ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
186
INTERFAOL TAʼLIM METODLARI YORDAMIDA OʻQUVCHILARNING
MATEMATIK SAVODXONLIGINI OSHIRISH
Izetaeva Gulbaxar Keunimjaevna
pedagogika fanlari bo'yicha falsafa doktiri (PhD) dotsent, Dasturiy injiniring va
raqamli iqtisodiyot kafedrasi mudiri, Innovatsion texnologiyalar universiteti
Muxiyatdinova Gulparshin Kayratdin qizi
tayanch doktorant, Nukus davlat pedagogika instituti
https://doi.org/10.5281/zenodo.15561298
Annotatsiya.
Ushbu maqolada interfaol taʼlim metodlari yordamida
oʻquvchilarning matematik savodxonligini oshirish masalasi tahlil qilinadi.
Zamonaviy pedagogik yondashuvlardan biri sifatida interfaol metodlar
oʻquvchilarning faol ishtirokini taʼminlash, ularning mustaqil fikrlash va
muammolarni yechish qobiliyatini rivojlantirishga xizmat qiladi. Tadqiqot
doirasida turli interfaol usullar, jumladan, klaster usuli, jadval tuzish, rolli
oʻyinlar va dialogik taʼlim kabi metodlarning matematik bilimlarni
oʻzlashtirishga taʼsiri oʻrganiladi. Shuningdek, interfaol taʼlim muhitini
yaratishning afzalliklari va muammolari tahlil qilinib, samaradorligini oshirish
boʻyicha takliflar beriladi.[1,3]
Olingan natijalar interfaol metodlardan foydalanish oʻquvchilarning
mantiqiy fikrlashini, matematik kompetensiyasini va ijodiy qobiliyatini
kuchaytirishga yordam berishini koʻrsatadi. Shu bois, mazkur metodlarni
umumtaʼlim maktablari va oʻquv muassasalarida keng joriy etish muhim
ahamiyat kasb etadi.[2]
Kalit soʻzlar:
interfaol taʼlim, matematik savodxonlik, innovatsion
metodlar, pedagogik texnologiyalar, mantiqiy fikrlash, dialogik taʼlim,
oʻquvchilar faolligi.
Annotation.
This article analyzes the issue of improving students'
mathematical literacy through interactive teaching methods. As one of the
modern pedagogical approaches, interactive methods serve to ensure active
student participation and to develop their independent thinking and problem-
solving skills. The study explores the impact of various interactive techniques,
including the cluster method, table creation, role-playing, and dialogic learning,
on the acquisition of mathematical knowledge. The advantages and challenges of
creating an interactive learning environment are also analyzed, with
suggestions provided to enhance its effectiveness.[1,3]
The results show that the use of interactive methods helps to strengthen
students' logical thinking, mathematical competence, and creative abilities.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
187
Therefore, the widespread implementation of these methods in general
education schools and educational institutions is of great importance.[2]
Keywords:
interactive teaching, mathematical literacy, innovative
methods, pedagogical technologies, logical thinking, dialogic learning, student
engagement.
Аннотация.
В данной статье рассматривается вопрос повышения
математической грамотности учащихся с помощью интерактивных
методов обучения. Интерактивные методы, как один из современных
педагогических подходов, способствуют активному участию учащихся,
развитию их самостоятельного мышления и навыков решения проблем. В
рамках исследования изучается влияние различных интерактивных
методов, таких как кластерный метод, составление таблиц, ролевые игры
и диалоговое обучение, на усвоение математических знаний. Также
анализируются преимущества и проблемы создания интерактивной
образовательной среды, предлагаются рекомендации по повышению её
эффективности.
Полученные
результаты
показывают,
что
использование
интерактивных методов способствует развитию логического мышления,
математической компетентности и творческих способностей учащихся. В
связи с этим важно широко внедрять данные методы в
общеобразовательные
школы
и
учебные
заведения.
Ключевые слова:
интерактивное обучение, математическая
грамотность, инновационные методы, педагогические технологии,
логическое мышление, диалоговое обучение, активность учащихся.
Dolzarbligi.
Jaxonda interaktiv taʼlim metodlari yordamida oʻquvchilarning
matematik savodxonligini oshirish mavzusi bugungi kunda juda dolzarbdir.
Zamonaviy taʼlim tizimida oʻquvchilarning nafaqat nazariy bilim olishi, balki
amaliy koʻnikmalarni ham rivojlantirishi muhimdir.[1]
Matematik savodxonlik – bu oʻquvchilarning muammolarni hal qilish,
mantiqiy fikrlash va raqamli maʼlumotlar bilan ishlay olish qobiliyatidir, bu esa
ularning kelajakdagi muvaffaqiyati uchun asosiy omil hisoblanadi. Interaktiv
metodlar, masalan, guruhli muhokamalar, oʻyin elementlari, raqamli
texnologiyalardan foydalanish va real hayot bilan bogʻliq vazifalarni bajarish
oʻquvchilarning qiziqishini oshiradi va ularni faol ishtirok etishga undaydi.
Jaxonda bugungi kunda taʼlim tizimi oldida turgan eng muhim vazifalardan
biri - oʻquvchilarning matematik savodxonligini oshirish va ularning mantiqiy
fikrlash qobiliyatini rivojlantirishdan iborat.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
188
Oʻzbekistonda soʻnggi 2 yil (2023-2025) davomida "interfaol taʼlim
metodlari yordamida oʻquvchilarning matematik savodxonligini oshirish"
borasida amalga oshirilgan ishlarni tahlil qilish uchun rasmiy manbalar va
mavjud maʼlumotlar asosida umumlashtirilgan xulosa taqdim etiladi. Bu davrda
taʼlim tizimida, xususan matematika taʼlimida bir qator islohotlar va
tashabbuslar davom ettirildi, ularning aksariyati interfaol metodlarni qoʻllashga
qaratilgan.[5]
Interfaol taʼlim metodlarining joriy qilinishi Oʻzbekistonda taʼlim sifatini
oshirish maqsadida 2020-yilda qabul qilingan "Matematika sohasidagi taʼlim
sifatini oshirish va ilmiy-tadqiqotlarni rivojlantirish toʻgʻrisida"gi Prezident
qarori (PQ-4708) asosida boshlangan ishlar soʻnggi ikki yilda ham faol davom
etdi. 2023-2025-yillarda bu yoʻnalishda quyidagi amaliy qadamlar koʻzga
tashlandi:[6]
Onlayn va gibrid oʻqitish tizimi: "Online-maktab" loyihasi doirasida
matematika fani boʻyicha videodarslar va interaktiv mashgʻulotlar kengaytirildi.
STEAM yoʻnalishi: Ilm-fan, texnologiya, muhandislik, sanʼat va
matematika (STEAM) integratsiyasiga asoslangan taʼlim usullari keng tarqaldi.
PISA va TIMSS tadqiqotlariga tayyorgarlik: Oʻzbekiston 2025-yilda
xalqaro oʻquvchilarni baholash dasturi (PISA) va TIMSS tadqiqotlarida ishtirok
etishni rejalashtirmoqda.
Ixtisoslashtirilgan maktablar: Respublika boʻyicha 200 ga yaqin
matematikaga ixtisoslashtirilgan maktab faoliyat yuritmoqda.
Muammolar va yechimlar Shu bilan birga, interfaol taʼlim metodlarini joriy
etish jarayonida qator muammolar ham mavjud:
Texnik taʼminot yetishmasligi.
Oʻqituvchilarning yangi usullarga toʻliq tayyor emasligi.
Bu muammolarni hal etish uchun oʻqituvchilarni qayta tayyorlash va
malaka oshirish kurslarini takomillashtirish, raqamli taʼlim vositalaridan keng
foydalanish lozim.[4]
Xulosa
. Soʻnggi ikki yilda Oʻzbekistonda interfaol taʼlim metodlari
yordamida oʻquvchilarning matematik savodxonligini oshirish borasida muhim
qadamlar tashlandi. Onlayn platformalar, STEAM usullari va oʻqituvchilarning
malakasini oshirishga qaratilgan tadbirlar bu jarayonning asosiy yoʻnalishlari
boʻldi. Biroq, infratuzilma va metodik tayyorgarlik masalalarini hal qilish orqali
ushbu ishlarni yanada samarali qilish mumkin. Kelgusida PISA sinovi natijalari
ushbu islohotlarning real samarasini koʻrsatishda muhim oʻrin tutadi.
Adabiyotlar:
1.
Vigotskiy L.S. Mыshleniye i rech. - Moskva: Pedagogika, 1982.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
189
2.
Dyui Dj. Demokratiya i obrazovaniye. - Moskva: Pedagogika, 2000.
3.
Polyakov V.L. Interaktivnoye obucheniye v sovremennoy shkole. - Sankt-
Peterburg: Piter, 2012.
4.
Slavin R.E. Educational Psychology: Theory and Practice. - Pearson, 2017.
5.
OECD. PISA 2018 Results: What Students Know and Can Do. - OECD
Publishing, 2019.
6.
Nazarov Q., Yusupov B. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar. - Toshkent:
Fan, 2021.
7.
Sharipov U. Matematika oʻqitish metodikasi. - Toshkent: Universitet
nashriyoti, 2020.
