2005yilllar
3.
Палуанова, Халифа Дарибаевна. "Экологик терминларнинг
деривационсемантик хусусиятлари (ўзбек, қорақалпоқ, инглиз ва рус
тиллари мисолида). Филол. фан. д-ри.(DS)... дисс. автореф." Тошкент.-
2016 (2016).
4.
Палуанова, Халифа Дарибаевна. "Изучение экологических единиц
в английском языке." (2016): 72-72.
