`
52
VIRUSLI GEPATIT BILAN KASALLANGAN TUG‘ISH YOSHIDAGI AYOLLARDA
BIOKIMYOVIY MARKERLARNING DIAGNOSTIK AHAMIYATI
Karimova Fazilat Bahramovna
Urganch davlat tibbiyot instituti, tayanch doktoranti
Email: karimovafazilat96@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.16784082
Annotatsiya
Ushbu maqolada virusli gepatit bilan kasallangan tug‘ish yoshidagi ayollar organizmida
yuzaga keladigan biokimyoviy o‘zgarishlar tahlil qilinadi. Biokimyoviy markerlar orqali
kasallikning erta bosqichlarini aniqlash, homiladorlikka ta’siri va ona-homila salomatligini
saqlash imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, ALT, AST,
bilirubin, GGT kabi markerlar virusli gepatitning og‘irlik darajasi va patologik jarayonni
monitoring qilishda muhim diagnostik mezonlardir.
Kalit so‘zlar
Virusli gepatit, biokimyoviy markerlar, ALT, AST, bilirubin, tug‘ish yoshi, homiladorlik,
diagnostika.
Kirish
Virusli gepatit — jigar hujayralarining yallig‘lanishi bilan kechuvchi yuqumli kasallik
bo‘lib, ayollarda, ayniqsa tug‘ish yoshidagi guruhda jiddiy sog‘liq muammolarini keltirib
chiqaradi. Virusli gepatit B, C turlari ko‘pincha yashirin kechadi va homiladorlik davrida
aniqlanmaguncha o‘zini namoyon qilmaydi. Shuning uchun ayollarda biokimyoviy markerlar
orqali erta aniqlash va baholash muhim ahamiyatga ega hisoblanadi (WHO, 2022; Асадов ва
бошқ., 2020).
Materiallar va usullar
Tadqiqot Urganch viloyati yuqumli kasalliklar shifoxonasi va tug‘ruq kompleksida
kuzatilgan 18–40 yosh oralig‘idagi 60 nafar ayol (40 nafari gepatit B/C bilan, 20 nafari sog‘lom
nazorat guruhi) ishtirokida olib borildi. Barcha ishtirokchilardan qon namunasi olinib, quyidagi
biokimyoviy markerlar tekshirildi:
- Alanin aminotransferaza (ALT)
- Aspartat aminotransferaza (AST)
- Bilirubin (umumiy va to‘g‘ri)
- Gammaglutamiltransferaza (GGT)
- Albumin
- Protrombin indeksi
Statistik tahlillar SPSS 25.0 dasturi orqali o‘tkazildi, p<0,05 statistik ahamiyatli deb olindi.
Natijalar
Biokimyoviy tahlillar natijasida quyidagi farqlar aniqlandi:
Marker
Sog‘lom ayollar
(n=20)
Virusli gepatit
bilan (n=40)
p-qiymat
ALT (U/L)
18,6 ± 4,2
85,4 ± 15,3
<0,001
AST (U/L)
20,1 ± 5,1
79,2 ± 12,9
<0,001
Umumiy bilirubin
(µmol/L)
11,2 ± 2,5
31,7 ± 6,8
<0,001
`
53
GGT (U/L)
16,7 ± 3,3
54,8 ± 10,2
<0,001
Albumin (g/L)
41,2 ± 2,8
33,6 ± 4,1
<0,01
Protrombin (%)
97,5 ± 4,0
72,8 ± 8,5
<0,01
Muhokama
Tadqiqot natijalari virusli gepatit bilan kasallangan ayollarda jigar faoliyatining izdan
chiqishini ko‘rsatmoqda. Ayniqsa homiladorlik vaqtida bu markerlar orqali jigar salomatligini
monitoring qilish, homila rivojlanishiga salbiy ta’sirni erta oldindan bilish imkonini beradi
(Akbarova et al., 2021). Bilirubin va transaminazalar darajasining oshishi homiladorlikning
kechishi, preeklampsiya va intrauterin rivojlanishdan orqada qolish xavfini kuchaytiradi.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko‘ra, har yili millionlab odamlar virusli
gepatitning turli shakllari bilan kasallanadi. Ayniqsa, gepatit B va C turlari xavfli hisoblanadi,
chunki ular surunkali shaklga o‘tib, jigar sirrozi va gepatosellyulyar karsinoma (jigar saratoni)
rivojlanishiga olib keladi. O‘zbekistonda ham gepatit B va C keng tarqalgan bo‘lib, reproduktiv
yoshdagi ayollar orasida bu ko‘rsatkich tahdidli darajaga yetmoqda. Shu bois, virusli
gepatitning erta aniqlanishi, ayollarda homiladorlikni rejalashtirish va tibbiy nazorat ostida
o‘tkazilishi dolzarb masalaga aylangan.
Ishtirokchilarning barchasiga gepatit B va C viruslariga qarshi ELISA usuli bilan serologik
testlar, shuningdek, PCR (polimeraza zanjir reaksiyasi) yordamida virus genotipini aniqlovchi
tahlillar o‘tkazildi. Biokimyoviy analizlar uchun venoz qon natriy sitratli probirkalarga olinib,
markazlashtirilgan laboratoriyada avtomatlashtirilgan biokimyoviy analizatorlarda tekshirildi.
Har bir bemorning klinik holati, simptomlari, shikoyatlari va homiladorlik bilan bog‘liq tarixiy
ma’lumotlari yig‘ildi. Barcha ishtirokchilarga informatsiyalangan rozilik shakli imzolattirildi.
Virusli gepatit bilan kasallangan ayollarda jigar faoliyatining buzilishi faqat biokimyoviy
markerlarda emas, balki klinik belgilarda ham namoyon bo‘ladi. Ular orasida holsizlik, ko‘ngil
aynishi, teri va skleralarning sarg‘ayishi, ishtahaning pasayishi kabi belgilar qayd etildi. Ammo
klinik belgilarning kuchsiz yoki umuman bo‘lmasligi, ayniqsa homiladorlikda, diagnostikani
faqat simptomlarga asoslash imkonini bermaydi. Shu bois, biokimyoviy ko‘rsatkichlar alohida
ahamiyat kasb etadi.
Shuningdek, tadqiqot davomida gepatit bilan kasallangan ayollarda albumin darajasining
pasaygani kuzatildi. Bu holat gepatotsitlarning oqsil sintezlovchi faoliyatining kamayganini,
shuningdek, organizmda yallig‘lanish jarayonining kuchayganini anglatadi. Protrombin indeksi
esa jigar tomonidan sintez qilinadigan protrombin oqsili asosida qonning ivish qobiliyatini
ko‘rsatadi. Uning pasayishi esa gepatotsitlarning sintez faoliyati yetishmovchiligini anglatadi.
Olingan natijalarga asoslanib, virusli gepatit bilan kasallangan ayollarda har oyda
biokimyoviy nazorat o‘tkazilishi tavsiya etiladi. Homilador ayollarda esa har trimestrda jigar
faoliyatini tekshirish, kerak bo‘lsa gepatoprotektorlar bilan davolash tavsiya etiladi.
Shuningdek, tug‘ish rejalashtirayotgan ayollar gepatit markerlariga skrining qilinib,
infeksiyaning mavjudligi aniqlansa, tug‘ishdan oldin davolash kursi o‘tkazilishi lozim.
Biokimyoviy markerlarga asoslangan monitoring zamonaviy akusherlik va ginekologiyada
yuqori samara bermoqda.
Xulosa
Virusli gepatit bilan kasallangan tug‘ish yoshidagi ayollarda ALT, AST, GGT, bilirubin,
albumin va protrombin indeksining o‘zgarishi kasallikni erta aniqlash, homiladorlikni
`
54
monitoring qilish va terapevtik chora-tadbirlarni vaqtida belgilashda muhim rol o‘ynaydi.
Biokimyoviy markerlarning tizimli ravishda tekshirilishi ona va homila hayotini saqlab
qolishda diagnostik jihatdan asosiy vositalardan biridir.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Асадов, З.И., Салимов, Б.Р. (2020). Гепатиты у беременных: современные подходы к
диагностике. Инфекционные болезни, 18(3), 45–49.
2.
World
Health
Organization
(2022).
Global
hepatitis
report.
https://www.who.int/publications
3.
Akbarova, D. S., et al. (2021). Changes in Liver Enzyme Levels in Pregnant Women with
Viral Hepatitis. Central Asian Journal of Medical and Natural Sciences, 2(6), 124–129.
4.
Karimova, F. B. (2023). Diagnostic significance of ALT and bilirubin levels in women of
childbearing age with hepatitis B. Journal of Hepato-Medical Research, 3(2), 88–93.
5.
Рахимова, М.А. (2019). Биохимические маркеры поражения печени при вирусном
гепатите. Ташкентский медицинский журнал, 1(75), 35–39.
