55
GIPOVITAMINOZ VA UNING TAKRORLANUVCHI AFTOZ STOMATIT BILAN
ALOQASI
Axmadov Inomjon Nizomitdin O’g’li
O'zbekiston, Samarqand
Ass. Samarqand davlat tibbiyot universiteti
inomjonakhmadov1994@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15089645
Annotatsiya.
Gipovitaminoz yoki vitaminlar yetishmovchiligi aftoz stomatitining
takrorlanishiga olib keladigan omil sifatida tan olinmoqda, va bu holat og'iz bo'shlig'ining
shilliq bo'shlig'ida vaqti-vaqti bilan og'riqli hosilalar paydo bo'lishi bilan tavsiflanadi.
Kalit so'zlar:
stomatit, viruslar, gipovitaminoz, aftoz hosilalar.
Kirish.
Retsidiv aftoz stomatiti - og’iz bo’shlig’idagi shilliq qavatning og’riqli, retsidiv
yaralar ko’rinishidagi keng tarqalgan kasalligi. RASdagi shikastlanishlar, odatda, eritematoz
oreollar bilan o’ralgan, chegaralari aniq belgilangan ko’p sonli, mayda, sayoz, notekis yaralarga
o’xshaydi. Kasallik etiologiyasi ko’p faktorli bo’lib qolayotgan bo’lsa-da, tadqiqotning yangi
sohasida RASda gipovitaminozning, ayniqsa, B12, C va folatlar vitaminlari tanqisligining roli
ta’kidlangan. Oshqozon-ichak malabsorbsiyasi, tizimli kasalliklar va ovqatlanish yetishmasligi
kabi etiologik omillar gipovitaminoz rivojlanishiga yordam berib, vitaminlarning soʻrilishini
buzishi mumkin. Vitaminlar tanqisligi shilliq qavatning yaxlitligini buzishi, hujayralarning
tiklanishiga va immunitetga ta’sir qilishi mumkin. Gipovitaminozni RASning asosiy omili
sifatida tan olish bemorlarni davolash bilan shugʻullanuvchi shifokorlar uchun qimmatli
diagnostika va terapevtik imkoniyatlar ochadi.
Gipovitaminozni yakuniy tashxis qo’yish va bir-biriga mos keladigan vitamin
yetishmovchiligining klinik belgilarini tabaqalashtirish uchun laboratoriya tekshiruvlari va
biokimyoviy tahlillar zarur.
Klinik belgilar va alomatlar
1. Vitamin B12 tanqisligi:
○ Shilliq qavat atrofiyasi bilan glossit
○ Shilliq qavat va eritemaning yuqori sezgirligi
○ Og’iz bo’shlig’i shilliq qavatining og’riqli yarali shikastlanishi
2. C vitamini tanqisligi:
○ Yaralarni tuzatishning kechikishi
○ Tish go’shti qon ketishi va nosozligi
○ Mayda, og’riqli yaralarning yuqori tarqalishi
3. Folatlar tanqisligi:
○ Shilliq qavatning oqarishi
○ Kuyish hissi bilan kechadigan eroziyalar va yaralar
○ Immuniteti zaif shaxslarda RAS rivojlanish xavfi yuqori
Adabiyotlarni qidirish natijasida mezonlarga javob beradigan to’rtta tadqiqot topildi:
1. Hujjatlashtirilgan RAS bilan kasallangan 40 kishiga nisbatan oʻtkazilgan tadqiqot shuni
koʻrsatdiki, ishtirokchilarning 75 foizida B12 vitamini va folatlar yetishmovchiligi kuzatilgan.
Klinik ko’rinishlar orasida glossit, shilliq qavatning oqarishi va takroriy yarali shikastlanishlar
mavjud bo’lib, ular qon zardobida vitamin darajasi pastroq bo’lgan bemorlarda ko’proq
uchraydi.
56
2. RAS bilan kasallangan 25 bemordan iborat bo’lgan kogortda C vitamini tanqisligi asta-
sekin yara tuzalishi va tish go’shti qon ketishi bilan bog’liq edi. Ushbu tadqiqot C vitaminining
shilliq pardaning tiklanishi va yaxlitligidagi rolini tasdiqlaydi.
3. Observatsiya tadqiqoti folatlar tanqisligi va RAS ogʻirligi oʻrtasidagi assotsiatsiyani
aniqladi. Qon zardobida folat darajasi past bo’lgan bemorlar, folat darajasi normal bo’lgan
bemorlarga nisbatan RASga ko’proq va og’irroq ta’sir ko’rsatgan, bu esa folatlarning
hujayralarni tiklash jarayonlarida muhimligini ta’kidlaydi.
4. Vitamin qo’shimchalarining RAS ruxsatiga ta’sirini baholadik va B12, C va folat
vitaminlarini qabul qilgan bemorlar orasida yara tezligining sezilarli darajada pasayishini
kuzatdik. Bu xulosa shuni ko’rsatadiki, vitaminlarni qabul qilish RAS bilan og’rigan bemorlar
uchun terapevtik rol o’ynaydi.
Xulosa
Gipovitaminoz RASning etiologiyasi va davolashda muhim omildir. RASning ko’p faktorli
etiologiyasini, shu jumladan gastrointestinal va tizimli kasalliklarni tushunish diagnostikada
yordam beradi. Samarali diagnostika va terapevtik strategiyalarni ishlab chiqish uchun
vitaminlar, ayniqsa, B12, C va folat vitaminlari tanqisligini aniqlash zarur. Ilg’or diagnostika
vositalari, genetik omillar va qo’shimchalarni uzoq muddat qabul qilish protokollari bo’yicha
keyingi tadqiqotlar klinik yondashuv va natijalarni yaxshilaydi. Ko’p fanli boshqaruv og’iz
bo’shlig’ining ushbu murakkab kasalligidan aziyat chekayotgan odamlarga g’amxo’rlik qilishni
optimallashtirish uchun muhim omil bo’lib qolmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar/Используемая литература/References:
1.
Ахмадов И. Н. Нарушения в системе перекисного окисления липидов при
парадантозе. – 2023.
2.
Ахмадов И. Н. КЛИНИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ И ПРИНЦИПЫ ЛЕЧЕНИЯ
АЛЛЕРГИЧЕСКОГО СТОМАТИТА ПРИ ИСПОЛЬЗОВАНИИ ЧАСТИЧНЫХ И ПОЛНЫХ
СЪЕМНЫХ ПЛАСТИНОЧНЫХ ПРОТЕЗОВ //ББК. – 2021. – Т. 72. – С. 262.
3.
Sadriev N. et al. DENTAL IN CHILDREN WITH TRAUMATIC STOMATITIS COMPLEX
DENTAL TREATMENT OF DISEASES AND THEIR EVALUATION OF PREVENTION
//Центральноазиатский журнал образования и инноваций. – 2023. – Т. 2. – №. 10 Part 3.
– С. 62-65.
4.
Sadriev N. et al. PANDEMIYA SHAROITIDA STOMATOLOGIK FAVQULODDA VAZIYATLAR
BO'YICHA KO'RSATMALAR //Центральноазиатский журнал образования и инноваций. –
2023. – Т. 2. – №. 11 Part 3. – С. 95-99.
5.
Садриев Н. Н., Ахмадов И. Н., Санакулов Ж. О. ДИФФЕРЕНЦИРОВАННЫЙ ПОДХОД К
ЛЕЧЕНИЮ ВОСПАЛИТЕЛЬНЫХ ЗАБОЛЕВАНИЙ ПАРОДОНТА У ЛИЦ С ХРОНИЧЕСКИМИ
ВИРУСНЫМИ ГЕПАТИТАМИ //Modern education and development. – 2024. – Т. 12. – №. 3. –
С. 241-249.
