YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
23
ZAMONAVIY IQTISODIYOTDA TADBIRKORLIKNING O‘RNI VA RIVOJLANISH
YO‘LLARI
Fayziyeva Maqsuda Shodmonqulovna
Qashqadaryo viloyati, Koson tumani 2-sonli politexnikumi
Biznes asoslari fani o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15848233
Annotatsiya:
Mazkur maqolada biznes asoslari fani doirasida tadbirkorlik tushunchasi,
uning iqtisodiy taraqqiyotdagi o‘rni, zamonaviy sharoitdagi imkoniyat va muammolari
yoritilgan. Tadbirkorlik faoliyatining rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan omillar, raqobat muhiti,
innovatsiyalar va davlat tomonidan ko‘rsatilayotgan yordam shakllari tahlil qilinadi. Xulosa
o‘laroq, O‘zbekistonda biznes muhitini yanada yaxshilashga doir takliflar beriladi.
Kalit so‘zlar:
tadbirkorlik, biznes, iqtisodiyot, investitsiya, innovatsiya, raqobat, davlat
qo‘llovi
1. Biznes va tadbirkorlik tushunchalari
Biznes — bu foyda olish maqsadida amalga oshiriladigan iqtisodiy faoliyat bo‘lib, tovarlar
ishlab chiqarish, xizmatlar ko‘rsatish va ularni iste’molchiga yetkazib berish jarayonlarini
qamrab oladi. Tadbirkor esa — iqtisodiy resurslarni boshqarib, yangilik kiritib, risk asosida
faoliyat yurituvchi shaxsdir. Biznes asoslari fani esa ana shu jarayonlarni o‘rganadi.
2. Tadbirkorlikning turlari va shakllari
Tadbirkorlik faoliyati turli shakllarda namoyon bo‘ladi: yakka tartibdagi, oilaviy,
sherikchilik (korporativ), davlat-xususiy sherikchilik kabi. Har bir shaklning o‘ziga xos
ustunliklari va cheklovlari mavjud. Tadbirkorlik, shuningdek, kichik, o‘rta va yirik biznes
sifatida ham tasniflanadi.
3. Tadbirkorlikning iqtisodiyotdagi o‘rni
Tadbirkorlik iqtisodiy o‘sish, bandlikni oshirish, yangi mahsulot va xizmatlarni yaratish,
raqobatni kuchaytirish orqali iqtisodiyotning muhim drayveriga aylanadi. Ayniqsa, O‘zbekiston
kabi rivojlanayotgan mamlakatlarda xususiy sektorning faolligi barqaror taraqqiyotning asosi
bo‘lib xizmat qiladi.
4. Zamonaviy biznes yuritishdagi muammolar va yechimlar
O‘zbekistonda tadbirkorlikni rivojlantirishda qator muammolar mavjud: huquqiy
bazaning sustligi, soliqlar bosimi, malakali kadrlar tanqisligi, moliyalashtirish manbalarining
cheklanganligi. Shu bilan birga, so‘nggi yillarda amalga oshirilgan islohotlar — “yagona darcha”
tizimi, elektron litsenziyalash, soliq imtiyozlari — tadbirkorlikni rag‘batlantirishga xizmat
qilmoqda.
5. Innovatsiyalar va raqamli texnologiyalar roli
Bugungi kunda muvaffaqiyatli biznes yuritish uchun innovatsion yondashuv zarur.
Startaplar, texnoparklar, elektron tijorat (e-commerce), onlayn xizmatlar biznesning yangi
yo‘nalishlari hisoblanadi. Raqamli texnologiyalar orqali mijozlar bilan samarali aloqa o‘rnatish
va xarajatlarni kamaytirish mumkin.
6. Davlat tomonidan ko‘rsatilayotgan qo‘llovlar
O‘zbekiston hukumati tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo‘llab-
quvvatlash maqsadida turli dasturlar amalga oshirilmoqda: subsidiyalar, kreditlar, grantlar,
erkin iqtisodiy zonalar tashkil etilishi, soliq imtiyozlari va soddalashtirilgan ro‘yxatdan
o‘tkazish tizimi. Bu choralar tadbirkorlar sonining ortishiga olib kelmoqda.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
24
7. Kelajak istiqbollari va takliflar
Kelgusida tadbirkorlikni rivojlantirish uchun quyidagi yo‘nalishlarga e’tibor qaratish
zarur:
Biznes ta’limini rivojlantirish
Yoshlarga startaplar orqali tadbirkorlikni o‘rgatish
Innovatsion g‘oyalarni moliyalashtirish tizimini yaratish
Hududlarda infratuzilmani yaxshilash
Raqobatbardosh eksportbop mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish
Xulosa:
Biznes asoslari fani nafaqat nazariy bilimlar, balki amaliy ko‘nikmalarni
shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. Tadbirkorlik — bu milliy iqtisodiyotning tayanchidir.
O‘zbekistonda yaratilayotgan shart-sharoitlar, islohotlar va innovatsion yondashuvlar orqali
xususiy sektor tobora kuchayib bormoqda. Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash davlat
siyosatining ustuvor yo‘nalishiga aylangan. Bunday sharoitda har bir yosh avlod vakilining
iqtisodiy bilimli, tashabbuskor va mas’uliyatli bo‘lishi dolzarb masaladir.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Karimov Sh.M. Biznes asoslari. — Toshkent: O‘zbekiston, 2020.
2.
Moliya va iqtisod asoslari. O‘quv qo‘llanma. — Toshkent: Iqtisod-Moliya, 2021.
3.
Davlat statistika qo‘mitasi hisobotlari, 2023.
4.
Shumpeter Y. Tadbirkorlik nazariyasi. — Moskva: Delo, 2018.
5.
“O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 8-apreldagi PQ-187-son qarori.”
6.
