“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
340
ORIENTAL STUDIES UNIVERSITETIDA CHET TILLARNI
O
‘
QITISHDAGI ZAMONAVIY YONDASHUVLARNINMG TAHLILI
Rustamova Jamila Farruxovna
.
Head of the Department of Western languages of Oriental University.
Annotatsiya.
Ushbu maqolada Oriental Studies Universitetining turizm
guruhlari talabalari bilan
o‘quv reja va dasturga muvofiq “
Tashkent is on the Great
Silk Road
(Amir Temur square)”
mavzusidagi amaliy darsning SWOT texnologiyasi
yordamidagi tahlili keltirilgan. Bu usul chet tili darslarini innovatsion yondashuvlar
orqali
o‘
qitishning tez orada beradigan natijasi ta
’
kidlanadi.
Kalit s
o‘
zlar:
Ingliz tili, turizm, amaliy dars, dastur, SWOT analiz
texnologiyasi, natija.
Аннотация
.
В данной статье представлен анализ с помощью
SWOT-
технологии практического занятия по теме «Ташкент на дороге Великой
шелковой пути (площадь Амира Темура)»
со студентами туристских групп
университета
Oriental Studies
в соответствии с учебным планом и
программой. Этот метод подчеркивает скоротечный результат
преподавания уроков иностранного языка с помощью инновационных
подходов.
Ключевые слова.
Английский язык, туризм, практическое занятие,
программа, технология
SWOT
анализа, результат.
Abstract.
This article presents a SWOT Technology-Assisted analysis of a
practical lesson on “Tashkent is on the Great Silk Road (Amir Temur square)” in
accordance with the curriculum and program with students from tourism groups at
Oriental Studies University. This method is emphasized by the soon-to-give result of
teaching foreign language lessons through innovative approaches.
Key words.
English, Tourism, practical lesson, program, SWOT analysis
technology, result.
O‘
zbekistonda chet tillarni
o‘
qitish yondashuvlari, usullari va
protseduralari doimiy ravishda rivojlanmoqda va Universitetlarda sifatli ta
’
lim
berish alohida yondashuvlarni talab qilmoqda. Bizning 2021-yilda ochilgan
Oriental studies universitetimizda
7000 dan ortiq talaba turli y
o‘
nalishlar
b
o‘
yicha ta
’
lim olmoqda va globallashuvga va chet tillarni o
‘
alohida e
’
tibor
berilmoqda. Bundan tashqari, zamonaviy jamiyatda globallashuvning siyosiy,
ijtimoiy va iqtisodiy ta
’
siri, undan kelib chiqadigan mehnat bozorining yangi
talablari, raqobatbardoshlikka intilish, madaniyatlararo aloqa muammolari va
madaniyatni diversifikatsiya qilish
–
bu rivojlanishda chet tillarining yangi
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
341
istiqbollarni ochadigan hodisalardir. Boshqa tomondan, Common European
Framework for Reference
o‘
qituvchilarga
o‘
z strategiyalari va munosabatlarini
qayta k
o‘
rib chiqishga yordam berdi va yangi tadqiqot y
o‘
llarini ochdi.
Shuningdek, bizning fanimizning maqsadlaridan biri talabalarimizda til
k
o‘
nikmalarini rivojlantirish uchun
o‘
z mas
’
uliyat hissini tarbiyalashdir, deb
hisoblaymiz. Shunday qilib, shuni yodda tutgan holda, Evropa kredit tizimi
tomonidan taqdim etilgan individual ish vaqtining bir qismi sifatida biz
o‘
quvchilarga
o‘
rta maktabni tugatgandan s
o‘
ng b
o‘
lishi kerak b
o‘
lgan
B2 darajasini mashq qilish uchun resurslarni taqdim etamiz. S
o‘
nggi yillarda biz
kuzatayotgan k
o‘
plab parallel ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy
o‘
zgarishlar chet tillari
ta
’
limi va pedagogikasi uchun turli xil
o‘
zgarishlarni keltirib chiqardi. Bizning
universitetimizda chet tilini
o‘
qitish talabalar va
o‘
qituvchi
o‘
rtasida turli
shakllarda bevosita muloqotni
o‘
z ichiga oladi. Chet tillarni turli platformada
o‘
qitish
dolzarbligini
saqlab
turibdi.
Masalan
ZOOM
platformasi
bizningfaoliyatimizda eng keng tarqalgan usuldir.
O‘
qituvchi konferentsiya tashkilotchisi b
o‘
lgan Zoom platformasi ushbu
tizim taqdim etadigan turli funktsiyalar bilan ishlaydigan o
g‘
zaki va yozma
muloqot qilish imkoniyatini yaratadi. Masalan,
o‘
qituvchi-tashkilotchi mikrofonni
boshqarish qobiliyati, ya
’
ni, konferentsiyaning barcha ishtirokchilari uchun audio
va videoni tashkil qilish, tinglash va
o‘
qish k
o‘
nikmalarini mashq qilish uchun
o‘
ziga xos til sinfini yaratish, turli xil axborot materiallarini, shu jumladan audio
va video materiallarni, taqdimotlarni, elektron versiyasini namoyish qilish uchun
o‘
z raqamli qurilmasining ekranini namoyish etish
o‘
quv kursi, vizual materiallar
berib boriladi. Bu usul, ayniqsa, sirtqi talabalar uchun eng katta afzalliklardan biri
deb hisoblaymiz. Ma
’
lumki, talabalar soni guruhlarda odatda 20 kishidan oshadi
va ularning barchasini materiallarning bosma versiyalari, grammatik jadvallar,
tarqatma materiallar bilan ta
’
minlash juda muammoli. Shunday qilib, 5-6 guruh
talabalarga ega b
o‘
lgan chet tili
o‘
qituvchisi juda k
o‘
p nusxalarini chop etishga
majbur b
o‘
ladi, chunki barcha sinflar maxsus interaktiv uskunalar bilan
ta
’
minlanmagan. Zoom bu muammoni mukammal hal qiladi, chunki u ekrandagi
barcha materiallarni namoyish etishga imkon beradi.
O‘
qituvchilarimizning
aloqasi talabalar bilan "Viber" va "Whats App" kabi messenjerlardagi suhbatlar
bilan ham q
o‘
llab-quvvatlanadi, bu esa talabalarga taqdim etilgan materialni
o‘
z
tezligida
o‘
rganishlari uchun PDF va WORD fayllarini yuborish imkonini beradi.
Pedagogik texnologiyalar-bu
o‘
quv jarayonining samarali natijalariga
erishishga qaratilgan isloh qilingan va talqin qilingan va taniqli va yangi dasturlar,
rejalashtirish, darsliklar,
o‘
quv-uslubiy majmualar,
o‘
qitishning yangi usullari,
usullari va shakllaridir. Ingliz tili guruhlaridagi talabalarga
“Tashkent is on the
Great Silk Road (Amir Temur square)”
(“Ingliz tili” fanidan 2 ta “Sayyor dars”
tashkil etish (Toshkent shahridagi muzey va boshqa diqqatga sazovor joylarda)
mavzusida mahorat-darsi
o‘
tkazish rejasini bajarish davomida biz bir necha
usullar qatori SWOT tahlil usulini ishlatamiz -bu ob
’
ektning ichki va tashqi muhit
omillarini (ob
’
ekt, tashkilot va boshqalar) aniqlash va ularni t
o‘
rt toifaga
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
342
b
o‘
lishdan iborat strategik rejalashtirish usuli: 1. Strengths (kuchli tomonlar).
2.Weaknesses (zaif tomonlari). 3. Imkoniyatlar (imkoniyatlar). 4. Threats
(tahdidlar).
Bu amaliyot darsi sayohatga tayyorgarlik k
o‘
rayotganda
o‘
qituvchi
talabalar bilan birgalikda ularni qiziqtirgan masalalar doirasini aniqlaydi, dars
o‘
tiladigan joyning taxminiy y
o‘
nalishini tuzadi. Agar bunday tadbirdan oldin
tegishli mavzu b
o‘
yicha bir nechta darslar
o‘
tkazilsa (masalan, Uzbekistan,
Travelling, Traditions&Customs, Culture, History, People) talabalar mavzu haqida
bir oz ma
’
lumotga ega b
o‘
ladilar.
Keyin reja tuziladi (talabalar juftlikda, guruhda va alohida ishlashlari
mumkin).Dars rejasi quyidagicha b
o‘
lishi mumkin:
1. Preparing questions for the group mates.
2. Visiting the place (Amir Temur Square), explanation and taking pictures.
3. Giving Information (direct questions, leaflets, pictures)
4. Analyzing information according to SWOT.
5. Summing up (recommendations).
6. Exchanging opinions (filling to each other).
7. Demonstration of presentations according to the text.
Manzilga etib kelgach, ob
’
ektga tashrif buyuriib 10-15 daqiqalik qisqacha
dastlabki kirish suhbatidan s
o‘
ng. Talabalar joyni suratga olishadi, eslatmalar
olishadi (binolarning tarixi, tashqi k
o‘
rinishi va arxitekturasi, ekskursiyalar,
k
o‘
rgazmalar, eksponatlar, qisqacha faktlar tasvirlanadi.) Bu ularga ilgari
o‘
rganilgan s
o‘
z birikmalaridan va darsliklarda mavzu doirasida taqdim etilgan
yangi s
o‘
zlar va iboralardan foydalanishga imkon beradi.
Keyin, oldindan tayyorlangan savollardan foydalanib, talabalar, turistlarlar,
guruhdoshlar bilan suhbatlashadilar, javoblarda bir-birlari bilan ingliz tilida
gaplashishga harakat qilishadi. Savollar bu turdagi b
o‘
lishi mumkin:
1. How many visitors come here every day? What is the price of the ticket?
2. Do foreigners visit the centre?
3. Do you feel comfortable being here?
4. Why did you decide to visit this place? Did you like the excursion?
5. Would you like to come here again?
6. Does not you like anything here? What would you change?
7. Would you advise your friends to visit this place?
Criteria
Strong points
Weak points
Location
In the city center. Available
metro station
Far from our university
Architecture
Authentic, modern, mixed
Not many historical buildings
before 19 century
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
343
Excursions
Interesting. Informative
Too difficult to remember first
time if you do not get
information before.
Food
Variety of cafes in broadway No shops near the Amir Temur
monument
Design
Original, stylish
Lesson
Very interesting, useful.
80 minutes too short to
participate all students of the
group
Your conclusion
I decides and would like
work as tour guide
Not often we do such practical
classes in site
Bunday vazifalarni bajarib, talabalar ma
’
lumotni baholashni, ijobiy va salbiy
tomonlarini aniqlashni, olingan ma
’
lumotlar asosida xulosalar chiqarishni,
olingan ma
’
lumotlar va taassurotlarni umumlashtirishni, kelajakdagi hikoya
(kompozitsiya) uchun mantiqiy rejani tuzishni
o‘
rganadilar.
Bundan tashqari, talabalar bir-birlarining t
o‘
ldirilgan jadvallarini
k
o‘
rganlarida, biror narsani tuzatdilar,
o‘
qituvchi yordamida tarjimani tuzatdilar,
qolgan ikkita SWOT pozitsiyasida ikkinchi jadval yaratadilar: Opportunities va
Threats.
Opportunities
Threats
This centre gives a wonderful
opportunity to know a lot about
city center. It also represents the
history of our great country.
The centre is situated far from our
university and you have to rent a special
bus to get there, it would be of help to
organize regular route buses from the
centre to our university
It is a great experience to see
sights.
Though lesson is very interesting, there is
not enough time to remember all.
The place is worth visiting for
tourists of different ages and
nations.
The food in the café are too expensive,
students can hardly afford buying them
Bunday ikkita jadval asosida talabalar faktlarni ham, taassurotlarini ham
aytib berishga harakat qilib, rezyume tuzadilar. Keyin ular
o‘
zlarining yozuvlarini
almashadilar, ularni tuzatadilar va tavsiyalar r
o‘
yxatini ishlab chiqadilar.
Masalan, tavsiyalar r
o‘
yxati quyidagi fikrlarni
o‘
z ichiga olishi mumkin:
We recommend you…, va Otherwise/because …
Yakuniy xulosalarni tuzib, talabalar slaydlarni, fotosuratlarni,
taqdimotlarni namoyish etadilar, taassurotlari haqida gaplashadilar, SWOT tahlili
natijalarini taqdim etadilar, mini-biznes-rejalarni ishlab chiqadilar. Shuningdek,
ular rolli
o‘
yin
o‘
ynashlari mumkin, unda kimdir gid, kimdir turist, kimdir mezbob
yurt vakili va har kim
o‘
z pozitsiyasini himoya qilishga harakat qiladi.
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
344
Shuni ham ta
’
kidlash kerakki, bunday jadvallarni tezda tuzish va ularning
asosida deyarli har qanday mavzuda gapirish qobiliyati, tayyorgarlik vaqti
cheklangan b
o‘
lsa, ingliz tilidan imtihonni topshirishda juda yaxshi yordam
beradi. SWOT tahlili tayyorlanmagan bayonotni tuzishda, "optional choice" test
topshiriqlarini bajarishda, o
g‘
zaki javob berishda, matnlarni
o‘
qishda, insho
yozishda muhim hisoblanadi.
SWOT tizimi yordamida deyarli har qanday tadbirni (voqea, vaziyat,
mavzu) tahlil qilish mumkin, bu
leksik k
o‘
nikmalar va nutq qobiliyatlarini
mustahkamlashga yordam beradi va talabalarga har qanday aloqa holatiga ijobiy
munosabatda b
o‘
lishga imkon beradi, diqqatni jamlash va
o‘
z fikrlarini bildirish
qobiliyatini
o‘
rgatadi, vaziyatni turli nuqtai nazardan k
o‘
rib chiqadi. Eng asosiysi
ularning kasbiy nutqini shakllantirishga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati.
1.
Ахмедова Л. Т., передовые технологии обучения языкам и практика
их применения https://www.slideshare.net/AzamatXodjakov/ss
-82494143
2.
Shmeleva Zh. N. The experience of the foreign language. Baltic
Humanitarian Journal. 2021.
Т. 10. № 1(34)/ 310 p. ISSN print: 2311
-0066; ISSN
online: 2712-9780.
3.
Oleksandr Shumskyi. Modern Approaches To Foreign Language
Teaching: World Experience.
Порівняльна професійна педагогіка 6(1)/2016
Comparative Professional Pedagogy 6(1)/2016. 42 p.
