“ZAMONAVIY BIOLOGIYANING DOLZARB MUAMMOLARI VA
RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI”
xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari
adu.uz
universaljurnal.uz
784
ZOOLOGIYA FANINING DARS SHAKLLARIDA TADQIQOTCHILIK
KOMPETENSIYALARINI SHAKLLANTIRISH.
G.I.Usmonova
Qo
ʻ
qon davlat universiteti tayanch doktaranti
usmonovagulshodaxon@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15621363
Annotatsiya:
Mazkur maqola Oliy ta’lim muassasalarining biologiya yo‘nalishi talabalariga
zoologiya fanining dars shakllari amaliy va laboratoriya darslarini olib borishda zamonaviy
pedagogik tehnologiyalardan foydalanish orqali hayvonlar va organlar sistemasini evolyutsiyasini
tuzib chiqish oid yangi topshiriqlar ishlab chiqishga va ularning mazmun mohiyatini ochib berishga
qaratilgan.
Kalit so
ʻ
zlar:
biologiya, zoologiya, dars shakllari, amaliy mashg‘ulot, laboratoriya
mashg‘uloti, pedagogik tehnologiyalar, hayvonlar evolyutsiyasi,organlar sistemasi, jadval.
Аннотация
:
Целью
данной
статьи
является
разработка
новых
заданий
для
студентов
-
биологов
высших
учебных
заведений
по
изучению
эволюции
животных
и
систем
органов
на
основе
использования
современных
педагогических
технологий
при
проведении
практических
и
лабораторных
занятий
по
зоологии
,
раскрытие
сути
их
содержания
.
Ключевые
слова
:
биология
,
зоология
,
формы
уроков
,
практикум
,
лабораторная
работа
,
педагогические
технологии
,
эволюция
животных
,
системы
органов
,
таблица
.
Annotation:
This article aims to develop new tasks for students of biology at higher education
institutions to study the evolution of animals and organ systems through the use of modern
pedagogical technologies in conducting practical and laboratory lessons in zoology, and to reveal the
essence of their content.
Keywords:
biology, zoology, lesson forms, practical work, laboratory work, pedagogical
technologies, animal evolution, organ systems, table.
Oliy ta’lim muassasalarining biologiya yo‘nalishi talabalariga zoologiya fanining dars
shakllari amaliy va laboratoriya darslarini olib borishda zamonaviy pedagogik tehnologiyalardan
foydalanishning ahamiyati katta. Amaliy va laboratoriya darslarida talabalar egallagan bilimlarini
mustahkamlash uchun pedagogik tehnologiyalardan foydalanish zarur. Har bir mavzuni mazmunidan
kelib chiqqan holda turli tehnologiyalardan foydalana oladi. Talabalarda mustaqil ish metodlaridan
foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Chunki talabalarning ilmiy dunyoqarashi rivojlangan ularni
tadqiqotchilik faoliyatiga yo‘naltirish ancha qulay bo‘ladi. [1]
Darslikdagi materiallar orqali o‘quvchilarga zoolog, ekolog, zootexnik, zooinjener, veterinar,
vrach, parazitolog vrach, ixtiolog, agronom, entomolog, gelmintolog, fermer, asalarichi, ipakchi,
seleksioner, biologiya o‘qituvchisi kabi kasblar to‘g‘risida tushuncha berish mumkin.[2]
Hozirgi vaqtda maktab biologiya fanini o‘qitishda ilg‘or axborot texnologiyalardan
foydalanish va o‘quvchilarda turli tadqiqot loyihalarini amalga oshirish takomillashib bormoqda,
shuning uchun bo‘lajak biologiya o‘qituvchilarida tadqiqotchilik, loyiha ishlarini tashkil etish,
ijodkorlikni rivojlantirishni taqozo etadi.
Zoologiya darslaridan amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarini tashkil etishda har bir mavzuda
hayvonlarning sistematikasidagi o‘rni, nazariy qismda sinf vakili misoliga hayvonlarning anatomik
va morfologik xususiyatlari haqida ilmiy ma’lumotlar va mos ravishda rasmlar beriladi. Amaliy va
laboratoriya mashg‘ulotlarining topshiriqlar qismida sinf vakilining anatomik-morfologik, biologik,
ekologik xususiyatlarini, xalq xo‘jaligi va ilmiy ahamiyatini, kim tomonidan o‘rganilganligi
yuzasidan jadvalli topshiriqlar berilgan. Sinflar ketma-ketligida ularning o‘xshashlik va farqli
jihatlarini taqqoslash va hayvonlarning tashqi va ichki tuzilishi tasvirlangan rasmli topshiriqlar
berilgan. Uyga vazifa qismida esa har bir sinf vakillari haqida ilmiy adabiyotlar, maqolalar va internet
“ZAMONAVIY BIOLOGIYANING DOLZARB MUAMMOLARI VA
RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI”
xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari
adu.uz
universaljurnal.uz
785
ma’lumotlarini to‘plash referat yoki tezis tayyorlash vazifasi beriladi. Bunday topshiriq va vazifalarni
bajarish orqali talabalar mustaqil ishlaydilar va ilmiy yangiliklardan habardorligi oshishi orqali ilmiy
tadqiqotlarga bo‘lgan bilimlari shakllanib boradi. Mavzular so‘ngida esa hayvonlarning organlar
sistemasining evolyutsiyasi tuzib chiqiladi.
1-topshiriq: Hayvonlar organlarining evolyutsiyasi yozib chiqing.
Bunda har bir hayvonning organlar sistemasi tuzilishi yozib chiqilganda hayvonlar ketma
ketligiga mos ravishda organlarning rivojlanib-taraqqqiy etib borganligini ko‘rish mumkin. Bu
topshiriq orqali hayvonlarning va ularning organlarining kelib chiqishi, evolyutsiyasi tuzib chiqiladi.
Bunda ovqat hazm qilish, nafas olish, nerv, ayirish, qon aylanish organlar sistemasi hayvonlar
nomiga mos ravishda yozilishidan organlarning evolyutsiyon taraqqiyoti kelib chiqadi.
2-topshiriq. Hayvonlarning kelib chiqish ketma-ketligini yozib chiqing. Bunda soddadan
murakkabga qarab evolyutsiyasini ishlab chiqiladi.
Hayvonlarning
ovqat
hazm
sistemasining
evolyutsion
rivojlanib borishini
yozing
Assidiya
Zog‘ora baliqi
Ko‘l baqasi
Ildam kaltakesak
Ko‘k kaptar
Yashil evgelena
sut emizuvchilar
“ZAMONAVIY BIOLOGIYANING DOLZARB MUAMMOLARI VA
RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI”
xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari
adu.uz
universaljurnal.uz
786
Hayvonlar va ularning organlar sistemasining taraqqiy etib borish, evolyutsiyasini tuzib
chiqish uchun talaba har bir mavzuni puxta eggallagan bo‘lishi zarur. Talabalar mavzularni yaxshi
o‘zlashtirishlari uchun har bir mavzuda turli pedagogik tehnologiyalardan foydalangan holda
topshiriqlarni bajarib boradilar.
Talabalarda tadqiqotchilik kompetensiyalarini kognitiv faoliyat asosida takomillashtirish
zoologiya fani amaliy va laboratoriya mashg’ulotlarida axborot texnologiyalari, internet
ma’lumotlaridan foydalanib talabalarni tadqiqotchilik, loyiha ishlarini tashkil etish samaradorligini
oshirish zarur.
Foydalanilgan adabiyatlar
1. G.I.Usmonova Talabalarga zoologiyani o‘qitishda pedagogik tehnologiyalardan
foydalanish. “Tabiiy fanlarning dolzarb masalalari” mavzusidagi VI xalqaro ilmiy-nazariy
anjuman.materiallar to‘plami. 21.05.2025 Nukus.632 b
2. O. Mavlonov, N. Toshmanov Zoologiya darslari 7-sinf umumiy o‘rta ta’lim maktablari
biologiya o‘qituvchilari uchun o‘quv-metodik qo‘llanma «Tafakkur» nashriyoti Toshkent - 2012
