4
LOYIHA JAMOALARIDA SAMARALI MULOQOT STRATEGIYALARI
QO’LLANILISHI
Xolbayeva Zamira Narzullayevna
O’zbekiston Respublikasi
Bank-moliya akademiyasi2-kurs tinglovchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16750224
Zamonaviy jamiyatda axborot almashinuvi va o‘zaro tushunish har qanday guruh
faoliyatining muvaffaqiyatini ta'minlaydigan asosiy omillardan biridir. Ayniqsa, loyiha
jamoalarida samarali muloqot strategiyalarining mavjudligi loyiha maqsadlariga erishishda,
resurslardan oqilona foydalanishda va konfliktlarning oldini olishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi.
Loyiha asosida ishlovchi jamoalarda a'zolar orasidagi o‘zaro muloqotning sifati nafaqat
individual ish samaradorligiga, balki butun guruh faoliyatiga bevosita ta'sir ko‘rsatadi. Shu
boisdan, bugungi kunda samarali muloqot strategiyalarini ishlab chiqish va amaliyotda qo‘llash
masalasi dolzarb ilmiy-amaliy muammolardan biri sanaladi.
Muloqot strategiyasi – bu maqsadga erishish uchun tanlab olingan aloqa uslublari,
vositalari va texnikalarining kompleksidir. Loyiha jamoalarida esa bu strategiyalar guruh
dinamikasi, a'zolar o‘rtasidagi kasbiy va shaxsiy munosabatlar, texnologik vositalar orqali
amalga oshiriladigan axborot almashinuvi va tashkiliy struktura bilan bevosita bog‘liqdir.
Samarali muloqot strategiyasi deganda, eng avvalo, aniq maqsadga qaratilgan, ikki tomonlama
tushunishni ta'minlaydigan, bahs va kelishmovchiliklarni konstruktiv hal etishga yordam
beradigan muloqot shakllari tushuniladi.
Loyiha jamoalarida samarali muloqotni ta'minlash uchun bir qator strategik
yondashuvlar mavjud. Bular jumlasiga ochiq va shaffof muloqotni rag‘batlantirish, faol
tinglashni qo‘llab-quvvatlash, muntazam fikr almashinuvi uchrashuvlarini tashkil etish,
zamonaviy texnologik vositalardan samarali foydalanish, madaniy va ijtimoiy xilma-xillikni
inobatga olish kiradi. Bu yondashuvlar jamoa a'zolarining bir-biriga bo‘lgan ishonchini
oshirishga, qaror qabul qilish jarayonida umumiy fikrga kelishga hamda tashabbuskorlikni
rivojlantirishga xizmat qiladi.
Jahon tajribasida ko‘plab yirik korporatsiyalar va tashkilotlar samarali muloqot
strategiyalarini o‘z loyihaviy boshqaruv tizimlariga joriy etgan. Masalan, “Agile”
metodologiyasida jamoaviy muloqotning uzluksizligi va ochiqligi markaziy o‘rinni egallaydi.
Har kuni o‘tkaziladigan qisqa yig‘ilishlar – “daily stand-up”lar – a'zolarni vazifalardan boxabar
qilish, muammolarni erta aniqlash va jamoaviy qarorlarni tezkor qabul qilish imkonini beradi.
Shu tariqa, samarali muloqot strategiyalari loyihani o‘z vaqtida va sifatli yakunlash uchun
zaruriy asos bo‘lib xizmat qiladi.
Bundan tashqari, muloqotdagi psixologik omillar ham e'tibordan chetda qolmasligi lozim.
Har bir insonning shaxsiy temperamenti, kommunikativ uslubi, madaniy qadriyatlari muloqot
jarayoniga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Jamoa rahbari va a’zolarining emotsional intellekt darajasi,
empatiya va konfliktlarni boshqarish ko‘nikmalari bu borada alohida ahamiyatga ega. Shu
sababli, har bir loyiha jamoasida samarali muloqotni yo‘lga qo‘yish uchun psixologik
savodxonlikni oshirish, ijtimoiy-psixologik treninglar o‘tkazish, “feedback” madaniyatini
shakllantirish zarur.
5
Shuningdek, zamonaviy texnologiyalar yordamida muloqot samaradorligini oshirish
imkoniyatlari tobora kengayib bormoqda. Onlayn platformalar (masalan, Slack, Microsoft
Teams, Trello) yordamida real vaqt rejimida fikr almashish, fayllarni uzatish va vazifalarni
birgalikda bajarish imkoni paydo bo‘ldi. Bu vositalar ayniqsa geografik jihatdan tarqoq
jamoalar uchun ayni muddao bo‘lib, masofaviy ish sharoitida ham samarali jamoaviy muloqotni
ta’minlaydi. Biroq bu texnologik vositalardan foydalanishda ham insoniy omillar – xabarning
aniqligi, ohangi, vaqtni to‘g‘ri tanlash kabi jihatlar muhim ahamiyatga ega.
Samarali muloqot strategiyalarini ishlab chiqishda loyihaning tabiati, uning bosqichlari,
ishtirokchilarning roli va mas’uliyati ham inobatga olinishi kerak. Masalan, loyiha
boshlanishida o‘zaro kutishlar va ro‘l taqsimoti bo‘yicha ochiq muloqot o‘tkazilishi lozim bo‘lsa,
loyiha davomida bu strategiya progress monitoringi va o‘zgarishlarga moslashish imkonini
beradigan dialog shakllariga aylanishi kerak. Shu bilan birga, loyiha yakunida tahliliy fikr
almashinuvi – “retrospektiva” orqali muloqotning qay darajada samarali bo‘lganini baholash
mumkin.
Xulosa qilib aytganda, loyiha jamoalarida samarali muloqot strategiyalarini qo‘llash – bu
faqatgina axborot almashinuvi vositasi emas, balki jamoaviy fikrlash, muammolarni hal qilish,
ijtimoiy-psixologik muvozanatni saqlash va natijadorlikka erishishning muhim omilidir. Har bir
jamoa o‘z ehtiyojlaridan kelib chiqib, muloqot strategiyalarini tanlashi va moslashtirishi kerak.
Faol tinglash, ochiqlik, o‘zaro hurmat va doimiy “feedback” kabi tamoyillar asosidagi muloqot
jamoaviy muhitni sog‘lomlashtiradi, ishtirokchilarni birlashtiradi va oxir-oqibatda loyiha
muvaffaqiyatining kafolatiga aylanadi.
Shu nuqtai nazardan qaralganda, jamoa ichidagi muloqot faqatgina ma’lumot almashinuvi
emas, balki ishonchli, barqaror va hamkorlikka asoslangan muhitni shakllantirish vositasi
sifatida xizmat qiladi. Bunday muhitda har bir a’zo o‘z fikrini erkin bayon eta oladi, yangiliklarni
taklif qilishdan tortinmaydi va o‘zining loyiha muvaffaqiyatiga qo‘shayotgan hissasini anglaydi.
Natijada jamoaviy fikrlash kuchayadi, qarorlar tezroq va sifatliroq qabul qilinadi, mas'uliyat
hissi ortadi va ijodiy yondashuvlar yuzaga chiqadi. Bu esa jamoaning umumiy samaradorligiga
bevosita ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Muloqot strategiyalarining muvaffaqiyati ko‘p jihatdan jamoa rahbarining yondashuviga
bog‘liq. Samarali yetakchi nafaqat topshiriqlarni aniq belgilab beradi, balki jamoaning ichki
muvozanatini saqlash, barcha a’zolarning ovozi eshitilishiga sharoit yaratish, kelib chiqadigan
ziddiyatlarni mohirona hal etish kabi vazifalarni ham bajara oladi. Raqamli asrda bu vazifalarni
bajarish uchun rahbar muloqot vositalarini to‘g‘ri tanlashi, zamonaviy texnologiyalardan
foydalanishni bilishi va ijtimoiy-psixologik jihatdan yetuk bo‘lishi talab etiladi.
Bundan tashqari, har bir jamoa a’zosi samarali muloqot strategiyalariga o‘z hissasini
qo‘shishi lozim. Bu, avvalo, faol tinglash, konstruktiv fikr bildirish, boshqalarning pozitsiyasini
tushunishga intilish va muloqot davomida emotsiyalarni boshqara olish kabi ko‘nikmalarni
talab qiladi. Bunday madaniyat shakllangach, jamoada o‘zaro hurmat va yelkadoshlik muhitini
yaratish ancha osonlashadi. Jamoaviy muloqotda qatnashayotgan har bir shaxs o‘zining faolligi
orqali umumiy natijaga ta’sir ko‘rsatishini anglab yetadi.
Muloqot strategiyalarining uzluksiz rivojlanishi va takomillashuvi uchun muntazam tahlil
va baholash muhim ahamiyatga ega. Loyiha jarayonida yuzaga kelgan aloqa muammolari,
noto‘g‘ri tushunishlar yoki kechikkan ma’lumotlar oqibatlarini tahlil qilish orqali kelgusida
xatolarning oldi olinadi. Bunda turli tahliliy usullar, jumladan, “feedback loop”, SWOT-tahlil va
6
retrospektiv yig‘ilishlar muhim rol o‘ynaydi. Shuningdek, xalqaro tajribada sinovdan o‘tgan
“peer review”, “check-in meetings” yoki “communication audit” kabi usullar orqali ham jamoa
ichidagi muloqot samaradorligi baholanadi.
Yakuniy natijada samarali muloqot strategiyalarini joriy qilish va ularni loyiha jarayoniga
integratsiya qilish orqali jamoaning funksional yondashuvi takomillashadi, ijtimoiy-iqtisodiy
resurslar samarali taqsimlanadi va eng muhimi — loyiha ishtirokchilari o‘zlarini ushbu
jarayonning ajralmas va muhim bo‘lagi sifatida his qilishadi. Bu esa ularning loyihaga nisbatan
sadoqatini oshirib, uzoq muddatli hamkorlikni mustahkamlaydi. Shu sababli, muloqot
strategiyalarining to‘g‘ri tashkil etilishi nafaqat loyiha muvaffaqiyatini ta'minlovchi omil, balki
kelajakdagi yirik tashabbuslarning poydevori hisoblanadi.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Abdullaeva, M. (2021).
Tashkiliy kommunikatsiyalar: nazariya va amaliyot
. Toshkent:
Iqtisodiyot nashriyoti.
2.
Karimov, N., & Ubaydullaeva, M. (2020).
Loyiha menejmenti asoslari
. Toshkent: “Yangi asr
avlodi” nashriyoti.
3.
Xodjayev, N. X. (2019).
Tashkiliy psixologiya
. Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Oliy va
o‘rta maxsus ta’lim vazirligi.
4.
Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2021).
Organizational Behavior
. 18th Edition. Pearson
Education.
5.
Schwalbe, K. (2020).
Information Technology Project Management
. 9th Edition. Cengage
Learning.
6.
Brown, P., & Wyatt, J. (2010).
Design Thinking for Social Innovation
. Stanford Social
Innovation Review.
7.
Goleman, D. (1995).
Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ
. New York:
Bantam Books.
8.
Hackman, J. R. (2002).
Leading Teams: Setting the Stage for Great Performances
. Boston:
Harvard Business School Press.
9.
Duarte, D. L., & Snyder, N. T. (2006).
Mastering Virtual Teams: Strategies, Tools, and
Techniques That Succeed
. Jossey-Bass.
10.
Tuckman, B. W. (1965).
Developmental Sequence in Small Groups
. Psychological Bulletin,
63(6), 384–399.
11.
Протопопова, И. В. (2018).
Психология делового общения
. Москва: Юрайт.
12.
Сафиуллин, Н. З. (2019).
Эффективная коммуникация в управлении проектами
.
Казань: Казанский университет.
13.
Project Management Institute. (2017).
A Guide to the Project Management Body of
Knowledge (PMBOK Guide)
. 6th Edition. PMI.
