Клинические признаки отравления кроликов вегетативными и генеративными формами гелиотропа и каприрхопона

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
241-243
1

Скачивания

Данные скачивания пока недоступны.
Поделиться
Султанова, И., Абдураимова, Г., & Емуродов, Б. (2024). Клинические признаки отравления кроликов вегетативными и генеративными формами гелиотропа и каприрхопона. in Library, 2(2), 241–243. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/35905
Интизор Султанова, Veterinariya ilmiy tadqiqot instituti

Veterinariya ilmiy tadqiqot instituti, ilmiy kotibi, veterinariya fanlari falsafa fanlari doktori, katta ilmiy xodim

0
Цитаты
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье стебель, лист и цветок растения гелиотропа и бузины. При добавлении смеси и семян гелиотропа в кормовую массу подопытных кроликов в количестве 50%, 30%, 10% наблюдаются длительность отравления кроликов, клинические признаки, наблюдаемые в ходе опыта, и случаи летального исхода. данный.


background image

Veterinariya sohasidagi dolzarb muammolar yechimi yosh tadqiqotchilar talqinida

|

TO‘PLAM – 1/24

241

28-iyun 2024-yil.


UDK:

619.616.591.8.053

QUYONLARDA GELIOTROP VA KAPRIRCHOPON O‘SIMLIKLARNING VEGETATIV

VA GENERATIV SHAKLLARIDAN ZAHARLANISHDA KLINIK BELGILAR

Abduraimova G.T. -

tayanch doktorant,

Sultanova I.Y. -

v.f.f.d.,

Emurodov B.A. -

v.f.d., professor

Veterinariya ilmiy-tadqiqot instituti


Annotatsiya:

Maqolada

geliotrop va kampirchopon o‘simligining poyasi, bargi va guli

aralashmasi va geliotrop urug‘ini tajriba quyonlari ozuqa massasining miqdoriga 50%, 30%, 10%
miqdorda qo‘shib berilganda quyonlarda kuzatiladigan zaharlanishning muddati, tajriba davomida
kuzatilgan klinik belgilar, nobut bo‘lish holatlari haqida batafsin ma’lumotlar keltirilgan.

Kalit so‘zlar:

geliotrop, kampirchopon, lalmikor, zaharli, xo‘jaliklar, quyon.

Mavzuning dolzarbligi.

Respublikamizning lalmikor tumanlaridan yig‘ilgan yem-hashaklar

orasida zaharli o‘simliklarning urug‘lari uchrab turadi. Ular hayvonlarda ayrim kasalliklarni kelib
chiqishiga sabab bo‘ladi. Lekin bu kasalliklarni ko‘p hollarda veterinariya xodimlari o‘z vaqtida
aniqlay olmaydilar. Chunki ko‘p hollarda zaharli o‘simliklarning urug‘i, bargi va novda parchalari,
g‘allani tozalash jaryonida chiqindi shaklida xirmon va don kombinatlarida yig‘ilib qoladi,
keyinchalik hayvonlar va parrandalar ozuqasiga qo‘shib yedirib yuboriladi, natijada zaharlanishlar
yuz beradi. Olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki zaharli o‘tlardan zaharlanishlar turli
hayvonlarda turlicha kuzatiladi. O‘simliklardan zaharlanishlar orasida geliotropdan zaharlanishlar
hozirgi kunda ko‘pgina noaniq ichki yuqumsiz kasalliklarni keltirib chiqayotganligi va asosan ovqat
hazm qilish tizimining buzilishi, birdaniga o‘lim kuzatilishi bilan chorvachilik fermalariga iqtisodiy
zararning keltirib chiqishi bilan ajralib turadi.

Material va metodlar.

Tadqiqotlar Veterinariya ilmiy-tadqiqot instituti Toksikologiya va

terapiya laboratoriyasida Jizzax viloyati Baxmal tumani, Samarqand viloyati Payariq tumanidagi
dehqon-fermer xo‘jaliklaridagi lalmikor dalalarda mavjud geliotrop va kampirchopon
o‘simliklarilaridan namunalar olib kelindi va laboratoriyaga mavjud quyonlaga berib tajribalar
o‘tkazildi.

Buning uchun quyonlar 4 guruhga bo‘linib (3 boshdan) ajratildi. Tajribadagi quyonlarning

omuxta yemiga kampirchopon va geliotrop o‘simliklarining poya, guli, bargi va urug‘lari qo‘shib
berildi. Ozuqa massasiga ko‘ra 1- guruhga 50%, 2-guruh 30%, 3-guruh 10% miqdorda berildi.
To‘rtinchi guruh nazorat guruhi sifatida saqlandi va zararlantirilmadi.

Tadqiqot natijalari:

Geliotrop va kaprirchopon o‘simliklarining vegetativ va generativ davr

mobaynida o‘simliklarning poyasi, bargi, gullagan paytida quyonlarning 50% omuxta yemiga (beda
uni) qo‘shib 1-guruhga 50% geliotrop va kaprirchopon poyasi, bargi va guli aralashmasi, 2-guruhga
70% o/ye + 30% geliotrop va kaprirchopon poyasi, bargi va guli aralashmasi, 3-guruh quyonlariga
90% o/ye + 10 foizgacha geliotrop va kaprirchopon poyasi, bargi va guli aralashmasi bilan boqildi
(1-jadval).

1-jadval

Quyonlar organizmiga geliotrop va kaprirchopon o‘simliklarning vegetativ va

generativ davrida LD miqdorini aniqlash

Guruhlar

Quyonlar
bosh soni

Geliotrop o‘simliklarning (poyasi

va bargi, guli) aralashmasining

miqdori

Beriladigan omuxta

yemning miqdori

I-tajriba

3

50%

50%

II-tajriba

3

30%

70%

III-tajriba

3

10%

90%

IV-nazorat

3

-

100%


background image

Veterinariya sohasidagi dolzarb muammolar yechimi yosh tadqiqotchilar talqinida

|

TO‘PLAM – 1/24

242

28-iyun 2024-yil.



Tadqiqotlar natijalariga ko‘ra olib borilgan tadqiqotlarda quyonlarning geliotropdan

zaharlanishi ikki oydan keyin o‘z ta’sirini ko‘rsatdi. Tajribadagi birinchi guruh 3 bosh quyonlarda
bo‘yin falajlanishi, oriqlash, ishtahadan qolish, ko‘p suv ichishi, burnidan suyuqlikning oqishi kabi
klinik belgilari namoyon bo‘ldi. Ikkinchi va uchinchi guruhlarda esa o‘zgarishlar sezilmadi.

Ikkinchi marta olib borilgan tadqiqotlarga ko‘ra geliotrop o‘simligining urug‘i bilan

zararlantirish bo‘lib, bu tadqiqotda ham 12 bosh quyonlar ajratib olindi va 4 guruhga bo‘lib
o‘rganildi (2-jadval).

2-jadval

Quyonlar organizmiga geliotrop o‘simliklarning urug‘lagan davrida LD me’yorini

aniqlash.

Guruhlar

Quyonlar
bosh soni

Geliotrop o‘simliklarning

(urug‘i) aralashma miqdori

Beriladigan omuxta

yemning miqdori

I-tajriba

3

50%

50%

II-tajriba

3

30%

70%

III-tajriba

3

10%

90%

IV-nazorat

3

-

100%

2-jadval bo‘yicha geliotrop zaharli o‘simligining urug‘i quyonlar omuxta yemiga aralashtirib

berildi. Ushbu tajribada ham yuqoridagi tajriba singari olib borilib, 1-guruhga 50% omuxta yemi
(beda uni)ga 50% geliotrop urug‘i, 2-guruhga 70% o/ye + 30% geliotrop urug‘i, 3-guruh
quyonlariga 90% o/ye + 10 foiz geliotrop urug‘i bilan boqildi.

Olib borilgan tadqiqotlarda tajribalardagi quyonlarda zaharlanishlar ikkinchi haftadan

boshlab kuzatilgan bo‘lib, kuchli intoksikatsiya yuz berganligi aniqlandi. Ikkinchi marta olib
borilgan tajribalardan aniqlandiki birinchi guruh 3 bosh quyonlarda tez-tez siydik ajratish,
bezovtalanish, tez-tez nafas olish, ishtahasizlik, burun va og‘iz qismidan suyuqlikning ajralishi
hamda uchinchi haftada umumiy ahvolining og‘irlashishi natijasida o‘lim kuzatilishi aniqlandi.
Ikkinchi guruh quyonlarda ham uchinchi haftadan keyin zaharlanishning klinik belgilari namoyon
bo‘lib, umumiy ahvolining og‘irlashishi tufayli to‘rtinchi haftadan so‘ng butun tananing
falajlanishi (agonal) holatning yuz berishi natijasida o‘lim holatlari yuz berdi. Uchinchi guruhdagi
quyonlarda oriqlash, ishtahasizlik kuzatildi, lekin o‘lim holatlari kuzatilmadi.

Tadqiqotlar davomida geliotrop o‘simligi urug‘ining LD (o‘ldiruvchi miqdor) ni aniqlandi.

Xulosalar:

1.

Quyonlar geliotrop va kampirchopon o‘simligining poyasi, bargi va guli aralashmasi

bilan boqilganda zaharlanish belgilari 2 oydan keyin namoyon bo‘ldi.

2.

50% omuxta yemi (beda uni)ga 50% geliotrop urug‘i qo‘shib berilganda LD

(o‘ldiruvchi miqdor) bo‘lishi aniqlandi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:

1.

Ibodullayev F. “Qishloq xo‘jalik hayvonlarining patologik anatomiyasi” Toshkent-2000 yil.

2.

Vafoqulov B.H va boshqalar “Yovvoyi o‘tlar va ulardan zaharlanishning oldini olish”

Toshkent-1981

3.

Kariboyev

K.K.,

Boymurodov

T.B.,

Ibragimov

J.X.

Gossipol

(organizmga

ta’siri,

zaharlanishlarni

oldini

olish

choralari)

broshyura,

22

bet, Samarkand 1999 yil.

4.

Полоз Д.Д. Профилактика отравления животных пестицидами. Ж. «Ветеринария», 1985 № 8.

стр. 16.

5.

Элмуродов, Б., Муродов, Х., & Киямова, З. (2021). Патоморфологическая

диагностика ларинготрахеита птиц.

in Library

,

21

(4).


background image

Veterinariya sohasidagi dolzarb muammolar yechimi yosh tadqiqotchilar talqinida

|

TO‘PLAM – 1/24

243

28-iyun 2024-yil.

6.

Элмуродов, Б., & Собиров, И. (2020). Меры профилактики инфекционной

плевропневмонии коз.

in Library

,

20

(4), 344-348.

7.

Элмуродов, Б. (2019). Профилактическая эффективность формальной вакцины ГОА

против пастереллеза, сальмонеллеза и колибактериоза сельскохозяйственных животных.

in

Library

,

19

(2), 312-315.

8.

Элмуродов, Б., Набиева, Н., & Ғаффоров, Ф. (2019). Меры профилактики

пастереллёза кроликов.

in Library

,

19

(2), 303-305.

9.

Элмуродов, Б., & Алламуродова, М. (2019). Диплококкоз у ягнят.

in Library

,

19

(3),

18-20.

10.

Элмуродов, Б. (2018). Новый инновационный подход к диагностике и борьбе с

инфекционными бактериальными болезнями молодняка животных.

in Library

,

18

(4), 12-12.

11.

Элмуродов, Б., & Дускулов, В. (2018). Пчеловодство–прибыльная отрасль.

in

Library

,

18

(4), 32-32.

12.

Элмуродов, Б., Турдиев, А., & Набиева, Н. (2017). Ветеринарно-санитарные

мероприятия в кролиководстве.

in Library

,

17

(2).

13.

Элмуродов, Б., & Джаббаров, Ш. (2016). Здоровый скот-спокойная душа.

in

Library

,

16

(4), 9-9.

14.

Элмуродов, Б., & Джаббаров, Ш. (2016). Профилактика и лечение болезней

животных.

in Library

,

16

(1), 14-15.

15.

Элмуродов, Б., Шопулатова, З., & Сатторов, Н. (2015). Эффективность

профилактики заболеваний колибактериоза, сальмонеллеза молодняка животных.

in

Library

,

1

(1).

16.

Элмуродов, Б., Салимов, Х., Давлатов, Р., Камбаров, А., & Тоиров, Ж. (2014).

Защитим молодняк и цыплят от колисептицемии.

in Library

,

4

(4).

17.

Элмуродов, Б., Шапулатова, З., & Рузикулова, Б. (2014). Патологоанотомическая и

лабораторная диагностика пастереллеза жвачных животных.

in Library

,

1

(1).

18.

Элмуродов, Б., Наврўзов, Н., Шопулатова, З., & Рузикулова, Б. (2014). О выявлении,

лечении и профилактике инфекционных болезней молодняка животных.

in Library

,

2

(2).

19.

Элмуродов, Б. (2013). Защита телят и ягнят от болезней.

in Library

,

2

(2), 32-32.

20.

Элмуродов, Б. (2011). Здоровое животное–гарантия качественного мяса и обильного

молока.

in Library

,

3

(3), 43-44.

21.

Элмуродов, Б., & Бутаева, И. (2008). Патологоанатомические изменения при

смешанных бактериальных инфекциях птиц (экспериментальные исследования).

in

Library

,

4

(4), 17-18.

22.

Элмуродов, Б. (2008). Выявление инфекционных болезней птицы.

in Library

,

1

(1),

56-57.

23.

Ахмадалиева, Л. Х., Элмуродов, Б. А., Орипов, А. О., Салимов, Х., Рузимуродов, М.

А., Исматова, Р. А., ... & Улугмуродов, А. Д. (2021). ПРАВОВАЯ ОХРАНА ЗДОРОВЬЯ
ЖИВОТНЫХ И ЭКОСИСТЕМ В НИИ ВЕТЕРИНАРИИ. In

Проблемы трансформации

естественных ландшафтов в результате антропогенной деятельности и пути их
решения

(pp. 378-382).

24.

Bajenov, L. G., Ruzimurodov, M. A., Artyomova, E. V., & Ten, R. M. (2008). Study and

application

of

crystallogenic

properties

of

Brucella

for

their

identification

and

differentiation.

Bulletin of the International Scientific Surgical Association

,

3

(1), 22-23.

25.

Рузимуродов, М. А. (2018). Новые инфекционные подходы в борьбе с

бруцеллезом.

Ветеринария тиббиёти

, (2), 14-15.

26.

Рузимуродов, М., Исматова, Р., Кувватов, Б., & Улугмурадов, А. (2018). Создание

коллекции эталонов производственных мтаммов бруцелл для конструирования
отечественных противобуруцеллёзных препарптов.

in Library

,

18

(4), 9-11.

27.

Ruzimurodov, M. A., & Nematov, A. S. (2005). Brucellosis as a natural focal infection in

Uzbekistan.

Actual problems of infectious pathology. Thesis: Tashkent

, 9-10.

Библиографические ссылки

Ibodullayev F. “Qishloq xo‘jalik hayvonlarining patologik anatomiyasi” Toshkent-2000 yil.

Vafoqulov B.H va boshqalar “Yovvoyi o‘tlar va ulardan zaharlanishning oldini olish” Toshkent-1981

Kariboyev K.K., Boymurodov T.B., Ibragimov J.X. Gossipol (organizmga ta’siri, zaharlanishlarni oldini olish choralari) broshyura, 22 bet, Samarkand 1999 yil.

Полоз Д.Д. Профилактика отравления животных пестицидами. Ж. «Ветеринария», 1985 № 8. стр. 16.

Элмуродов, Б., Муродов, Х., & Киямова, З. (2021). Патоморфологическая диагностика ларинготрахеита птиц. in Library, 21(4).

Элмуродов, Б., & Собиров, И. (2020). Меры профилактики инфекционной плевропневмонии коз. in Library, 20(4), 344-348.

Элмуродов, Б. (2019). Профилактическая эффективность формальной вакцины ГОА против пастереллеза, сальмонеллеза и колибактериоза сельскохозяйственных животных. in Library, 19(2), 312-315.

Элмуродов, Б., Набиева, Н., & Ғаффоров, Ф. (2019). Меры профилактики пастереллёза кроликов. in Library, 19(2), 303-305.

Элмуродов, Б., & Алламуродова, М. (2019). Диплококкоз у ягнят. in Library, 19(3), 18-20.

Элмуродов, Б. (2018). Новый инновационный подход к диагностике и борьбе с инфекционными бактериальными болезнями молодняка животных. in Library, 18(4), 12-12.

Элмуродов, Б., & Дускулов, В. (2018). Пчеловодство–прибыльная отрасль. in Library, 18(4), 32-32.

Элмуродов, Б., Турдиев, А., & Набиева, Н. (2017). Ветеринарно-санитарные мероприятия в кролиководстве. in Library, 17(2).

Элмуродов, Б., & Джаббаров, Ш. (2016). Здоровый скот-спокойная душа. in Library, 16(4), 9-9.

Элмуродов, Б., & Джаббаров, Ш. (2016). Профилактика и лечение болезней животных. in Library, 16(1), 14-15.

Элмуродов, Б., Шопулатова, З., & Сатторов, Н. (2015). Эффективность профилактики заболеваний колибактериоза, сальмонеллеза молодняка животных. in Library, 1(1).

Элмуродов, Б., Салимов, Х., Давлатов, Р., Камбаров, А., & Тоиров, Ж. (2014). Защитим молодняк и цыплят от колисептицемии. in Library, 4(4).

Элмуродов, Б., Шапулатова, З., & Рузикулова, Б. (2014). Патологоанотомическая и лабораторная диагностика пастереллеза жвачных животных. in Library, 1(1).

Элмуродов, Б., Наврўзов, Н., Шопулатова, З., & Рузикулова, Б. (2014). О выявлении, лечении и профилактике инфекционных болезней молодняка животных. in Library, 2(2).

Элмуродов, Б. (2013). Защита телят и ягнят от болезней. in Library, 2(2), 32-32.

Элмуродов, Б. (2011). Здоровое животное–гарантия качественного мяса и обильного молока. in Library, 3(3), 43-44.

Элмуродов, Б., & Бутаева, И. (2008). Патологоанатомические изменения при смешанных бактериальных инфекциях птиц (экспериментальные исследования). in Library, 4(4), 17-18.

Элмуродов, Б. (2008). Выявление инфекционных болезней птицы. in Library, 1(1), 56-57.

Ахмадалиева, Л. Х., Элмуродов, Б. А., Орипов, А. О., Салимов, Х., Рузимуродов, М. А., Исматова, Р. А., ... & Улугмуродов, А. Д. (2021). ПРАВОВАЯ ОХРАНА ЗДОРОВЬЯ ЖИВОТНЫХ И ЭКОСИСТЕМ В НИИ ВЕТЕРИНАРИИ. In Проблемы трансформации естественных ландшафтов в результате антропогенной деятельности и пути их решения (pp. 378-382).

Bajenov, L. G., Ruzimurodov, M. A., Artyomova, E. V., & Ten, R. M. (2008). Study and application of crystallogenic properties of Brucella for their identification and differentiation. Bulletin of the International Scientific Surgical Association, 3(1), 22-23.

Рузимуродов, М. А. (2018). Новые инфекционные подходы в борьбе с бруцеллезом. Ветеринария тиббиёти, (2), 14-15.

Рузимуродов, М., Исматова, Р., Кувватов, Б., & Улугмурадов, А. (2018). Создание коллекции эталонов производственных мтаммов бруцелл для конструирования отечественных противобуруцеллёзных препарптов. in Library, 18(4), 9-11.

Ruzimurodov, M. A., & Nematov, A. S. (2005). Brucellosis as a natural focal infection in Uzbekistan. Actual problems of infectious pathology. Thesis: Tashkent, 9-10.