34
TIJORAT BANKLARIDA KPI TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISH
Jurayev Zaripjan Yuldashevich
O’zbekiston Sanoat Qurilish aksiyadorlik tijorat banki
Davlat dasturlari va loyihalari bilan ishlash departamenti
katta menedjer
https://doi.org/10.5281/zenodo.14053955
Annotatsiya:
Bank sektorida KPI tizimi o’z vaqtida muammolarni aniqlash va to’g’ri
yondashuv orqali bank faoliyatida samaradorlik va raqobatbardoshlikni oshirishga yordam
beradi. KPI tizimining afzalligi uni bevosita hodim bilan bog’liqligi hisoblanadi. Ushbu
maqolada banklarda KPI tizimini joriy etilishi, KPI tizimini takomillashtirish yo’llari ko’rib
chiqiladi.
Kalit so’zlar.
Tijorat banklari, boshqaruvchi, hodim, KPI tizimi, samaradorlik.
Аннотация.
В банковском секторе система KPI помогает повысить эффективность
и конкурентоспособность банковской деятельности за счет своевременного
выявления проблем и правильного подхода. Преимущество системы KPI в том, что она
напрямую связана с сотрудником. В данной статье рассмотрено внедрение системы
КПЭ в банках, пути совершенствования системы КПЭ.
Ключевые слова.
Коммерческие банки, руководитель, сотрудник, система KPI,
эффективность.
Abstract
. In the banking sector, the KPI system helps to increase efficiency and
competitiveness in banking activities through timely identification of problems and the right
approach. The advantage of the KPI system is that it is directly related to the employee. This
article considers the implementation of the KPI system in banks, ways to improve the KPI
system.
Key words
. Commercial banks, manager, employee, KPI system, efficiency.
Shahnoza, [08.11.2024 1:37]
"Tijorat banklarida KPI tizimini takomillashtirish" mavzusidagi 50,000 belgilik tezis
uchun quyidagi asosiy tarkibni taqdim etaman. Bu ko'p jihatdan KPI tizimi tushunchasi, uning
tijorat banklaridagi ahamiyati, faoliyatga ta’siri va takomillashtirish yo‘llariga bag‘ishlangan
bo‘ladi.
Tijorat banklari uchun raqobat muhitida samaradorlik va barqarorlikni ta’minlash
muhim ahamiyatga ega. Bunga erishishda KPI (Kalit ko‘rsatkichlar tizimi) tizimi bank
faoliyatini samarali boshqarish vositasi sifatida xizmat qiladi. Ushbu tizim bankning biznes
strategiyasini qo‘llab-quvvatlab, xodimlarning natijadorligini kuzatishga va umuman
bankning rivojlanishiga xizmat qiladi. Ushbu tezisda KPI tizimi nima ekani, uning tijorat
banklariga ta’siri, va tizimni takomillashtirish yo‘llari yoritiladi.
KPI (Key Performance Indicators) yoki kalit ko‘rsatkichlar tizimi tashkilot faoliyatining
muvaffaqiyat ko‘rsatkichlarini o‘lchash va tahlil qilish usuli hisoblanadi. Tijorat banklarida
KPI tizimi quyidagi maqsadlarda xizmat qiladi:
-
Moliyaviy samaradorlik: daromadni oshirish, xarajatlarni kamaytirish, va foyda
marjasini optimallashtirish.
-
Xizmat sifatini yaxshilash: mijozlarning qoniqish darajasini kuzatish va yaxshilash.
-
Faoliyatning barqarorligini ta’minlash: resurslar samaradorligini oshirish va xatarlarni
kamaytirish.
35
KPI tizimi bank boshqaruvini yanada samarali amalga oshirish imkonini beradi. Ushbu
tizim yordamida rahbariyat operatsiyalarni tahlil qiladi va xodimlarni aniq maqsadlarga
yo‘naltiradi.
KPI tizimi yordamida banklar rentabellik, kredit portfeli sifati, likvidlik darajasi kabi
asosiy moliyaviy ko‘rsatkichlarni kuzatishi va tahlil qilishi mumkin. Bu ko‘rsatkichlar bo‘yicha
batafsil ma’lumotlar, bankning foyda marjasini oshirish va zararlarni kamaytirishga yordam
beradi. Mijozlar bilan ishlash samaradorligi: Mijozlarga xizmat ko‘rsatish va ularning qoniqish
darajasi KPI tizimi orqali o‘lchanishi bank xodimlariga mijozlarga yanada sifatli xizmat
ko‘rsatish uchun maqsad qo‘yadi. Bu, o‘z navbatida, mijozlarning sodiqligini oshirishga xizmat
qiladi. Xodimlarning faoliyatini baholash uchun KPI tizimi orqali ularning shaxsiy yutuqlari,
xatolari va natijadorlik ko‘rsatkichlari aniqlanadi. KPI tizimi yordamida xodimlarga yanada
aniq vazifalar berilib, ularni rag‘batlantirish tizimi takomillashtiriladi.
Ko‘p tijorat banklarida KPI tizimi mavjud bo‘lsa-da, u ba’zi kamchiliklarga ega:
- Ma’lumotlarning yangilanmasligi va real vaqtda kuzatish imkoniyati yetishmasligi: Ko‘p
banklarda KPI tizimi real vaqtda yangilanmaydi, bu esa tezkor qarorlar qabul qilishga
to‘sqinlik qiladi.
-
Tizimning moslashuvchan emasligi: Bankning faoliyati tez o‘zgaruvchanligi tufayli KPI
tizimida o‘zgarishlarni amalga oshirish qiyin bo‘lib qoladi. Natijada, tizim bankning strategik
maqsadlariga to‘liq javob bermaydi.
-
KPI ko‘rsatkichlarining haddan tashqari ko‘pligi: Banklar ko‘p sonli KPI ko‘rsatkichlariga
ega bo‘lishi mumkin, bu esa xodimlarning maqsadlari va ustuvor yo‘nalishlarini aniq
belgilashni qiyinlashtiradi.
KPI tizimi ko‘rsatkichlari butun tijorat banklari, uning filiallari va shaxsan har bir xodim
faoliyatini qulay o‘lchash, zarur natijalarga erishish uchun xodimlarni rag‘batlantirish uchun
zarurdir. Asosiy ko'rsatkichlar yordamida tijorat banki xodimlarini rag'batlantirish va
rag'batlantirishning mukammal bo'lmasa-da, lekin juda samarali tizimini ishlab chiqish
mumkin bo'ladi. Quyida umumiy KPI ko'rsatkichlari bo'lgan jadval mavjud:
KPI bloklari
KPI ko’rsatkichlari
Moliyaviy
-
Rejani bajarilishi
-
Rentabellik hajmi
-
Xarajatlar smetasiga rioya qilinishi
Ichki faoliyat
- taqdim etilayotgan mahsulot va xizmatlar sifati;
- tezlik taqdim etilgan xizmatlar;
Bo’limlar faoliyati
- ish vaqtidan oqilona foydalanish;
- bajarilgan ishlar soni;
- ish sifati;
- loyihalarni bajarishda belgilangan muddatlarga rioya qilish
Mijozlar bilan ishlash
- mijozlar bilan ishlash samaradorligi;
- mijozlarning ko'rsatilayotgan xizmatdan qoniqishi
Kadrlar bo’yicha
-kadrlarning malakasini oshirish;
- kadrlar almashinuvini kamaytirish;
- KPI ko'rsatkichlarini bajarish;
36
- xodimlarning martaba o'sishi;
- sog'lom turmush tarzi (yugurish, suzish, jismoniy mashqlar);
- yiliga 12 (o'n ikki) kitob o'qish;
- ingliz tilini bilish darajasi
KPI tizimini tijorat banklarida yanada samarali qilish uchun bir nechta takomillashtirish
yo‘llari mavjud:
-
KPI ko‘rsatkichlarini soddalashtirish va ustuvorlik belgilash: Bank faoliyatini samarali
boshqarish uchun asosiy KPI ko‘rsatkichlarini tanlab olish zarur. Har bir bank o‘zining o‘ziga
xos xususiyatlari va maqsadlariga mos KPI tizimini ishlab chiqishi kerak.
-
Real vaqtda tahlil imkoniyatlarini kengaytirish: Bank KPI ko‘rsatkichlarini real vaqt
rejimida kuzatish va tahlil qilish imkoniyatlarini yaratishi zarur. Bu ma’lumotlarga asoslangan
qaror qabul qilish jarayonini tezlashtiradi va samaradorlikni oshiradi.
-
Raqamli texnologiyalardan foydalanish: Banklar KPI tizimini raqamlashtirish va sun’iy
intellekt texnologiyalaridan foydalanish orqali rivojlantirishi mumkin. Masalan,
avtomatlashtirilgan tahlil va xodimlar ishlash natijalarini sun’iy intellekt vositalari yordamida
tahlil qilish bank faoliyatini yanada samarali qiladi.
-
Tegishli ko‘rsatkichlar va yangilanish: KPI tizimini takomillashtirish uchun
ko‘rsatkichlarni bankning rivojlanish bosqichlari va bozor sharoitlariga mos ravishda doimiy
ravishda yangilab turish kerak.
KPI tizimi tijorat banklarida samaradorlikni oshirish uchun asosiy vositalardan biri
hisoblanadi. Uni optimallashtirish orqali banklar o‘z strategik maqsadlariga erishish imkonini
oshirishlari mumkin. Takomillashtirilgan KPI tizimi rahbariyatga real vaqtda ma’lumotlarni
taqdim etish va xodimlar ishini samarali boshqarish imkonini beradi. Shu bilan birga, KPI
tizimining zamonaviy texnologiyalar bilan boyitilishi banklarning biznes rivojiga yanada
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
References:
1.
Баранова В.В., Дроздова Н.О. Современная трансформация банковской системы и
её влияние на финансирование экономики// Вестник Международного института
рынка. – 2019 - №1. - С.15-21.
2.
Каримова М.А. Совершенствование KPI системы в коммерческих банках
Узбекистана International Interdisciplinary Scientific Conference “Digitalisation and
Sustainability for Scientific Deployment :Economic, Social, and Medical Aspects”
3.
Ismoilov Sh. S. Tijorat banklarida KPI tizimini joriy etishni ahamiyati Economics and
Menejment Engineering, 2023
