55
VEB – DIZAYN ASOSLARI BO‘LIMINI O‘QITISH METODIKASI
Normurodova Sadoqat Xoliqulovna
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Informatika va uni o‘qitish metodikasi kafedrasi katta o‘qituvchisi.
E-mail: sadoqatnormurodova33@gmail.com
https://orcid.org/0009-0009-1604-7456
Rajapova Zebiniso
Asadova Shaxina Halim qizi
Pedagogika fakulteti “Matematika va informatika” yoʻnalishi talabalari
https://doi.org/10.5281/zenodo.14960828
Annotatsiya.
Web-dizayn asoslarini oʻqitish bugungi raqamli davrda muhim ahamiyat
kasb etadi. Ushbu maqolada web-dizayn asoslarini oʻqitish metodikasi, uning samarali tashkil
etish usullari va innovatsion yondashuvlari tahlil qilinadi. Web-dizaynni oʻrgatish jarayonida
zamonaviy ta’lim texnologiyalaridan, jumladan, vizual dasturlar, interaktiv platformalar va
amaliy mashgʻulotlardan foydalanish muhimligi ta’kidlanadi. Maqolada oʻquvchilarning kreativ
fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, ularning nazariy bilimlarini amaliy loyihalar bilan
mustahkamlash usullari yoritiladi. Ta’lim jarayonida oʻyin elementlari, muammoli ta’lim,
loyihaviy ishlar va kooperativ oʻqitish kabi metodlarning samaradorligi tahlil qilinadi.
Shuningdek, web-dizayn asoslarini oʻqitishda o‘qituvchining roli, dars materiallarini tanlash va
interfaol oʻqitish vositalaridan foydalanish muhim jihatlar sifatida koʻrib chiqiladi. Ushbu
maqola web-dizayn oʻqitish jarayonini yanada samarali tashkil etish uchun foydali tavsiyalar
beradi hamda web-dizayn ta’limiga oid dolzarb muammolarni yoritib beradi.
Abstract:
Teaching the basics of web design is of great importance in today's digital era.
This article analyzes the methodology of teaching web design fundamentals, effective
instructional approaches, and innovative strategies. It highlights the significance of using
modern educational technologies, including visual software, interactive platforms, and
practical exercises in the learning process. The article explores methods to develop students'
creative thinking skills and reinforce their theoretical knowledge through hands-on projects.
The effectiveness of teaching techniques such as gamification, problem-based learning, project-
based tasks, and cooperative learning is examined. Additionally, the role of the instructor,
selection of learning materials, and the use of interactive teaching tools in web design education
are discussed as key aspects. This article provides valuable recommendations for improving
the efficiency of web design instruction and addresses current challenges in web design
education.
Аннотация:
Обучение основам веб-дизайна имеет большое значение в
современную цифровую эпоху. В данной статье анализируется методика преподавания
основ веб-дизайна, эффективные методы обучения и инновационные подходы.
Подчеркивается важность использования современных образовательных технологий,
включая визуальные программы, интерактивные платформы и практические
упражнения в учебном процессе.
В статье рассматриваются методы развития
креативного мышления у студентов и закрепления их теоретических знаний через
практические проекты. Анализируется эффективность таких методов обучения, как
геймификация, проблемное обучение, проектные задания и кооперативное обучение.
Кроме того, обсуждаются роль преподавателя, выбор учебных материалов и
использование интерактивных инструментов в обучении веб-дизайну. Данная статья
56
предлагает ценные рекомендации по повышению эффективности преподавания веб-
дизайна и освещает актуальные проблемы в данной области.
Kalit so
‘
zlar:
web – dizayn,
veb-dizaynning boshlanishi, World Wide Web,
veb-
dizaynning evolyutsiyasi, veb-dizayner va veb-dasturchi
,
veb-dizayn asoslarini o‘qitish
metodikasi, HTML, CSS, UI (UX).
Keywords:
web design, the beginning of web design, World Wide Web, the evolution of
web design, web designer and web developer, teaching methods of web design basics, HTML,
CSS, UI (UX).
Ключевые слова:
веб-дизайн, начало веб-дизайна, Всемирная паутина (World
Wide Web), эволюция веб-дизайна, веб-дизайнер и веб-разработчик, методика
преподавания основ веб-дизайна, HTML, CSS, UI (UX).
Kirish.
Dasturlash zamonaviy dunyoning ajralmas qismiga aylanib, turli sohalarda katta
o‘zgarishlar qilmoqda. U nafaqat texnologiya, balki ta’lim, tibbiyot va biznes kabi jabhalarga
ham chuqur kirib bormoqda. Dasturlash orqali murakkab jarayonlarni soddalashtirish, yangi
imkoniyatlar yaratish va samaradorlikni oshirish mumkin. Kelajakda uning ahamiyati yanada
ortib, har bir inson uchun muhim ko‘nikmaga aylanishi kutilmoqda. Ushbu maqolada
dasturlashning hayotimizdagi o‘rni va uning istiqbollari tahlil qilinadi.
Veb-dizayn
- bu Internet- axborot muhiti ob’ektlarini ishlab chiqish va loyihalashga
qaratilgan grafik dizayn turi bo‘lib, ularni yuqori iste’mol xususiyatlari va estetik fazilatlari
bilan ta’minlash uchun mo‘ljallangan . Ushbu talqin veb-dizaynni veb-dasturlashdan ajratib
turadi, veb-dizayner mavzusining o'ziga xosligini ta’kidlaydi va veb-dizaynni grafik dizaynning
bir turi sifatida joylashtiradi.
1
Veb-dizayn
– bu veb-saytlarni yaratish va ularning tashqi ko‘rinishini, tuzilishini shu
bilan birga foydalanuvchilar bilan o‘zaro aloqasini dasturlash jarayoni. U vizual dizayn,
foydalanuvchi tajribasi (UX), interfeys dizayni (UI) va veb-texnologiyalarni o‘z ichiga oladi.
Veb-dizayn quyidagi asosiy elementlardan iborat:
Grafik dizayn – saytning vizual ko‘rinishi (ranglar, shriftlar, rasmlar va hokazo).
Tartib (layout) – kontent va elementlarning sahifada joylashuvi.
Navigatsiya – foydalanuvchilarning sahifalar orasida qulay harakatlanishini ta’minlash.
Moslashuvchanlik (responsive design) – saytning turli ekran o‘lchamlariga moslashishi.
Veb-dizayn bir qancha texnologiyalarga asoslanadi, jumladan, HTML, CSS va JavaScript.
Bugungi kunda Figma, Adobe XD va Canva kabi vositalar dizayn yaratishda keng qo‘llaniladi.
Veb va veb-dizaynning boshlanishi.
1989-yilda Tim Berners-Li CERNda ishlagan
vaqtida global gipermatn loyihasini yaratishni taklif qildi, keyinchalik u World Wide Web
nomini oldi. 1991-yildan 1993-yilgacha
“World Wide Web”
yaratildi. Matnli sahifalar faqat
oddiy chiziqli brauzerlarda koʻrinardi.
2
1993-yilda Mosaic brauzeri paydo bo‘ldi, u veb-sahifalarda rasmlar va matnni birga
ko‘rsatish imkoniyatini berdi. 1994-yilda Netscape Navigator ishlab chiqildi va tez orada eng
mashhur brauzerga aylandi.
1996-yilda CSS (Cascading Style Sheets) texnologiyasi paydo bo‘ldi, bu esa veb-
1
Бородаев Д. В. Веб-сайт как объект графического дизайна. Монография. — Х.: «Септима ЛТД», 2006. — 288
с. — Библиогр.: с. 262—286
2
“History of the web”. Qaraldi: 20-iyun, 2022-yil
57
saytlarning dizaynini HTML kodidan ajratish imkonini berdi. Shu bilan birga, JavaScript
dasturlash tili ham ommalasha boshladi, u veb-sahifalarni interaktiv qilishga yordam berdi.
1998-yilda Google qidiruv tizimi ishga tushdi, bu esa veb-kontentni tartiblash va
foydalanuvchilarga tezkor topish imkonini berdi.
2000-yillar boshida Flash texnologiyasi veb-dizaynda mashhurlik kasb etdi, chunki u
interaktiv animatsiyalar va multimedia elementlarini yaratishga imkon berdi. Ammo 2010-
yillarga kelib Flash o‘zining o‘rnini HTML5, CSS3 va JavaScript bilan ishlangan texnologiyalarga
bo‘shatib berdi.
Bugungi kunda veb-dizayn moslashuvchan dizayn (responsive design), minimalizm, va
foydalanuvchi tajribasi (UX/UI) kabi tamoyillarga asoslanadi. Shu bilan birga, Figma, Adobe XD
va Sketch kabi zamonaviy dizayn vositalari dizaynerlar uchun asosiy ish qurollariga aylandi.
Veb-dizaynning evolyutsiyasi
.
1996-yilda Microsoft o‘zining birinchi raqobatbardosh
brauzerini chiqardi, u o‘zining xususiyatlari va HTML teglari bilan to‘la edi. Bu, shuningdek,
uslublar jadvallarini qo‘llab-quvvatlovchi birinchi brauzer bo‘lib, u o‘sha paytda noaniq
mualliflik texnikasi sifatida qaralgan va bugungi kunda veb-dizaynning muhim jihati
hisoblanadi.
3
1990-yillarning oxirida va 2000-yillarning boshlarida veb-dizayn tez sur’atlar
bilan rivojlana boshladi. Dastlab, veb-saytlar jadval (table) asosidagi dizayndan foydalangan
holda tuzilardi, bu esa tartibni boshqarishda muayyan cheklovlarga ega edi. Ammo CSS
(Cascading Style Sheets) rivojlanishi bilan dizaynerlar sahifalarning ko‘rinishini ajratib, kodni
toza va oson boshqariladigan qilish imkoniyatiga ega bo‘ldilar.
2001-yilga kelib, Microsoft kompaniyasining Internet Explorer-ni ommalashtirish
kampaniyasidan so‘ng, Internet Explorer veb-brauzerdan foydalanishning 96% ga yetdi, bu
birinchi brauzer urushlari tugaganligini ko‘rsatdi, chunki Internet Explorer-da haqiqiy raqobat
yo‘q edi.
4
Chat GPT va boshqa AI modellari veb-saytlarni yozish va kodlash uchun ishlatiladi, bu esa
veb-saytlarni yaratishni tezroq va osonlashtiradi. Dizayn uchun sun’iy intellektdan
foydalanishning axloqiy oqibatlari haqida hali ham munozaralar mavjud, chunki dunyo dizayn
jarayonlarida qo‘llaniladigan ko‘p vaqt talab qiladigan vazifalar uchun AIdan foydalanishni
yaxshi biladi.
5
Bu inson dizaynerlari va dasturchilarining roliga qanday ta’sir ko‘rsatishi
mumkinligi haqida savollar tug‘diradi. Ba’zi mutaxassislar sun’iy intellekt inson ijodkorligini
to‘ldiruvchi vosita sifatida qaralishi kerak deb hisoblasalar, boshqalar esa bu texnologiya ish
o‘rinlarini qisqartirishiga olib kelishi mumkinligidan xavotirda.
Veb-sayt yaratishda ikkita asosiy ish bor:
veb-dizayner va veb-dasturchi
, ular veb-
saytda tez-tez birga ishlaydi.
6
Veb-dizayner va veb-dasturchi veb-sayt yaratishda o‘ziga xos
vazifalarni bajaradi. Veb-dizayner saytning tashqi ko‘rinishi va foydalanuvchi interfeysini
ishlab chiqadi. U ranglar, shriftlar, tugmalar va umuman sayt dizaynini yaratishda ishlaydi. Veb-
dizayner UX (foydalanuvchi tajribasi) va UI (foydalanuvchi interfeysi) dizayniga e’tibor qaratib,
sayt qulay va jozibador bo‘lishini ta’minlaydi.
3
Niederst, Jennifer (2006). Web Design In a Nutshell. United States of America: O'Reilly Media. pp. 12–14. ISBN 0-
596-00987-9.
4
"AMO.NET America's Multimedia Online (Internet Explorer 6 PREVIEW)". amo.net. Retrieved 2020-05-27.
5
Visser, Larno, et al. ChatGPT for Web Design : Create Amazing Websites. [First edition]., PACKT Publishing, 2023.
6
Oleksy, Walter (2001). Careers in Web Design. New York: The Rosen Publishing Group, Inc. pp. 9–11. ISBN 978-0-
8239-3191-0.
58
Veb-dasturchi esa dizayner tayyorlagan ko‘rinishni kodga aylantirib, saytni ishlashga
majbur qiladi. Veb-dasturchilar front-end va back-end yo‘nalishlarida ishlashi mumkin. Front-
end dasturchi HTML, CSS va JavaScript yordamida foydalanuvchilarga ko‘rinadigan qismni
yaratadi. Back-end dasturchi esa server tomonidagi ishlarni bajarib, ma’lumotlar bazasi bilan
ishlaydi va sayt funksionalligini ta’minlaydi.
Web-dizayn asoslarini o‘qitish metodikasi
Web-dizayn asoslarini o‘qitish metodikasi ta’lim jarayonida nazariy bilimlar va amaliy
ko‘nikmalarni shakllantirishga qaratilgan bo‘lib, pedagogik texnologiyalar va interaktiv o‘qitish
usullaridan foydalanishga asoslanadi. Bu metodika quyidagi asosiy jihatlarni o‘z ichiga oladi:
Web-dizayn asoslarini o‘qitish metodikasi nazariy bilimlarni amaliy mashg‘ulotlar bilan
uyg‘unlashtirishga qaratilgan. Ushbu metodikada interaktiv o‘qitish usullari, zamonaviy
dasturiy vositalardan foydalanish va jamoaviy ishlar muhim o‘rin tutadi. O‘quvchilarning
mustaqil ishlashi va real loyihalar yaratishi ularning tajribasini oshiradi.
Xulosa.
Veb-dizaynni o‘qitishda loyiha asosida, interaktiv va muammoli ta’lim
metodikalaridan foydalanish samarali natija beradi. Ushbu yondashuvlar o‘quvchilarning
amaliy ko‘nikmalarini shakllantirish, mustaqil fikrlash va ijodiy yondashuvini rivojlantirishga
yordam beradi.
Kelajakda web-dizayn o‘qitish yanada innovatsion bo‘lib, sun’iy intellekt, virtual reallik va
interaktiv simulyatsiyalar bilan boyitilishi kutilmoqda. Shuningdek, raqamli texnologiyalar
rivojlanishi bilan web-dizaynerlarga talab ortib, ushbu sohada sifatli ta’lim berish muhim
ahamiyat kasb etadi. Shu sababli, zamonaviy o‘qitish usullarini joriy etish va doimiy
takomillashtirish dolzarb vazifadir.
Foydalanilgan adabiyotlar/Используемая литература/References:
1.
Бородаев Д. В. Веб-сайт как объект графического дизайна. Монография. — Х.:
«Септима ЛТД», 2006. — 288 с. — Библиогр.: с. 262—286
2.
“History of the web”. Qaraldi: 20-iyun, 2022-yil
3.
Niederst, Jennifer (2006). Web Design In a Nutshell. United States of America: O’Reilly
Media. pp. 12–14. ISBN 0-596-00987-9.
4.
“AMO.NET America’s Multimedia Online (Internet Explorer 6 PREVIEW)”. amo.net.
Retrieved 2020-05-27.
5.
Visser, Larno, et al. ChatGPT for Web Design : Create Amazing Websites. [First edition].,
PACKT Publishing, 2023.
6.
Oleksy, Walter (2001). Careers in Web Design. New York: The Rosen Publishing Group,
Inc. pp. 9–11. ISBN 978-0-8239-3191-0.
7.
Ilmiybaza.uz sayti
https://ilmiybaza.uz/?utm_source=chatgpt.com
8.
Нормуродова, Садокат. "РАЗВИТИЕ ВООБРАЖЕНИЯ И НАВЫКОВ ТВОРЧЕСКОГО
МЫШЛЕНИЯ УЧАЩИХСЯ 1-ГО КЛАССА ПРИ ОБУЧЕНИИ АЛФАВИТУ С ПОМОЩЬЮ
ПРОГРАММЫ SCRATCH."
Предпринимательства и педагогика
3.3 (2024): 144-150.
9.
Normurodova, Sadoqat. "OʻQUVCHILARNI DARS MASHGʻULOTLARGA BOʻLGAN
QIZIQISHLARINI
SCRATCH
DASTURI
IMKONIYATLARI
ORQALI
RIVOJLANTIRISH."
Евразийский журнал академических исследований
3.2 Part 4 (2023): 44-
59
49.
10.
Normurodova, Sadoqat. "SCRATCH DASTURIDA YARATILGAN ELEKTRON QOʻLLANMA
ORQALI 1-SINF OʻQUVCHILARIGA “ALIFBE” NI OʻRGATISHNING AFZALLIKLARI."
Молодые
ученые
2.9 (2024): 140-143.
11.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
12.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
13.
Farrux Qodirov. Zamonaviy trenajyor va simulyatsiya qiluvchi dasturlarning hozirgi
kundagi ahamiyati. Scienceweb academic papers collection. 2023/1/1
