Сурункали тонзиллит ва бронхит билан оғриган болаларда тиш аномалияларининг ортодонтик ҳолати

CC BY f
41-45
94
22
Поделиться
Гаффоров, С., Нурова, Ш., & Нуров, Н. (2022). Сурункали тонзиллит ва бронхит билан оғриган болаларда тиш аномалияларининг ортодонтик ҳолати. Журнал вестник врача, 1(3), 41–45. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/doctors_herald/article/view/2508
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Социально-медицинские ретроспективные исследования, клинические и стоматологические обследования были проведены среди детей в возрасте 7-15 лет с хроническим тонзиллитом и хроническим бронхитом. Во время обследований детскую патологию, соматическую патологию и аномалии зубов (анатомию зубов и зубную аномалию) оценивали с использованием ряда современных измерений, таких как частота, тяжесть и аномалия. Была предпринята попытка обосновать значение соматических заболеваний в развитии и формировании зубных аномалий по сравнению с контрольной группой и морфологическими нормами.

Похожие статьи


background image

Доктор ахборотномаси № 3—2019

40

УДК: 616.322: 616.233-002.2-053.2: 616.314-089.23

СУРУНКАЛИ ТОНЗИЛЛИТ ВА БРОНХИТ БИЛАН ОҒРИГАН БОЛАЛАРДА ТИШ

АНОМАЛИЯЛАРИНИНГ ОРТОДОНТИК ҲОЛАТИ

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова, Н. Б. Нуров

Тошкент врачлар малакасини ошириш институти, Тошкент,

Бухоро давлат тиббиѐт институти, Бухоро, Ўзбекистон

Таянч сўзлар:

тиш жағ аномалиялари (ТЖА) ва тиш жағ деформация (ТЖД) тарқалиши, тиш қатори аномали-

ялари, деформация, ортодонтик холати, сурункали тонзиллит ва бронхит, профилактика, текшириш усуллари.

Ключевые слова:

распространенность аномалий зубной челюсти и деформации зубной челюсти, аномалии

зубов, деформации, ортодонтические состояния, хронический тонзиллит и бронхит, методы профилактики.

Key words:

prevalence of tooth jaw abnormalities and tooth jaw deformity, tooth anomalies, deformities, orthodontic

conditions, chronic tonsillitis and bronchitis, preventive maintenance methods.

Сурункали тонзилит ва сурункали бронхит билан касалланган 7-15 ѐшдаги болалар орасида ижтимоий-

тиббий ретроспектив сўровнома ва клиник-стоматологик текширишлар ўтказилган. Текширувлар давомида
болалар ота-онасидаги патологиялар, боланинг соматик патологияси ва тиш-жағ аномалик ўзгаришлари –
тишлов аномалияси ва тиш қатори аномалияларини учраш частотаси, оғирлик даражаси, аномалия тури қатор
замонавий текширувдаги ўлчамлар ѐрдамида баҳоланган. Тишлов аномалиялари ва тиш қатори аномалиялари-
нинг ривожланиши ва шаклланишида соматик касалликларнинг аҳамияти мавжудлигини назорат гуруҳи ва
морфологик меъѐрлар билан солиштириб асослашга харакат қилинган.

ОРТОДОНТИЧЕСКОЕ СОСТОЯНИЕ ЗУБНЫХ АНОМАЛИЙ У ДЕТЕЙ

С ХРОНИЧЕСКИМ ТОНЗИЛЛИТОМ И БРОНХИТОМ

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова, Н. Б. Нуров

Ташкентский институт усовершенствования врачей, Ташкент,

Бухарский государственный медицинский институт, Бухара, Узбекистан

Социально-медицинские ретроспективные исследования, клинические и стоматологические обследова-

ния были проведены среди детей в возрасте 7-15 лет с хроническим тонзиллитом и хроническим бронхитом.
Во время обследований детскую патологию, соматическую патологию и аномалии зубов (анатомию зубов и
зубную аномалию) оценивали с использованием ряда современных измерений, таких как частота, тяжесть и
аномалия. Была предпринята попытка обосновать значение соматических заболеваний в развитии и формиро-
вании зубных аномалий по сравнению с контрольной группой и морфологическими нормами.

ORTHODONTIC STATE OF DENTAL ANOMALIES IN CHILDREN WITH CHRONIC TONSILLITIS

AND BRONCHITIS

S. A. Gafforov, S. N. Nurova, N. B. Nurov

Tashkent Institute of postgraduate medical education, Tashkent,

Bukhara state medical institute, Bukhara, Uzbekistan

Socio-medical retrospective studies, clinical and dental examinations were conducted among children aged 7-

15 years with chronic tonsillitis and chronic bronchitis. During the examinations, children's pathology, somatic pathol-
ogy and dental anomalies (tooth anatomy and dental anomaly) were assessed using a number of modern measure-
ments, such as frequency, severity and anamalia. An attempt was made to justify the importance of somatic diseases in
the development and formation of dental anomalies in comparison with the control group and morphological norms.

Илмий ишнинг долзарблиги.

Тиббиѐтда, шу жумладан стоматологияда оғиз

бўшлиғи ва тананинг бошқа аъзоларининг турли касалликлар орасида ўзаро боғлиқлигини
ўрганиш жуда долзарб масала бўлиб ҳозирги кунгача маҳаллий ва хорижий муаллифлар-
нинг эътиборини ўзига жалб этиб келмоқда [8,11]. Бироқ мавжуд илмий адабиѐт манбалари-
да соматик касалликлари бўлган болалар ва ўсмирларда тиш жағ аномалиялари (ТЖА) тав-
сифи, тарқалиши ва патогенитик механизмлари тўғрисидаги маълумотлар тўлиқ акс этма-
ган.

Бола ҳаѐтининг дастлабки даврида, тананинг турли аъзо ва тизимларидаги; иммун ти-

зими, нафас олиш, овқат хазм қилиш ва ички секретор безлар ривожланиши ва шакллани-
шида, ТЖА ва деформация (ТЖД) ларининг юзага келиши учун қулай замин вақт саналади,
жумладан рахит, сурункали нафас олиш аъзолари касалликларини [2,6,10] патологияларини

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 3—2019

41

1 расм. Текширилган болаларнинг жинси бўйича тақсимланиши

санаб ўтишимиз мумкин; иккинчи гуруҳ мутахассислар ТЖАнинг ривожланишлари ва на-
фас олиш аъзо касалликларининг фаолият бузилишларнинг ягона патогенетик занжири деб
ҳисоблашади [7,9].

Қатор маҳаллий ва хорижий олимларнинг изланишлари [1,7,3,4,9] тишларни алмаши-

нуви ва доимий тишлов шаклланиши даврида ТЖД юзага келиши билан бир вақтда бу-
рундан нафас олиш аъзолари фаолияти бузилиши кузатилишини исботлашган.

Илмий изланиш мақсади:

Сурункали тонзиллит (СТ) ва сурункали бронхит (СБ) би-

лан оғриган болаларда, ТЖАни вақтида ташҳислашда тиббий-ижтимоий ва клиник текши-
риш усулларининг самарадорлигини баҳолашдан иборат.

Тадқиқот объекти ва усуллари.

Тадқиқот Тошкент врачлар малака ошириш институ-

ти ―Стоматология, болалар стоматологияси ва ортодонтия‖ кафедраси, ва Абу Али ибн Си-
но номидаги Бухоро давлат тиббиѐт институтининг ―Ортопедик стоматология ва ортодон-
тия‖ кафедрасида олиб борилди.

Илмий изланиш Бухоро шаҳрида яшовчи 7 ѐшдан 15 ѐшгача бўлган тиш қатори

нуқсонлари бор бўлган 359 болалар ва уларнинг ота-оналари орасида ўтказилган сўров ҳам-
да клиник текширишларга асосланади.

Текширилганлар орасида СТ билан касалланган болаларда, тишлов аномалиялари -

100 та беморда ва тиш қатори аномалиялари - 66 та, СБ билан касалланган беморларнинг -
100 тасида тишлов аномалиялари - 38 тасида тиш қатор аномалиялари, назорат гуруҳида –
СБ ва СТ бўлмаган бироқ ТЖА аниқланган болалар; тишлов аномалиялари - 32 та беморда,
тиш қатори аномалиялари -23 болада аниқланди. Шунингдек умумий кўрикдан ўтказилган
болаларнинг – 204 таси (56,8%) ўғил ва 155 таси (43,2%) қиз болаларни ташкил қилди (1
расм).

Текширув Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 28.02.2018 йилдаги №7 қарори би-

лан тасдиқланган ―Ортодонтик беморларни текшириш картаси‖ ѐрдамида ўтказилди. Ушбу
тиббий-ижтимоий картада ЖССТ таклиф қилган стандарт картасида қўшимча ва ўзгартири-
шлар қилинган; текширилаѐтган болалар ва уларнинг ота-оналарини ретроспектив ҳолатини
баҳоловчи сўровлар киритилган. Болалар ТЖА ни ташҳислари диагностик моделлар, жағ ва
тишларнинг биометрик ўлчамлари, телерентгенографик фотососуратлар билан тасдиқлан-

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова,...


background image

Доктор ахборотномаси № 3—2019

42

2 расм. Хомиладорлик даврида оналар саломатлиги муаммолари (уч давр).

ган. СТ ва СБ ташҳисини отолоринолог, аллерголог-пулманологнинг тасдиқланган хулоса-
лари ва беморнинг ота-онаси берган картадаги маълумотлар асосида тасдиқланди.

Бугунга кунга қадар амалиѐтдаги ТЖАнинг таснифи тўлиқ ва етарли даражада ТЖА

ҳолатини кенг ѐритиб бера олмайди. Қўлланилиб келинаѐтган синфланишларнинг ҳар бири-
нинг ижобий ва салбий томонлари мавжуд. Шунинг учун, бугунги кунда иккита тасниф:
МДТСУнинг ―Ортодонтия ва тиш протезлаш‖ кафедрасининг ва Ҳалқаро касалликларнинг
синфланиши

МКБ-10 таснифидаги тиш ва жағларнинг аномалиялари амал қилиб келмоқда. Биз

МКБ-10 синфланиши қатор камчиликларга эга [5] бўлишига қарамасдан, унинг қатор афзал-
ликларини инобатга олиб улардан фойдаланишни маъқул топдик.

Текширишда, стоматологик кресло, тиш ойнаси, пародонтол зонд, ортодонтик чизғич,

бир мартали ишлатиладиган қўлқоп, қалам, график асосида харитани тўлдиришни амалга
оширилди. Энгель усули бўйича прикусларни ортодонтик ўлчаш, телерентгенография, це-
фалометрик ўлчамларда Пон, Корхауз, Снагина усулларидан, ортопантомаграмма ѐрдамида
сут ва доимий тишлар ҳолати баҳоланади.

Олинган натижалар ва уларнинг мухокамаси:

Тадқиқот натижалари шуни кўрсата-

дики, ўрганилган бемор болалар оналарининг ретроспектив маълумотларига (2 расм) кўра,
ҳомиладорлик даврида оналар саломатлиги; текширув гуруҳдаги 1- уч ойликдаги СТ ва СБ,
назорат гуруҳига нисбатан аномалияларнинг кўпайиши қайд этилган, 2- уч ойликда СТдаги
тишлов аномалиялари, тиш қатори нуқсонларига нисбатан камроқ учрайди. Қолган гу-
руҳларда ҳам 1- уч ойликдаги маълумотларга хос натижа кузатилади. Сўровда қатнашган
СТ ва СБ билан касалланган беморларнинг табиий овқатланиши 51,5%, аралаш 30,9% ва
сунъий озиқлантириш 7,23% ташкил этди; назорат гуруҳида ушбу кўрсаткичлар мос ра-
вишда 72,7%, 23,6% ва 3,6% ни ташкил этмоқда.

Текширилган 359 нафар ўсмирлар оналарининг 1-триместр - 38,4%, 2- триместр -

37,0%, 3 - триместр -15% ва 4 - триместр 9,4% ида ҳомиладорлик пайтида соғлиғи ѐмонлаш-
ган. СТ билан касалланганларда тишлов аномалиялари - 64%, тиш қатор аномалиялари -
36%, онаси 1-триместр, СБ билан оғриган ва бир вақтнинг ўзида тишлов аномалиялари -
22%, тиш қатори анамалиялари - 26,3%, 3-триместрда; СТ - 2%, - 18,1% билан бир хил мос
равишда -18% ва - 10,5% мос равишда ташкил қилди.

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 3—2019

43

3 расм. Овқатланиш тури.

Шунингдек, ўрганилган беморларнинг 51,9% таббий, 30,9% аралаш ва 7,3% сунъий

озиқлантириш ҳолатлари аниқланди (3 расм).

Т билан оғриганларда тишлов аномалиялари - 60% ида таббий, 32% ида аралаш ва 8%

ида сунъий озиқланиши; тиш қатори аномалияларининг - 30,3%, 63,3%, ва 6,1% да мос ра-
вишда озиқланиш тури қайд этилди. СБ билан оғриган беморларда тишлов аномалияси 48%
ида таббий, 12% ида аралаш ва 10% ида сунъий озиқланиш; тиш қатори анамалиясида -
78,9%, таббий 21% мос равишда ҳолат кузатилган. Назорат гуруҳидаги болаларнинг тиш
қатори анамалияларида 65,22%, 30,4%, 4,3% ва тишлов анамалияларида 78,1%, 18,7%, 3,1%
кетма-кетликда мос равишда озиқланиш тури кузатилган.

СТда тишлов аномалиялари билан 7-10 ѐш гуруҳда - 41%, 11-15 ѐш гуруҳда - 59% бо-

лалар кузатилган. СТ билан оғриганларнинг ѐшидан қатъий назар ўртача 19% - дистал, 17%
- тескари, 13% - мезиал тишлов, 16% - протрузия, 15% - юқори жағ ѐйи торлиги кузатилган.

СБда тишлов аномалиялари билан 7-10 ѐш гуруҳда - 95%, 11-15 ѐшда - 5% болаларда

кузатилган. СБ билан оғриганларнинг ѐшидан қатъий назар ўртача 24% - дистал, 17% - ме-
диал, 22% - протрузия, 12% чуқур 9% - юқори жағ тиш қатори торлиги кузатилган.

СТда 7-10 ѐшли болаларда тиш-қатори нуқсонлари - 81,1%, 11-15 ѐшлар орасида -

18,8% ҳолатда кузатилиб; уларнинг ѐшидан қатъий назар ўртача 30,3% - дистопия, 41% -
инфраокклюзия, 13,6% - диастема, 15,1% - супраокклюзия; СБ билан оғриганлар орасида
кетма-кетликда мос равишда -18,4; - 67,7%; - 10,5%; ва 10,5% ни ташкил этган. СБда тиш
қатори аномалиялари - 7-10 ѐшли ўсмирларда - 94,7%, 11-15 ѐшда - 5,4% аниқланган.

Пон, Корхауз ва Снагина усуллари билан, тишлар орасидаги ҳолати, СТ ва СБ даги

жағ шаклларини ўлчаш натижалари, назорат гуруҳларидаги ўлчаш натижалари ва меъѐрлар
билан таққослаганда жиддий фарқлар кузатилди: Пон усули билан 7-10 ѐшли СТли бемор-
ларда тишлов аномалиялари, юқори жағнинг 4/4 орасидаги масофа ўртача - 30,5 мм; 4 - ке-
сув тиш - 24,5 мм; 6/6 – тишлар - 49,5 мм; пастки жағда - 4/4 - тишлар орасидаги ўртача -
35,3 мм; 4 та кесув тиш - 27,5 мм; 6/6 – тишлар - 45,0 мм; юқори жағнинг СБли болаларда
4/4 - тишларда ўртача - 34,5 мм; 4 - кесув тишлар - 27,5 мм; 6/6 - тишлар - 46,2 мм; пастки
жағ - 4/4 - тишлар орасидаг ўртача масофа 34,8 мм, 4 - кесув тиш 27,0 мм; 6/6 – тишлар -
45,4мм; назорат гуруҳидаги беморларнинг юқори жағ учун - 29,1мм; 24,0 мм; ва 44 мм;
пастки жағ учун - 32,6 мм; 26,0 мм; 43,2 мм масофалар аниқланган.

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова,...


background image

Доктор ахборотномаси № 3—2019

44

Пон усули билан 7-10 ѐшли СТли беморларда тиш қатор аномалиялари, юқори

жағнинг 4/4 тишлар орасидаги масофа - 37,5 мм, 4 та кесув тишлар - 29,5 мм; 6/6 - тишлар -
48,5 мм; пастки жағдаги 4/4 тишлар орасида ўртача - 31,1 мм; 4 та кесув тишлар - 25,5 мм;
6/6 тишлар - 42,3 мм; юқори жағнинг СБли беморларида 4/4 - тишларнинг ўртача - 34,4 мм,
4 та кесув тиш - 27,8 мм; 6/6 тишлар - 45,0 мм; пастки жағда 4/4 тишлар орасидаги ўртача -
35,5 мм; 4 та кесув тишлар - 7,5 мм; 6/6 тишлар - 35,5 мм; назорат гуруҳидаги беморларнинг
юқори жағи учун - 34,4 мм; 27,0 мм; 46,8 мм; пастки жағлар учун - 32,6 мм; 25,0 мм; 43,2
мм ўлчамлар аниқланди.

Натижаларга кўра - СТ ва СБ даги беморларнинг, юқори жағ орасидаги масофа назо-

рат гуруҳи билан таққосланганда сезиларли даражада катта эканлигини ва асосий ўртача
катталикнинг пастки жағда тишлар орасидаги масофа назорат гуруҳига қараганда кичикроқ
эканлиги кузатилган. Корхауз усули билан худди шу ўлчамларда ҳам умумийликни пайқаш
мумкинлигини №-диаграммада кўришимиз мумкин.

Снагина усулларига кўра 7-10 ѐшли тишлов аномалияси бор, соматик касалликлар СТ

билан оғриганларнинг юқори жағ апикал асоси - 41,8 мм, узунлиги - 37,4 мм; пастки
жағнинг апикал асоси энига - 33,0 мм, узунлиги - 36,1 мм, 11-15 ѐшли болаларда 33,0 мм; -
33,1 мм; ва - 33,1 мм; - 36,1 мм дан иборат; 7-10 ѐшли СБ билан - 33,3 мм; - 29,6 мм; - 30,0
мм; - 32,2 мм ва 11-15 ѐшли беморларда - 38,4 мм; - 33,5 мм; - 34,1 мм; - 36,9 мм дан иборат
ўлчамлар қайд этилди.

Снагина усулига кўра 7-10 ѐшли тиш қатори аномалияси бор, СТ билан оғриган бе-

морларнинг юқори жағ апикал асоси - 36,2 мм; узунлиги - 31,9 мм; пастки жағнинг апикал
асоси - 32,8 мм, узунлиги - 35,2 мм; 11-15 ѐшли болаларда - 33,5 мм; - 30,4 мм; ва - 30,8 мм,
33,1 мм дан иборатлиги аниқланди. 7-10 ѐшли СБ беморларда - 33,0 мм; - 32,9 мм; - 30,8 мм;
- 32,6 мм, ҳамда 11-15 ѐшли беморларда - 38,5 мм; - 34,3 мм; - 35,2 мм; - 36,5 мм масофа
ташкил этиши кузатилди.

Macnamara, TWEED, Downs усуллари бўйича СТ ва СБ билан оғриган болалардаги

тишлов анамалияси ва тиш қатори анамалиясида; ѐш гуруҳлари ўзгариб бориши ва соматик
касалликларининг оғирлик даражаси, боланинг ѐшлигида озиқланиш тури ҳамда бола
онасининг ҳомила даврида касалликларга чалинганлик даврлари орасида маълум бир уму-
мий асослар кузатилмокда. Шунингдек соматик касалликлар – СТ ва СБ билан оғриган бо-
лаларнинг ѐш даври динамикасида тишларнинг ҳажми, ҳолати, нисбати, жойлашиши ва ри-
вожланиш таърифи қуйидаги жадвалда акс эттирилган.

Фойдаланилган адабиѐтлар:

1. Адамчик, А. А. Характеристика состояния дихательной и сердечнососудистой системм у детей с анома-

лиями прикуса до и после ортодонтического лечения: Дисс.. канд. мед. наук / М., 2000. 123 с.

2. Гавалов, С. М. Концепция семейной диспансеризации и реабилитации как основа профилактики хрони-

зации бронхолегочнмх и других заболеваний у детей и взрослмх // Новме Санкт-Петербургские вра-
чебнме ведомости. 2002. № 3. С. 26-30.

3. Дистель, В. А. Основм ортодонтии: рук. к практ. занятиям / В. А. Дистель, В. Г. Сунцов, В. Д. Вагнер. -

М.; Н.Новгород, 2001. 244 с.

4. Малмгин, Ю. М. Критический анализ ортодонтической программы в Международной классификации

стоматологических болезней на основе МКБ-10 / Ю. М. Малмгин // Ортодонтия. 2005. № 1(29). С.7-10.

5. Образцов, Ю. Л. Пропедевтическая ортодонтия: учебное пособие / Ю. Л. Образцов, С. Н. Ларионов.

СПб. : СпецЛит, 2007. 160 с. : ил.

6. Перов, Е. Г. Сравнительньй анализ показателей уровня стоматологического здоровья у детей и подрост-

ков с различньм соматическим статусом / Е. Г. Перов, А. А. Левенец Д. В. Россиев // Ортодонтия. 2011.
№ 1. С. 5-8.

7. Попруженко, Т. В. Профилактика основних стоматологических заболеваний / Т. В. Попруженко, Т. Н.

Терехина. М., 2009. 463 с.

8. Проффит, У. Р. Современная ортодонтия : пер. с англ. / под ред. Л. С. Персина / У. Р. Проффит. М.

МЕДпресс-информ, 2006. 560с.

9. Русакова, Е. Ю. Распространенность и интенсивность ЗЧА у детей школьного возраста с различнмми

соматическими заболеваниями // Клиническая стоматология. 2011. №1. С. 45-48.

10. Стоматология детей и подростков: Пер. с англ. / Под ред. Ральфа Е.
11. Мак Дональда, Дейвида Р. Эйвери. М.: Медицинское информационное агентство, 2003. 766 с.: с ил.

Оригинальная статья

Библиографические ссылки

Адамчик, А. А. Характеристика состояния дихательной и сердечнососудистой системы у детей с аномалиями прикуса до и после ортодонтического лечения: Дисс.. канд. мед. наук / М., 2000. 123 с.

Гавалов, С. М. Концепция семейной диспансеризации и реабилитации как основа профилактики хрони-зации бронхолегочных и других заболеваний у детей и взрослмх // Новмс Санкт-Петербургские вра-чсбнмс ведомости. 2002. № 3. С. 26-30.

Дистель, В. А. Основм ортодонтии: рук. к иракт. занятиям / В. А. Дистель, В. Г. Сунцов, В. Д. Вагнер. -М.; Н.Новгород, 2001. 244 с.

Малмгин, Ю. М. Критический анализ ортодонтической программы в Международной классификации стоматологических болезней на основе МКБ-10 / Ю. М. Малмгин // Ортодонтия. 2005. № 1(29). С.7-10.

Образцов, Ю. Л. Пропедевтическая ортодонтия: учебное пособие / Ю. Л. Образцов, С. Н. Ларионов. СПб. : СпсцЛит, 2007. 160 с. : ил.

Перов, Е. Г. Сравнительньй анализ показателей уровня егомэтологического здоровья у детей и подростков с различные соматическим статусом / Е. Г. Перов, А. А. Левенец Д. В. Россиев // Ортодонтия. 2011. № 1.С. 5-8.

Попруженко, Т. В. Профилактика основних стоматологических заболеваний / Т. В. Попруженко, Т. Н. Терехина. М., 2009. 463 с.

Проффит, У. Р. Современная ортодонтия : пер. с англ. / под рсд. Л. С. Псрсина / У. Р. Проффит. М. МЕДпресс-информ, 2006. 560с.

Русакова, Е. Ю. Распространенность и интенсивность ЗЧА у детей школьного возраста с различными соматическими заболеваниями // Клиническая стоматология. 2011. №1. С. 45-48.

Стоматология детей и подростков: Пер. с англ. / Под ред. Ральфа Е.

Мак Дональда, Дейвида Р. Эйвери. М.: Медицинское информационное агентство, 2003. 766 с.: с ил.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов