72
TURIZM AGLOMIRATSIYASINI RIVOJLANISHGA TA’SIR QILUVCHI ASOSIY
TURISTIK XIZMATLAR
i.f.d, professor.
Muxitdinov Xudayor Suyunovich
Iqtisodiyot va pedagogika universiteti
Toshev Nurbek Janon o‘g‘li
Qarshi davlat universiteti Turizm va marketing kafedrasi mustaqil tadqiqotchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14649590
Annotatsiya
: Ushbu maqolada Turizm aglomeratsiyasining rivojlanishi, turistik
xizmatlarning sifat va miqdor ko‘rsatkichlariga bevosita bog‘liq bo‘lib, ushbu xizmatlar turistik
hududning jozibadorligini oshirishda muhim omil hisoblanadi. Ushbu maqolada turizm
aglomeratsiyasiga ta’sir qiluvchi asosiy turistik xizmatlar tahlil qilinib, ularning iqtisodiy,
ijtimoiy va ekologik jihatlari o‘rganiladi. Transport va logistika, mehmonxona va ovqatlanish
tizimi, ekskursiya va ko‘ngilochar xizmatlar kabi asosiy xizmatlarning muvozanatli rivojlanishi
turistik aglomeratsiyaning umumiy samaradorligini ta’minlashda asosiy rol o‘ynaydi.
Keywords:
Mehmonxona va joylashish xizmatlari, Transport va logistika xizmatlari, Aqlli
transport tizimlari.
Kirish:
Turizm aglomeratsiyasi — bu turizm sohasida ijtimoiy-iqtisodiy va infratuzilma
tizimlarini birlashtirgan va bir-birini to‘ldirgan bir nechta turistik resurs va xizmatlarning bir
joyda jamlanishidir. Turizm aglomeratsiyasi asosan yirik shaharlar, kurort hududlar yoki
turistik mintaqalarda rivojlanadi. Bunday aglomeratsiyalar turistik oqimni jalb qilish va
turizmni rivojlantirishda muhim o‘rin tutadi.
2. Turistik Xizmatlar va Ularning Roli
Turistik xizmatlar turizm sohasida muhim o‘rin tutadi, chunki ular turistlarga zarur
bo‘lgan barcha ehtiyojlarni qondirishga yordam beradi. Turizm aglomeratsiyasining
rivojlanishiga ta’sir qiluvchi asosiy turistik xizmatlar quyidagilardir:
Turizm aglomiratsiyasini rivojlanishga ta’sir qiluvchi asosiy omillar (mustaqil
o‘zgaruvchilar) bilan turizmning natijaviy ko‘rsatkichlari (masalan, turizm daromadlari,
turistlar soni) o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlash uchun ko‘p o‘zgaruvchili regressiya
modellaridan foydalanamiz. Turizmning o‘sishini vaqt davomida prognoz qilish uchun vaqt
qatorlari modeli (ARIMA)dan foydalanamiz. Bu usul yordamida ma’lumotlar o‘tmishdagi
tendensiyalar asosida kelajakdagi o‘zgarishlarni taxmin qilish imkonini beradi. Bu holda panel
ma’lumotlardan foydalanamiz. Bu bizga bir necha turistik hududlarning (shaharlar yoki
davlatlar) ma’lumotlarini tahlil qilib, ularning turizm rivoji bilan bog‘liq faktorlarini solishtirish
va umumiy tendensiyalarni aniqlash uchun kerak bo‘ladi. Modellashtirish jarayoni uchun
yuqori sifatli ma’lumotlar kerak bo‘ladi.
Mehmonxona va joylashish xizmatlari: Mehmonxona va turistik joylashish xizmatlari
turizm aglomeratsiyasining poydevorini tashkil qiladi. Bu xizmatlar, o‘z navbatida,
turistlarning uxlash, dam olish va xizmatlardan foydalanish imkoniyatlarini ta'minlaydi. Yaxshi
mehmonxona infratuzilmasi va yuqori sifatli xizmatlar turistlarni jalb qilishda hal qiluvchi
omildir.
Transport va logistika xizmatlari: Turistlarning mintaqaga kelishi va ketishini ta'minlash
uchun transport tizimi juda muhimdir. Havo, yer va suv transporti xizmatlarining rivojlanishi
turizm aglomeratsiyasining muvaffaqiyatli ishlashiga ta’sir qiladi. Aqlli transport tizimlari,
73
ya'ni avtotransport, metro, avtobuslar va taksilar yordamida touristlarning oson va qulay
transport xarajatlari kamaytiriladi.
Ekskursiyalar va madaniy xizmatlar: Turistlarga ekskursiyalar va madaniy xizmatlar,
masalan, muzeylar, galereyalar, teatrlar va konsertlar, yuqori sifatli xizmat ko‘rsatish orqali
yangi tajribalar taqdim etiladi. Madaniy meros va diqqatga sazovor joylarni taqdim etish orqali
turizm aglomeratsiyasining jozibadorligini oshirish mumkin.
Restoran va ovqatlanish xizmatlari: Yaxshi sifatli restoranlar va ovqatlanish xizmatlari
turistlarning mintaqada qolish vaqti davomida yaxshi tajriba olishlariga yordam beradi.
Turistlarga xilma-xil milliy va xalqaro taomlar taqdim etish, mintaqaviy oshxona bilan
tanishtirish, turizm aglomeratsiyasining muvaffaqiyatini ta'minlaydi.
Sog‘liqni saqlash va wellness xizmatlari: Spa, fitnes markazlari, sanatoriyalar va boshqa
sog‘liqni saqlash xizmatlari turistlarga yuqori darajadagi dam olishni ta'minlash uchun
muhimdir. Wellness turizmi kundan-kunga mashhur bo‘lib, bu soha rivojlanayotgan
aglomeratsiyalarda muhim o‘rin tutadi.
XULOSA
Turizm aglomeratsiyasini rivojlantirishda turistik xizmatlar juda muhim ahamiyatga ega.
Yaxshi tashkil etilgan mehmonxona, transport, madaniy va sog‘liqni saqlash xizmatlari
turistlarning tajribasini yaxshilaydi va turizmning rivojlanishiga ta'sir qiladi. Raqamli
texnologiyalar yordamida bu xizmatlar samarali boshqariladi va optimallashtiriladi, bu esa
turizm aglomeratsiyasining barqaror rivojlanishiga yordam beradi. Shunday qilib, turistik
xizmatlar nafaqat turistlarga yuqori sifatli tajriba taqdim etadi, balki iqtisodiy va ijtimoiy
rivojlanishga ham katta hissa qo‘shadi.
References:
1.
O‘zbekiston Respublikasining “Turizm to‘g‘risida” qonuni 2019-yil 18-iyul, O‘RQ-549-
son O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasi. [20.12.2022].
2.
R.Butler. Tourism Area Life Cycle: Contemporary Tourism Reviews-2006. P.45-46
3.
D. Ioannides “Tourism in the Age of Globalisation” 2000. P.90-112
4.
Leiper N.Tourism system: an interdisciplinary perspective. Palmerston North, New
Zealand: Department of Management Systems, Business Studies Faculty, Massey University,
1990, 289 p
5.
Qodirov, F. "OPTIMIZATION OF TELECOMMUNICATIONS POWER SUPPLY SYSTEMS
BASED ON RELIABILITY CRITERIA." Science and innovation 2.A12 (2023): 15-20.
6.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
7.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
8.
Farrux Qodirov. Zamonaviy trenajyor va simulyatsiya qiluvchi dasturlarning hozirgi
kundagi ahamiyati. Scienceweb academic papers collection. 2023/1/1
9.
Farrux Qodirov. BUSINESS INNOVATION MODEL OF INCOME AND COSTS FROM THE
PROVISION OF MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION. Scienceweb academic papers
collection. 2023/1/1
74
10.
Farrux Qodirov. ECONOMIC-MATHEMATICAL MODELING OF THE DEVELOPMENT OF
THE PROVISION OF MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION. Scienceweb academic papers
collection. 2023/1/1
11.
Farrux Qodirov. THE PLACE OF ECONOMETRICAL MODELING OF HEALTHCARE
QUALITY IMPROVEMENT IN THE DIGITAL ECONOMY. Scienceweb academic papers collection.
2023/1/1
12.
Farrux Qodirov. DEVELOPMENT OF SCIENTIFIC AND TECHNOLOGICAL SYSTEM OF
MANAGEMENT OF INDUSTRIAL ENTERPRISES. Scienceweb academic papers collection.
2023/1/1
13.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "CREATION OF ELECTRONIC MEDICAL BASE WITH THE
HELP
OF
SOFTWARE
PACKAGES
FOR
MEDICAL
SERVICES
IN
THE
REGIONS." Conferencea (2022): 128-130.
14.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "IMPORTANCE OF KASH-HEALTH WEB PORTAL IN THE
DEVELOPMENT OF MEDICAL SERVICES IN THE REGIONS." Conferencea (2022): 80-83.
