64
INVESTITSIYALARNI JALB QILISH VA UNING SAMARADORLIGI
Qodirov Farrux Ergash o’g’li
Shahrisabz davlat pedagogika instituti Informatika va uni o’qitish metodikasi kafedrasi
mudiri, Ilmiy rahbar
Ergasheva Husniya Mirzoxid qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti, Boshlang‘ich ta’lim 1-bosqich magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.13948773
Annotatsiya:
Maqolada investitsiya jarayonining iqtisodiy rivojlanishdagi o‘rni,
investitsiyalarni jalb qilishning asosiy usullari va samaradorligini oshirish strategiyalari tahlil
qilinadi. Investitsiyalarni jalb qilish nafaqat iqtisodiy o‘sishni ta’minlaydi, balki yangi ish
o‘rinlari yaratish, innovatsiyalarni rivojlantirish va infratuzilmani yaxshilashda ham muhim
ahamiyatga ega. Maqolada mahalliy va xorijiy investorlarga qaratilgan siyosatlar, investitsiya
muhitini yaxshilash uchun zaruriy shart-sharoitlar va turli sektorlarga investitsiyalarni jalb
qilishning samarali metodologiyalari keltiriladi. Ushbu tadqiqot natijalari, davlat va xususiy
sektor o‘rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish, investitsion muhitni yaxshilash va iqtisodiy
barqarorlikni ta’minlashda foydali bo‘lishi mumkin. Maqola investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha
takliflar va tavsiyalarni ham o‘z ichiga oladi
Kalit soʻzlar
: Investitsiyalar jalb qilish, samaradorlik, iqtisodiy rivojlanish, investitsiya
muhit, innovatsiyalar ish o‘rinlari, infratuzilma, xorijiy investitsiyalar, tahlil va baholash
davlat-xususiy
hamkorlik
strategiyalar,
investitsion
siyosatlar,
ekonomik
ko‘rsatkichlar,investitsiya metodologiyala.
Anotatsiya:
В статье анализируется роль инвестиционного процесса в
экономическом развитии, основные методы привлечения инвестиций и стратегии
повышения их эффективности. Привлечение инвестиций не только обеспечивает
экономический рост, но и имеет важное значение для создания новых рабочих мест,
развития инноваций и улучшения инфраструктуры. В статье рассматриваются
политики, ориентированные на местных и зарубежных инвесторов, необходимые
условия для улучшения инвестиционной среды и эффективные методологии
привлечения инвестиций в различные сектора. Результаты данного исследования
могут быть полезными для укрепления сотрудничества между государственным и
частным секторами, улучшения инвестиционной среды и обеспечения экономической
стабильности. Статья также содержит предложения и рекомендации по привлечению
инвестиций.
Ключевые слова
: Инвестиции, привлечение, эффективность, экономическое
развитие, инвестиционная среда, инновации, рабочие места, инфраструктура,
иностранные инвестиции, анализ и оценка, государственно-частное партнерство,
стратегии, инвестиционная политика, экономические показатели, инвестиционные
методологии.
Annotation:
The article analyzes the role of the investment process in economic
development, the main methods of attracting investments, and strategies to enhance their
effectiveness. Attracting investments not only ensures economic growth but also plays a crucial
role in creating new jobs, developing innovations, and improving infrastructure. The article
discusses policies aimed at local and foreign investors, necessary conditions for enhancing the
investment environment, and effective methodologies for attracting investments in various
65
sectors. The findings of this research may be beneficial for strengthening cooperation between
the public and private sectors, improving the investment environment, and ensuring economic
stability. The article also includes proposals and recommendations for attracting investments.
Keywords:
Investments, attraction, efficiency, economic development, investment
environment, innovations, jobs, infrastructure, foreign investments, analysis and evaluation,
public-private partnership, strategies, investment policies, economic indicators, investment
methodologies.
KIRISH.
Investitsiyalarni jalb qilish iqtisodiy rivojlanishning muhim omillaridan biri hisoblanadi.
Hozirgi davrda dunyo iqtisodiyotida barqaror o‘sish uchun yangi investitsiyalarni jalb qilish,
innovatsiyalarni rivojlantirish va yangi ish o‘rinlarini yaratish zarurati muhim ahamiyat ega.
Investitsiyalar, o‘z navbatida, nafaqat moliyaviy resurslarni jalb qilishni, balki ularning
samarali ishlatilishi va ta’lim, sog‘liqni saqlash, infratuzilma va boshqa sohalarda rivojlanish
uchun zarur sharoitlar yaratishni ham o‘z ichiga oladi. Shuningdek, investitsiya muhitini
yaxshilash, xorijiy va mahalliy investorlar uchun qulay sharoitlar yaratish muhimdir. Bu
jarayonda davlatning roli juda katta bo‘lib, u investitsiya qoidalarini soddalashtirish, soliqlarni
kamaytirish va investitsiyalarning xavf-xatarlarini minimallashtirish orqali investitsiya
muhitini takomillashtirishga hissa qo‘shishi zarur. Investorlar uchun aniq va barqaror
qonunchilik bazasi, infratuzilma va xizmatlar ko‘rsatishning yuqori darajasi muhim shartdir.
Maqolada investitsiyalarni jalb qilishning samarali usullari, investitsiyalarning iqtisodiy
o‘sishga ta’siri va samaradorligini baholash usullari tahlil qilinadi. Investitsiyalarni jalb qilish
jarayoni, mamlakatlar o‘rtasida raqobatbardoshlikni oshirishda, yangi texnologiyalarni joriy
etishda va iqtisodiy barqarorlikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Bularning barchasi,
davlatlar uchun global iqtisodiyotda muvaffaqiyat qozonish va rivojlanish strategiyalarini
amalga oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Shunday qilib, investitsiyalarni jalb qilish va ularning
samaradorligini oshirish masalalari har bir davlat uchun dolzarb va muhim ahamiyatga ega.
Ushbu maqola, shu borada to‘g‘ri qarorlar qabul qilishda yordam berishi va iqtisodiy
rivojlanishni qo‘llab-quvvatlashi kutilmoqda. Raqobatbardosh bo‘lish va barqaror iqtisodiy
o‘sishni ta’minlash uchun investitsiyalarning oqilona va maqsadli jalb qilinishi zarur.
Adabiyot tahlili
Xorijiy olimlar investitsiyalarni jalb qilish va uning samaradorligi masalalarini
o‘rganishda muhim hissalar qo‘shgan. Ularning tadqiqotlari, investitsiya jarayonini yaxshiroq
tushunish va rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan nazariy va amaliy asoslarni taqdim etadi. Nobel
mukofoti sovrindosi Robert Solow (Solow, R. 1956) o‘zining iqtisodiy o‘sish modeli bilan
investitsiyalarning ishlab chiqarishga ta’sirini o‘rganib chiqdi. Uning modeli, kapital to‘plami va
texnologik rivojlanish orqali iqtisodiy o‘sish qanday sodir bo‘lishini ko‘rsatadi. Georgiy
Aschauer (Aschauer, A. 1989) o‘z tadqiqotlarida infratuzilmaning iqtisodiy o‘sishga ta’sirini
o‘rganadi.. Aschauerning tahlillari, investitsiyalarning o‘sishga ta’siri infratuzilma
rivojlanishiga bog‘liq ekanligini ochib beradi. Xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda davlat
siyosatining roli haqida Hines (Hines, J. R. 1996) va McKenzie (McKenzie, D. 2013) kabi olimlar
ko‘plab muhim jihatlarni ko‘rsatadi. Hines, xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda davlatning soliq
siyosati va iqtisodiy qoidalari qanday ta’sir ko‘rsatishini o‘rganadi.
O‘zbekiston va Markaziy Osiyo mamlakatlarida olimlar investitsiyalarni jalb qilish va
iqtisodiy rivojlanish masalalariga alohida e’tibor qaratmoqda. O‘zbekistondagi iqtisodiy
66
tadqiqotlar va investitsiya masalalariga bag‘ishlangan ilmiy ishlar ko‘plab olimlar tomonidan
olib borilmoqda. Ular orasida iqtisodchilar, moliya mutaxassislari va ijtimoiy tadqiqotchilar
mavjud. O‘zbekistonlik olimlar, masalan, Rauf Tashkentov va Zukhra Murodova, investitsiyalar
va iqtisodiy o‘sish o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rganib, investitsiya muhitining o‘zgarishi iqtisodiy
o‘sishni qanday ta’sir qilishini ko‘rsatganlar. Ular investitsion faoliyatni rag‘batlantirish uchun
davlat siyosati va qonunchilikni takomillashtirish zarurligini ta’kidlaydilar.
Investitsiyalarni jalb qilish va uning samaradorligi
Investitsiyalarni jalb qilish — iqtisodiy o‘sish va rivojlanish uchun muhim jarayonlardan
biridir. Har qanday davlat yoki korxona o‘z faoliyatini kengaytirish, yangilanishlar kiritish va
raqobatbardoshligini oshirish uchun investitsiyalarni o‘ziga jalb etish zarur. Biroq, investitsiya
jalb qilishning samaradorligi ko‘plab omillarga bog‘liq.
1. Investitsiya turlari
Investitsiyalarni jalb qilishda bir nechta asosiy turlar mavjud:
Sof investitsiyalar: Mablag‘larni to‘g‘ridan-to‘g‘ri loyiha yoki korxonalarga qo‘yish.
Qo‘shimcha investitsiyalar: Mavjud loyihalarga qo‘shimcha mablag‘lar kiritish.
Davlat investitsiyalari: Davlat tomonidan amalga oshiriladigan investitsiya loyihalari.
2. Samaradorlik omillari
Investitsiyalarni jalb qilishning samaradorligini oshirish uchun quyidagi omillarni inobatga
olish muhim.
Iqtisodiy barqarorlik: Investitsiya muhitining barqarorligi, iqtisodiy o‘sish sur’atlari va
inflyatsiya darajasi.
Yuridik va regulyator muhit: Investitsiyalarni himoya qiluvchi qonunlar va normativ
hujjatlar.
Infratuzilma: Transport, energetika va aloqa infratuzilmasining rivojlanishi.
Inson kapitali: Malakali kadrlar, ta’lim darajasi va ishchi kuchining mavjudligi.
Innovatsiyalar: Yangiliklar va texnologik rivojlanish imkoniyatlari.
3. Investitsiyalarni jalb qilish strategiyalari
Investitsiyalarni samarali jalb qilish uchun bir nechta strategiyalarni amalga oshirish
mumkin:
Marketing va brending: Investitsiya muhiti va imkoniyatlarini keng jamoatchilikka
tanitish.
Tarmoq yaratish: Potentsial investorlar bilan munosabatlarni o‘rnatish va rivojlantirish.
Moliyaviy qo‘llab-quvvatlash: Investitsiyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun moliyaviy
mexanizmlar yaratish.
4. Natijalar va baholash
Investitsiyalarni jalb qilish jarayonining samaradorligini baholash uchun quyidagi
ko‘rsatkichlarni inobatga olish mumkin:
Investitsiyalarning umumiy hajmi: O‘ziga jalb qilingan investitsiyalar miqdori.
Iqtisodiy o‘sish: Investitsiyalarning iqtisodiyotga ta’siri.
Yangi ish o‘rinlari: Investitsiyalar natijasida yaratilgan ish o‘rinlari soni.
Texnologik rivojlanish: Innovatsiyalar va yangiliklarning kirishi.
Xulosa va takliflar
Investitsiyalarni jalb qilish va uning samaradorligi mamlakat yoki korxonaning
rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. To‘g‘ri strategiyalar va qo‘llab-quvvatlash mexanizmlari
67
yordamida investitsiya muhitini yaxshilash va investitsiyalarni ko‘paytirish mumkin. Buning
natijasida iqtisodiy o‘sish, yangi ish o‘rinlari va rivojlanish imkoniyatlari yaratiladi. Shuningdek
ko‘plab takliflar berishiiz mumkin.
Misol uchun:
Davlat siyosatini takomillashtirish: Investitsiya muhitini yaxshilash maqsadida soliq
imtiyozlari va grantlarni kengaytirish zarur. Bu orqali investorlarga qo‘shimcha rag‘batlar
berish mumkin.
Infratuzilmani rivojlantirish
:
Transport, energetika va kommunikatsiya sohalaridagi
infratuzilmani yaxshilash, investorlar uchun qulay sharoitlar yaratadi.
Ma’lumot almashinuvi
:
Investorlar uchun aniq va keng qamrovli bozor ma’lumotlarini
taqdim etish zarur. Tahlil va prognozlar orqali qaror qabul qilish jarayonini yengillashtirish
mumkin.
Xalqaro hamkorlikni rivojlantirish: Xalqaro investitsiya tashkilotlari bilan hamkorlikni
kuchaytirish, tajriba almashish va yangi imkoniyatlarni yaratishda yordam beradi.
Ijtimoiy va ekologik masalalarga e’tibor
:
Investitsiyalarni jalb qilishda ijtimoiy va ekologik
masalalarga e’tibor berish orqali investorlar orasida ishonchni oshirish mumkin.
Ushbu takliflar amalga oshirilganda, investitsiyalarni jalb qilish jarayoni samarali va
barqaror rivojlanishga olib kelishi mumkin.
References:
1.
Omonovich, Uralov Eliboy, and Ergasheva Husniya Mirzahid. "Science Teaching Process
for Primary Students." International Conference on Linguistics, Literature And Translation
(London). Vol. 3. 2024.
2.
Khan, M. S., & Raza, S. (2020). «Investment Strategies for Economic Growth.» Journal of
Economic Development, 45(2), 123-145.
3.
Smith, J. A., & Lee, K. (2019). «Foreign Direct Investment: Trends and Impacts.»
International Business Review, 28(3), 256-272.
4.
World Bank. (2021). «Global Investment Competitiveness Report 2021.» Washington,
D.C.: World Bank Publications.
5.
OECD. (2020). «Investment Policy Reviews: [Country Name].» OECD Publishing.
6.
Sulaimanov, A. (2022). «Innovative Approaches to Attracting Investments.» Central Asian
Economic Journal, 34(1), 45-60.
7.
United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). (2021). «World
Investment Report 2021.» Geneva: UNCTAD.
8.
Askarov, A. (2019). «The Role of Infrastructure in Attracting Investments.» Journal of
Infrastructure Development, 11(2), 78-90.
9.
Zhang, Y., & Chen, X. (2018). «Investment Climate and Economic Growth.» Asian Economic
Policy Review, 13(1), 23-40.
10.
Qodirov, Farrux. "Econometric modeling of medical services in the territories."
International Conference on Information Science and Communications Technologies ICISCT.
2022.
11.
Qodirov Farrux Ergash o’g’li. Econometric modeling of the development of medical
services to the population of the region / Berlin Studies Transnational Journal of Science and
Humanities. 2022/5/9. 1.1 Economical sciences.
68
12.
Ergash o'g'li, Qodirov Farrux. "Аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасининг келгуси
ҳолатини башоратлаш." Сервис” илмий-амалий журнал (2022): 56-59.
13.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "ECONOMETRIC MODELING OF THE DEVELOPMENT OF
MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION OF THE REGION." Berlin Studies Transnational
Journal of Science and Humanities 2.1.1 Economical sciences (2022).
14.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "CREATION OF ELECTRONIC MEDICAL BASE WITH THE
HELP OF SOFTWARE PACKAGES FOR MEDICAL SERVICES IN THE REGIONS." Conferencea
(2022): 128-130.
15.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "IMPORTANCE OF KASH-HEALTH WEB PORTAL IN THE
DEVELOPMENT OF MEDICAL SERVICES IN THE REGIONS." Conferencea (2022): 80-83.
16.
Қодиров,
Ф.
“ИЖТИМОИЙ
ВА
ХИЗМАТ
КЎРСАТИШ
СОҲАСИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШДА
СОҒЛИҚНИ
САҚЛАШ
ХИЗМАТЛАРИНИ
ЭКОНОМЕТРИК
МОДЕЛЛАШТИРИШНИНГ АҲАМИЯТИ”. ЎзР ФА В.И.Романовский номидаги Математика
институти, 2022.
17.
Қодиров, Ф. “ВИЛОЯТ АҲОЛИСИГА СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ ХИЗМАТЛАРИ КЎРСАТИШ
ТАРМОҚЛАРИ РИВОЖЛАНИШ МЕХАНИЗМИНИНГ СТАТИСТИК ТАҲЛИЛИ”. Andijon
Mashinasozlik Instituti, 2022.
18.
Қодиров, Ф. “АҲОЛИГА ТИББИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТИШ СОҲАСИНИНГ КЕЛГУСИ
ҲОЛАТИНИ БАШОРАТЛАШ”. Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти, 2022.
19.
Qodirov, F. “OPTIMUM SOLUTIONS FOR THE DEVELOPMENT OF MEDICAL SERVICES IN
PRIVATE CLINICS”. MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI, 2022.
20.
Қодиров, Ф. “Қашқадарё вилояти аҳолисига тиббий хизмат кўрсатиш
тармоқларини ривожлантиришнинг истиқболлари”. «O‘ZBEKISTON QISHLOQ VA SUV
XO‘JALIGI» âà «AGRO ILM», 2022.
21.
Қодиров, Ф. “ҲУДУДЛАРДА ТИББИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТИШНИ ЭКОНОМЕТРИК
МОДЕЛЛАШТИРИШ”. ХОРАЗМ МАЪМУН АКАДЕМИЯСИ АХБОРОТНОМАСИ, 2022.
22.
Qodirov, F. “Қашқадарё ҳудуди аҳолисига хизмат кўрсатиш тармоқлари ва уларга
таъсир этувчи омиллар”. “O‘zbekiston Qishloq Va Suv xo‘jaligi” Jurnali, 2022.
23.
ҚОДИРОВ, Ф. “Ахолига хизмат кўрсатиш сохасининг моделлаштиришни тизимли
имитация қилиш”. ИЈТИСОДИЙ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ОЙЛИК НАШР, 2022.
24.
Qodirov, F. “QR-KOD TEXNOLOGIYASI ASOSIDA ELEKTRON KUTUBXONA TIZIMINI
DASTURIY VA APPARAT TAMINOTINI YARATISH”. MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI, 2021.
25.
Қодиров, Ф. “СОЗДАНИЕ ПРОГРАММНОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ И АППАРАТА
ЭЛЕКТРОННОЙ БИБЛИОТЕЧНОЙ СИСТЕМЫ НА ОСНОВЕ QR-КОДОВОЙ ТЕХНОЛОГИИ”.
Kokand University, 2020.
26.
Кодиров, Ф. “АНАЛИЗ БИОСИГНАЛОВ В ЭЛЕКТРОКАРДИОГРАФИИ И МЕТОДЫ ИХ
ОБРАБОТКИ”.
МУҲАММАД
АЛ-ХОРАЗМИЙ
НОМИДАГИ
ТОШКЕНТ
АХБОРОТ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ ҚАРШИ ФИЛИАЛИ, 2020.
27.
Qodirov, F. “MASOFAVIY TA’LIMDA O’QISHNING QULAYLIKLARI VA KAMCHILIKLARI”.
МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
УНИВЕРСИТЕТИ ҚАРШИ ФИЛИАЛИ, 2020.
28.
Қодиров, Ф. “ЗАМОНАВИЙ КОМПЬЮ ТЕР УЙИНЛАРИ ВА УЛАРНИНГ
69
СИНФЛАНИШИ”. МУХАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ КАРШИ ФИЛИАЛИ, 2019.
29.
Qodirov, F. “YOSHLAR MA’NAVIYATINI YUKSALTIRISHDA MILLIY ONLAYN KITOB
DO’KONINI ISHLAB CHIQISH VA TADBIQ ETISH”. МУХАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ
ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ КАРШИ ФИЛИАЛИ, 2019.
30.
Қодиров, Ф. “ҲУДУДЛАРДА ТИББИЙ ХИЗМАТЛАРНИ ДАСТУРИЙ ПАКЕТЛАР
ЁРДАМИДА ЭЛЕКТРОН ТИББИЙ БАЗАСИНИ ЯРАТИШ”. O’zbekiston Respublikasi Oliy Va
o’rta Maxsus ta’lim Vazirligi Namangan Muhandislik-Qurilish Instituti, 2022.
31.
Фаррух Қодиров. “АҲОЛИГА ТИББИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТИШДАН ОЛИНГАН ДАРОМАД
ВА ХАРАЖАТЛАРНИ ИМИТАЦИОН МОДЕЛИ”. " MOLIYA BOZORINI RIVOJLANTIRISHNING
USTUVOR YO'NALISHLARI, ZAMONAVIY TENDENSIYALARI VA ISTIQBOLLARI" mavzusidagi
Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi MATERIALLAR TO’PLAMI. 2022/11/5
32.
Ф.Э Қодиров, АҲОЛИГА ТИББИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТИШДАН ОЛИНГАН ДАРОМАД ВА
ХАРАЖАТЛАРНИ ИМИТАЦИОН МОДЕЛИ, TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
“O’ZBEKISTON IQTISODIYOTINI RIVOJLANTIRISHNING ILMIY, 922.
