64
INSON RESURSLARINI BOSHQARISHDA MA’LUMOTLAR YIG‘ISH, TAHLIL
QILISH VA TIZIMLASHTIRISHNI AVTOMATLASHTIRISH ISTIQBOLLARI
Raximova Nigora Nemadjonovna
O‘zbekiston Respublikasi Bank-moliya akademiyasi, Inson resurslarini rivojlantirish
va boshqarish bo‘limi bosh mutaxassisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14864676
Annotatsiya:
Ushbu maqolada inson resurslarini boshqarish (IRB) jarayonida
ma’lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish va tizimlashtirishni avtomatlashtirish masalalari ko‘rib
chiqiladi. Raqamli texnologiyalar va sun’iy intellekt vositalari yordamida HR ma’lumotlarini
avtomatlashtirish natijasida korxonalarning samaradorligi oshib, mehnat resurslarini optimal
boshqarish imkoniyati paydo bo‘ladi.
Kalit so‘zlar:
Inson resurslarini boshqarish, ma’lumotlarni avtomatlashtirish, HR
texnologiyalari, ma’lumotlarni tahlil qilish, sun’iy intellekt, raqamli transformatsiya.
Zamonaviy iqtisodiyot sharoitida inson resurslarini boshqarish (IRB) korxonalar va
tashkilotlarning samaradorligi hamda barqaror rivojlanishini ta’minlashda muhim omillardan
biri hisoblanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida kompaniyalar innovatsion yondashuvlar
asosida raqobatbardosh bo‘lishga intilmoqda. Shunday sharoitda inson kapitali bilan samarali
ishlash, xodimlarni jalb qilish, ularning mehnat faoliyatini nazorat qilish va boshqarish,
motivatsiya tizimlarini takomillashtirish tashkilotlarning strategik ustuvor yo‘nalishlaridan
biriga aylanmoqda.
An’anaviy inson resurslarini boshqarish tizimlarida ma’lumotlarni qo‘lda qayta ishlash,
xodimlar faoliyatini baholash va tahlil qilish uzoq vaqt talab qiluvchi, yuqori xarajat talab
etuvchi hamda inson omiliga haddan tashqari bog‘liq bo‘lgan jarayon hisoblanadi. Natijada, bu
jarayonlar ko‘pincha noaniq va subyektiv baholashlarga olib kelishi mumkin. Raqamli
transformatsiya va texnologik innovatsiyalar HR sohasida ham tub burilish yasamoqda. HR
jarayonlarini avtomatlashtirish, katta ma’lumotlar (Big Data) va sun’iy intellekt (AI)
texnologiyalaridan foydalanish orqali inson resurslarini boshqarishning samaradorligi oshib
bormoqda. Mazkur tadqiqotning asosiy maqsadi – inson resurslarini boshqarish tizimida
ma’lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish va tizimlashtirish jarayonlarini avtomatlashtirish
istiqbollarini ilmiy asosda baholash hamda O‘zbekiston sharoitida ushbu jarayonlarni
optimallashtirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Inson resurslarini boshqarishda ma'lumotlarni yig'ish, tahlil qilish va tizimlashtirishni
avtomatlashtirish zamonaviy tashkilotlar uchun muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu
jarayonlarni avtomatlashtirish orqali korxonalar samaradorligini oshirish, xodimlar
faoliyatini yaxshiroq nazorat qilish va strategik qarorlarni qabul qilishda aniq ma'lumotlarga
tayanish imkoniyatiga ega bo'ladi.
Tursunov va boshqalar (2024) o'z maqolalarida inson resurslarini boshqarishda
innovatsion va zamonaviy yondashuvlarni tahlil qilganlar. Ular boshqaruv jarayonida
texnologiyalar va yangi usullardan foydalanish samaradorlikni oshirish, xodimlar salohiyatini
to'liq amalga oshirish va tashkilotlarning strategik maqsadlariga erishishda muhim
ahamiyatga ega ekanligini ta'kidlaydilar [1].
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023 yil 22 sentyabrdagi qaroriga
muvofiq, respublika va mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlarida inson resurslarini
65
boshqarishga oid ma'lumotlar va hujjatlar hrm.argos.uz elektron platformasida
shakllantirilishi va yuritilishi belgilangan. Ushbu platforma orqali ma'lumotlar avtomatik
tarzda tegishli tizimlarga yuboriladi, bu esa qog'ozbozlikni kamaytirish va boshqaruv
jarayonlarini soddalashtirishga xizmat qiladi [2].
Rustamaliyeva (2024) inson resurslarini boshqarishning xorijiy tajribasidagi zamonaviy
yo'nalishlarni o'rgangan. U zamonaviy boshqaruv tizimlarida ma'lumotlarni avtomatlashtirish
va tahlil qilishning ahamiyatini ta'kidlab, bu usullar xodimlarning samaradorligini oshirish va
tashkilotlarning raqobatbardoshligini kuchaytirishga xizmat qilishini qayd etadi [3].
G'ulomov va boshqalar (2010) iqtisodiyotda axborot tizimlari va texnologiyalarining
qo'llanilishi haqida batafsil ma'lumot beradilar. Ular axborot tizimlari va texnologiyalarini
milliy iqtisodda qo'llash asoslari, jumladan, tizimning umumiy tushunchalari, axborot va
ma'lumotlar, axborot texnologiyalari, avtomatlashtirilgan axborot tizimlari va ularni
boshqaruvda qo'llash kabi masalalarni yoritadilar [4].
Azlarova (2019) o'zining "Inson resurslarini boshqarish" nomli o'quv qo'llanmasida
rivojlangan davlatlarning, xususan, AQSh, Yaponiya va G'arbiy Yevropa mamlakatlarining
ilg'or tajribalarini ilmiy tahlil qilgan. Shuningdek, u korxonada resurslarni rejalashtirish,
mehnat resurslari bozorining tendensiyalari, kadrlarni tanlash va yollash usullari, motivatsiya
nazariyalari, boshqarish usullari, xodimlarning ish faoliyatini baholash usullarini yoritgan [5].
Inson resurslarini boshqarishda ma'lumotlarni yig'ish, tahlil qilish va tizimlashtirishni
avtomatlashtirish
zamonaviy
tashkilotlarning
samaradorligini
oshirish
va
raqobatbardoshligini kuchaytirishda muhim rol o‘ynaydi. Ilg‘or texnologiyalar, jumladan,
sun’iy intellekt va raqamli HR tizimlarining joriy etilishi xodimlarni samarali boshqarish,
qaror qabul qilish jarayonlarini optimallashtirish va ish unumdorligini oshirish imkonini
beradi. Xalqaro tajriba shuni ko‘rsatadiki, avtomatlashtirilgan HR tizimlaridan foydalanish
nafaqat ishchi kuchini samarali boshqarish, balki mehnat bozorining umumiy rivojlanishiga
ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. O‘zbekiston sharoitida inson resurslarini avtomatlashtirish
istiqbollari yuqori bo‘lib, bu yo‘nalishda texnologik infratuzilmani rivojlantirish va
mutaxassislar tayyorlash muhim ahamiyat kasb etadi.
References:
1.
Tursunov, R. T., Aminjonov, A. M., & Qobiljonov, M. Q. (2024).
Inson resurslarini
boshqarishda innovatsiyalar va zamonaviy yondashuvlar
.
Iqtisodiy tahlil
, 4, 151-152.
2.
O'zbekiston Milliy Axborot Agentligi. (2023, September 28).
Inson resurslarini
boshqarishda elektron tizim joriy etiladi
.
3.
Rustamaliyeva, G. B. (2024).
Inson resurslarini boshqarishning xorij tajribasidagi
zamonaviy yo'nalishlari
.
International Scientific and Practical Conference “Rapid Development
of Multilateral International Relations from a Pedagogical Point of View”
, 530-531.
4.
G'ulomov, S. S., Alimov, R. X., Xodiev, B. Yu., Begalov, B. A., Zaynalov, N. R., Musaliev, A. A.,
& Umarov, O. S. (2010).
Iqtisodiyotda axborot tizimlari va texnologiyalari
. Toshkent: Toshkent
Davlat Iqtisodiyot Universiteti.
5.
Azlarova, M. M. (2019).
Inson resurslarini boshqarish: o'quv qo'llanma
. Toshkent:
Iqtisodiyot.
