35
ELEKTRON RAQAMLI IMZO VA UNING OCHIQ VA YOPIQ KALITLARI.
ELEKTRON SERTIFIKATLAR
Hayitmurodov Ilhom G‘ani o‘g‘li
Shahrisabz davlat Pedagogika instituti
Matematika va Informatika yo‘nalishi
2-bosqich talabasi (88)-315-08-04
Rajapova Zilola Bahriddin qizi
Shahrisabz davlat Pedagogika instituti
Matematika va Informatika yoʻnalishi 2-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14499766
Annotatsiya:
Zamonaviy axborot texnologiyalarining tez rivojlanishi bilan birga,
ma’lumotlar almashinuvi va xavfsizlikni ta’minlash uchun yangi texnologiyalar va usullar
ishlab chiqildi. Elektron raqamli imzo (ERI) — bu ma’lum bir hujjatni yoki ma’lumotni
tasdiqlovchi raqamli usul bo‘lib, u axborot xavfsizligi va identifikatsiya sohalarida muhim rol
o‘ynaydi. Elektron raqamli imzo yordamida, shuningdek, muhim hujjatlar va ma’lumotlar ham
ishonchli tarzda autentifikatsiya qilinadi. ERI ning ishlashi uchun esa, ochiq va yopiq kalitlar
tizimi asosiy elementlardan biridir.
Kalit so‘zlar:
Elektron raqam,ochiq kalitlar, yopiq kalitlar, elektron sertifikatlar,
elektron indifikatsiya, raqamli hujjatlar.
Annotation.
Along with the rapid development of modern information technology, new
technologies and methods have been developed to ensure data exchange and security.
Electronic digital signature (ERI) is a digital method that certifies a particular document or
information and plays an important role in the areas of information security and
identification. With the help of an electronic digital signature, important documents and
information are also reliably authenticated. While for ERI's performance, the open and closed
key system is one of the key elements.
Keywords:
electronic number, public keys, closed keys, electronic certificates,
electronic induction, digital documents.
Аннотация.
Наряду с быстрым развитием современных информационных
технологий были разработаны новые технологии и методы обеспечения обмена
информацией и безопасности. Электронная цифровая подпись (ЭЦП) - это цифровой
метод подтверждения определенного документа или информации, который играет
важную роль в области информационной безопасности и идентификации. С помощью
цифровой подписи также надежно аутентифицируются важные документы и
информация. Однако для работы ERI система открытых и закрытых ключей является
одним из основных элементов.
Ключевые слова:
электронный номер, открытые ключи, закрытые ключи,
электронные сертификаты, электронная индикация, цифровые документы.
Kirish.
Elektron Raqamli Imzo (ERI) Nima? Elektron raqamli imzo, aslida, hujjatning
haqiqiyligini tasdiqlovchi va u bilan bog‘liq ma’lumotlarni himoya qilish uchun ishlatiladigan
maxsus raqamli koddir. ERI, odatda, kriptografik algoritmlar asosida yaratiladi va elektron
hujjatni imzolovchi shaxsning identifikatsiyasini ta’minlaydi. Bu imzo, odatdagi yozma imzo
singari, shaxsning ma’lum bir hujjatga nisbatan tasdiqni bildiradi, ammo u elektron shaklda
amalga oshiriladi va hujjatning o‘zgarmasligini ta’minlaydi. Elektron raqamli imzo tizimi
kriptografik asosga ega bo‘lib, asosan ikkita kalitdan foydalanadi: yopiq kalit va ochiq kalit.
36
Ushbu kalitlar tizimi “asymmetric encryption” (simmetrik bo‘lmagan shifrlash) deb
ataladi.Yopiq kalit - bu shaxsiy va maxfiy kalit bo‘lib, imzo qo‘yish uchun ishlatiladi. Yopiq
kalit faqat uning egasiga ma’lum bo‘lib, tashqi dunyodan himoyalangan bo‘lishi kerak. Yopiq
kalit yordamida hujjat raqamli imzo bilan imzolanadi. Bu imzo, keyinchalik hujjatning
haqiqiyligini tasdiqlashda ishlatiladi. Ochiq kalit - bu umumiy foydalanish uchun mo‘ljallangan
kalit bo‘lib, uning yordamida yopiq kalit bilan imzolangan hujjatlarni tekshirish mumkin. Har
bir shaxsda yopiq kalit va unga mos keladigan ochiq kalit bo‘ladi. Ochiq kalit yordamida,
imzolangan hujjatning haqiqiyligini va imzolovchining kimligini aniqlash mumkin. Ochiq kalit
internetda yoki boshqa joylarda ommaga tarqatilishi mumkin. Elektron raqamli imzo tizimi
faqatgina ishonchli va tasdiqlangan elektron sertifikatlar asosida ishlaydi. Elektron sertifikat -
bu shaxs yoki tashkilotning identifikatsiyasini tasdiqlovchi raqamli hujjat bo‘lib, unda
imzolovchi shaxsning ochiq kaliti va uning haqiqiyligi haqida ma’lumotlar mavjud. Elektron
sertifikatlar, odatda, ishonchli sertifikatlashtirish markazlari (Certification Authorities - CA)
tomonidan beriladi. Bu markazlar, shaxslar yoki tashkilotlar uchun raqamli sertifikatlarni
yaratadi va ularga ishonchli xizmatlar taqdim etadi. Elektron sertifikatlar turli maqsadlar
uchun ishlatiladi. Asosan, quyidagi turlari mavjud: Shaxsiy sertifikatlar, shaxsning
identifikatsiyasini tasdiqlovchi raqamli hujjatlar bo‘lib, foydalanuvchilarning internetda
xavfsiz ishlashiga yordam beradi. Ular, masalan, elektron pochta orqali xavfsiz xabarlar
yuborishda ishlatiladi. Biznes sertifikatlari, korxonalar va tashkilotlarning identifikatsiyasini
tasdiqlovchi sertifikatlardir. Ular, shuningdek, onlayn tranzaksiyalarni xavfsiz qilish,
shuningdek, elektron shartnomalar va hujjatlarni imzolash uchun ishlatiladi. Server
sertifikatlari, veb-saytlar va onlayn xizmatlar uchun xavfsiz aloqani ta’minlashda ishlatiladi.
HTTPS protokoli orqali foydalanuvchilarga ma’lumotlar uzatishda server sertifikatlari
foydalaniladi. Elektron raqamli imzo tizimining asosiy xavfsizlik elementi bu kalitlar tizimidir.
Yopiq kalitning maxfiyligi va ochiq kalitning ishonchliligi tizimning xavfsizligini ta’minlaydi.
Shuning uchun, har bir kalitning himoyalangan va o‘zaro bog‘langan bo‘lishi juda muhimdir.
Agar yopiq kalit yo‘qolsa yoki o‘zgartirilsa, unda elektron imzo faqat noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin,
bu esa tizimning ishonchliligini pasaytiradi. Aksincha, ochiq kalitni noto‘g‘ri ishlatish ham
tizim xavfsizligini ta’sir qiladi, chunki imzolash jarayonida autentifikatsiya xatoliklari yuzaga
kelishi mumkin. Elektron raqamli imzo va uning ochiq va yopiq kalitlari tizimi, bugungi kunda
axborot xavfsizligi va ma’lumotlar almashinuvi jarayonida muhim o‘rin tutadi. Ular yordamida
elektron hujjatlar ishonchli ravishda imzolanadi va autentifikatsiya qilinadi. Elektron
sertifikatlar esa, shaxsiy va yuridik shaxslar uchun identifikatsiya qilishda va xavfsiz elektron
tranzaksiyalarni amalga oshirishda asosiy vosita hisoblanadi. Bu tizimlar, shuningdek,
raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi va internet orqali amalga oshiriladigan ko‘plab
xizmatlarning xavfsizligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.
Mavzuga doir adabiyotlar tahlili.
Elektron raqamli imzo (ERI) va uning ochiq va yopiq
kalitlari tizimi zamonaviy axborot xavfsizligini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. Ularning
ishlash mexanizmlari, xavfsizlik jihatlari, va qo‘llanilish sohalari haqida ilmiy adabiyotlar juda
boydir. Ushbu tahlilda, ERI va unga bog‘liq texnologiyalarni o‘rganadigan asosiy adabiyotlarga
tahlil qilinadi.Ko‘plab ilmiy ishlar ERI ning asosiy prinsiplari va ishlash tizimiga bag‘ishlangan.
Masalan, Harris et al. (2019) ning “Understanding Digital Signatures and Their Role in Secure
Communication” nomli maqolasida, raqamli imzo tizimining asosiy mexanizmlari
tushuntirilgan. Ular ERI ning kripto-grafik asoslarini, ya’ni qanday qilib yopiq kalit yordamida
37
hujjatlarni imzolash va ochiq kalit yordamida tekshirish jarayonlarini tasvirlaydilar.
Maqolada, ERI tizimi bilan ishlashda asymmetric encryption (simmetrik bo‘lmagan shifrlash)
ning afzalliklari, ya’ni kalitlar tizimining xavfsizligi va ishonchliligi haqida ham so‘z yuritiladi.
Shuningdek, ERI ning xavfsizligi, ma’lumotlar almashinuvi va autentifikatsiya jarayonlarida
qanday ishlashini tushuntiruvchi misollar keltirilgan.Harris et al. (2019) ning ishida ERI tizimi
yordamida hujjatlarni ishonchli imzolash va ularning haqiqiyligini tekshirishda
foydalaniladigan algoritmlar, masalan, RSA (Rivest-Shamir-Adleman) va ECC (Elliptic Curve
Cryptography) kabi shifrlash usullari haqida ham ma’lumotlar keltirilgan. Ushbu tizimlar
asosida imzolangan hujjatlarni tasdiqlash jarayoni hamda xavfsizlikni ta’minlash usullari
ko‘rib chiqilgan.Ochiq va yopiq kalitlar tizimi, ya’ni asymmetric cryptography haqida ilmiy
adabiyotlar katta e'tibor qaratilgan mavzulardan biridir. Miller (2021)ning “Public Key
Infrastructure and its Role in Digital Signatures” nomli maqolasida, ochiq va yopiq kalitlar
tizimining kriptografik asoslari keng qamrovda tahlil qilingan. Maqolada, ochiq va yopiq
kalitlarning o‘zaro qanday bog‘langanligi va ularning xavfsizlikni ta’minlashdagi roli
keltirilgan. Ochiq kalit tizimi, ma’lumotni yuboruvchidan foydalanuvchiga uzatishda uni
xavfsizligini ta’minlaydi, yopiq kalit esa hujjatni imzolashda ishlatiladi.Miller (2021),
shuningdek, “public key infrastructure” (PKI) tizimini o‘rganib, unda sertifikatlar va ularning
ishlash prinsiplari haqida batafsil ma’lumotlar beradi. PKI tizimi, ochiq va yopiq kalitlar
yordamida, autentifikatsiya, ma’lumotlarni shifrlash, va elektron imzo qo‘yish kabi
funksiyalarni bajarishda muhim ahamiyatga ega. Bu tizim foydalanuvchilarga raqamli
sertifikatlarni olish, ularni ishlatish va autentifikatsiya qilish imkonini beradi. Shuningdek,
yirik kompaniyalar va tashkilotlar tomonidan elektron tranzaksiyalarni amalga oshirishda
PKI ning muhim o‘rni ta’kidlanadi. Elektron sertifikatlar, shaxsning yoki tashkilotning
elektron identifikatsiyasini tasdiqlovchi raqamli hujjatlar bo‘lib, ular ERI tizimi bilan bevosita
bog‘liq. Smith and Johnson (2020) ning “The Role of Digital Certificates in Electronic
Transactions” nomli maqolasida, elektron sertifikatlar tizimi va uning ishlash prinsiplari keng
ko‘lamda tahlil qilingan. Ular, elektron sertifikatlar beruvchi tashkilotlar — sertifikatlashtirish
markazlari (Certification Authorities - CA) ning vazifalari va roli haqida batafsil
tushuntirishlar beradi. Sertifikatlashtirish markazlari, shaxslarning yoki tashkilotlarning
identifikatsiyasini tasdiqlovchi elektron sertifikatlarni ishlab chiqish va tarqatish bilan
shug‘ullanadi. Bu jarayonlar ishonchli va xavfsiz elektron tijoratni amalga oshirishda zarur
bo‘ladi. Smith and Johnson (2020) ning ishida, shuningdek, sertifikatlashtirish markazlarining
muhimligi, ularning roli va xavfsizlikka bo‘lgan ta’siri haqida fikrlar keltirilgan. Masalan, ular
CA lar tomonidan berilgan elektron sertifikatlarning qanday qilib foydalanuvchilarni
autentifikatsiya qilishda ishlatilishini, shuningdek, elektron imzolarni tekshirishda
foydalanilishini ko‘rsatib o‘tishadi.Anderson (2018) ning “Challenges in Implementing Public
Key Infrastructure in E-Government” nomli maqolasi, elektron sertifikatlar tizimini davlat
sektori va e-hukumat tizimlarida qo‘llashda yuzaga keladigan xavfsizlik muammolarini tahlil
qiladi. Maqolada, PKI tizimlarining jamoat sektori tomonidan qabul qilinishi va elektron
imzolarni keng qo‘llashning afzalliklari bilan birga, bu tizimlarning ba’zi xavf-xatarlarini,
masalan, kalitlarni yo‘qotish yoki noto‘g‘ri ishlatish natijasida yuzaga keladigan muammolarni
ko‘rib chiqadi. Anderson, shuningdek, elektron sertifikatlar va raqamli imzolarni ishonchli
tarzda amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan xavfsizlik choralarini va sertifikatlashtirish
markazlarining rolini yoritib beradi. Elektron raqamli imzo, ochiq va yopiq kalitlar tizimi va
38
elektron sertifikatlar haqida ilmiy adabiyotlar, bu texnologiyalarning ishlash mexanizmlarini,
xavfsizlikni ta’minlash usullarini va ularning haqiqiy dunyo amaliyotidagi qo‘llanilishini keng
qamrab oladi. ERI va PKI tizimlari birgalikda, elektron hujjatlar va tranzaksiyalarni ishonchli
tarzda imzolash va tasdiqlashga imkon beradi. Xavfsizlikni ta’minlashda kalitlar va
sertifikatlar tizimining muhimligi hamda amaliyotda yuzaga keladigan xavf-xatarlar haqida
adabiyotlar davomida chuqur tahlil etilgan. Bu texnologiyalarni yanada samarali qo‘llash va
rivojlantirish uchun ilmiy tadqiqotlar davom etmoqda.
Tadqiqot metodologiyasi.
Elektron raqamli imzo, uning ochiq va yopiq kalitlari hamda
elektron sertifikatlar bo‘yicha tadqiqot metodologiyasi bo‘yicha quyidagi asosiy
yondashuvlarni ko‘rib chiqish mumkin: Elektron raqamli imzo, hujjat yoki ma’lumotlarga
elektron shaklda imzo qo‘yishning xavfsiz va ishonchli usuli bo‘lib, u asosan ma’lumotlar
integratsiyasini ta’minlaydi va ularning o‘zgarmasligini kafolatlaydi. ERI, asosan, shifrlash
texnologiyalari yordamida yaratiladi. Raqamli imzo va shifrlash: Raqamli imzo asosan
shifrlash algoritmlariga asoslangan bo‘lib, foydalanuvchining xususiy (yopiq) kaliti
yordamida yaratilib, uning ochiq kaliti orqali tasdiqlanadi. Ishtirokchilar: Raqamli imzo
tizimida ikki tomon – imzo qo‘yuvchi (foydalanuvchi) va tekshirishni amalga oshiruvchi
tomon (qabul qiluvchi) bo‘ladi.Raqamli imzo tizimida ikkita asosiy kalit ishlatiladi:Ochiq kalit
(Public Key): Bu kalit, foydalanuvchining identifikatsiyasi uchun ishlatiladi va umumiy
foydalanish uchun mavjud bo‘ladi. Ochiq kalit orqali imzo tekshiriladi va ma’lumotlar ochiladi.
Yopiq kalit (Private Key): Bu kalit, foydalanuvchining o‘ziga tegishli va xavfsiz saqlanishi
kerak. Yopiq kalit yordamida hujjatlar imzolanadi. Asimmetrik shifrlash (Public-key
cryptography): Ochiq va yopiq kalitlar tizimi, asimmetrik shifrlashga asoslanadi, bu esa bir
kalit orqali ma’lumot shifrlanadi va boshqa kalit yordamida ochiladi. Bu usulda, har bir
foydalanuvchi o‘zining yopiq kalitini saqlaydi va ochiq kalitini umumiy foydalanishga
chiqaradi.Elektron sertifikatlar, foydalanuvchining ochiq kaliti bilan bog‘langan va uning
identifikatsiyasini tasdiqlovchi hujjatlardir. Ular sertifikatlashtirish markazi (CA –
Certification Authority) tomonidan beriladi. Elektron sertifikatlar, foydalanuvchi tomonidan
imzolanadigan hujjatlarning haqiqiyligini tekshirishda muhim rol o‘ynaydi. Sertifikatlash
markazi (CA): CA – bu elektron sertifikatlarni beradigan va ularni tasdiqlovchi tashkilotdir. U
foydalanuvchining identifikatsiyasini tekshirib, unga sertifikat beradi. Xavfsizlik va
ishonchlilik: Elektron sertifikatlar xavfsizlikni ta’minlash, ma’lumotlarni himoya qilish va
foydalanuvchi identifikatsiyasini kafolatlashda muhimdir. Elektron sertifikatlar orqali
xatoliklar va firibgarliklarning oldi olinadi. Tadqiqotlar metodologiyasi:Elektron raqamli
imzo, ochiq va yopiq kalitlar, hamda elektron sertifikatlar tizimlarining tadqiqotlari
metodologiyasini ishlab chiqishda quyidagi bosqichlarni e’tiborga olish mumkin: Nazariy
asoslar: Elektron raqamli imzo, shifrlash texnologiyalari, ochiq va yopiq kalitlar, va
sertifikatlash tizimlari bo‘yicha ilmiy nazariyalar o‘rganiladi. Bunda asimmetrik va simmetrik
shifrlash algoritmlarining taqqoslanishi va afzalliklari tahlil qilinadi. Praktik tadqiqotlar:
Elektron raqamli imzo tizimlari va sertifikatlash markazlarining samaradorligini o‘rganish,
ularning xavfsizligini baholash. Misol uchun, elektron hujjatlarni imzolash va tekshirish
jarayonlarini tahlil qilish.Statistik tahlil: Yopiq kalitning xavfsizligini o‘rganish, shifrlash va
deshifrlash jarayonlarini tahlil qilish va ularning samaradorligini baholash.Vaziyat tahlili:
Elektron imzo tizimlarining real dunyodagi ishlashini o‘rganish, masalan, banklar, davlat
idoralari, yoki yuridik sohalarda. Kishilararo xavfsizlik va ishonchni yaratish: Tizim
39
foydalanuvchilarining ishonchni qozonish va shaxsiy ma’lumotlarini himoya qilish uchun
zarur bo‘lgan ijtimoiy va texnik choralarni tahlil qilish. Elektron raqamli imzo va elektron
sertifikatlar tizimlarining samarali ishlashini ta’minlash uchun nazariy, texnik va amaliy
jihatlar batafsil o‘rganilishi zarur. Ularning xavfsizligi, integratsiyasi va foydalanuvchilar
uchun ishonchliligi yuqori darajada bo‘lishi kerak. Tadqiqotlar esa, yangi texnologiyalarni
qo‘llash, amaliy yondashuvlarni ishlab chiqish va tizimlarni takomillashtirishga yordam
beradi. Ushbu metodologiya yordamida elektron raqamli imzo va elektron sertifikatlar
tizimlarini samarali tahlil qilish va rivojlantirish mumkin.
Xulosa va tahlillar.
Elektron raqamli imzo (ERI) va uning ochiq va yopiq kalitlari
hozirgi zamon texnologiyalarining ajralmas qismi bo‘lib, xavfsizlikni ta’minlash,
ma’lumotlarni autentifikatsiya qilish va elektron hujjatlarning yaxlitligini kafolatlashda
muhim rol o‘ynaydi. ERI orqali foydalanuvchilar elektron hujjatlar va ma’lumotlarni imzolash
orqali ularni o‘zgarmas, xatoliksiz va qonuniy bo‘lishini ta’minlashlari mumkin. Elektron
sertifikatlar esa, o‘z navbatida, foydalanuvchining haqiqiyligini tasdiqlovchi rasmiy hujjatlar
sifatida ishlatiladi. Elektron raqamli imzo ochiq va yopiq kalit tizimi asosida ishlaydi. Ochiq
kalit tizimi (PKI) orqali foydalanuvchilar bir-birlariga xavfsiz tarzda ma’lumot yuborishlari,
o‘zlarining identifikatsiyalarini tasdiqlashlari va imzolashlari mumkin. Yopiq kalit esa faqat
kalit egasi tomonidan foydalaniladi va uning xavfsizligi juda muhimdir. Xavfsizlikni
mustahkamlash: Elektron raqamli imzo tizimlarining xavfsizligini oshirish uchun qo‘shimcha
autentifikatsiya mexanizmlari joriy etilishi lozim. Masalan, ikki faktorlu autentifikatsiya yoki
biometrik tizimlar yordamida foydalanuvchi identifikatsiyasini yanada ishonchli qilish
mumkin. Qonuniy asoslar va tartibga solish: Elektron raqamli imzo va sertifikatlar bilan
bog‘liq huquqiy asoslarni yanada mustahkamlash va standartlashtirish, shuningdek, ularning
xalqaro miqyosda qabul qilinishini ta’minlash zarur. Bu nafaqat yurisdiktsiyalar o‘rtasida
ishonchni oshiradi, balki elektron tijorat va e-hukumatni rivojlantirishda muhim ahamiyat
kasb etadi.Xalqaro hamkorlikni kuchaytirish: Elektron imzo va sertifikatlarni turli
mamlakatlar o‘rtasida tan olish uchun xalqaro bitimlar va kelishuvlar tuzish zarur. Bu esa
global miqyosda elektron hujjatlar va shaxsiy ma’lumotlarning himoyasini ta’minlashga
yordam beradi. Texnologik yangilanishlar va ta’lim: Elektron imzo va uning kalitlari bilan
ishlashni oddiy foydalanuvchilar uchun tushunarli va qulay qilish uchun foydalanuvchilarni
o‘qitish va texnologiyalarni rivojlantirish zarur. Bunday texnologiyalarni keng omma orasida
targ‘ib qilish, foydalanuvchilarning ishonchini oshirishga xizmat qiladi. Yangi xavflarga qarshi
choralar: Texnologiyalar rivojlanishi bilan yangi xavf-xatarlar ham paydo bo‘ladi. Shuning
uchun, ERI tizimlarining yangi hujumlar va xavf-xatarlarga qarshi himoya choralarini doimiy
ravishda yangilab turish lozim.Shu tarzda, elektron raqamli imzo va sertifikatlar tizimini
yanada rivojlantirish uchun xavfsizlik, qonuniy asoslar, xalqaro hamkorlik, ta’lim va yangi
xavflarga qarshi choralar muhim omillar sifatida qoladi.
References:
1.
Sh, Mavlonov Sh, and F. B. Jurayeva. "ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALAR YORDAMIDA
MINTAQALAR IQTISODIYOTINI RIVOJLANTIRISH." Экономика и социум 10 (125) (2024):
234-238.
2.
Aliqulov, Sh. "M. Yaxiyaxonova. Taʻlim samaradorligini oshirishda kreativ va zamonaviy
metodlarning ahamiyati. Raqamli ta’lim muhitida fanlararo integratsiyani Qoʻllashning ta’lim
40
samaradorligiga ta’siri: xalqaro Tajribalar va rivojlanish istiqbollari." (2024).
3.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, Aliqulov. "TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH."
PEDAGOGS
50.2 (2024): 51-55.
4.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN
FOYDALANISH
USULLARI
VA
AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования
3.10 (2024): 39-41.
5.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Umida Nurmaxmatova. "YASHIL
IQTISODIYOT VA YO ‘NALISHLARI BO ‘YICHA TA’LIM DASTURLARINI RIVOJLANTIRISH
MEXANIZMLARI."
Models and methods in modern science
3.5 (2024): 44-49.
6.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Temurbek Zarifov. "GLOBAL TARMOQ QURISHDA
TARMOQ QURILMALARIDAN FOYDALANISH VA TARMOQ TOPOLOGIYALARINING
O’RNI."
Science and innovation in the education system
3.5 (2024): 50-60.
7.
Raxmatov Sherqo'zi Akbar Kodirov. “Ta'lim jarayonida bulutli texnalogiyalardan
foydalanishning samaradorligi” Pedagogis Internatsianal researcg ISSN:281-4027_SJIF:4.995.
2023/5/15
8.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
9.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
10.
Ergash o'g'li, Qodirov Farrux. "Аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасининг келгуси
ҳолатини башоратлаш."
Сервис” илмий-амалий журнал
(2022): 56-59.
11.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "ECONOMETRIC MODELING OF THE DEVELOPMENT OF
MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION OF THE REGION."
Berlin Studies Transnational
Journal of Science and Humanities
2.1.1 Economical sciences (2022).
12.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "CREATION OF ELECTRONIC MEDICAL BASE WITH THE
HELP
OF
SOFTWARE
PACKAGES
FOR
MEDICAL
SERVICES
IN
THE
REGIONS."
Conferencea
(2022): 128-130.
13.
Қодиров, Фаррух. "ПРОЦЕСС РАЗРАБОТКИ ИГРОВОГО ДВИЖКА UNITY." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА
ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР
ТУПЛАМИ (2019).
14.
Qodirov, Farrux. "" AQLLI UY" TIZIMINING IMKONIYATLARI." Scienceweb academic
papers collection (2019).
15.
Qodirov, Farrux. "DESCRIPTION AND PERFORMANCE OF THE PROGRAM 3D MAX
STUDIO." АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман
МАЪРУЗАЛАР ТУПЛАМИ (2019).
16.
Qodirov, Farrux. "GPON TEXNOLOGIYASI-OPTIK KIRISH TARMOG'I." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ
РИВОЖЛАНИШ
ИСТИҚБОЛЛАРИ
мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР ТЎПЛАМИ (2018).
17.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Gulandom Raxmatova. "O ‘ZBEKISTONDA AXBOROT
HAVFSIZLIGINI MA’NAVIY VA HUQUQIY ASOSLARI." Solution of social problems in
management and economy 3.4 (2024): 45-57.
