119
RESPUBLIKAMIZDA QURILISH TARMOG‘IDA OLIB BORILAYOTGAN
ISLOHOTLAR VA UNING IQTISODIY RIVOJLANISHDAGI O‘RNI
Alijonov Jamshid
Renessans ta’lim universiteti
https://doi.org/10.5281/zenodo.15662428
Qurilish sohasi har qanday mamlakat iqtisodiyotining strategik tarmoqlaridan biri
hisoblanadi. Aholi yashash sharoitlarini yaxshilash, infratuzilmani rivojlantirish, zamonaviy
sanoat va xizmat ko‘rsatish obyektlarini yaratishda bu tarmoqning tutgan o‘rni beqiyosdir.
So‘nggi yillarda O‘zbekiston Respublikasida qurilish sohasini tubdan isloh qilish,
raqobatbardosh muhit yaratish, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish orqali uning
samaradorligini oshirish bo‘yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda.
So‘nggi yillarda qurilish sohasidagi boshqaruv tizimini modernizatsiya qilish maqsadida
muhim huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Xususan, Prezidentning 2022-yil 28-yanvardagi
“Shaharsozlik faoliyatini tartibga solish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi PQ-60-sonli qarori asosida qurilish ruxsatnomalarini berish tartibi
soddalashtirildi, “yagona darcha” tamoyili joriy qilindi. Bu esa investorlar va tadbirkorlar uchun
qulay muhit yaratishga xizmat qilmoqda.
Qurilish tarmog‘ida olib borilayotgan islohotlar O‘zbekiston iqtisodiyotining boshqa
tarmoqlariga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. So‘nggi uch yilda yo‘l-transport infratuzilmasini
yangilash, arzon uy-joylar qurilishi, sanoat zonalarini tashkil etish bo‘yicha yirik loyihalar
amalga oshirildi. Masalan, 2023-yil davomida 70 mingdan ortiq yangi uy-joylar foydalanishga
topshirildi. Bu esa ichki bozor faolligi, bandlik va aholi turmush darajasining oshishiga xizmat
qilmoqda.
Respublikamizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar xorijiy sarmoyadorlar
e’tiborini jalb qilmoqda. Xorijiy qurilish kompaniyalari, xususan, Turkiya, Xitoy, Janubiy Koreya
va Yevropa Ittifoqi davlatlarining yirik firmalari O‘zbekiston qurilish bozoriga kirib kelmoqda.
Ular bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan loyihalar innovatsion texnologiyalarni joriy
qilish, ekologik xavfsiz qurilish standartlarini tatbiq etish imkonini bermoqda.
“Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasi doirasida qurilish tarmog‘ida ham
raqamlashtirish jarayoni jadallashmoqda. Jumladan, “BIM” (Building Information Modeling)
texnologiyasi, dronlar yordamida monitoring, avtomatlashtirilgan loyiha boshqaruvi tizimlari
bosqichma-bosqich joriy etilmoqda. Bu esa qurilish sifatini oshirish, qurilish muddatlarini
qisqartirish va resurslardan samarali foydalanish imkonini beradi.
Qurilish tarmog‘i O‘zbekiston iqtisodiyotida ko‘p tarmoqli ta’sir kuchiga ega bo‘lgan
sohalardan biridir. Uning rivoji sanoat, transport, energetika, xizmat ko‘rsatish va qishloq
xo‘jaligi kabi tarmoqlarning ham izchil rivojlanishini ta’minlaydi. Ayniqsa, yirik infratuzilma
loyihalari nafaqat iqtisodiy barqarorlikka, balki hududlararo ijtimoiy tenglikni ta’minlashga
ham xizmat qilmoqda.
1-jadval
2018–2024 yillarda O‘zbekistonda qurilgan uy-joylar soni va xorijiy investitsiyalar
hajmi dinamikasi
Yil
Qurilgan uy-joylar soni
(ta)
Xorijiy investitsiyalar (mln
USD)
2018
15000
100
120
2019
18000
150
2020
25000
220
2021
30000
310
2022
45000
400
2023
60000
500
2024
70000
620
Yuqoridagi jadvaldan ko‘rinib turibdiki, 2018-yildan 2024-yilgacha bo‘lgan davrda
O‘zbekistonning qurilish sohasida sezilarli o‘sish kuzatilgan. Xususan, uy-joy qurilishi hajmi
2018-yildagi 15 ming donadan 2024-yilga kelib 70 ming donagacha oshgan. Bu esa besh yil
ichida to‘rt baravardan ko‘proq o‘sishni anglatadi. Ushbu jarayon ayniqsa 2021-yildan boshlab
tezlashgani kuzatiladi, bu davrda davlat dasturlari doirasida arzon uy-joylar qurilishi keng
ko‘lamda amalga oshirilgan.
Shuningdek, xorijiy investitsiyalar hajmi ham ijobiy dinamika bilan o‘sib borgan. 2018-
yildagi 100 million AQSH dollaridan 2024-yilda 620 million dollarga yetgani, O‘zbekistonning
qurilish sohasiga nisbatan xorijiy investorlar ishonchi ortayotganidan dalolat beradi. Bu
natijalar, bir tomondan, olib borilayotgan islohotlar va tartibga solish mexanizmlarining
takomillashganini ko‘rsatsa, ikkinchi tomondan, qurilish tarmog‘ining iqtisodiy rivojlanishdagi
strategik o‘rnini mustahkamlab beradi.
O‘zbekiston Respublikasida qurilish tarmog‘ida olib borilayotgan chuqur islohotlar
mazkur sohani nafaqat mamlakat ichida, balki xalqaro miqyosda ham raqobatbardosh qilishga
qaratilgan. Infratuzilmaviy rivojlanish, xorijiy sarmoyalarni jalb etish, zamonaviy
texnologiyalarni joriy etish orqali tarmoqning iqtisodiy o‘sishdagi o‘rni yanada
mustahkamlanmoqda. Kelgusida bu islohotlar mamlakatning barqaror rivojlanishini
ta’minlashda muhim omil bo‘lib qoladi.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi PQ–60-sonli qarori
“Shaharsozlik faoliyatini tartibga solish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”.
2.
O‘zbekiston Respublikasi Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi statistik
ma’lumotlari, 2018–2024 yillar.
3.
Davlat statistika qo‘mitasi: “O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy
ko‘rsatkichlari”. – Toshkent: 2024.
4.
World Bank (2023). Uzbekistan Economic Update: Unlocking Infrastructure Potential.
Washington D.C.
5.
United Nations Economic Commission for Europe (UNECE). (2021). Sustainable Urban
Development and Housing in Uzbekistan.
6.
Axmedov A.N. (2020). “Qurilish tarmog‘ini modernizatsiya qilishda investitsiyalarning
ahamiyati”. // Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar jurnali, №2, 45–51-betlar.
7.
Karimov B.T. (2021). “Hududiy infratuzilmani rivojlantirishda qurilish siyosati”. //
121
“Iqtisodiy taraqqiyot” ilmiy-amaliy jurnali, №4, 61–67-betlar.
8.
Toshpulatov Z.I. (2023). Qurilish sohasida investitsion muhit va davlat siyosati. –
Toshkent: “Fan va taraqqiyot” nashriyoti.
