ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
5
Ф
.
Х
.
Рахимов
Юридик
фанлар
доктори
МАМЛАКАТ
ИҚТИСОДИЁТИНИ
ЮКСАЛИШИ
БАРҚАРОРЛИКНИ
ТАЪМИНЛАШ
ОМИЛИ
Мустақилликка
эришиш
арафасида
ва
унинг
дастлабки
йилларида
Собиқ
Иттифоқнинг
барча
республикалари
каби
Ўзбекистонда
ҳам
иқтисодий
вазият
жуда
мушкул
аҳволда
эди
.
Корхона
ва
ташкилотлар
,
заводлар
ва
фабрикалар
,
қишлоқ
хўжалиги
бутунлай
инқироз
ҳолатига
келганди
.
Аҳолини
озиқ
-
овқат
маҳсулотлари
билан
таъминлаш
ҳам
муаммога
айланган
,
савдо
пештахталари
бутунлай
бўшаб
қолганди
.
Иқтисодиётда
бошқарувни
нотўғри
ташкил
этилганлиги
,
давлат
томонидан
уни
планлаштириш
,
тақсимлаш
,
давлат
мулкининг
ҳимояси
ва
унинг
шахсий
мулкдан
устунлиги
каби
кўплаб
талаблар
айнан
иқтисодиётнинг
ривожланишига
жиддий
тўсиқ
сифатида
шаклланганди
.
Шу
каби
молиявий
қонунчиликларни
бир
томонламалиги
,
мулкдорликни
якка
ҳокимлиги
,
мулкдорлар
синфини
шаклланишига
тўғаноқ
бўлаётган
ҳолатларни
бартараф
этиш
масалалари
мамлакатимизда
жуда
кўплаб
тадбирларни
амалга
оширишни
тақазо
этарди
.
Тизимли
равишда
,
босқичма
-
босқич
бозор
муносабатларига
ўтилиши
мамлакатда
иқтисодиётни
ривожланиб
боришига
асос
бўлди
.
Жаҳон
молиявий
инқирози
даврида
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
раҳбарлигидаги
молиявий
ва
иқтисодий
сиёсатни
ўта
асосли
ва
тўғри
эканини
тасдиқлади
.
Мамлакат
иқтисодий
бўҳронлардан
талофатсиз
ва
қийинчиликсиз
ўтди
дейишимизга
тўлиқ
асослар
мавжуд
.
Ижтимоий
муносабатларнинг
жамиятимиз
учун
мутлақо
янги
асослари
пайдо
бўлиб
,
хусусий
мулк
ва
кўп
укладли
,
дунё
сари
юз
тутган
очиқ
иқтисодиётни
ривожлантириш
чоралари
кўрилди
.
Бозор
иқтисодиётининг
мавжудлиги
,
мулкчиликнинг
турли
кўринишларини
амалда
бўлиши
,
уларнинг
тенглиги
ва
ҳимояланиши
,
эркин
жамиятнинг
асосларидан
ҳисобланади
.
Албатта
,
бу
жараёнларда
мамлакатда
тадбиркорликка
берилган
ва
берилаётган
эътиборни
алоҳида
таъкидлаш
жоиз
.
Давлатимизда
олиб
борилаётган
иқтисодий
ислоҳотлар
,
қишлоқ
хўжалиги
тизимини
бошқаришнинг
янги
услублари
,
мулкдорлар
синфининг
пайдо
бўлиши
бунинг
барча
-
барчаси
аҳоли
турмуш
шароитини
яхшилашга
қаратилгандир
.
Мамалакатимизда
амалга
оширилаётган
иқтисодиётдаги
изчил
ислоҳотлар
Ўзбекистоннинг
салоҳиятини
дунёга
танитди
.
Ўзбекистонда
олиб
борилаётган
барча
жабҳалардаги
ислоҳотлар
уйғунлиги
,
мамлакатни
нафақат
иқтисодий
инқирозлардан
олиб
чиқа
олди
,
балки
,
дунёнинг
саноқли
давлатлари
қаторида
бу
даврда
ривожланиш
,
иқтисодий
юксалишга
эришди
.
Ўзбекистонда
макроиқтисодий
барқарор
-
ликни
ва
иқтисодиёт
ўсишининг
барқарор
юқори
суръатларини
сақлаб
қолиш
таъминланаётганлигини
қайд
этиш
лозим
. 2013
йилда
амалга
оширилган
иқтисодий
ислоҳотлар
мамлакатимиз
ялпи
ички
маҳсулоти
8
фоизга
ўсишига
,
саноат
маҳсулотлари
ишлаб
чиқариш
ҳажмини
8,8
фоизга
,
қишлоқ
хўжалигини
эса
6,8
фоизга
ўсишига
олиб
келди
.
Давлатимизнинг
иқтисодий
салоҳиятини
юксалиб
бориши
мамлакатда
ижтимоий
соҳага
йўналтирилган
харажатларни
йилдан
йилга
ошириб
боришига
имконият
яратилмоқда
.
Бу
эса
албатта
мамлакат
аҳолисини
барча
соҳалардаги
каби
ижтимоий
йўналишдаги
ҳуқуқларини
янада
самарали
ҳимоя
қилишга
олиб
келяпти
.
Ўтган
йилда
давлат
бюджети
харажатлари
таркибида
ижтимоий
соҳага
сарф
этилган
маблағлар
умумий
харажатларнинг
59,3
фоизини
ташкил
этди
.
Энг
ривожланган
давлатларнинг
ҳам
бугунги
иқтисодий
қийинчиликлар
даврида
ижтимоий
соҳага
йўналтирилган
ажратмаларининг
миқдори
бу
даражада
бўлиши
даргумон
.
Дунёнинг
аксарият
мамлакатларида
иқтисодий
ўсиш
суръатлари
сезиларли
равишда
тушиб
кетган
,
инқирозга
юз
тутган
,
ишлаб
чиқариш
пасайган
бир
вақтда
Ўзбекистонда
бундай
натижаларга
эришиш
барчанинг
эътирофига
сазовор
бўлмоқда
.
Албатта
,
мамлакат
иқтисодиётини
ривожланишида
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорликнинг
роли
ва
ўрнини
алоҳида
таъкидлаш
лозим
.
Республика
Президентининг
алоҳида
эътибори
остида
бўлган
тадбиркорлик
ҳаракатини
қўллаб
қувватлаш
сиёсати
натижасида
фақатгина
ўтган
йили
мамлакатда
26
мингдан
зиёд
кичик
бизнес
субъекти
ишга
тушди
.
Мамлакатимиз
ялпи
ички
маҳсулотининг
қарийб
55,8
фоизи
айни
шу
соҳада
ишлаб
чиқарилмоқда
.
Республикамиз
Президентининг
таъбири
билан
айтганда
“
кичик
бизнес
шаклан
кичик
бўлишига
қарамасдан
,
иқтисодиётимизни
барқарор
ривожлантириш
,
аҳолини
иш
билан
таъминлаш
муаммосини
ҳал
этиш
ва
халқимиз
фаровонлигини
юксалтиришда
тобора
катта
роль
ўйнамоқда
.”
Кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорлик
субъектларини
ривожлантиришга
мамлакатда
барча
ташкилотларнинг
биргаликдаги
ҳаракатлари
,
шу
жумладан
,
прокуратура
органларининг
уларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
борасида
амалга
оширилган
ишлари
ўз
самарасини
беряпти
.
Барқарор
даромад
манбааларига
эга
бўлишлари
учун
фуқароларимизга
кенг
шароитлар
яратилган
.
Кичик
бизнес
ва
тадбиркорлик
билан
шуғулланиш
имконияти
чексиз
ва
барча
қонуний
шароитлар
яратилган
.
Ҳозирги
кунда
мамлакатимизда
иш
билан
банд
аҳолининг
75
фоизидан
ортиғи
кичик
бизнес
ва
тадбиркорлик
билан
шуғулланмоқдалар
.
Тадбиркорларнинг
бозор
иқтисодиётининг
асосини
яратувчи
сифатидаги
ўрнини
бирон
бошқа
тузилмалар
билан
таққослаш
қийин
.
Ривожланган
давлатларнинг
барчасининг
иқтисодиётининг
пойдеворини
кичик
бизнес
ва
тадбиркорлар
синфи
ташкил
этади
.
Шу
туфайли
прокуратура
органлари
ходимлари
мамлакат
иқтисодиётини
мустаҳкамлаш
йўлида
қонун
доирасида
тадбиркорларни
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
чораларини
кўрмоқдалар
.
Шу
билан
бирга
ҳақиқий
тадбиркорларнинг
умумий
ишига
соя
солаётган
сохта
тадбиркорларга
нисбатан
ҳам
чора
кўриш
таъминланяпти
.
Айрим
сохта
тадбиркорларнинг
ноқонуний
фаолият
юритишларини
олдини
олишдаги
асосий
мақсадларимиздан
бири
,
бу
қонуний
фаолият
юритаётган
тадбиркорларни
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилишдан
иборат
.
Бунда
прокурорлар
ноқонуний
фаолият
юритаётган
хўжалик
юритувчи
субъектлар
,
тадбиркорлар
,
қонунни
четлаб
ўтиб
солиқ
тўламаслик
,
рўйхатдан
ўтмасдан
,
лицензиясиз
фаолият
юритиш
,
касса
аппаратларидан
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
6
фойдаланиш
қоидаларини
бузиш
,
ноқонуний
товар
олиб
кириш
ва
шу
каби
ҳуқуқбузарликлар
содир
этиш
оқибатида
қонуний
фаолият
юритаётган
тадбиркорларнинг
нормал
иш
фаолиятига
жиддий
путур
етказишларини
олдини
олиш
масаласига
алоҳида
эътибор
беришмоқда
.
Ноқонуний
фаолият
юритаётган
“
сохта
тадбиркор
”
нарх
-
навонинг
фарқи
жихатидан
қонунга
итоаткор
тадбиркорнинг
ҳуқуқларини
бузиб
рақобатбардошлик
қобилиятини
сусайтиради
.
Шулардан
келиб
чиқиб
айтиш
мумкинки
,
қонуний
фаолият
юритаётган
тадбиркорларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилишда
сохта
тадбиркорларга
нисбатан
қўлланиладиган
жиноий
-
ҳуқуқий
таъсир
чораларини
нормаларини
ўз
вақтида
ва
тўғри
қўллаш
катта
аҳамиятга
эга
.
Шуларни
назарга
олиб
,
прокуратура
ходимлари
энг
аввало
,
ноқонуний
фаолият
юритаётган
тадбиркорларни
аниқлаш
ва
уларга
чора
кўриш
орқали
қонуний
тадбиркорликни
ривожланишига
шароит
яратишга
ўз
ҳиссаларини
қўшиб
келмоқдалар
.
Ўзбекистон
Республикасининг
Жиноят
кодекси
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланиш
жараёнида
ноқонуний
ҳаракатлар
содир
этган
,
шунингдек
,
сохта
тадбиркорлик
билан
шуғулланиб
қонунни
бузган
шахсларга
нисбатан
қўлланиши
мумкин
бўлган
жиноий
-
ҳуқуқий
таъсир
чораларини
белгилаган
.
Ушбу
жиноятлар
тоифасига
Ўзбекистон
Республикасининг
манфаатларига
хилоф
равишда
битимлар
тузиш
,
валюта
қимматликларини
қонунга
хилоф
равишда
олиш
ёки
ўтказиш
,
сохта
банкротлик
,
банкротликни
яшириш
,
божхона
тўғрисидаги
,
монополияга
қарши
қонун
ҳужжатларини
бузиш
,
солиқлар
ёки
бошқа
мажбурий
тўловларни
тўлашдан
бўйин
товлаш
,
бюджет
интизомини
бузиш
,
савдо
ёки
воситачилик
фаолияти
билан
қонунга
хилоф
равишда
шуғулланиш
,
савдо
ёки
хизмат
кўрсатиш
қоидаларини
бузиш
,
фаолият
билан
лицензиясиз
шуғулланиш
каби
ўндан
ортиқ
жиноятлар
киради
.
Прокуратура
ходимлари
айрим
ҳолларда
бюрократик
тўсиқларни
енга
олмасдан
рухсатсиз
,
қонуний
расмийлаштирилмасдан
фаолият
юритаётган
тадбиркорларни
аниқлаганларида
,
уларни
фаолиятига
тўлиқ
чек
қўйиш
эмас
,
балки
,
фаолиятларини
қонуний
асосларда
давом
эттиришга
ёрдам
беришмоқда
.
Бунда
,
ушбу
тадбиркорларнинг
қонунга
итоаткорлиги
,
унга
ҳурмат
ва
бўйсунишларини
таъминлаш
,
уларни
фаолиятларига
қонуний
тус
бериш
билан
бирга
,
қўшимча
ишчи
ўринлари
очилишига
,
уларни
оиласига
даромад
келишига
,
бюджетга
солиқлар
тушишига
амалий
чора
кўрилган
бўлади
.
Назорат
органларининг
айрим
ходимлари
,
мансабдор
шахслар
,
тадбиркорларнинг
қонуний
фаолиятларига
ёрдам
бериш
,
уларни
қўллаб
қувватлаш
ўрнига
,
қонуний
фаолиятларига
ҳар
хилдаги
тўсиқлар
қўйиш
ҳаракатларини
содир
этиш
ҳолатлари
ҳам
учраб
турибди
.
Ҳақиқатан
прокуратура
органлари
томонидан
ўтказилаётган
текширишларда
айрим
жойларда
назорат
ва
бошқа
органлар
ходимлари
тадбиркорларнинг
қонуний
фаолиятларига
асоссиз
аралашиш
,
унга
тўғаноқ
бўлиш
каби
кўплаб
ноқонуний
ҳатти
-
ҳаракатлар
содир
этилаётганликлари
аниқланмоқда
.
Хусусан
,
биргина
2014-
йилнинг
9
ойи
мобайнида
назорат
ва
ваколатли
органлар
ходимлари
томонидан
2760
та
тадбиркорлик
субъектларининг
ҳуқуқларини
бузганлик
ҳолатларига
йўл
қўйганликлари
аниқланди
.
Прокуратура
органлари
тадбиркорларнинг
ҳуқуқларини
бузишга
йўл
қўйган
мансабдор
шахсларни
содир
этган
ҳатти
-
ҳаракатлариниг
моҳиятига
қараб
жавобгарликка
тортиш
масалаларини
қўйдилар
.
Кўрсатилган
қонунбузарликларни
содир
этганликлари
учун
875
нафар
шахс
интизомий
,
маъмурий
ва
моддий
жавобгарликка
тортилди
, 116
нафар
мансабдор
шахс
эса
қонун
бузилишига
йўл
қўймаслик
ҳақида
расман
огоҳлантирилди
.
Таъкидлаш
лозимки
,
шахсан
мамлакатимиз
раҳбари
томонидан
тадбиркорларнинг
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
,
уларни
қўллаб
-
қувватлаш
,
ҳар
хилдаги
имтиёзлар
белгилаш
билан
боғлиқ
чора
-
тадбирларни
кўраётганлиги
билан
бирга
,
айрим
ваколатли
органлар
ходимлари
тадбиркорлар
ҳуқуқларини
қўпол
равишда
бузишга
йўл
қўяётганликлари
аниқланмоқда
.
Бундай
қонунбузарликлар
аниқланган
барча
ҳолатларда
прокуратура
органлари
томонидан
тегишли
,
ҳатто
айбдорларга
нисбатан
жиноят
ишлари
қўзғатиш
чоралари
ҳам
кўрилмоқда
.
Фақатгина
жорий
йилнинг
9
ойида
тадбиркорларнинг
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларини
қўпол
равишда
бузилган
ҳолатлари
аниқланганлиги
юзасидан
80
та
жиноят
иши
қўзғатилди
.
Ушбу
жиноят
ишларининг
таҳлили
шуни
кўрсатадики
,
қонунбузилишларга
тадбиркорлар
билан
бевосита
фаолияти
юзасидан
шуғулланадиган
деярли
барча
органларнинг
ходимлари
йўл
қўймоқдалар
.
Тадбиркорлик
билан
боғлиқ
аризаларни
кўриб
чиқиш
бўйича
мурожаатларга
совуққонлик
билан
қараш
ҳали
ҳамон
давом
этмоқда
.
Масалан
,
Андижон
вилояти
Булоқбоши
туман
ер
ресурслари
ва
давлат
кадастри
бўлими
мансабдор
шахслари
томонидан
“
Ғайратбек
Машраббоев
”
фермер
хўжалиги
бошлиғи
И
.
Жўлаков
ва
яна
11
нафар
фуқороларнинг
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланиш
учун
ер
майдони
ажратиб
бериш
ҳақидаги
аризалари
кўриб
чиқилмаган
.
Ушбу
ҳолат
юзасидан
Ўзбекистон
Республикаси
ЖКсининг
144-
моддаси
билан
жиноят
иши
қўзғатилган
.
Бундан
ташқари
,
Бухоро
вилояти
Ғиждувон
тумани
ҳокимининг
биринчи
ўринбосари
В
.
Исмоилов
8
нафар
якка
тартибдаги
тадбиркорларнинг
савдо
дўконлари
ажратиш
ҳақидаги
мурожаатларини
кўриб
чиқиш
муддатларини
узрли
сабабларсиз
бузган
.
Шу
сабабли
ушбу
мансабдор
шахс
маъмурий
жавобгарликка
тортилди
.
Айрим
ваколатли
органлар
вакиллари
,
мансабдор
шахслар
хизмат
вазифаларига
кирадиган
ишларни
бажариб
бериш
эвазига
тадбиркорлардан
пора
талаб
қилиш
ҳолатлари
ҳам
йўқолган
эмас
.
Масалан
,
Андижон
вилояти
Улуғнор
тумани
архитектура
ва
қурилиш
бўлими
бошлиғи
О
.
Матмусаев
фуқаро
Ш
.
Атаходжаевдан
савдо
дўкони
қуриш
учун
лойиҳа
–
смета
ҳужжатларини
тайёрлаб
бериш
эвазига
3000
АҚШ
доллари
талаб
қилиб
олган
.
Ушбу
қилмиш
учун
О
.
Матмусаев
жиноий
жавобгарликка
тортилган
.
Мамлакатимизда
тадбиркорликни
кенгайтириш
мақсадида
ҳудудларда
бўш
ётган
ва
фойдаланилмаётган
давлат
объекларини
талабгорларга
ҳатто
“
ноль
”
қийматида
сотиш
ёки
ижарага
бериш
йўллари
ҳам
қўлланилмоқда
.
Бу
ҳолатдан
ҳам
ўз
ғараз
мақсади
йўлида
фойдаланишни
кўзлаганларнинг
учраши
,
оғир
жиноят
содир
этиш
билан
бирга
,
давлатимизнинг
тадбиркорликни
ривожлантиришга
оид
сиёсатига
қарши
эканлигини
таъкидлаш
лозим
.
Айниқса
бундай
қонунбузарликларни
юқори
лавозимда
,
айнан
тадбиркорликни
ривожлантиришга
маъсул
бўлган
шахслар
томонидан
содир
этилишини
тушуниш
қийин
.
Масалан
,
Давлат
рақобат
қўмитасининг
Бухоро
вилоят
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
7
худудий
бошқармаси
бошлиғи
ўринбосари
Ж
.
Хасанов
ва
бошқарманинг
аукцион
савдолари
назорат
қилиш
шуъбаси
мудири
М
.
Асадовлар
“
Ўзнефтгазалоқа
”
корхонасига
тегишли
омборхона
ва
ёрдамчи
биноларни
хусусийлаштириш
мақсадида
ўтказилган
аукцион
савдоларида
ғолиб
чиқиш
эвазига
якка
тартибдаги
тадбиркор
И
.
Низомовдан
14
минг
АҚШ
долларини
пора
тариқасида
олганлар
.
Тадбиркорларнинг
қонуний
фаолият
юритишларига
тўсиқ
бўлиш
,
уларни
ривожланишига
йўл
бермасликни
ҳар
бир
ҳолати
прокуратура
органлари
томонидан
кескин
чоралар
кўриш
йўллари
билан
бартараф
этилмоқда
.
Аннотация
:
мақолада
муаллиф
Ўзбекистон
Республикасида
изчиллик
билан
амалга
оширилаётган
иқтисодий
ислоҳотлар
ҳамда
уларнинг
ҳуқуқий
асосларини
таҳлил
қилган
.
Шунингдек
,
муаллиф
мазкур
иқтисодий
ўсишлар
жараёнида
прокуратура
органлари
вазифалари
ва
амалга
ошираётган
фаолиятини
кўрсатиб
ўтган
.
Хулосада
муаллиф
иқтисодий
ислоҳотлар
яна
давом
этиши
,
бунда
ҳуқуқ
ва
манфаатларнинг
таъминланиши
муҳим
эканлигини
баён
қилган
.
Калит
сўзлар
:
иқтисодиёт
,
тадбиркорлик
,
ҳуқуқ
ва
манфаатлар
.
Аннотация
:
в
статье
автор
анализирует
проводи
-
мые
в
Республике
Узбекистан
экономические
рефор
-
мы
и
их
правовую
основу
,
а
также
,
показал
роль
и
дея
-
тельность
прокуратуры
в
обеспечении
законности
в
проводимых
экономических
реформах
.
В
заключении
автор
указывал
на
актуальность
дальнейшего
разви
-
тия
экономики
и
системы
защиты
прав
и
интересов
субъектов
данной
сферы
.
Ключевые
слова
:
экономика
,
предприниматель
-
ство
,
право
и
интересы
.
Annotation:
In the article the author analyzes eco-
nomic reforms which are carried out in the Republic of
Uzbekistan and their legal basis. Also, the author showed
a role and activity of prosecutor's office in law enforcement
in the carried-out economic reforms. In the conclusion the
author pointed to relevance of further development of
economy and system of protection of the rights and inter-
ests of subjects of this sphere.
Key words:
economy, business, right and interests.
Н
.
Пулатова
ТДЮУ
катта
илмий
ходим
-
изланувчи
АДОЛАТЛИ
СУД
ҲУЖЖАТЛАРИНИНГ
ҚАБУЛ
ҚИЛИНИШИНИ
ТАЪМИНЛАШДА
ҲУҚУҚИЙ
ОНГНИНГ
ЎРНИ
Ҳозирги
кунда
Ўзбекистон
ҳуқуқий
демократик
давлат
барпо
этиш
ва
фуқаролик
жамиятини
шакллантириш
йўлидан
кетмоқда
.
Ҳуқуқий
давлат
қуриш
–
халқимизнинг
энг
эзгу
мақсадидир
.
Мустақиллик
йилларида
мамлакатимизда
иқтисодий
,
сиёсий
,
маънавий
ва
ижтимоий
соҳаларда
асрга
татигулик
салмоқли
ишлар
амалга
оширилмоқдаким
,
бу
ислоҳий
ўзгаришлар
жамиятимизни
ҳуқуқий
давлат
сари
тобора
яқинлаштирмоқда
.
Ўзбекистон
Республик
a
си
Президенти
Ислом
К
a
римовнинг
Ўзбекистон
Республик
a
си
Олий
М
a
жлиси
Қонунчилик
п
a
л
a
т
a
си
в
a
Сен
a
тининг
2010
йил
12
ноябрдаги
қўшм
a
м
a
жлисид
a
ги
м
a
ъруз
a
сида
баён
этилган
“
Мамлакатимизда
демократик
ислоҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
ривожлантириш
концепцияси
”
да
м
a
мл
a
к
a
тимизни
демокр
a
тик
янгил
a
шнинг
бугунги
босқичд
a
ги
энг
муҳим
йўн
a
лишл
a
рид
a
н
бири
бу
–
қонун
устуворлиги
в
a
қонун
ийликни
муст
a
ҳк
a
мл
a
ш
,
ш
a
хс
ҳуқуқи
в
a
м
a
нф
aa
тл
a
рини
ишончли
ҳимоя
қилишг
a
қ
a
р
a
тилг
a
н
суд
-
ҳуқуқ
тизимини
изчил
демокр
a
тл
a
штириш
в
a
либер
a
лл
a
штиришд
a
н
ибор
a
тдир
.
Бир
сўз
бил
a
н
a
йтг
a
нд
a,
юртимизд
a
ҳуқуқий
д
a
вл
a
т
a
сосл
a
рини
ян
a
д
a
т
a
комилл
a
штириш
в
a
a
ҳолининг
ҳуқуқий
онги
в
a
м
a
д
a
ниятини
юкс
a
лтириш
биз
учун
ҳ
a
л
қилувчи
в
a
зиф
a
бўлиб
қолмоқд
a
1
деб
таъкидланган
.
Халқаро
банкнинг
маълумотларига
кўра
Ўзбекистонда
аҳолининг
саводхонлик
даражаси
бўйича
99,7%
2
дунёда
энг
юқори
кўрсаткичлардан
бирини
кўрсатди
.
Аҳолининг
ҳуқуқий
саводхонлик
кўрсаткичини
ҳам
шу
даражага
кўтариш
мақсадида
Республикамизда
босқичма
-
босқич
ҳуқуқий
ислоҳотлар
ўтказилмоқда
.
Суд
қарорлари
аҳолининг
ҳуқуқий
онги
ва
ҳуқуқий
маданиятини
юксалтиришда
муҳим
роль
ўйнайди
.
Ҳар
бир
фуқаронинг
ҳуқуқий
маданияти
нафақат
қонунларга
қатъий
риоя
этиши
,
балки
судлар
томонидан
шу
қонунни
амалиётга
татбиқ
этиб
,
чиқариладиган
қарорларга
нисбатан
бўладиган
муносабатда
ҳам
намоён
бўлади
.
Ҳуқуқий
онгнинг
таркибий
қисми
бўлган
ҳуқуқий
руҳият
бу
инсонларнинг
амалдаги
қонунлар
,
ҳуқуқий
нормалар
,
давлат
-
ҳуқуқий
институтлар
фаолияти
ҳақидаги
ва
уларнинг
аслида
қандай
бўлиши
кераклигига
оид
ҳис
-
туйғулари
,
ички
руҳий
кечинмалари
мажмуидир
.
Шу
боис
,
ҳуқуқий
онг
ва
ҳуқуқий
маданиятнинг
шаклланишига
турли
хил
омиллар
таъсир
этади
,
унинг
шаклланиш
йўналишини
белгилаб
беради
.
Ҳуқуқий
онгга
таъсир
этувчи
омиллар
ичида
ҳуқуқни
муҳофаза
қилувчи
органлар
,
судларнинг
фаолиятида
инсон
ҳуқуқларига
ҳамда
қонунийликка
риоя
этилиши
,
инсонпарварлик
даражаси
каби
кўрсаткичлар
ҳал
қилувчи
роль
ўйнайди
.
Масалан
,
бирон
-
бир
янги
1
Каримов
И
.
А
.
Демократик
ислоҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
шакллантириш
–
мамлакатимиз
тараққиётининг
асосий
мезонидир
. –
Т
. 19. –
Т
.:
O`zbekiston, 2011. –
Б
.53
2
О
проводимых
в
Узбекистане
мерах
в
области
развития
народного
образования
//http//jahonbews.uz
