53
5. Isakulova N. USE OF THE CASE OF THE METHOD IN TEACHING SPECIAL TERMS
IN THE ENGLISH LANGUAGE //European Journal of Research and Reflection in
Educational Sciences Vol.
–
2019.
–
Т. 7. –
№. 5.
6. Isakulova N. METHODS OF USING COURSES OF OPEN EDUCATION IN
IMPROVING MEDIA OF COMPETENCE OF STUDENTS (ON THE EXAMPLE OF ENGLISH)
//European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol.
–
2019.
–
Т.
7.
–
№. 5.
“O‘ZBEK” DAVLATCHILIGI TARIXIDA AYOLLARNING O‘
RNI VA ROLI
Abulova M.K., TDPU
“Pedagogika” kafedrasi o‘
qituvchisi
Annotatsiya.
Mazkur maqolada
O‘
zbekistonda olib borilayotgan insonparvar
siyosatning muhim qismi b
o‘
lmish ayollar masalasiga ba
g‘
ishlangan. Unda
davlatchiligimiz tarixida munosib
o‘
rin egallagan dono, oqila va jasur ayollarimizning
davlatni bodhqarish, xalqni yagona maqsad y
o‘
lida birlashtirish, farzandlar tarbiyasi va
harbiy sohani rivojlantirish haqidagi faoliyatlari manbalar asosida ilmiy jihatdan chuqur
tahlil etilgan.
Kalit s
o‘
zlar:
davlat, farzand tarbiyasi, ayol.
Ma’lumki, ayollarning jamiyatda tutgan o‘
rni shu jamiyatning taraqqiyot darajasini
belgilash uchun muhim mezon sanaladi. Garchi jahon miqyosida ayollar erkaklar bilan
teng huquqli b
o‘
lishga qonuniy asosda
o‘
tgan asrga kelib erishgan b
o‘
lsalar-da, ular
insoniyatning k
o‘
p ming yillik tarixida eng keskin vaziyatlarda
o‘
z oilasi va jamiyat
manfaatlarini doimo erkaklar bilan bir safda turib, himoya qilganlar. Ayol doimo
jamiyatning eng muhim a’zosi va ustunlaridan biri bo‘
lib kelgan. Zero, muhtaram
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek, “oila va jamiyat ustuni,
hayotimizning fayzi va k
o‘
rki b
o‘
lgan xotin-
qizlarni e’zozlash, ularga hurmat va ehtirom
k
o‘
rsatish xalqimiz uchun azal-azaldan buyyuk qadriyat b
o‘
lib kelgan va shunday b
o‘
lib
qoladi”.
Markaziy Osiyo xalqlari davlatchiligi
o‘
tmishiga nazar tashlansa, turli tarixiy
jarayonlarda erkaklar bilan bir qatorda ayollarning faol ishtiroklari haqidagi
ma
’lumotlarni uchratish mumkin. Xususan, To‘
maris, Qabaj xotun, Saroymulkxonim,
Gulbadanbegim, Mumtozmahalbegim kabilar jamiyat tarixida
o‘
ziga xos
o‘
ringa ega
b
o‘
lib, uni rivoji uchun hissa q
o‘
shdilar.
Shu
o‘
rinda nafaqat Sharqda, balki butun dunyoda
o‘
z jasorati bilan nom qozongan
T
o‘maris faoliyatiga e’tibor qaratsak maqsadga muvofiq. Yunon tarixchisi Gerodotning
yozishicha,
o‘
sha davrda Eronda yuzaga kelgan ahamoniylar saltanati juda kata hududlar
–
Midiya, Lidiya va Bobilni egallagan. Shunday katta hududni zabt etgan ahamoniylar
saltanati hukmdori Kir II
o‘
zining qariyb ikki yuz ming kishilik lashkari bilan
mamlakatimiz hududiga hujum qilganida, massagetlar qabilasi boshli
g‘
i T
o‘
maris bilan
t
o‘
qnashadi. Kir II ning
o‘
z nikohiga olish taklifini rad etgan T
o‘
marisning
o‘g‘
li xiyla
bilan q
o‘
lga olinadi. Lekin T
o‘
maris dushmanga yon bermay, uni jangga chaqiradi. Yunon
tarixchilarining e’tirof etishicha, To‘
maris boshchiligidagi massagetlar ahamoniylarga
shunchalik qaqshatqich zarba beradilarki, natijada dushmannintg bitta ham jangchisi
omon qolmaydi. Bu hol juda qadimdanoq mamlakatimizda nihoyatd jasur, erksevar,
harbiy mahorati yuksak va boshqaruv qobiliyati kuchli ayollar b
o‘
lganligidan dalolat
beradi.
54
Tarixchi olima S.Safayeva T
o‘
maris haqida quyidagicha yo
zadi: “Aql
-zakovati, mard
va donoligi bilan dunyoga dong taratgan T
o‘
maris jahon adabiyoti qahramoniga
aylangan. Uning jasorati haqida Yunon, Rim va butun Yevropa adabiyotshunoslari,
tarixchilari
o‘nlab asarlar yozganlar. Buyuk Dante Aligyeri “Ilohiy komediya” sining
“A’rof” qismini asosan unga bag‘
ishladi va turkey ayolni shoh Kirdan, hatto xristian dini
peshvolari, Rim papasi, Kardinal, Yepiskop va qirollardan ustun q
o‘
ydi. Buyuk
dramaturg Uilyam Shekspir ham T
o‘
maris obrazini Yevropa ayollariga namuna qilib
yozgan edi. Chunonchi, uning Genrix VI ga ba
g‘
ishlangan dramasida ingliz
tajovuzkorlariga qarshi kurash qahramoni grafinya Overiskaya: “Mening rejam tayyor,
agar
o‘
ngidan kelsa, Kirni halok qilish bilan nom chiqargan skif T
o‘
marisdan kam
b
o‘
lmagan qahr
amonligim ila nom chiqaraman”,
-
deya ahd qiladi. “Kirning vafoti”
tragediyasining muallifi fransuz dramaturgi F.Kino esa T
o‘
marisni fransuz xalqining
milliy qahramoni b
o‘lmish Janna D’Ark darajasida ulug‘laydi”.
VII asrning
o‘
rtalariga kelib mamlakatimizga arab xalifaligi hujumi boshlanadi.
651-yili Marvni egallagan arab lashkarboshilari
o‘
lkamiz ichkarisiga Buxoro y
o‘
nalishini
tanlaganlar. Xalifa Muoviya ibn Abu Sufyon tomonidan 673-yili Xuroson noibligiga
tayinlangan Ubaydulla ibn Ziyod shu yiliyoq ilk bor Buxoro tomon otlanadi. Bu davrda,
aniqro
g‘
i 680-695-yillarda Buxoroni Qabaj xotun ismli malika boshqaradi.
Manbalarda k
o‘
rsatilishicha, Qabaj xotun har kuni otga minib, saroydan chiqqan va
Registon darvozasi yaqinidagi maxsus joyda taxtda
o‘
tirib, xalqning arz-dodini tinglagan.
Qabaj xotun bu ish bilan tushgacha shu
g‘
ullangan va mamlakatdagi ahvoldan yaxshi
xabardor b
o‘
lgan. Tushdan keyin kechki tomon Qabaj xotun yana shu yerga kelib,
o‘
z
ishini davom ettirgan. Qabaj xotun adolatli, ziyrak hukmdor b
o‘
lganligi tufayli
mamlakatda
o‘
n besh yil hukmronlik qilgan. Uning hukmronligi davrida arablar
mamlakatga uch martta hujum uyushtirgan. Birinchi safar Qabaj xotun dushman bilan
juda keskin jangga kiradi, lekin kuchlar nisbati teng emas edi va Qabaj xotun mamlakatni
xarob etishdan saqlab qolish uchun bosqinchilar lashkariga bir million dirham berib,
hujumni t
o‘
xtatib qoladi.
Oradan ikki yil
o‘
tib, 675-yili arablar ikkinchi marta hujum qiladilar. Bu safar
ularga Xuroson noibi Sa’id ibn Usmon boshchilik qilgan. U
larga qarshi faqat
o‘
zining
qudrati yetmasligini bilgan Qabaj xotun avvalo Su
g‘
d, Kesh va Naxshab viloyatlariga bu
haqda xabar y
o‘
llab, yordam s
o‘
raydi. To k
o‘
mak yetib kelgunga qadar esa vaqtdan
yutish niyatida “Ubaydulla ibn Ziyod bilan tuzgan sulhimda barqarorman” qabilida noma
bilan Sa’id ibn Usmon huzuriga elchi qo‘
yadi. Elchi birgina noma bilan emas, tuzukkina
o‘
lpon bilan ham kelgani uchun Xuroson noibi biroz muddat hujumni t
o‘
xtatishga
majbur b
o‘
lgan. Hu orada tilga olingan viloyatlardan yetib kelgan harbiy kuchlar Qabaj
xotun lashkari bilan birga jangga shaylanadilar. B
o‘
lib
o‘
tgan janggda buxoroliklar
yengiladilar. Yana
o‘
zaro sulh tuziladi. Shu bilan birga Qabaj xotunning baribir b
o‘
yin
egmasligi, arablar hukmini tan olmasligini yaxshi anglagan Sa
’id ibn Usmon Buxorodan
s
o‘
ng Samarqand, umuman S
o‘g‘
d viloyatiga hujum qilish rejasini tuzar ekan,
o‘
zidan
xavfsirab, “men endi So‘g‘
d va Samarqandga boraman, sen mening y
o‘
limdasan, y
o‘
limni
t
o‘
smasliging va meni ranjitmasliging uchun sen tomondan biror garov b
o‘lishi lozim”,
deya malikaga shart q
o‘
yadi. Qabaj xotun ushbu shartni qabul qilib, malikzoda
zodagonlardan sakson kishini unga garovga yuboradi.
Arablarning uchinchi marta hujum xavfi tu
g‘
ilganida Qabaj xotun mamlakat
manfaatini
o‘
ylab, q
o‘
shni So
‘g‘
d viloyati hokimiga turmushga chiqadi va u bilan hujumni
birga qaytarishga kirishadi. Lekin bu safar ham dushman bilan sulh tuzishga t
o‘g‘
ri
keladi. E’tiborli tomoni shundaki, Qabaj xotun mamlakat mudofaasi uchun o‘
z lashkari
bilan yonma-yon turib kurashadi va
o‘
zining nafaqat hukmdorlik, balki sarkardalik
55
mahoratini ham namoyon etadi. Buyuk sohibqiron Amir Temur oilada ayolning,
bolaning jamiyat hayotida tutgan
o‘rnida katta e’tibor qaratgan. U o‘
z xonadoniga kelin
yoki kuyov b
o‘
ladigan yigit-qizning nasl-nasabini yaxshi surishtirgan va bu masalani
davlat ishlari bilan bir qatorga q
o‘
ygan.
O‘
rta asrning mashhur tarixchi olimlaridan biri Ibn Arabshoh
o‘zining “Ajoyib al
-
maqdur fi tarixi Taymur” (“Temur tarixida taqdir ajoyibotlari”) asarida Amir Temur
qo
‘shini haqida ma’lumot berar ekan, jumladan, quyidagilarni ta’kidlaydi: “Temur askari
ichida ayollar ham k
o‘
p b
o‘
lib, ular jang t
o‘
s-t
o‘
polonlari va shiddatli t
o‘
qnashuvlarda
matonat k
o‘
rsatardilar. Ular dushman erkaklarga qarshi turib, mardonavor urush
qilardilar, qilich bilan zarba berishda va kamondan otishda mohir erkaklardan k
o‘
ra
ham ortiqroq idh qilardilar. Agar ulardan biri homilador b
o‘
lib, y
o‘
lda ketayotgan paytda
uni dard tutsa u
o‘
z jamoasidan ajralib, y
o‘
ldan chetga chiqardi va ulovdan tushardi.
K
o‘
zi yorigach, chaqalo
g‘
ini
o‘
rab olib, uloviga minardi va jamoasiga kelib q
o‘shilardi”.
Ushbu ma’lumotlar asosida ta’kidlash mumkinki, birinchidan, Amir Temur davrida
ayollar q
o‘
shinining doimiy tarkibida b
o‘
lib, harbiy harakatlarda faol qatnashgan,
ikkinchidan,
G‘
arb mamlakatlaridan farqli
o‘
laroq, ayollarga jangovar qurol olib yurish
va undan foydalanish uchun cheklanishlar b
o‘lmagan, uchinchidan, jangchilik mas’uliyati
nuqtayi nazaridan olinganda, garchi harbiy xizmat
o‘
zining talab va cheklanishlariga ega
b
o‘
lsa-da, ayollar erkaklar bilan bir xil mavqega ega b
o‘
lganlar.
Shuningdek, Amir Temurning ayollarga b
o‘lgan katta e’tiborini quyidagi bir dalil
bilan ham isbotlash mumkin. Chunonchi, uning saroyida b
o‘
ladigan yuksak darajadagi
borada Klavixo Saroymulkxonimning qabul marosimiga kirib kelishini shunday
ta’riflaydi: “Zarbob, uzun etaklari kengayib borib, yerni o‘
padigan, yengsiz qizil ipak
k
o‘
ylakda edi. Uning etagini
o‘
n besh nafar ayol k
o‘
tarib keladi. Yo
g‘
upa bilan
pardozlangan yuzi qo
g‘
ozdek oppoq edi. Bu mamlakatdagi barcha aslzoda ayollar yoz va
qish oylarida y
o‘
lga otganlarida hamda umuman quyosh nurlaridan saqlanish uchun
ushbu yo
g‘
upani yuzlariga surib yuradilar. Saroymulkxonimning yuzi oppoq harir t
o‘
r
bilan t
o‘
silgan, boshiga esa qizil matodan qalpoq kiygan b
o‘
lib, undan yelkasiga
yopin
g‘
ich tushib turardi. Qalpoq shaklan baland, juda k
o‘
plab yirik, yarqirab turuvchi,
chiroyli halqalangan dumaloq marvarid, talaygina yoqut, eruza va boshqa turli-tuman
qimmatbaho toshlar bilan bezatilgan edi. Saroymulkxonim yelkasidagi yopin
g‘
ich zardan
t
o‘
qilgan b
o‘
lib, qalpoqning ch
o‘
qqisida k
o‘
plab qimmatbaho toshlar vakatta marvarid
bialn ziynatlangan toj k
o‘
rk ba
g‘
ishlar, uchiga esa yorqin va nihoyatda g
o‘
zal, ikki
barmoq qalinligidagi yoqutdan uchtasi
o‘
rnatilgan edi. Saroymulkxonimni hammasi
b
o‘lib, tahminan uch yuz ayol kuzatib kelar edi”. Ushbu dalil uzoq o‘
tmishda, xususan,
Amir Temur zamonida ayollar ijtimoiy hayotida muayyan mavqe egallaganidan dalolat
beradi.
O‘
sha zamonlardan beri ayollar ayniqsa, onalar
o‘
z bolalari taqdirini belgilash,
xatti-harakatlarini, faoliyatlarini t
o‘g‘
ri y
o‘
lga solish orqali tarixiy taraqqiyotga muayyan
ta’sir ko‘
rsatishga muvaffaq b
o‘
lganlar.
Tarixda
o‘
tgan donihsmand va oqila, tengi y
o‘
q ayollardan biri
–
Bobur Mirzoning
qizi Gulbadanbegim sanaladi. Tarixchilar qayd etganidek, otasi rahnamoligida
Gulbadanbegim turli ilmlarni egallagan, yuksak madaniyat sohibi, nozik didi, sinchkov,
tabiatan
g‘
ayratli edi. Gulbadanbegim
o‘zining “Humoyunnoma” asarida otasi Zahiriddin
Muhammad Bonurning podshohligidagi asosiy xususiyatlari hamda farzandlariga,
rafiqasi,
o‘
z opasi Xonzodabegim, singlisi Ruqiya Sultonbegimga, barcha yaqinlariga
nisbatan iliq munosabatlarini namoyon etgan.
Gulbadan biograf b
o‘
lishi bilan bir qatorda, Sharq diplomatiya tarixiga ham katta
hissa q
o‘
shgan olimadir. Jumladan, u Temuriylar davrasida, otasi Boburshoh saroyida
q
o‘
llanilgan diplomatic qoidalarni tahlil qilib, ularning mazmun-mohiyatini aytib bergan.
56
Uning taassurotlari t
o‘g‘risida shunday ta’riflar bor: “Odatda shahzodalar, temuriy
sarkardalar, bir-
birlari bilan yukunib (ta’zim qilib) yoki uch yukunib ko‘
rishishgan. Har
bir yukunish ma’lum bir munosabat mazmunini belgilagan. Xisravshoh uch qatla
yukunib, orqaga yurgan. Har bir yukunish uning ustidan
g‘
alaba qilinganligining
ramzidir”.
Temuriylar sulolasining yorqin namoyondalaridan yana biri Arjumand bonudir. U
19 yoshda 21 yoshli shahzoda Xurram (Shoh Jahon) ga turmushga chiqadi. Vaqt
o‘
tib u
o‘
zining nozik tabiati, tengsiz husn-latofati,
o‘
tkir aql-idroki uchun saroyda hurmatga
sazovor b
o‘
ladi. Ota bilan
o‘g‘
il
o‘
rtasidagi kelishmovchilikni hal qilgani uchun ikki
tomonlama iltifotga sazovor b
o‘
lib, k
o‘
p
o‘
tmay Arjumand bonu ikkinchi ismga
–
Mumtoz
Mahal begim, ya’ni saroyning tengi yo‘
q k
o‘
rki, degan ismga ega b
o‘
ladi. Shu ism shon-
shuhrat keltirib, jahonga mashhur qiladi.
“Shoh Jahon taxtga o‘
tirganidan keyin, - deb yozadi temurshunos olim T.Fayziyev, -
Mumtoz Mahal unga saltanat ishlarida yordamlashadi, rejaga asoslangan maslahatlar
berib turadi, hukmdorni t
o‘g‘
ri y
o‘
lga boshqaradi. Saroyda u maslahatchi va muhrdor
lavozimida edi. Mumtoz Mahal begim yaxshi kunlarda ham, o
g‘
ir damlarda ham, harbiy
safarlarda ham eriga vafodor yor, sodiq hamroh va jafokash hamdard b
o‘
ldi. U qisqa
umri davomida 14 nafar farzand k
o‘
rdi, ulardan sakkiz nafari
–
t
o‘
rt qiz, t
o‘
rt
o‘g‘
il b
o‘
lib,
qolgan olti nafari yoshligida nobud b
o‘
lgan. 38 yoshida 14 chi farzandini tu
g‘
ish vaqtida
vafot etgan ushbu ayol hayot bilan vidolasharkan, eri Shoh Jahondan farzandlariga
mehribon b
o‘
lishni, bundan buyon bopshqa uylanmaslikni va unga atab, dunyoda tengi
y
o‘
q ulu
g‘
vor maqbara bunyod etishni iltimos qildi.
O‘
z bolalari bilan vidolasharkan,
Shoh Jahonning ahvolidan xabardor b
o‘
lib, unga
g‘
amx
o‘
rlik qilib turishni
o‘
zining katta
qizi
–
Jahon Oro begim zimmasiga yuklaydi. Shoh Jahon sevikli rafiqasi Mumtoz Mahal
begimning vasiyatlariga t
o‘
la amal qiladi. Zotan, u keying 36 yillik umri davomida
uylanmay
o‘
tadi. Munis va vafodor rafiqasining nomini abadiylashtirish maqsadida, unga
atab yaltiro
q marmardan hashamatli maqbara qurdiradi”.
Bir s
o‘
z bilan aytganda, Mumtoz Mahal begim
o‘
z davrining haqiqiy malikasi, yetuk
diplomati, hayoti qisqa b
o‘
lsa ham, ibratli b
o‘
lgan. Aynan shuning uchun ham uning katta
qizi Jahon Oro begim opasi kabi, saltanat ishlarini boshqarish, ichki va tashqi siyosat,
diplomatiya masalalarida otasiga foydali maslahatlar bilan yordamlashar edi. “Saroyga
kelgan mehmonlar va rasmiy vakillarning ayollarini kutib olar, ularning k
o‘
ngil
ochishlari uchun turli talablar belgilar edi. Ularni risoladagidek sov
g‘
a-salomlart bilab
siylab kuzatib q
o‘
yish vazifasi ham uning zimmasida edi. Bu ishlarni u
o‘
zining nihoyatda
tadbirkor va uddaburonligini namoyish qilar edi”, deb yozadi yana bir taniqli
temurshunos
G‘
. Salimov.
Xulosa qilib aytganda, davlatchiligimiz tarixida jasur, mard va oqila ayollarimiz
muhim mavqega ega b
o‘
lib, ular nafaqat oila mustahkamligi va farzand tarbiyasi, balki
davlat boshqaruvi, harbiy sohada ham faol ishtirok etib kelishgan.
O‘
ylaymizki,
momlarimizning betakror jasorati, donishmandligi va ibratli hayoti bugungi
hayotimizning k
o‘
rki b
o‘
lmish ayollarimiz uchun namuna b
o‘
lishi, ularni yanada
faollikka undashi shubhasiz.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1.
Mirziyoyev Sh.M. Xalqaro xotin-qizlar bayramiga ba
g‘
ishlangan uchrashuvdagi
nutq //“Xalq so‘zi”. 2018 yil 9 mart
2.
Истории Узбекистана в источниках
.
–
T., 1984, 53-bet.
3.
Safayeva S. Ayollar masalasi: umumijtimoiy va milliy jihatlar.
–
T.:
O‘
zbekiston.
2003.
–
B. 81-82
57
4.
Azamat Ziyo.
O‘
zbek ayollari tarix sahnasida.
–
T.: Fan, 2002
5.
Ibn Arabshoh. Temur tarixida taqdir ajoyibotlari.
–
T.: Mehnat, 1992, 99-bet.
6.
Farzand
–
aziz, ona m
o‘
tabar.
–
T.:
O‘
zbekiston, 2001.
–
B. 154-155
7.
Fayziyev T. Temuriy malikalar.
–
T., 1994.
–
B. 25-26.
8.
Satimov
G‘
. Boburiyzodalar.
–
T., 2003, 68-bet.
TA’LIM JARAYONIDA INNOVASION TEXNOLOGIYALAR
Sirojiddinova I.M., ped. fan. nom, dotsent, AndMI,
Axliddinov S.F.,
2 bosqich “Sun’iy intelekt” yo‘
nalishi talabasi
Annotatsiya.
Ushbu maqolada hozirgi kunda ta’lim jarayonida innovasion
texnologiyalar, pedagogik va axborot texnologiyalarini
o‘
quv jarayonida q
o‘
llashga
b
o‘lgan qiziqish va talab, professional ta’limi tizimi, kasbiy ta’limning amalga
oshirishdan vazifalari, kasbiy ta’limining asosiy tamoyillari haqida fikr yuritilgan.
Kalit s
o‘
zlar:
Ta’lim, trayektoriya, texnologiya, halqaro ta’lim.
Hozirgi kunda ta’lim jarayonida innovasion texnologiyalar, pedagogik va axborot
texnologiyalarini
o‘
quv jarayonida q
o‘
llashga b
o‘
lgan qiziqish va talab kundan-kunga
kuchayib bormoqda. Buning sabablaridan biri, ta
’limda kredit
-modul tizimining y
o‘
lga
q
o‘
yilganli b
o‘
lsa, ikkinchidan zamonaviy bilimlar ularni egallayotgan bilimlarini
o‘
zlari
qidirib topishlariga, mustaqil
o‘
rganib, tahlil qilishlariga, hatto xulosalarni ham
o‘
zlari
keltirib chiqarishlariga
o‘
rgatadi.
O‘
qituvchi bu jarayonda shaxsni rivojlanishi,
shakllanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi va shu bilan bir qatorda
boshqaruvchilik, y
o‘naltiruvchilik funksiyasini bajaradi. Ta’lim jarayonida o‘
quvchi
asosiy figuraga aylanadi. Pedagogik texnologiya va pedagog mahoratiga oid bilim,
tajriba va interaktiv metodlar ta’lim oluvchilarni bilimli, yetuk malakaga ega bo‘
lishlarini
ta’minlaydi. O‘
quv-tarbiya jarayoni maqsadiga erishishi uchun har bir fan va mavzuning
xususiyatidan kelib chiqib pedagogik, axborot-kommunikasion va boshqa texnologiya
hamda usullardan foydalaniladi.
Mamlakatimiz professional ta’limi tizimi ko‘
p
o‘
n yilliklar davomida tashkil topib
kelgan va har doim
o‘z milliy jihatlari va mamlakatimiz an’analarini saqlab qolgan holda
dolzarb talablariga javob berib kelgan. Ijtimoiy amaliyotdagi yuqorida sanab
o‘
tilgan
ziddiyatlar butun ta’lim makonining ajralmas tarkibiy qismi sifatida kasbiy ta’limga ham
taalluqli. Kasbiy ta’lim quyidagilarni amalga oshirishdan iborat bo‘
ladi:
yuqori kasbiy talablarga javob beradigan,
o‘
z ixtisosi va chet tillarni mukammal
biladigan, zamonaviy axborot kompyuter texnologiyalarini egallagan mutaxassislarni
tayyorlash;
nazariy va amaliy q
o‘
llanish xarakteridagi, yetarlicha keng bazaviy muhandislik
ta’limi
ga ega b
o‘
lgan mutaxassislarni tayyorlash uchun
o‘
quv rejalari va dasturlariga ega
b
o‘
lish, ilm va texnika taraqqiyoti, yangi texnologiyalarning paydo b
o‘
lishini hisobga
olish;
xalqaro ta’lim dasturlarini shakllantirish, trenajerlarda o‘
qitish tizimini xalqaro
sertifikatlar berish bilan tashkil qilish, xalqaro ta’lim makonida ham standartlashtirishga
intilish.
Zamonaviy ta’lim texnologiyalari holatining tahlili ilmiy pedagogik tafakkur va
amaliy faoliyatning rivojlanishi b
o‘
yicha bundan oldingi xorijiy va mamlakatimizdagi
tajribaning mavjudligi va maxsus munosabatning tayyorlanganligi haqida dalolat beradi.
Bu quyidagilar bilan bo
g‘
liq:
