ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
27
PROFESSIONAL TA’LIM MUASSASALARI MAXSUS FAN
O‘QITUVCHILARINING MEDIAKOMPETENTLIGINI
RIVOJLANTIRISH AHAMIYATI
Hafizov Akmal Rustamovich
Buxoro energetika, neft va gaz sanoati texnikumi
oʻquv ishlar boʻyicha director oʻrinbosari
Email: aznavur-uz@mail.ru
Tel:+99890 718-98-01
https://doi.org/10.5281/zenodo.15425595
Annotatsiya
O‘zbekiston ta'lim tizimida globallashuv va raqamli transformatsiya
jarayonlari ta'lim sifatini oshirishda muhim o‘rin tutadi. Maxsus fan
o‘qituvchilarining mediakompetentligini rivojlantirish, zamonaviy pedagogik
texnologiyalarni o‘zlashtirish va o‘quvchilarga axborotni samarali ishlatishni
o‘rgatish zarur. Mediakompetentlik faqat texnologik bilimlar bilan cheklanmay,
axborotni tanqidiy baholash va ongli ravishda foydalanish madaniyatini ham o‘z
ichiga oladi. Ushbu tezisda mediakompetentlikni rivojlantirish uchun metodik
yondashuvlar va o‘quvchilarga ta’sirlar tahlil qilinadi.
Kalit so‘zlar
: Mediakompetentlik, maxsus fan o‘qituvchilari, raqamli ta’lim,
pedagogik texnologiyalar, axborotni baholash, interaktiv o‘qitish.
Аннотация
В системе образования Узбекистана глобализация и цифровая
трансформация играют важную роль в повышении качества образования.
Развитие медиаграмотности преподавателей специальных дисциплин
важно для освоения современных педагогических технологий и обучения
студентов эффективному использованию информации. Медиаграмотность
включает в себя не только технологические знания, но и культуру
критического восприятия и осознанного использования информационных
ресурсов. В данном тезисе рассматриваются методические подходы к
развитию медиаграмотности и их влияние на студентов.
Ключевые слова
: Медиаграмотность, преподаватели специальных
дисциплин, цифровое образование, педагогические технологии, оценка
информации, интерактивное обучение.
Abstract
In Uzbekistan's education system, globalization and digital transformation
play a key role in improving educational quality. Developing media literacy
among special subject teachers is crucial for mastering modern pedagogical
technologies and teaching students how to effectively use information. Media
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
28
literacy involves not only technological knowledge but also a culture of critical
evaluation and conscious use of information resources. This thesis explores the
methodological approaches for developing media literacy and their impact on
students.
Keywords
: Media literacy, special subject teachers, digital education,
pedagogical technologies, information evaluation, interactive teaching.
Bugungi kunda O‘zbekiston ta’lim tizimi globallashuv va raqamli
transformatsiya jarayonlaridan samarali foydalanish yo‘lida izlanishlar olib
bormoqda. Ushbu jarayonlarning ajralmas qismi bo‘lgan mediakompetentlik
ta’lim tizimining har bir bo‘g‘inida, xususan, professional ta’lim muassasalarida
maxsus fan o‘qituvchilari tomonidan rivojlantirilishi zarur. Mediakompetentlik
— bu axborotni qabul qilish, tahlil qilish, qayta ishlash, yangi shaklda yaratish va
media muhitda samarali va xavfsiz faoliyat olib borish qobiliyatini anglatadi.
Bunda faqat texnologik bilimlar emas, balki tanqidiy fikrlash, axborotni baholash
va media vositalardan ongli ravishda foydalanish madaniyati ham muhim o‘rin
tutadi.
Maxsus fan o‘qituvchilari uchun mediakompetentlikning rivojlanishi o‘ta
muhim ahamiyatga ega, chunki ular nafaqat bilim beradilar, balki zamonaviy
texnologiyalar yordamida o‘quvchilarga media vositalarini ishlatishda to‘g‘ri
yo‘lni ko‘rsatadilar.
Mediakompetentlikning rivojlanishi o‘qituvchilarni yangi pedagogik
texnologiyalarni qo‘llashga va o‘quvchilarga zamonaviy bilimlarni yetkazishga
tayyorlaydi. O‘qituvchilar axborot manbalarini to‘g‘ri baholay olishlari va foydali
materiallarni ajrata olishlari kerak. Axborotning manbasi, ishonchliligi va
yangiligi haqidagi ma’lumotlarni o‘rganish o‘quvchilarga zamonaviy axborot
muhitida xolis va ob’ektiv fikr shakllantirishga yordam beradi.
Mediakompetentlikni rivojlantirishda raqamli vositalar muhim o‘rin tutadi.
O‘qituvchilar o‘quv materiallarini raqamli shaklda yaratish, multimedia
texnologiyalaridan foydalanish, interaktiv platformalar yaratish orqali
o‘quvchilarning bilim olish jarayonini interaktiv va samarali qilish imkoniyatiga
ega bo‘ladilar. O'qituvchilar videolar, infografika va interaktiv platformalar
orqali talabalarni jalb qiladigan dinamik kontent yaratishlari mumkin .
Maxsus fan o‘qituvchilari o‘quvchilarga o‘qitish uchun videodarslar va
multimediali taqdimotlarni tayyorlashni o‘rganishlari kerak. Bunday darslar
o‘quvchilarga murakkab mavzularni sodda va tushunarli shaklda taqdim etishga
yordam beradi.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
29
O'qituvchilar murakkab mavzularni soddalashtirish uchun multimedia
taqdimotlarini yaratishda mahoratli bo'lishlari kerak. Video darslar bular
murakkab mavzularni hazm bo'ladigan formatlarga ajratib, tushunishni
kuchaytirishi mumkin [1]. Talabalarni interaktiv taqdimotlar orqali jalb qilish
ma'lumotni yaxshiroq saqlashni osonlashtirishi mumkin. Onlayn ta’lim
platformalari o‘qituvchilarga ta’lim jarayonini masofaviy tarzda amalga oshirish
imkonini beradi. Mediakompetentlik o‘qituvchilarga o‘z bilimlarini taqdim etish,
interaktiv darslar tashkil etish, o‘quvchilarning ishlari va natijalarini baholashda
foydalanish imkoniyatlarini yaratadi.
Zamonaviy media vositalari va platformalaridan foydalanishni bilish juda
muhimdir. Bu nafaqat texnik ko'nikmalarni, balki ushbu vositalar orqali taqdim
etilgan ma'lumotni tanqidiy baholash qobiliyatini ham o'z ichiga oladi.
Maxsus fan o‘qituvchilarining mediakompetentligini rivojlantirish uchun bir
qator metodik yondashuvlar qo‘llanilishi kerak. Bu yondashuvlar o‘qituvchilarni
zamonaviy texnologiyalar va pedagogik metodlar bilan tanishtirib, o‘quvchilarga
ularni qanday ishlatishni o‘rgatishga yordam beradi.
Mediakompetentlikni
rivojlantirishda modulli o‘quv dasturlarining joriy etilishi samarali bo‘ladi. Bu
dasturlar o‘qituvchilarga turli media va raqamli pedagogika modullarini o‘z
ichiga olgan qisqa muddatli kurslar orqali axborot manbalarini tahlil qilish,
multimedia vositalarini yaratish, onlayn platformalar bilan ishlash kabi
ko‘nikmalarni o‘rgatish imkonini beradi.
Modulli o'quv dasturlari o'qituvchilarning media kompetensiyalarini
egallashlari uchun tuzilgan asosni taqdim etadi. Malakani rivojlantirish ya'ni,
o'qituvchilar qisqa muddatli kurslar orqali axborot manbalarini tahlil qilish va
multimedia vositalarini yaratishni o'rganadi.
Nazariy
bilimlarni
amaliy
mashg‘ulotlar
bilan
birlashtirish
mediakompetentlikni rivojlantirishning samarali usulidir. Seminarlar, vebinarlar
va "master-klass"lar o‘qituvchilarga mediakompetentlikni o‘zlashtirishda
yordam berishi mumkin. Bunday mashg‘ulotlar o‘qituvchilarga o‘quvchilarga
zamonaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanishni o‘rgatishda yordam beradi.
Interaktiv ta'lim, seminarlar, vebinarlar va mahorat darslari o'qituvchilarga
zamonaviy ta'lim texnologiyalari bilan shug'ullanish imkonini beradi.
O‘qituvchilar o‘quvchilarga axborot-savodxonligini oshirishni o‘rgatishlari
kerak. Bu jarayonni o‘quvchilarni media vositalaridan xavfsiz va samarali
foydalanishga o‘rgatish orqali amalga oshirish mumkin.
O'qituvchilar o'quvchilarning media savodxonligini oshirishda muhim rol
o'ynaydi. Ta'lim oluvchilar o'quvchilarga axborot vositalaridan mas'uliyatli
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
30
foydalanish bo'yicha ko'rsatma berishlari kerak, bu ularning axborotni tanqidiy
baholash va ulardan foydalanishlarini ta'minlashlari kerak.
O'quvchilarning axborot savodxonligini oshirish orqali o'qituvchilar ularni
raqamli jamiyatda xabardor ravishda shug'ullanishga tayyorlaydi.
O‘qituvchilarning mediakompetentligi nafaqat o‘quvchilarning ta’lim olish
sifatiga, balki ularning shaxsiy rivojlanishiga ham katta ta’sir ko‘rsatadi.
Mediakompetentlik o‘quvchilarga axborotni tahlil qilish, baholash va yaratish
ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Shuningdek, zamonaviy
texnologiyalardan foydalanish orqali o‘quvchilar o‘zlarining ijtimoiy va kasbiy
faoliyatlarida muvaffaqiyatli bo‘lish imkoniyatlariga ega bo‘ladilar.
O‘qituvchilarning mediakompetentligi, faqat texnologik ko‘nikmalarni
o‘zlashtirish bilan cheklanmay, axborot vositalarini tanqidiy baholash va ulardan
ongli foydalanish madaniyatini ham o‘z ichiga oladi. Buning natijasida
o‘quvchilar, nafaqat bilimga, balki ijtimoiy va kasbiy faoliyatlarida
muvaffaqiyatga erishish uchun zarur ko‘nikmalarni ham egallaydilar. Shuning
uchun, o‘qituvchilarni mediakompetentlikka o‘rgatish, zamonaviy ta’lim tizimini
raqamli va interaktiv usullarda rivojlantirish uchun zaruriy qadam bo‘lib
qolmoqda. Bu jarayonni amalga oshirishda davlat va jamiyatning hamkorligi,
shuningdek, mediakompetentlikni rivojlantirish uchun zarur metodik
yondashuvlarni ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Ponce, A. I., Rico, M. L., Sola, J. M., & Garcia, M. (2021). Teacher training about
Information and Communication Technologies: a diachronic perspective. 42(01),
189–200. https://doi.org/10.48082/ESPACIOS-A21V42N01P16
2. Ostapenko, I. V., & Sosniuk, O. (2018). The development of media literacy and
media
competence
of
students
in
educational
practice.
https://lib.iitta.gov.ua/712411/
3. Natarajan, J. (2024). Instructional Modular Approach Framework For
Developing Science Teaching Competencies Of Prospective Teachers.
https://doi.org/10.53555/kuey.v30i5.3987
4. Topuzyan, A., & Poghosyan, L. (2020). The Formation of Teachers’ Media
Competencies as a Problem of Modern Pedagogy. 18(2), 65–76.
https://doi.org/10.24234/MIOPAP.V18I2.384
5. Compagno, G., Cappuccio, G., & Pedone, F. (2016). Digital Competence for the
improvement of Special Education Teaching. Journal of E-Learning and
Knowledge Society, 12(4), 93–108. https://doi.org/10.20368/1971-8829/1134
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
31
6.Semenova, Y., & Sotnikova, S. (2021). Developing media literacy skills of future
specialists in the contemporary teacher training education. 97, 01033.
https://doi.org/10.1051/SHSCONF/20219701033
