Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
429
Расулов
Шербек
Ғайрат
ўғли
Тошкент
давлат
юридик
университети
магистранти
ИНТЕЛЛЕКТУАЛ
МУЛК
СОҲАСИДАГИ
НИЗОЛАРНИ
ҲАЛ
ЭТИШНИНГ
МУҚОБИЛ
УСУЛЛАРИ
ЁХУД
СУДЛОВ
ТИЗИМИДАН
ТАШҚАРИДА
НИЗОЛАРНИ
ҲАЛ
ЭТИШ
Расулов
Шербек
Гайрат
угли
Магистрант
Ташкентского
государственного
юридического
университета
АЛЬТЕРНАТИВНЫЕ
СПОСОБЫ
РАЗРЕШЕНИЯ
СПОРОВ
В
СФЕРЕ
ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ
СОБСТВЕННОСТИ
ИЛИ
УРЕГУЛИРОВАНИЕ
СПОРОВ
ВНЕ
СУДЕБНОЙ
СИСТЕМЫ
Rasulov Sherbek
Master of Law at Tashkent State University of Law
INTELLECTUAL ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTIONS IN THE
FIELD OF PROPERTY OR SETTLEMENT THE DISPUTES OUT OF
THE JUDICIAL SYSTEM
Аннотация.
Интеллектуал
мулкда
низоларни
судда
кўриб
чиқишдан
кўра
судгача
бўлган
муқобил
усуллар
қўлланилиши
замонавий
ҳуқуқ
тизимларида
жуда
керак.
Интеллектуал
мулк
низоларини
судда
ҳал
этиш
қимматга
тушади,
кўп
вақт
талаб
қилади
ва
нотўғри
қарор
қабул
қилиш
айтиб
бўлмайдиган
ва
номувофиқ
натижаларга
олиб
келади.
Ушбу
тадқиқот
иши
интеллектуал
мулк
низоларини
ҳал
қилиш
учун
медиация,
арбитраж
ва
ҳакамлик
муҳокамаси
каби
муқобил
усуллардан
кенг
фойдаланиш
имкониятини
ўрганади
ва
бу
низоларни
ҳал
қилиш
учун
қанчалик
мос
келишини
таҳлил
қилади
.
Ўзбекистон
ҳуқуқий
тизимида
интеллектуал
мулкка
оид
низоларни
ҳал
қилишда
мавжуд
бўлган
муаммолар
ва
низоларни
муқобил
усулда
ҳал
этишни
жорий
этиш
учун
қандай
тадбирлар амалга оширилиши кераклигига
алоҳида
эътибор
қаратилади
.
Тадқиқот
ишининг
хулосасига
кўра,
низоларни
муқобил
ҳал
этиш
механизмлари
интеллектуал
мулк
учун
жуда
мос
келади
.
Калит
сўзлар:
суд,
медиация,
медиатив
келишув,
арбитраж
келишуви,
HMH (ADR), Med-Arb.
Аннотация.
В
современных
правовых
системах
использование
альтернативных
методов
досудебного
производства
более
важно,
чем
рассмотрение
споров
об
интеллектуальной
собственности.
Разрешение
споров
в
отношении
интеллектуальной
собственности
в
суде
требует
больших
затрат
и
времени,
а
принятие
неправильного
решения
приводит
к
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
430
непредсказуемым
и
непоследовательным
результатам.
В
этом
исследовании
рассматривается
возможность
широкого
использования
альтернативных
методов,
таких
как
посредничество,
арбитраж
и
третейское
разбирательство,
для
разрешения
споров
в
области
интеллектуальной
собственности,
а
также
анализируется
их
применимость
для
разрешения
споров.
Особое
внимание
уделяется
существующим
в
правовой
системе
Узбекистана
проблемам
в
разрешении
споров,
связанных
с
интеллектуальной
собственностью,
и
тем,
какие
шаги
необходимо
предпринять
для
внедрения
альтернативного
разрешения
споров.
В
исследовании
делается
вывод
о
том,
что
альтернативные
механизмы
разрешения
споров
очень
подходят
для
интеллектуальной
собственности,
и
Узбекистану
необходимо
предпринять
большие
шаги
для
внедрения
такой
системы.
Ключевые
слова.
суд,
медиация,
медиативное
соглашение,
арбитражное
соглашение,
АРС
,
Мед
-
Арб
.
Annotation.
In modern legal systems, the use of alternative pre-trial methods
is more important than the litigation of intellectual property disputes. Resolving
intellectual property disputes in court is costly, time consuming, and making the
wrong decision can lead to unpredictable and inconsistent results. This research
paper examines the possibility of extensive use of alternative methods such as
mediation, arbitration, and arbitration to resolve intellectual property disputes, and
analyzes how appropriate they are to resolve disputes. In the legal system of
Uzbekistan, special attention is paid to the existing problems in the settlement of
intellectual property disputes and what steps are needed to introduce alternative
dispute resolution. The study concludes that alternative dispute resolution
mechanisms are very suitable for intellectual property, and Uzbekistan needs to take
big steps to implement such a system.
Keywords.
court, mediation, mediation agreement, arbitration agreement,
ADR, Med-Arb.
Шиддат
билан
ривожланиб
бораётган
бугунги
даврда
ҳаётимизни
интеллектуал
мулк
объектларисиз
тасаввур
эта
олмаймиз.
Интеллектуал
мулк
инсон
томонидан
яратиладиган
ижодий
ақлий
фаолият
маҳсули
ҳисобланади
.
Интеллектуал
мулк
иқтисодиёт
ривожланишининг
таркибий
қисмларидан
биридир.
Иқтисодиёти
ривожланган
мамлакатларнинг
деярли
барчасида
интеллектуал
мулк
ривожига
катта
эътибор
қаратилган
.
Бугунги
кунда
интеллектуал
мулк
соҳаси
ривожи
билан
бир
қаторда
ушбу
соҳага
доир
низолар
ҳам
ортиб
бормоқда.
Ўзбекистон Республикаси
Адлия
вазирлиги
ҳузуридаги
Интеллектуал
мулк
агентлиги
келтирган
маълумотларга
қараганда
, 2019
йилдан
интеллектуал
мулк
низоларига
оид
суд
жараёнлари
кескин
ортди,
жумладан,
2016
йил
–
60
та,
2017
йил
–
85
та,
2018
йил
–
89
та,
2019
йил
–
60
та,
2020
йил
–
213
та[1].
Суд
жараёнларининг
асосий
қисми
товар
белгиларини
ҳуқуқий
муҳофаза
этилиши
билан
боғлиқ
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
431
низолардир.
Ушбу
статистик
маълумотларга
таяниб
айтадиган
бўлсак,
бугунги
кунда
интеллектуал
мулк
ҳуқуқига
оид
муносабатлар
долзарб
мавзуга
айланган
ва
муҳим
аҳамият
касб
этмоқда.
Интеллектуал
мулк
соҳасидаги
низолар,
анъанага
кўра,
низоларни
ҳал
қилиш
одил
суд
ёрдамида
амалга
оширилади.
Аммо
юзага
келадиган
низоларни
суд
ёрдамида
ҳал
қилиш
ҳар
доим
ҳам
мақсадга
мувофиқ
эмас.
Судларнинг
иш
юки,
суд
ишларининг
узоқ
давомийлиги,
томонларнинг
суд
жараёнини
кечиктиришнинг
турли
усулларидан
фойдаланиш
имконияти
зиддиятларни
ҳал
қилишнинг
янги,
тежамкор,
самарали
ва
оддий
усулларини
излашга
ундайди.
Бутун
дунёда
бундай
усулларга
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
усуллари
(ADR)
сифатида
қаралади
.
Ҳозирда
низоларни
муқобил
ҳал
этишнинг
усулларидан
бўлган
ва
чет
давлатларда
самарали
ишлатилаётган
яраштирув
таомиллари
–
медиация,
ҳакамлик
муҳокамаси
орқали
ҳал
этишлари
мумкин.
Низоларни
муқобил
ҳал
этиш
деганда
давлатнинг
одил
судлов
тизимидан
ташқарида
низоларни
ҳал
этишнинг
услуб
ва
усуллари
тушунилади.
Интеллектуал
мулк
соҳасидаги
кўплаб
низолар
учун
муқобил
усулларни
қўллаш
қулай
ҳисобланиши
мумкин.
Чунки
томонларнинг
манфаатлари
судда
ғолиб
деб
эълон
қилишдан
кўра
иккала
томон
учун
мақбул
натижа
бўлгани
фойдалидир.
Томонларнинг
низоларни
муқобил
усулда
ҳал
этиш
процессини
афзал
кўришларининг
асосий
сабабларидан
бири
шундаки,
баҳсли
суд
жараёнларидан
фарқли
ўлароқ,
низоларни
муқобил
усулда
ҳал
этиш
процедуралари,
кўпинча,
биргаликда
бўлиб,
томонларнинг
бир
-
бирларининг
позицияларини
тушунишига
имкон
беради.
Низоларни
муқобил
усулда
ҳал
этиш,
шунингдек,
томонларга
суд
орқали
қонуний
равишда
йўл
қўйилмаслиги
мумкин
бўлган
янада
самарали
ечимларни
таклиф
қилишга
имкон
беради.
Томонлар
суд
жараёнидан
олдин
иложи
борича
кўпроқ
масалаларни
ҳал
қилиш
ғояси
билан
муқобил
усулнинг
бир
ёки
бир
нечта
шаклларидан
фойдаланишни
танлашлари
мумкин.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
низоларини
ҳал
этишда
муқобил
усуллардан
фойдаланишнинг
афзалликларини
қуйида
батафсил
кўриб
ўтамиз:
Махфийлик.
Кўпгина
ўзаро
лицензияланган
товарларга
эга
бўлган
компаниялар
лицензиялар
қийматини
ҳимоя
қилиш
учун
ADR
жараёнларини
сир
сақлашни
исташлари
мумкин.
Агар
низо
тижорат
сирига
тааллуқли
бўлса,
махфий
маълумотлар
шу
тарзда
қолишини
таъминлаш
учун
махсус
чоралар
кўрилиши
мумкин.
Медиация
қилинган
келишув
шартлари
ва
ҳакамлик
қарорлари
сир
сақланиши
мумкин,
нейтрал
(лар)
махфийлик
тўғрисидаги
битимлар
билан
боғланган.
Вақтнинг
тежалиши.
Интеллектуал
мулк
бўйича
суд
жараёнлари
узоқ
йилгача
давом
этиши
мумкин
бўлса,
ADR
механизмлари
ўз
вақтида
тугатилиши
учун
яратилган.
Бир
йилдан
ортиқ
давом
этадиган
интеллектуал
мулк
тўғрисидаги
можаро
камдан
-
кам
учрайди.
ADR
нинг
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
432
кўплаб
шаклларида
томонлар
ва
нейтрал(лар)
муддатларни
келишишлари
мумкин.
Бундан
ташқари,
низога
сарф
қилинган
соатларнинг
сони
камайганлиги
сабабли
адвокатларнинг
тўловлари
одатда
мутаносиб
равишда
камаяди.
Харажатларнинг
камлиги.
Бир
неча
миллион
долларлик
интеллектуал
мулк
бўйича
суд
жараёнларида
иштирок
этадиган
кўплаб
йирик
корпорациялар
учун
харажатлар,
одатда,
кичик
ва
ўрта
компаниялар
ҳамда
жисмоний
шахслар
учун
биринчи
ўринда
туради
.
Томонлар
жараённи
ўз
эҳтиёжларини
қондириш
учун
тузиши
мумкинлиги
сабабли
улар
учун
жараён
харажатларини,
шунингдек
,
натижа
нархини
назорат
қилиш
ҳам
осонроқ.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқида
низоларни
муқобил
равишда
ҳал
қилиш
усуллари
турли
хилдир.
Улар
ривожланмоқда,
шу
жумладан,
воситалар
тоифасидаги
тобора
кўпроқ
янги
механизмлар,
бу
орқали
мажбуриятларни
бажармаслик
ёки
адолатсиз
бажариш
билан
боғлиқ
ҳар
қандай
низони
судга
мурожаат
қилмасдан
ҳал
қилиш
мумкин.
Хорижий
давлатларда
бу
борада
ўттиздан
ортиқ
усулдан
фойдаланилади.
Асосий
муқобил
усуллар
сифатида
медиация,
музокара
ва
ҳакамликни
келтириб
ўтишимиз
мумкин.
Шу
билан
бирга,
медиация
ва
ҳакамлик
судларининг
бирлашган
процессуал
моделлари
ишлаб
чиқилган.
Бу
гибрид
усул
Med-Arb
деб
аталади.
Қуйида
биз
ушбу
усулларни
батафсил
кўриб
ўтамиз.
Низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
усулларидан
бири
–
медиация
ҳисобланади
.
Медиация
–
бу
бир
-
бирини
тушуниш
ва
низоли
ҳолатни
бартараф
этувчи
битим
тузишга
эришиш
мақсадида
холис
шахс
–
медиатор
(воситачи)
иштирокида
тарафларнинг
эркин
музокарага
кириш
йўли
билан
низони
муқобил
ҳал
қилиш
усулидир.
Медиация
назарий
жиҳатдан
низоларни
ҳал
қилишнинг
арзон
ва
тезкор
шакли
ҳамда
суд
жараёнига
норасмий
альтернатив
ҳисобланади
.
Медиация
низоларни
ҳал
қилишнинг
бошқа
усуллари,
хусусан,
низоларни
суд
тартибида
ҳал
қилишдан
ўзининг
бир
қатор
афзалликлари
билан
ажралиб
туради.
Жумладан,
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
процедураси
сифатида
можаро
иштирокчиларига
низоларни
ҳал
қилиш
вариантларини
мустақил
равишда
белгилаш
ҳуқуқини
бериш
каби
афзалликларга
эга.
Шу
билан
бирга,
низо
томонлари
молиявий
мезонлари,
рақобатбардошлиги,
бозор
нархлари
ва
ишбилармонлик
обрўсини
ҳисобга
олган
ҳолда
уларнинг
тижорат
эҳтиёжларидан
келиб
чиқиб,
манфаатли
ечим
тўғрисида
келиша
олишлари
мумкин.
Медиатор
ва
судьялар
ўртасидаги
фарқ
томонларнинг
даъволарини
ва
уларнинг
ҳуқуқларини
белгиловчи
омилларни
таҳлил
қилиш
учун
қўлланилиши
керак
бўлган
муайян
стандартлар
ёки
қоидаларнинг
йўқлигидадир
[2].
Низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
усулларидан
яна
бири
–
ҳакамлик
суди
ҳисобланади
.
Ҳакамлик
суди
(
арбитраж)
–
бу
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
усули
бўлиб,
унда
томонлар
ўртасидаги
низоларни
давлат
суд
органлари
томонидан
эмас,
балки
тарафлар
томонидан
тайинланган
ҳакамлар
томонидан
ҳал
қилинади
.
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
433
Ҳакамлик
суди,
асосан,
шартномавий
муносабатлар
ва
шартномадан
келиб
чиқадиган
мажбуриятларнинг
бажарилиши
тўғрисидаги
низоларни
кўриб
чиқади.
Томонлар
эркин
муҳокама
қила
олмайдиган
масалада
муросага
келиш
мумкин
эмас.
Масалан,
ажралиш
тўғрисидаги
иш
ҳакамлик
суди
томонидан
ҳал
қилинмайди
.
Ҳакамнинг
қобилияти
ва
адолатлилиги
ҳар
қандай
арбитражда
ҳал
қилувчи
элемент
бўлганлиги
сабабли
танлов
жараёни
ҳакамлик
судининг
муҳим
жиҳати
ҳисобланади
.
Ҳакамлик
судлари
доимий
ва
муваққат
фаолият
юритувчи
ҳамда
ихтиёрий
ёки
мажбурий
бўлиши
мумкин.
Med-Arb.
ADRга
ягона
ёндашув
–
бу
воситачилик
ва
ҳакамлик
аралашмасидан
фойдаланиш.
Масалан,
томонлар
аввал
келишмовчиликда
воситачилик
қилишга
уриниш
учун
олдиндан
келишиб
олишлари
мумкин,
сўнгра
воситачилик
амалга
ошмаса,
ҳал
қилинмаган
масалаларни
ҳакамлик
судига
юбориши
мумкин.
Томонлар
воситачилик
ва
ҳакамлик
судьялари
учун
бир
хил
нейтралдан
фойдаланиши
ёки
иккинчи
жараён
учун
янги
нейтрални
танлаши
мумкин.
Интеллектуал
мулкни
ҳимоя
қилиш
билан
боғлиқ
низолар
Ўзбекистон
ҳуқуқий
шароитида
ҳам
аста
-
секин
ўсиб
бормоқда.
Интеллектуал
мулк
эгалари
ўз
ҳуқуқлари
бузилганлиги
учун
судларга
мурожаат
қилишмоқда
.
Ўзбекистонда
интеллектуал
мулк
ҳуқуқини
ривожлантириш
йўлида
катта
ишлар
амалга
оширилмоқда,
аммо
низоларни
муқобил
ҳал
этиш
чоралари
қўлланилиши
кенг
жорий
этилмаган.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқларининг
бузилиши
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
чораларини
қўллаш
орқали
жуда
яхши
ҳал
қилиниши
мумкин.
Шунинг
учун
интеллектуал
мулк
ҳуқуқидаги
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
усулларига
эҳтиёж
ортиб
бормоқда.
Суд
тартибида
ҳал
қилиш
билан
бирга
низоларни
муқобил
ҳал
қилиш
чоралари
интеллектуал
мулк
объектларини
ҳимоя
қилишни
кучайтиришда
муҳим
аҳамият
касб
этмоқда.
Ривожланаётган
мамлакатларда
кўпроқ
интеллектуал
мулк
бозорга
кирмоқда
ва
бундай мулк
алоқалари
одатий
ҳолга
айланиб
бормоқда
.
Хорижий
давлатлар
интеллектуал
мулкда
низоларни
ҳал
қилишнинг
суддан
ташқари
турли
усулларига
мурожаат
қилишмоқда
.
Ваҳоланки,
муқобил
усул
томонлар
учун
самаралидир.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқининг
эгалари
доим
зудлик
билан
ва
тезкор
одил
судловни
амалга
ошириш
механизмларини
хоҳлашади.
Ишларни
кўриб
чиқишни
асоссиз
равишда
кечиктириш
ва
қимматга
тушадиган
суд
жараёнлари
интеллектуал
мулкни
муҳофаза
қилишнинг
ривожланишига
ёрдам
бермайди.
Интеллектуал
мулк
учун
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
чоралари
давр
талабига
ҳам
айланган.
Шуни
таъкидлаш
керакки,
хориж
тажрибасида
барча
иқтисодий
масалалар
юзасидан
низоларни
муқобил
равишда
ҳал
қилиш
йўли
аллақачон
жорий
этилган.
Ҳозирги
кунда
интеллектуал
мулк
билан
боғлиқ
шартномалар
,
асосан
,
ҳакамлик
ва
медиация
шартини
ўз
ичига
олади.
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
434
Мамлакатимизда
давлат
органларининг
аҳоли
билан
мулоқотини
такомиллаштириш,
фуқаролар
ҳуқуқ
ва
эркинликларининг
ишончли
ҳимоясини
таъминлаш
ҳамда
уларнинг
муаммоларини
ҳал
этишнинг
замонавий
механизмларини
жорий
қилиш
борасида
изчил
ишлар
амалга
оширилмоқда.
Шу
билан
бирга,
ушбу
соҳада
ислоҳотларнинг
ҳозирги
босқичи
давлат
органларида
низоларни
судгача
кўриб
чиқишнинг
ягона
тизимини
яратиш,
медиация,
ҳакамлик
судлари
ҳамда
халқаро
арбитражларни
фуқаролар
ҳамда
тадбиркорларнинг
ишончига
сазовор
бўладиган
низоларни
ҳал
этувчи
самарали
муқобил
институтларга
айлантириш
лозимлигини
тақозо
этмоқда
[3].
Сўнгги
пайтларда
суддан
ташқари
низоларни
ҳал
қилишнинг
муқобил
усуллари
аста
-
секин
кучайиб
бормоқда.
Жумладан,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
томонидан
2020
йил
17
июнь
куни
қабул
қилинган
“Низоларни
муқобил
ҳал
этишнинг
механизмларини
янада
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида”ги
ПҚ–
4754-
сонли
қарори
ҳам
шу
мақсадда
қабул
қилинган
,
десак
муболаға
бўлмайди.
Бугунги
кунда
юртимизда,
асосан,
медиация,
ҳакамлик
судлари
ва
апелляция
кенгаши
судгача
низоларни
ҳал
қилиш
воситаси
бўлиб
бормоқда.
Бизнинг
ҳуқуқий
тизимимизда
медиация
институти
“Медиация
тўғрисида”ги
Қонун
қабул
қилиниши
билан
тартибга
солинади.
Ўзбекистон
Республикасининг мазкур
Қонуни
2018
йил
3
июлда
қабул
қилинди
.
Қонуннинг
мақсади
низоларни
тартибга
солишнинг
муқобил
усулларини
ривожлантириш
учун
ҳуқуқий
шарт
-
шароитлар
яратиш,
суд
тизимига
тушадиган
иш
ҳажмини
камайтиришдан
иборат.
Ҳакамлик
суди
–
низоларини
ҳал
этувчи
нодавлат
орган.
Ҳакамлик
суди
низоларни
Ўзбекистон
Республикасининг
қонун
ҳужжатлари
асосида
ҳал
қилади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“Ҳакамлик
судлари
тўғрисида”ги
Қонуни
2006
йил
16
октябрда
қабул
қилиниб
, 2007
йил
1
январдан
кучга
кирган.
“Ҳакамлик
судлари
тўғрисида”ги
Қонун
қабул
қилиниши
билан
мамлакатимизда
суд
-
ҳуқуқ
ислоҳотларининг
янги
босқичи
бошланди.
Шу
билан
бирга
,
интеллектуал
мулкда
вужудга
келган
низолар
ҳам
ҳакамлик
судида
кўрилмоқда.
Ўзбекистон
Республикасининг
“Ҳакамлик
судлари
тўғрисида”ги
Қонунининг
асосий
мақсади
республикамизда
ҳакамлик
судларини
ташкил
этиш
ва
фаолияти
соҳасидаги
муносабатларни
тартибга
солишдан
иборат.
Апелляция
кенгаши
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2019-
йил 1
-
июлдаги “Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
ҳузуридаги
Интеллектуал
мулк
агентлиги
фаолиятини
ташкил
этиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида”
ПҚ–
4380-
сонли
қарорига
мувофиқ
ташкил
этилган.
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлигининг
“Апелляция
кенгаши
тўғриси”даги
Низоми
Вазирлар
Маҳкамасининг
9.10.2019-
йилдаги
856-
сонли қарори
билан
тасдиқланган.
Бугунги
кунда
Агентлик
томонидан
олиб
борилаётган
аҳолининг
интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
соҳасидаги
ҳуқуқий
онг
ва
ҳуқуқий
маданиятини
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
435
ошириш
бўйича
тарғибот
ва
ташвиқот
ишлари
анчагина
самара
бермоқда
ва
натижаси
ўлароқ
интеллектуал
мулк
соҳаси
билан
боғлиқ
низолар
бўйича
Апелляция
кенгашига
мурожаатлар
кўпаймоқда.
Жумладан,
Адлия
вазирлигининг
Апелляция
кенгаши
янги
таркибда
интеллектуал
мулк
соҳасидаги
низоларни
кўриб
чиқувчи
судгача
бўлган
орган
сифатида
2020
йил
давомида
47
та
апелляция
шикоятини
қабул
қилган
бўлиб,
шундан
34
та
апелляция
иши
кўриб
чиқилган.
Ушбу
шикоятларнинг
кўриб
чиқиш
натижаларига
кўра,
14
таси
бўйича
рад
этиш
тўғрисида,
20
таси
бўйича
қаноатлантириш
ҳақида
қарорлар
қабул
қилинган
.
Хусусан,
2020
йилнинг
ноябрь
ойида
ўтказилган
навбатдаги
апелляция
йиғилишларида
9
та
товар
белгисига
ва
1
та
саноат
намунасига
оид
иш
кўриб
чиқилиб,
3
та
апелляция
бўйича
мурожаат
этувчиларнинг
фойдасига
қарор
чиқарилди
ҳамда
7
та
апелляция
талабларини
қаноатлантириш
рад
этилди.
Бугунги
кунга
келиб
,
суд
инстанциялари
томонидан
69
та
Апелляция
кенгаши
қарорларидан
2
таси
бекор
қилинган
.
Бу
эса,
ўз
навбатида
,
қарорлар
ҳар
томонлама
объектив
ва
қонуний
эканлигидан
далолат
беради.
Бу
кўрсаткич
2021
йил
март
ойига
қадар
23
тани
ташкил
этади.
Юқорида
айтиб
ўтганимиздек
,
низоларни
суд
процессисиз
ҳал
қилишнинг
ҳар
қандай
усули
муқобил
усул
(ADR)
сифатида
қаралади
.
Бугунги
кунда
юртимизда
интеллектуал
мулк
ҳуқуқига
эътибор
кучаймоқда
ва
етарлича
қонун
ҳужжатлари
ҳам
қабул
қилиниб
келинмоқда.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
муҳофазасини
таъминлаш
бугунги
кунда
дунёнинг
кўплаб
мамлакатлари
учун
долзарб
ва
ечими
кутаётган
муҳим
аҳамиятга
эга
масалалардан
биридир.
Суд
тизимидан
фарқли
ўлароқ
ADR
ҳар
иккала
томон
учун
мақбул
бўлган
ижодий
ечим
топишга
қаратилган
интеллектуал
мулк
низоларни
ҳал
қилишнинг
самарали
усули
ҳисобланади
.
Бугунги
кунда
дунё
тажрибаси
ва
тарафлар
учун
қулайликларни
инобатга
олган
ҳолда
фуқароларимизга
низоларни
муқобил
воситалар
ёрдамида
ҳал
этиш
мумкинлигини
тушунтиришимиз
зарур.
Мамлакатимизда
судлар
низоларни
ҳал
этишнинг
ягона
чораси
бўлиб
қолмаслигини
таъминлаш
муҳимдир.
Фуқаролар
қачонки
умуман
муросага
кела
олмасалар
,
мурожаат
қиладиган
жой
суд
бўлиши
керак.
Албатта
,
бу
осон
иш
эмас
ва
анча
муаммолар
ҳам
мавжуд.
Биз
ушбу
муаммоларни
енгиб,
ранг
-
баранг
ҳуқуқ
тизимига
эга
давлатга
айланишимиз
ва
ADR
ни
кенг
жорий
этишимиз
керак.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:
1.
Hakamlik muhokamasi /
O‘
quv q
o‘
llanma. Mualliflar jamoasi.
–
Toshkent:
TDYuU, 2016.
–
B. 131.
2.
Update on the WIPO Arbitration and Mediation Center
’
s Experience in
the Resolution of Intellectual Property Disputes, WIPO Center, Les Nouvelles,
Journal of the Licensing Executives Society International, March 2019.
–
P. 49.
Рақамли тeхнологиялар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга қарши курашиш ҳамда
ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари
436
3.
“Интеллектуал
мулк
ҳуқуқининг
долзарб
муаммолари
/
хорижий
экспертлар
иштирокида
(видеоконференция
шаклида)
Республика
илмий
-
амалий
конференция
материаллари
тўплами.
–
Т.:
ТДЮУ,
2020.
–
Б.
336.
Йигиталиев
Оҳунжон
Ҳалилжон
ўғли
Тошкент
давлат
юридик
университети
магистранти
ГЛОБАЛ
АХБОРОТ
МАКОНИДА
КИБEРХАВФСИЗЛИК
МАСАЛАЛАРИ
ВА
ХАЛҚАРО
ҲУҚУҚИЙ
АСОСЛАР
Йигиталиев
Охунжон
Халилжон
угли
Магистр
Ташкентского
государственного
юридического
университета
ПРОБЛЕМЫ
КИБЕРБЕЗОПАСНОСТИ
И
МЕЖДУНАРОДНО
-
ПРАВОВЫЕ
ОСНОВЫ
В
ГЛОБАЛЬНОМ
ИНФОРМАЦИОННОМ
ПРОСТРАНСТВЕ
Yigitaliev Ohunjon
Master of Tashkent State Law University
CYBER SECURITY ISSUES AND INTERNATIONAL LEGAL
FUNDAMENTALS IN THE GLOBAL INFORMATION SPACE
Аннотация.
Бугунги
техника
тараққиёти
даврида
жаҳон
мамлакатларининг
деярли
барчаси
рақамлаштириш,
компьютер
-
технологиялари,
сунъий
интеллект,
дастурлаштириш
ва
дастурий
таъминотлар,
маълумотлар
базалари
орқали
ўзларининг
ахборотларини
сақлаб
борадилар
ва
уларнинг
махфийлиги
шу
орқали
таъминланади.
Бироқ
шунга
қарамасдан,
техник
ва
технологик
жараёнлар
тараққий
этган
сари
бугунги
кунда
ахборотнинг
виртуал
макондаги
кўринишига
нисбатан
ҳужум
ва
таҳдидлар
ҳам
ортиб
бормоқда.
Ушбу
мақолада
эса
айнан
киберхавфсизлик
масалалари
ва
унинг
халқаро
ҳуқуқий
асослари
ҳақида
сўз
юритилади.
Калит
сўзлар:
рақамлаштириш,
маълумотлар
базаси,
ахборот
махфийлиги,
киберхавфсизлик,
халқаро
ҳуқуқий
манбалар,
киберҳужум
ва
таҳдидлар.
Аннотация.
В
современном
мире
технологий
практически
все
страны
мира
используют
цифровизацию,
компьютерные
технологии,
искусственный
интеллект,
программирование
и
программное
обеспечение,
базы
данных
для
хранения
и
обслуживания
своей
информации.
Однако
с
развитием
технических
и
технологических
процессов
сегодня
появляется
