Bug‘doy kepagining xalq tabobatidagi ahamiyati | Информатика и инженерные технологии

Bug‘doy kepagining xalq tabobatidagi ahamiyati

CC BY f
385-388
13
Поделиться
Шодмонова, С., & Маматкулова, И. (2023). Bug‘doy kepagining xalq tabobatidagi ahamiyati . Информатика и инженерные технологии, 1(2), 385–388. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/computer-engineering/article/view/25338
0
Цитаты
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Mamlakatimizda 2022-2026-yillarga moʻljallangan yangi Oʻzbekistonning taraqqiyoti strategiyasida keltirib oʻtilgan Sanoat tarmoqlarida yoʻqotishlarni kamaytirish va resurslarni ishlatish samaradorligini oshirish, chiqindisiz ishlab chiqarish texnologiyalarini joriy etishni ragʻbatlantirish mexanizmlarini joriy etish nazarda tutilgan. Shu qarorga asoslangan holda chiqindisiz texnologiyalar sohasini yanada rivojlantirish maqsadida hammamizga maʻlum boʻlgan bugʻdoy donning oxirgi mahsuloti boʻlgan bugʻdoy kepagi tarkibini oʻrganib, uni turli sohalarda jumladan tibbiyot, farmoseftika, oziq- ovqat, parfumeriyada qoʻllash nazarda tutilgan.

Похожие статьи


background image

385

based bioproducts against

Cynara scolymus

L. //The American Journal of Agriculture

and Biomedical Engineering//. 2022. – 4 (02), p. 26-30.

4.

Sobirova M., Murodova S. Effects of biopraparites on

cynara scolymus

L.,

micro and macroelements, and quantity of flavonoids // In E3S Web of Conferences//.
2021. Vol. 258.

5.

Амиров Б. А. Артишок қимматли озуқа ўсимлиги. – Тошкент, 1978.

6.

Вальтер Г. Растительность земного шара// Эколого-физиологическая

характеристика. Т.1.-С.551.Т.2.-С.423. Т.3.-С.430. -М.:

7.

Медведов П.Ф., Сметанникова А.И. Кормовые растения Европейской

части СССР. Справочник. - Л.: Колос, 1981. -С.21-22.

8.

Муродова С. С., Хўжаназарова М. Қ.,

Собирова М.B.

PGPR

микрооргaнизмлaрдaн биопрепaрaт сифaтидa фойдaлaнишдa иммолизaциянинг
истиқболли жиҳaтлaри// “O‘zbekistonda ilm-fanning rivojlanish istiqbollari” xalqaro
ilmiy-amaliy anjumani. 2022 yil 30 noyabr 534-543 bet.

9.

Собирова М., Муродова С. Технология получения элиситора,

эффективно влияющего на биологические свойства

Cynara Scolymus

L-М.:

Научное обозрение. биологические науки, 2022. №1. c. 68-72

10.

https://optolov.ru/uz/remont-v-kvartire/chto-takoe-artishok-opisanie-

recepty-prigotovleniya-vkus.html

11.

https://glutenfreemama.ru/uz/

12.

https://uz.healthy-food-near-me.com/artichoke-useful-properties-

application-treatment/

13.

https://e-library.namdu.uz


BUG‘DOY KEPAGINING XALQ TABOBATIDAGI AHAMIYATI

Shodmonova Sarvinoz Safarqul qizi,

Mamatkulova Iroda Ergashevna

O‘zbekiston Milliy Unversiteti Jizzax filiali

sshodmonova26@gmail.com

Annotatsiya:

Mamlakatimizda 2022-2026-yillarga moʻljallangan yangi

Oʻzbekistonning taraqqiyoti strategiyasida keltirib oʻtilgan Sanoat tarmoqlarida
yoʻqotishlarni kamaytirish va resurslarni ishlatish samaradorligini oshirish, chiqindisiz
ishlab chiqarish texnologiyalarini joriy etishni ragʻbatlantirish mexanizmlarini joriy
etish nazarda tutilgan. Shu qarorga asoslangan holda chiqindisiz texnologiyalar
sohasini yanada rivojlantirish maqsadida hammamizga maʻlum boʻlgan bugʻdoy
donning oxirgi mahsuloti boʻlgan bugʻdoy kepagi tarkibini oʻrganib, uni turli sohalarda
jumladan tibbiyot, farmoseftika, oziq- ovqat, parfumeriyada qoʻllash nazarda tutilgan.

Kalit soʻzlar:

Kepak, xolin, vitaminlar, ferul kislota, inositollar, polikosanol va

melatonin, yoʻgʻon ichak saratoni, prebiyotik, DNK metilatsiyasi.

Kirish.

Bugʻdoy kepagi va urugʻi xolinga boy boʻlib, u lipidlar almashinuvi va

DNK metilatsiyasida muhim ahamiyatga ega. Xolin koʻpincha hayvonlarning


background image

386

ratsionida lipotrop sifatida ishlatiladi.[1] va 14 oy davomida xolinsiz dieta bilan
oziqlangan kalamushlarda ogʻir jigar shikastlanishlari, jigar DNKsi metilatsiyasi va
hujayrali karsinomalar rivojlanganlihi aniqlandi.[2]

Xolin kabi butun donli

bugʻdoydan olingan lipotroplarning jigarda yogʻ birikishining oldini olish va jigar va
yoʻgʻon ichakda DNK metilatsiyasini muvozanatlash orqali lipid holatini yaxshilashga
qanchalik yordam berishi butun donli donga asoslangan parhez bilan uzoq muddatli
sinovlarda oʻrganilishi kerak.[2]

1-rasm. B

4

vitaminining (xolin) kimyoviy formulasi

Bugʻdoy kepagi bio-kimyoviy tarkibi:

Bugʻdoy kepagi vitamin va

minerallarga boy jumladan, vitamin B

1

50%, vitamin B

2

14,4%, xolin 14,9%, vitamin

B

5

43,6%, vitamin B

6

65,2%, vitamin B

9

19,8%,vitamin E 69,3 %, PP vitamini 67,5%,

kaliy 50,4%, kaltsiy 15%, magniy 112%, fosfor 118,8%, temir 77,8%, marganets
575%, mis 99,8%, selen 141%, rux 60,6%, suv 14,8%, oqsillar 15,5% yog ʻ3,2%, tola
8,4%, azotsiz ekstraktiv moddalar 53,2%, kul 4,9%. 100 kg kepakda 71–78 ozuqa
birligi va 12,5–13 kg hazm boʻladigan protein va ferul kislota uchraydi.[3]

Vitamin B

1

uglevod va energiya almashinuvining eng muhim ferment -larining

bir qismi bo'lib, organizmni energiya va tarmoqlangan zanjirli aminokislotalarning
metabolizmini ta'minlaydi.Ushbu vitaminning yetishmasligi asab, ovqat hazm qilish va
yurak-qon tomir tizimlarining jiddiy buzilishlariga olib keladi.Vitamin B

2

redoks

reaktsiyalarida ishtirok etadi, rangning vizual analizatorga sezgirligini va qorong'i
moslashuvni oshiradi. B

2

vitaminining yetarli darajada iste'mol qilinmasligi terining,

shilliq pardalarning holatining buzilishi, yorug'lik va ko'rishning buzilishi bilan birga
keladi. Xolin lesitin tarkibiga kiradi, jigarda fosfolipidlarning sintezi va metabolizmida
muhim rol o'ynaydi, erkin metil guruhlari manbai bo'lib, lipotrof omil sifatida ishlaydi.

E vitamini karotenoidlarning manbai hisoblanadi. Toʻliq don fraktsiyalarida topilgan
boshqa bioaktiv moddalar (ferul kislotasi, magniy, rux, mis, inositollar, polikosanol va
melatonin) ham ruhiy salomatlikni mustahkamlashda ahamiyatli ekanligi aytib
o’tilgan. [3]
Bug‘doy kepagining 100 gr ozuqa qiymatida saqlanuvchi foydali komponentlari
(kaloriyasi,oqsil, yog‘lar, uglevod, vitamin va minerallar) miqdori
jadvalda keltirilgan.[4](1-jadval)

Bugʻdoy kepagining tibbiyotdagi oʻrni:

Xalq tabobati va tibbiyotda kepakning

suvli yormalaridan tashqari, qatiq yoki sutli, asal, lavlagi va o‘rik kabi mevalar bilan
tayyorlangan vositalari diabet, ateroskleroz, qabziyat, ortiqcha vaznlilik va buyrak
kasalliklarni davolashda qo‘llaniladi. Diareya, avitaminoz, oshqozon shilliq qavatining
yallig‘lanishi va o‘n ikki barmoqli ichak kasalliklari, homiladorlik va laktatsiya davrida
kepakdan foydalanish tavsiya etilmaydi [4,5]


background image

387

Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bugʻdoy kepagi baʻzi saratonlar (xususan, yoʻgʻon

ichak saratoni), yurak-qon tomir kasalliklari, semirib ketish va oshqozon-ichak
kasalliklari, shu jumladan divertikulyar kasalliklar, ich qotishi va irritabiy ichak
sindromi (IBS) kabi kasalliklarning oldini olishda foydali taʻsir koʻrsatishi mumkin.

Ichak saratoni Buyuk Britaniyada oʻlimning asosiy sababidir. Saraton va

ovqatlanish boʻyicha Evropa istiqbolli tadqiqoti (EPIC) (Bingham va boshqalar.) kam
tolali dietani isteʻmol qiladigan odamlar koʻproq tolaga boy ovqatlar isteʻmol qilish
orqali kolorektal saraton xavfini 40% ga kamaytirishni tavsiya qildi. Xuddi shunday,
Butun jahon saraton tadqiqotlari jamgʻarmasining saraton va parhez, jismoniy faollik
va vazn boʻyicha hisobotida tolani oʻz ichiga olgan oziq-ovqatlar yoʻgʻon ichak
saratoni xavfini kamaytiradi [6]

Bugʻdoy kepagi prebiyotik sifatida:

Yoʻgʻon ichak mikroflorasi salomatlikka

katta taʻsir koʻrsatadi. Ichak florasining tarkibiy qismlarini parhez orqali oʻzgartirish
mumkin, masalan, prebiyotiklarni koʻpaytirish. Prebiyotiklar yoʻgʻon ichakdagi bir
yoki cheklangan miqdordagi bakteriyalarning oʻsishini yoki faolligini tanlab
ragʻbatlantirish orqali salomatlikka foydali taʻsir koʻrsatadigan hazm boʻlmaydigan
oziq-ovqat tarkibiy qismlari sifatida taʻriflanadi (Gibson va Roberfroid).

1-jadval


background image

388

Prebiyotiklarning ichak sogʻligʻiga va yoʻgʻon ichak saratoni va yurak-qon tomir

kasalliklari xavfiga foydali taʻsirini qoʻllab-quvvatlaydigan koʻplab dalillar mavjud
(Costabile va boshqalar). Bugʻdoy kepagidagi xun tolasining prebiyotik komponentlari
(jumladan, beta-glyukanlar) yoʻgʻon ichak mikroflorasi tomonidan SCFA hosil qilish
uchun fermentatsiyalanishi mumkin, bu esa yoʻgʻon ichak tarkibidagi fiziologik
oʻzgarishlarga olib keladi, bu esa hajmga, suvni ushlab turish qobiliyatiga va
yopishqoqlikka taʻsir qiladi. Butirat kislotasi kolonotsitlar uchun yoqilgʻi sifatida tan
olingan va yoʻgʻon ichak funktsiyasiga taʻsir koʻrsatadigan najas pH ga hissa
qoʻshadigan shunday SCFA hisoblanadi. Kostabil va boshqalar. Bugʻdoy kepagi
donini isteʻmol qilgandan soʻng, butun don bilan solishtirganda ichak mikroflorasida
oddiyroq oʻzgarishlar aniqlandi. Yoʻgʻon ichakdagi metabolik ishlab chiqarish
belgilarini (shu jumladan ferul kislotasi va SCFA) ham oshiradi.[6]

Xulosa qilib aytganda, kepak bug‘doyning chiqindisi yoki ikkilamchi mahsulot

hisoblanadi. Xalqimiz orasida bug‘doy kepagidan chorva mollari va parrandalar uchun
uchun to‘yimli ozuqa sifatida qo‘llashadi. Kepakning bio-kimyoviy tarkibini o‘rganish
natijasida kepak tarkibidagi turli vitaminlar, oqsillar, uglevodlar, makro va mikro
elementlarning nafaqat chorva mollari uchun balki inson organizmiga ham foydali
xususiyatlari borligi ko‘rib chiqildi. Bundan tashqari bug‘doy kepagidan tibbiyotda
turli kasalliklarga davo sifatida, farmaseftika va parfumeriya sohalarida ham qo‘llash
mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1. Reeves. PG. Nielsen. FH & Fahey. GC Jr (1993) AIN-93 purified diets for

laboratory rodents: final report of the American Institute of Nutrition

ad hoc

writing

committee on the reformulation of the AIN-76A rodent diet. J Nutr 123, 1939–1951.

2. Goelz. S. Vogelstein. B. Hamilton. SR. et al.(1985) Hypomethylation of

DNA from benign and malignant human colon neoplasms. Science 228, 187–190.

3. S.F.Umurkulova., Ch.F.Rahmonova. Bug‘doy kepagi tarkibidagi vitaminlar,

oqsillar, lipidlar va uglevodlarning oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi ahamiyati.
International Scientific and Practical Conference. Volume 4. SamTSAU Conference.
2023

4. I.R.Asqarov. Tabobatqomusi. Mumtozso‘z. Toshkent 2019. 148b.
5. I.R. Asqarov. Sirlitabobat. O‘zbekiston tibbiy faoliyat bilan

shug‘ullanuvchilar tabobat akademiyasi. Toshkent-2021y. - 410 b

6. Leo Stevenson1. Frankie Phillips1. Kathryn Oʻsullivan. & Jenny

Walton.Wheat bran: its composition and benefits to health, a European perspective.








Библиографические ссылки

Reeves. PG. Nielsen. FH & Fahey. GC Jr (1993) AIN-93 purified diets for laboratory rodents: final report of the American Institute of Nutrition ad hoc writing committee on the reformulation of the A1N-76A rodent diet. J Nutr 123, 1939-1951.

Goelz. S. Vogelstein. B. Hamilton. SR. et al.( 1985) Hypomethylation of DNA from benign and malignant human colon neoplasms. Science 228, 187-190.

S.F.Umurkulova., Ch.F.Rahmonova. Bug‘doy kcpagi tarkibidagi vitaminlar, oqsillar, lipidlar va uglevodlarning oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi ahamiyati. International Scientific and Practical Conference._Volume 4. SamTSAU Conference. 2023

I.R.Asqarov. Tabobatqomusi. Mumtozso'z. Toshkent 2019. 148b.

LR. Asqarov. Sirlitabobat. O‘zbckiston tibbiy faoliyat bilan shug‘ullanuvchilar tabobat akadcmiyasi. Toshkcnt-2021y. -410 b

Leo Stevenson 1. Frankie Phillips 1. Kathryn O‘sullivan. & Jenny Walton. Wheat bran: its composition and benefits to health, a European perspective.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов