369
2. E. Latres, D. A. Finan, J. L. Greenstein, A. Kowalski, T. J. Kieffer, Navigating
two roads to glucose normalization in diabetes: Automated insulin delivery devices and
cell therapy. Cell Metab. 29, 545–563 (2019).
3.
https://translated.turbopages.org/proxy_u/en-ru.ru.400331d5-649dc780-
5b4788b0-74722d776562/https/pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28968517/
4. Probiotic for Pancreatic β-Cell Function in Type 2 Diabetes: A Randomized,
Double-Blinded, Placebo-Controlled Clinical Trial - PubMed
ARPABODIYON (ANISUM) O‘SIMLIGINI YETISHTIRISH VA UNING
BOTANIK TASNIFI
Sattorova Madina Abduvahob qizi,
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali
Botirova Xurshida Xudoyberdi qizi
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali talabasi
Annotatsiya:
Maqolada arpabodiyonning asosiy xususiyatlari ta’siri bayon
qilinadi. Arpabodiyonning kimyoviy tarkibi va ozuqaviy qiymati ko’rsatilgan,
apabodiyonning turli xil farmatsevtika qo’llanilishi va uni turli kasalliklarda qo’llash
samaradorligi ko’rib chiqiladi. Muayyan tibbiy sharoitlarda va kasalliklarda
arpabodiyonning inson tanasiga ta’siri alohida tahlil qilinadi.
Kalit soʻzlar:
Arpabodiyon Vulgare, Anisum, flavonoidlar, efir moyi.
Arpabodiyon (Anisum) — ziradoshlar oilasiga mansub bir yillik oʻtlar turkumi;
2 turi bor. Oʻzbekistonda oddiy Arpabodiyon (Arpabodiyon Vulgare) ekiladi. Uning
pastki barglari buyraksimon (yoki uch boʻlakli), yirik arra tishli, yuqoridagilari
ipsimon boʻlakchalarga boʻlingan. Gullari mayda, oq, murakkab soyabonga
toʻplangan. Arpabodiyonning mevasi tar-kibida 3,2%, baʼzan 6% gacha efir moyi va
28% gacha boshqa moylar bor. Efir moyi tarkibida 90% gacha anetol boʻladi. Mevasi
va efir moyidan tayyorlangan preparatlar balgʻam koʻchiruvchi sifatida qoʻllaniladi.
Arpabodiyon mevasi va efir moyi oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi. Arpabodiyon
Qadimdan maʼlum boʻlgan oʻsimlikdir. Bu oʻsimlikni qadimgi Yunonistonliklar
uylarida yovuz ruhlarni quvadi deb saqlash odatlari bor edi. U uyda osoyishtalik,
tinchlik va qulaylikni taʼminlashga qodir deb ishonishgan.bu xususiyat unga bekorga
berilmagan. U nafaqat har qanday oshpazlik idishini tuldiribgina qolmasdan uy uchun
antiseptik, mikroblar, bakteriyalar va xavfli viruslani yoʻq qiladi.
Arpabodiyonni iste’mol qilish ovqat hazm qilishni yaxshilaydi. Efir moylari,
ayniqsa anetolning yuqori miqdori tufayli arpabodiyon bu har xil kasalliklarga qarshi
kurashda keng qo‘llaniladigan o‘simlik.
Antioksidant xususiyatlari.
Tarkibida flavonoidlar, metionin, xlorofill, alanin va triptofan borligi tufayli
arpabodiyon urug’lari katta antioksidant kuchga ega. Ya’ni, hujayralar faoliyatini
370
o‘zgartiradigan erkin radikallarning zararli ta’sirini kechiktirishi yoki oldini olishi
mumkin.
Arpabodiyon iste’mol qilish orqali xolesterolni kamaytiring.
Bu o‘simlikning iste’moli foydali bo‘ladiyomon xolesterin yoki LDL darajasini
pasaytirish. Bu ta’sir uning tarkibidagi moddalarning ko‘pligi bilan bog‘liq kaltsiy,
magniy, beta-sistosterol va askorbin, linoleik va oleyk kislotasi.
Qondagi xolesterin miqdorini kamaytirish orqali siz yurak tomirlari kasalligi
xavfini kamaytirasiz. Arpabodiyon choyi asosiy ovqatdan yarim soat oldin bir stakan
ichish tavsiya etiladi.
Arpabodiyon temirga boy oziq -ovqat hisoblanadi.
Arpabodiyon temirga boy bo‘lganligi sababli uni C vitaminiga boy ovqatlar
bilan iste’mol qilsak temir tanamiz tomonidan osonroq so‘riladi. Shuning uchun temir
tanqisligiga qarshi kurashish maqsadida arpabodiyonni sabzavotlar bilan iste’mol
qilish tavsiya etiladi. Temir tanqisligi anemiyasi, bolalar va homilador ayollar orasida
keng tarqalgan.
Jigar va buyraklarni himoya qiladi.
Uning diuretik kuchi tufayli tabiiy tozalash xususiyati mavjud. Uning kuchi
detoksifikatsiya qilish bu tanadan toksinlarni olib tashlashga yordam beradi, jigar va
buyraklar faoliyatini yaxshilaydi.
Tadqiqot metodlari va usullari.
Tadqiqotlar dala sharoitlarida oʼtkazildi. Dala tajribalari O‘zbekiston Milliy
universiteti Jizzax filialining tajriba maydonida hamda laboratoriya sharoitida amalga
oshirildi.
Anisum o‘simligini dala maydonida yetishtirish texnologiyasi.
Tuproqqa qo‘yilagan talablar: O‘rta va yengil darajada quritilgan tuproqlarda yaxshi
o‘sadi.Tuproq organik moddalar bilan boyitilgan bo‘lishi kerak. Ko‘proq issiqlik va
yorug‘likni talab qiladi.
Yerni tayyorlash:
Urug‘lar kichik bo'lgani uchun ularni iloji borishi tuproqning
yuzaroq qismiga ekish lozim. Ekuv dala maydonimiz 1 m2 tashkil etadi. Qatorlar
oralig‘i 15 dan 40 smgacha bo‘lishi kerak. Urug‘lar 17.03.2023 sanasida ekildi.
371
Dastlabki urug‘lar 10-15 kunda unib chiqdi. Qator oralig‘i 15-20 sm bo‘lib, urug‘lar
kichik bo‘lgani uchun ularni iloji borishi tuproqning yuzaroq qismiga ekish lozim.
Ekilgan urug‘lar 1-2sm chuqurlikda qilib ekildi. Yaganalashda qatordagi o‘simliklar
orasi 30-40 sm qilib qoldirildi.
Tadqiqot natijalari:
Urug‘lar soni 1m2 joy uchun o‘rtacha 1600 tani tashkil
etdi. Ammo dala tajriba maydoni tuprog‘i yetarli talablarga javob bera olmaganligi va
quyosh nuri yetarlicha tushmaganligi uchun ekilgan arpabodiyon urug‘larining 58%
o‘sib chiqdi. Nish hosil bo‘lishi uchun 11 kun vaqt kerak bo‘ldi. Hozirda piyoz kichik
nihol hosil qilgan uzunligi 7 sm. Tuproqni yorug‘ yaxshi tushmaganligi va suv
bug‘latish jarayoni sekin kechganligi sababli har 5 kunda namlab turish amalga
oshirilmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
O.S. Abduraimov, I.E. Mamatkulova, A.V. Mahmudov “Structure of local
populations and phytocoenotic confinement of Elwendia persica in Turkestan Ridge,
Uzbekistan”.BIODIVERSITAS ISSN: 1412-033X.Volume 24, Number 3, March 2023
E-ISSN: 2085-4722.Pages: 1621-1628 DOI:10.13057/biodiv/d240334
2.
Mamatkulova I.E."Elwendia Boiss turkumi turlarida efir moyi va
antioksidantlik faolligini o‘rganish".Материалы научной конференции проблемы
биофизики и биохимии - 2023.119 стр.19 мая 2023 года.
3.
Sobirova M. Determination of stimulant properties of local rhizobacteria-
based bioproducts against
Cynara scolymus
L.//The American Journal of Agriculture
and Biomedical Engineering//. 2022. – 4 (02), p. 26-30.
4.
Sobirova M., Murodova S. Effects of biopraparites on
cynara scolymus
L.,
micro and macroelements, and quantity of flavonoids // In E3S Web of Conferences//.
2021. Vol. 258.
5.
Собирова М., Муродова С. Технология получения элиситора,
эффективно влияющего на биологические свойства
Cynara Scolymus
L-М.:
Научное обозрение. биологические науки, 2022. №1. c. 68-72
6.
Муродова С. С., Хўжаназарова М. Қ., Собирова М.B.
PGPR
микрооргaнизмлaрдaн биопрепaрaт сифaтидa фойдaлaнишдa иммолизaциянинг
истиқболли жиҳaтлaри// “O‘zbekistonda ilm-fanning rivojlanish istiqbollari” xalqaro
ilmiy-amaliy anjumani. 2022 yil 30 noyabr 534-543 bet.
QANDLI DIABETNI BETA HUJAYRALARI BOʻLGAN G‘OVAKLI
NANOTOLALAR YORDAMIDA DAVOLASH TEXNOLOGIYASI
PhD., Sobirova Muqaddas Batirovna,
PhD., O‘ralov Abdumannon Iskandarovich,
Hamroyeva Firangiz Nemat qizi,
Anvarov Bobur Baxodir o‘g‘li
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali
Annotatsiya:
Ushbu maqolada
qancha tadqiqotchilar tomonidan 1-toifa diabetni
davolash uchun taklif qilingan yangi implant dizayni va uning samarali ta’sirlari
