ПРИНЦИПЫ ДИАГНОСТИКИ, ПРОФИЛАКТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЗУБО-ЧЕЛЮСТНЫХ ДЕФЕКТОВ У ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКИМ ТОНЗИЛЛИТОМ

CC BY f
18-23
63
7
Поделиться
Гаффоров, С., Нурова, Ш., & Нуров, Н. (2022). ПРИНЦИПЫ ДИАГНОСТИКИ, ПРОФИЛАКТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЗУБО-ЧЕЛЮСТНЫХ ДЕФЕКТОВ У ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКИМ ТОНЗИЛЛИТОМ. Журнал вестник врача, 1(2), 18–23. https://doi.org/10.38095/2181-466X-2020942-17-22
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В этом исследовании были обследованы 371 ребенок 7-15 лет. Из них у 221 ребенка наблюдалась зубночелюстная аномалия (ЗЧА). В результате клинико-ортодонтических, биохимических и иммунологических исследований УТ одновременно наблюдалось повышение показателей ТГК и было установлено, что S-белковая реактивность, антистрептолизин - О и содержание серомукоидов в периферической крови, фетальный гемоглобин HbF, е-имунноглобулин в крови, Виллебранд-фактор являются основными факторами происхождения и образования ЗЧА среди детей.

Похожие статьи


background image

Доктор ахборотномаси № 2 (94)—2020

17

Долзарблиги:

болаларда тиш-жағ аномалияларининг (ТЖА) тарқалганлиги жиҳати-

дан кариесдан кейинги ўринни банд этиб [1], Россияда 75% гача [5], Ўзбекистонда 58% гача
[6,8], кузатилади, патологиянинг сабаби чайнаш аппаратида редукцион ўзгаришлар [12,13],
бурун, томоқ ва оғиздан нафас йўли касаллликлари ва асорати [20,21,17], (қондаги хло-
ридлар, ацидозлар, гемоглобин миқдоридаги салбий ҳолатлар [18,22], оғиздан нафас
олишда вена қон томирларида оқимнинг ѐмонлашуви, марказий асаб тизимида, тўқималара-
ро суюқликда, лимфа, кўз ва калла суяги ичидаги номутаносибликлар этиологик омил бўли-
ши такидланган.

Юз-жағ соҳадаги (ЮЖС) морфологик ўзгаришларни ўз вақтида антропометрик усул-

ларда аниқлаш ТЖА диагностикаси ва профилактикаси учун муҳимдир. Аденоидларнинг
суяк ва юмшоқ тўқималари чегараларини McNamara усулида ўрганишни, [21], фаренгал ўл-
чамларни аниқлашни [2,11,19,23,4,10,17], аденоид тўқималари ўлчамлари ва бурун-ҳалқум
суяги ўлчамлари орасида ўзаро тобе боғлиқликни аниқлаш [14], шунингдек краниометрик

DOI: 10.38095/2181-466X-2020942-17-22 УДК: 616.314-007-053.2: 616.322: 616.233-002.2-07-08

СУРУНКАЛИ ТОНЗИЛЛИТ БИЛАН КАСАЛЛАНГАН БОЛАЛАРДА

ТИШ-ЖАҒ НУҚСОНЛАРИНИ ДИАГНОСТИКАСИ,

ПРОФИЛАКТИКАСИ ВА ДАВОЛАШ ПРИНЦИПЛАРИ

С. А. Гаффоров

1

, Ш. Н. Нурова

2

, Н. Б. Нуров

2

1

Тошкент врачлар малакасини ошириш институти, Тошкент,

2

Бухоро давлат тиббиѐт институти, Бухоро, Ўзбекистон

Таянч сўзлар:

тишлов аномалиялари, тиш қатор нуқсонлари, сурункали тонзиллит, антропометрик текшириш

усуллари.

Ключевые

слова:

аномалии

прикуса,

зубо-челюстных

дефектов,

хронический

тонзиллит,

антропометрические методы исследования.

Key words:

malocclusion, dental defects, chronic tonsillitis, anthropometric research methods.

Мазкур тадқиқотда 7-15 ѐшдаги 371 болалар текширилди. Шулардан 221 болада тиш-жағ аномалияси

(ТЖА), кузатилди. Клиник-ортодонтик, биокимѐвий ва иммунологик текширишлар натижасида СТ бир вақтда
ТЖА кўрсаткичларининг юқорилиги кузатилди ва С-оқсил реактивлиги, антистрептолизин-О ва периферик
қондаги серомукоид миқдори, феталь гемоглобин – HbF, қондаги Е – имунноглобулин, Виллебранд омил
кўрсаткичлари болалар орасида ТЖА келиб чиқиши ва шаклланишида асосий омил эканлиги аниқланди.

ПРИНЦИПЫ ДИАГНОСТИКИ, ПРОФИЛАКТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЗУБО-ЧЕЛЮСТНЫХ ДЕФЕКТОВ

У ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКИМ ТОНЗИЛЛИТОМ

С. А. Гаффоров

1

, Ш. Н. Нурова

2

, Н. Б. Нуров

2

1

Ташкентский институт усовершенствования врачей, Ташкент,

2

Бухарский государственный медицинский институт, Бухара, Узбекистан

В этом исследовании были обследованы 371 ребенок 7-15 лет. Из них у 221 ребенка наблюдалась зубно-

челюстная аномалия (ЗЧА). В результате клинико-ортодонтических, биохимических и иммунологических ис-
следований УТ одновременно наблюдалось повышение показателей ТГК и было установлено, что S-белковая
реактивность, антистрептолизин – O и содержание серомукоидов в периферической крови, фетальный гемо-
глобин – HbF, е-имунноглобулин в крови, Виллебранд-фактор являются основными факторами происхожде-
ния и образования ЗЧА среди детей.

PRINCIPLES OF DIAGNOSTICS, PREVENTION AND TREATMENT OF DENTAL-JAW DEFECTS IN

CHILDREN WITH CHRONIC TONZILLITIS

S. A. Gafforov

1

, Sh. N. Nurova

2

, N. B. Nurov

2

1

Tashkent Institute of postgraduate medical education, Tashkent,

2

Bukhara state medical institute, Bukhara, Uzbekistan

This study examined 371 children aged 7-15. Of these, 221 children had maxillofacial anomaly. At one time,

166 children were diagnosed with chronic tonsillitis (ChT) and maxillofacial anomaly. Clinical-orthodontic, biochemi-
cal and immunological studies showed high levels of maxillofacial anomaly at the same time with ChT. Increased C-
protein reactivity, antistreptolysin-O and seromucoid content in peripheral blood, fetal hemoglobin-HbF, immuno-
globulin-E in the blood and von Will brand factors were the main factor in the formation of maxillofacial anomaly.

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова,...


background image

Доктор ахборотномаси № 2 (94)—2020

18

усулларни: Sella, Nasion, Orbital, subspinale, subsspinale, Pogonion, Gnation, Mention, Gonion
Articulare, Basion, Porion, PNS, ANS, S-N, Ba-N, orbitale, ANS дан PNS гача нуқталари
қўллаш тажрибаси мутаҳасислар орасида кенг қўлланилиб келинмоқда [7,12,19].

Илмий изланиш мақсади:

сурункали тонзиллит билан касалланган болаларда ТЖА

диагностикаси, профилактикаси ва даволаш усулларини такомиллаштириш.

Текшириш усуллари ва танланган объект:

стоматологик текширишда 221 болада

анамнез, клиник-функционал, клиник-лаборатор текширишлар, уларнинг ота-оналарида
анамнез йиғилиб ЎзР ССВ томонида 28.02.2018 йилда №7 Қарори асосида тасдиқланганган
тиббий карта тўлдирилди. Усуллар БухМИ ―Стоматология‖ илмий-амалий марказида, Бухо-
ро вилояти болалар стоматология поликлиникасида ўтказилди.

Иммуномикробиологик текширишлар даво-профилактика ўтказилиши режалашти-

рилган болаларда: оғиз суюқлиги анаэроби агари, Эндо, Калина муҳити, қонли агар, МРС-4,
Сабуро муҳити, нейтрофиллар фагоцит фаоллиги [9], лизоцим фаоллиги [10,17] секретор
иммуноглобулинлар (sIgА) [10] даволашдан олдин ва кейин ўтказилди.

Дастлабки олинган илмий-амалий натижаларнинг амалиѐтга тадбиғи Ўзбекистон

Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 26.09.2019 йил 8-Баѐни, н-р/383 «Нафас йўли касалликла-
ри асоратидан келиб чиқадиган тиш-жағ қаторлар нуқсонлари ва эндоген интоксикацияда
патологик ҳолатларни ташҳислаш», 26.09.2019 йил 8-Баѐни, н-р/384 «Тиш-жағ қаторлар-
нинг иккиламчи шакл бузилишларида сурункали тонзиллит ва уларнинг кечишини ол-
диндан баҳолаш алгоритми‖, ҳамда сурункали касалликлар билан оғриган беморларда тиш-
лов (ТН) ва тиш қатори нуқсони (ТҚН) оғрилигини баҳолаш дастур (STRZE.exe)
№09.07.2019 DGU 20190947 асос бўлди.

Натижалар ва уларнинг таҳлили:

ТЖА ва СТ билан оғриган 78 боланинг 43 тасида

ТҚН, 35 таси ТН билан, 55 та НГдаги боланинг 27 таси ТҚН, 28 таси ТН кузатилди. Шунин-
гдек, тиббий-ижтимоий сўров таҳлили 38,4% бола онаси ҳомиланинг 1-триместрида, 36,5%
2-триместрда, 15,04% 3-триместрда патологик ўзгаришлар мавжудлигини, 9,5% да касаллик
аломатлари кузатилмагани; СТ билан оғриганларнинг 51,97% таббий, 30,9% аралаш ва 7,3%
сунъий озиқлангани кузатилди.

ТҚН ва ТН билан бир вақтда СТ мавжудлар 60,24%, шундан 41% 7-10 ѐшли; 59% 11-

15 ѐшли болалар ташкил қилиб, ТЖАнинг 19% дистал, 17% тескари прикусга, 16% протру-
зия, 15% юқори жағ тиш қатори торлиги ва 13% медиал прикуслар кузатилди. СТ ли бола-
ларнинг 30,3% дистопия, 41,2% инфраоклюзия, 13,6 диастема, 15,1% супраоклюзия шакл-
даги ЮЖА кузатилди.

СТ билан оғриганлар ЮЖС қатор нуқталарининг ўлчамларида НГдаги ва меъѐрий

морфологик ўлчамларга нисбаттан статистик ишонарли фарқлар кузатилиб,СТ ва ЮЖН па-
тологиялари бирга келганда апикал базис НГ ва меъѐрга нисбаттан торайиши, ЮЖ олдинги
соҳасининг қисқариши кузатилди. Шунингдек; жағлар апикал базис муносабати, айниқса
курак тишлар орасида бош суяк асосига нисбаттан юзнинг олдинги соҳаси суяклари юзага
силжиши аломатлари кузатилди.

Бурун-ютқун қисмни ташкил этувчи понасимон ва энса суяклари ўсиқлари ўрта

сагитал тексликга нисбаттан олинганда учбурчак шаклни ҳосил қилиши, олдинги юзаси
орқа бурун ўқига қўшилиб кетадиган чизиқ ҳосил қилишини кузатишимиз мумкин. Бурун-
ютқун суяк қисмининг ўсиш даврида СТ касалликлари билан оғриганларда меъѐрий
шаклланишининг патологик ўзгариши кузатилади.

СТ мавжуд болаларда ТЖА нинг ривожланиши ва шаклланишида танадаги эндоген

интоксикациянинг ўрни, қондаги кислород етишмовчилигини, маҳаллий ва умумий
иммунитет тизимини ўрганиш натижасида (1-жадвал) бета-гемолитик стрептококклар
стрептолизинга антителалар титри соматик патологияси бўлмаган болалар гуруҳига
нисбатан 2,5 баровар кўпайган ва бу касалликнинг бирга келадиган – СТ патологияларида
полиэтиологик омилни акс эттиради. Сермукоид ТЖН ва СТ мавжуд болаларда, фақат ТЖН
кузатилган болалар гуруҳига нисбатан 2,9 баравар кўп кузатилди.

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 2 (94)—2020

19

Изоҳ:

*- фарқларнинг аҳамияти Р < 0,05.

ТЖА билан оғриганда, СТ ли болалар қон плазмасидаги реактив тўдалар, таққослаш

гуруҳидан 3 баровар юқори, шу даврда текширилганларнинг, жигар ҳужайраларида
албуминлар камайган. СТ ва ТЖА билан бир вақтда оғриганлардаги эндоген интоксикатция
кўрсаткичлари: С-реактив оқсил, периферик қондаги антистрептолизин-О ва серомукоид
кўрсаткичларни тўғри баҳолашга ва ТЖА патогенитик механизими комбинатциясини
тасдиқлайди.

СТ ли болаларда ―кислород очлиги‖ кузатилилиши кислород ассимлятцияси 20% га

камайишида акс этади ва феталь гемоглабин (HIF-1) кўпайишини рағбатлантиради, мияда
кислародга бўлган эҳтиѐж ва уни етказиб бериш ўртасидаги мувозанат бузилади.
Натижалар соғлом болаларга таққосланганда, СТва ТЖА мавжуд болаларда гемоглобин
22% га камайди, айни вақтда қонида НbF - ўртача 1,6 марта ошди, бу гипоксия жараѐнидир.

СТ ва ТЖА мавжуд болаларда эндотелин-1 даражаси соғлом болаларга нисбатан анча

юқори, Виллебранд омили фаоллашгани, қонда кислород билан боғлиқ патология
эндотелиал вазоконструктор ва адгезивлик бузилганлигида акс этади.

Даво – профилактика тадбирлари 78 болалар бир вақтда СТ+ТЖА (43 = СТ+ТҚА ва

35=СТ+ПА); 55 болада фақат ТҚА (27=ТКА ва 28=ПА) мавжуд гуруҳларига ажратиб
болалар ѐши, тишлар алмашинуви даври инобатга олиниб №-жадвалда келтирилган кетма-
кетликга қўшимча ҳар йили бир мартадан мутаҳассислар: педиатр, қулоқ-бурун-томоқ,
аллерголог, пулмонолог мутаҳасислар билан маслаҳатлашиб стоматолог томонидан даво
ишлари олиб борилди.

Олиб борилган даво-профилактика якунида болаларнинг ЮЖТни антропометрик ва

морфометрик баҳолаш орқали амалда қўлланилган даволаш тадбирларининг самарасини
кузатдик (3-жадваллар).

Даволаш тадбирларидан кейин СТ ва ТЖАли болаларда қонда гемоглобин, соғлом

болаларга нисбаттан 61% га, фақат ТЖАли болаларга нисбатан 22% га камайган.СТ болалар
қонида НbF миқдори ошган, терапия вақтида НbF даражаси бошланғич қийматларга
нисбатан 28% га камайган ва жараѐннинг ривожланишида ЭДнинг ўрни мавжудлиги,
портокавал анастомоз тармоғи шаклланиши ва ўпка тўқимасида гипоксия ва гипоксемия
кучайишида акс этди.

Умумлашган патологияли болаларда комплекс даволаш олиб борилганда эндотелин-1

даражасини 38% пасайтиришга ѐрдам берди Виллебранд қон манбаларига 17% га тенг.
Ушбу фонга кўра, текширилаѐтган болаларнинг қонида дескуаматед эндотелиал
ҳужайралар даражасининг 32% гача пасайиши кузатилади.

Мураккаб терапия фонида, IgG даражаси бошланғич кўрсаткичларга нисбатан ўртача

10% га камайиб IgМ га нисбатан динамикалар - болаларда 23% га ошди. Шу каби
динамикалар IgА концентрацияси таққослаш гуруҳи кўрсаткичларидан ўртача 19% га
ошишида ҳам кузатилди. Даволашда болалар қонида IgЕ даражасини камайиши СТ билан

1 жадвал.

СТ ва ТЖА бирга келишида периферик қоннинг биокимѐвий таҳлили

Кўрсаткичлар

Соғлом

болалар,

n=12

СТ ва ТЖА

мавжуд болалар,

n=78

ТЖАли

болалар,

n=55

Гемоглобинни миқдори г/л

148,51±8,02

90,65±7,54*

116,48±9,13

Фетал гемоглобин (НbF) г/л

2,26±0,12

3,78±0,19*

2,44±0,18

рО2 артериал қон мм Hg

76,05±6,11

65,32±5,43

70,45±6,38

рО2 артериал ва веноз қон фарқи мм. Hg. ст.

42,35±3,12

23,14±1,58*

30,16±2,51

рСО2 артериал қон мм. Hg

40,05±3,07

44,61±4,24

41,68±3,89

Десквам. эндотелиал қон хужайраси таркиби 10

4

2,34±0,22

4,89±0,36*

3,23±0,24*

1-эндотелин таркиби (фмоль/л)

0,93±0,12

1,81±0,12*

1,06±0,11

Виллебранда омили (%)

76,51±4,27

118,06±7,11*

95,34±6,78*

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова,...


background image

Доктор ахборотномаси № 2 (94)—2020

20

Оригинальная статья

Гуруҳ

лар

Нуқсон

(n-%

да)

Даволаш
усуллари

(n-% да)

Қўлланилган даволаш турлари

СТ ва

ТЖН

билан

бир

вақтда

оғрига

нлар

(n=78)

Тиш

қатори

нуқсони

(n=43)

55,12%

Ортодон-

тик

даволаш

(n=13)

30,2%

Ортодонтик аппаратлар (пружина, винт ва ѐй) ва миофункциональ
трейнер:
- 6та - болада 3/3 дистопия юкори жагида винтли пластинка (10-15 ѐш);
- 3та - болада тиш қатори сикилишда трейнер мосламаси (6-12 ѐш).;
- 4та - болада инфраокклюзия винтли пластинка (6-12 ѐш).

Ихтисос-

лашган

даволаш

(n=16)

37,20%

- СТ да хос даво; аденома олиш операцияси:
- 7та - болада 3/3 дистопия юкори жагида винтли пластинка(10-15 ѐш);
- 4та - болада тиш қатори сиқилишда трейнерр мосламаси (6-12 ѐш);
- 5та - болада инфраокклюзия винтли пластинка (6-12 ѐш).

Умумий

даволаш

(n=14)

32,6%

СТ да хос даво; аденома олиш операцияси:
- 6та - болада юкори жағ торлиги Эджуайз (12-15 ѐш);
- 4 та болада чукур прикус, миофункционал трейнерр (7 - 12 ѐш);
- 4 та болада медиал прикусда пластинкали протез ва энгак маскаси (9 - 12
ѐш).

Прикус

нуқсони

(n=35)

44,9%

Ортодон-

тик

даволаш

(n=10)

28,6%

- Пружина, винт, ѐй - миофункциональ трейнерр ва Эджуайз –
мосламалари;
- 4та - болада пастки жағ торлиги – трейнер мосламаси (6 - 12 ѐш);
- 6 та болада ю/ж протрўзияси Эджуайз мосламаси (12-15 ѐш).

Ихтисос-

лашган

даволаш

(n=12)

34,3%

СТ да хос даво; аденома олиш операцияси:
-4 та - болада пастки жағ торлиги трейнер мослама бир йил(6-12 ѐш);
- 8та - болада ю/ж протрузияси Эджуайз мосламаси (12-15 ѐш).

Умумий

даволаш

(n=13)

37,1%

- СТ да хос даво; аденома олиш операцияси*
- 3 та - болада пастки жағ торлиги Эджуайз мосламаси (12-15 ѐш);
- 4 та - болада чукур прикус, миофункционал трейнерр (6 12 ѐш);
- 6 та - болада медиал прикусда пластинкали протез - Прауа мосл-си (7-12
ѐш).

Назор

ат

гуруҳи

фақат

ТЖА

мавжу

д

болала

р

(n=55

)

Тиш

қатори

нуқсони

(n=27)

49,09%

Прикус

нуқсони

(n=28)

50,1%

Ортодон-

тик

даволаш

(n=14)

51,8%

- Ортодонтик аппаратлар (пружина, винт, ѐй) ва миофункциональ
трейнерр:
- 8та – болада ю/ж 3/3 дистопияси ва торлиги Эджуайз мослама (10-15 ѐш);
- 4та - бола ю/ж 2/2 инфраоккл-си, 3/3 дистопия-Эджуайз мослама; (10-15
ѐш):
- 2та болада супраокклюзия вестибуляр ѐйли пластинка(9-12 ѐшгача).

Умумий

даволаш

(n=13)

48,1%

- Болага соғлом турмуш тарзи, қон таркиби, иммун тизимни тикловчи
восита;
- 5та - болада ю/ж 3/3 дистопия ва торлиги Эджуайз мослама (12-15 ѐш);
- 4та-бола ю/ж 2/2 инфраокклюзия, 3/3 дистопия-Эджуайз мослама (12-15
ѐш);
- 4та - болада супраокклюзия вестибуляр ѐйли пластинка (9-12 ѐш).

Ортодон-

тик

даволаш

(n=14)

50,0%

- 6та - болада п/ж торлиги трейнер мосламаси; (6-12 ѐш);
- 8 та болада ю/ж протрўзияси Эджуайз мослама (10-15 ѐш).

Прикус

нуқсони

(n=34)

47,22%

Умумий

даволаш

(n=14)

50,0%

- Соғлом турмуш тарзи ва қон таркиби ва иммун тизимини тикловчи
восита;
-4та - болада чукур прику ва торайиш трейнер мосламаси(6-12 ѐш);
- 3та - болада медиал прикус Эджуайз мосламаси (10-12 ѐш);
- 7та - болада дистал прикус Эджуайз мосламаси (10-14 ѐш).

2 жадвал.

Текширилганларда 2 йилгача давомида даволаш-профилактика усулларини олиб

бориш кўрсатма ва болалар гуруҳлари (сони % да).


background image

Доктор ахборотномаси № 2 (94)—2020

21

биргаликда ТЖА ли болаларда детоксикация тизими фаоллаштирилганлигини ва етилган
ҳужайраларида+ IgЕ даражасини пасайтиришини кўрсатади.

Умулашган патологияси бўлган болаларда реактив протеин С даражаси бошланғич

кўрсатгичга нисбатан 3 баровар юқори ва комбинатциялашган давода С реактив оқсил
даражасини даволашдан олдин 1-гуруҳ болаларга нисбаттан 2,1 мартага камайди, натижада
микроорганизмлар ва шикастланган ҳужайралар мембраналарига боғланган лигандлар
билан СРБ комплекслари тизими каскади классик ва алтернатив фаоллаштирди.

СТли болаларда маҳаллий иммунитет кўрсаткичлари депрессия билан тавсифлаш

мумкин; НГ билан солиштирилганда асосий гуруҳ болалари сўлагида лизоцим камайди:
Касалликни бирга келишида комплекс даволашда иммуно модуляторлардан фойдаланиш
лизоцим фаоллигини ўртача 3 мартага оширди. Ўхшаш динамика sIgA нисбатан кузатилиб,
сўлак даражаси даводан сўнг 2 баровар кўпайиб оғиз суюқлиги иммунитетини
мустаҳкамлайди.

Хулосалар:

1. ТЖН мавжуд болаларда ва бир вақтда СТ билан оғриганларда аниқланган

нуқсонларнинг оғирлик даражаси, болалар соматик касалликларига, уларнинг ота-
оналаридаги ижтимоий омилларига боғлиқлиги ижтимоий-тиббий сўровлар, клиник
текширишларда ўз аксини топди.

2. ТЖН мавжуд болаларда ва бир вақтда СТ билан оғриган болалар орасида сўлак ва

қон таркибидаги қатор кўрсаткичлар ТЖН билан оғриганларда нисбаттан, соматик
касалликлари билан бир вақтда кечишида салбий кўрсаткичларда намоѐн бўлиши,
нуқсонларнинг шаклланишида бола танасидаги умумий патологиянинг фонида кечишини
тасдиқламоқда.

3. Сурункали тонзиллит билан касалланган мактаб ѐшидаги болаларда тиш-жағ

нуқсонларини стандарт комплекс даволанишига қўшимча равишда антиоксидант,
антигипоксант ва иммунитетни кузатувчи препаратларни қўллаш даво самарадорлигини
оширади.

4. Болаларда тиш жағ тизими аномалиялари патогенезида клиник, иммунологик ва

биокимѐвий кўрсаткичлар киритилган, клиник-патогенетик хусусиятларни ҳисобга олган
ҳолда, соматик касалликлар билан биргаликда ТЖТ нуқсонига сабабчи тўқималарнинг
шикастланиш алгоритми ишлаб чиқилди.

5. ТЖНда тиш қатори ва тишлов қаторидаги деформацияларда алгоритимида

келтирилган тартибда анъанавий даво усуллари ва СТ оғриганларда патологияни
ихтисослаштирилган даволаш усулини бир вақтда олиб борилиши тиш-юз-жағ соҳасидаги
нуқсонларни бартараф этишда анча юқори самарадорликга олиб келишини тадқиқот
натижалари тасдиқламоқда.





Фойдаланилган адабиѐтлар:

1. Алимский, А. В. Состояние временного прикуса и нуждаемость в стоматологической помощи / А. В.

Алимский, а. И. Хамчишкин // стоматология. 2002. - № 2. - с. 28-29.

2. Белый, А. М. Количественные показатели лечения аномалий прикуса функционально действующими

аппаратами в различные возрастные периоды / А. М. Белый// Ортодент-инфо. 2001. - № 3. - С. 37-39.

3. Gafforov S. A., Nurova Sh. N., Nurov.N. B. Diagnosis, prevention and treatment of dental anomalies in chil-

dren with chronic tonsillitis and chronic bronchitis. Journal of Biomedicine and Practice №4 (2019).С.71-81.

4. Евдокимова Н.А. Особенности строения верхних дыхательных путей у детей с дистальной окклюзией

зубных рядов / Н.А. Евдокимова, С.А. Попов, Е.А. Сатыго // Ортодонтия. - 2009. - № 4 (48). - С. 25-27.

5. Касьянова, Т.Р. Содержание фетального гемоглобина у больных вирусными и алкогольными циррозами

печени // Материалы VII Нац. қонгресса терапевтов. - М., 2012. - С.93-94.

С. А. Гаффоров, Ш. Н. Нурова,...


background image

Доктор ахборотномаси № 2 (94)—2020

22

6. Каримов Д.М., Принципы раннего выявления и профилактика сагиттальных зубочелюстных аномалий,

диагностика и подход к лечению: Дисс. канд. мед. наук. — М., 2019. - 84 с.

7. Лосев А.В., 2005 Распространенность и механизмы развития зубочелюстных аномалий у детей и

подростков Республики Алтай: автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. мед. наук — М., 2005. - 16 с.

8. Мальцева, Г.С. Клиническое значение определения ревматоидного фактора, С-реактивного белка,

антистрептолизина-О у больных с хроническим тонзиллитом // Российская оториноларингология. -
2010. - № 4(47). - С. 45-51.

9. Муртазаев С. С. Морфометрические параметры зубов верхней и нижней челюсти у представителей

узбекской популяции / С. С. Муртазаев // Вестник Ташкентской Медицинской Академии. - Ташкент,
2016. - N1. - C. 153-155.

10. Оценка состояния системного и местного иммунитета у часто болеющих детей с патологией ЛОР

органов (Даудов Х.Ш., Саидов М.З.). // Учебно-методическое пособие. Российский университет дружбы
народов. Москва - 2007, С. 33.

11. Оценка гуморального звена иммунитета у часто болеющих детей с патологией ЛОР-органов. (Саидов

М.З., Асмалова А.М.) // «Российская оториноларингология» - 2007 - N - Приложение -С. 120-126.

12. Пантелиева Е.В. Результаты ортодонтического лечения пациентов 7-12 лет с глубокой резцовой

окклюзией (дизокклюзией) с помощью эластопозиционеров: Автореф.дисс.канд.мед.наук.- Москва.-
2009, 50 стр

13. Пиксайкина К.Г. Морфофункциональная характеристика зубочелюстной системы у пациентов с

гипертрофией носоглоточной миндалины до и после ортодонтического лечения: Дисс. канд. мед. наук.
— М., 2015. - 84 с.

14. Рябов Д.В. Оптимизация организации стоматологической помощи школьникам с флюорозом зубов //

Автореф.дисс.канд.мед.наук,-Тверь-2010. -21с.

15. Состояние местного клеточного иммунитета у часто болеющих детей с аденоидными вегетациями 11-

111 степени в зависимости от длительности заболевания (Махачева Х.Г., Нажмудинов И.И.). //
Материалы конференции «Актуальные вопросы оториноларингологии», 11-12 сентября 2008 г., г.
Москва. С. 15-17.

16. Яхина, 3. X. Клинико-статистическое и морфологическое обоснование выбора методов профилактики и

раннего лечения зубочелюстных аномалий у детей дошкольного возраста : автореф. дис. . канд. мед.
наук / 3. X. Яхина. -Казань, 1992. 25 с.

17. Am J Orthod Dentofacial Orthop. - 2015. Feb. - N.147(2). - P.214-20.
18. Am J Orthod Dentofacial Orthop. - 2018. Nov. - N.154(5). - P.718-732.
19. Kumar, T. V. U1 tras onographic evaluation of effectiveness of circumoral muscle exercises in adenotonsillec-

tomized children / T. V. Kumar, S. Kuriakose // J. Clin. Pediatr. Dent. 2004. - Vol. 29, № 1. - P. 49-55.

20. Moss-Salentijn, L. Melvin L. Moss and the functional matrix / Moss-Salentijn, L. // J. Dent. Res. 1997. - Vol.

76, № 12. - P. 1814-1817.

21. Mahony, D. Effects of adenoidectomy and changed mode of breathing on incisor and molar dentoalveolar

heights and anterior face heights / D. Mahony, A. Karsten, S. Linder-Aronson // Aust. Orthod. J. 2004. - Vol.
20, № 2. - P. 93-98.

22. Talmant, J. Nasal respiration and recurrence. / J. Talmant, J. Deniaud // Orthod. Fr. 2000. - Vol. 71, № 2. - P.

127-141. [^paHuyscK

23. Wortham, J. R. Comparison of arch dimension changes in 1-phase vs 2-phase treatment of Class II malocclu-

sion / J. R. Wortham, C. Dolce, S. P. McGorray et al. // Am. J. Orthod. DentofaciaT. Orthop. 2009. - Vol. 136,
№ 1. - P. 65-74.

Оригинальная статья

Библиографические ссылки

Алимский, А. В. Состояние временного прикуса и нуждаемость в стоматологической помощи / А. В. Алимский, а. И. Хамчишкин // стоматология. 2002. - № 2. - с. 28-29.

Белый, А. М. Количественные показатели лечения аномалий прикуса функционально действующими аппаратами в различные возрастные периоды / А. М. Белый// Ортодент-инфо. 2001. - № 3. - С. 37-39.

Gafforov S. A., blurova Sh. N., Nurov.N. В. Diagnosis, prevention and treatment of dental anomalies in children with chronic tonsillitis and chronic bronchitis. Journal of Biomedicine and Practice №4 (2019).C.71-81.

Евдокимова H.A. Особенности строения верхних дыхательных путей у детей с дистальной окклюзией зубных рядов / Н.А. Евдокимова, С.А. Попов, Е.А. Сатыго // Ортодонтия. - 2009. - № 4 (48). - С. 25-27.

Касьянова. Т.Р. Содержание фетального гемоглобина у больных вирусными и алкогольными циррозами печени // Материалы VII Нац. конгресса терапевтов. - М.. 2012. - С.93-94.

Каримов Д.М., Принципы раннего выявления и профилактика сагиттальных зубочелюстных аномалий, диагностика и подход к лечению: Диес. канд. мед. наук. — М., 2019. - 84 с.

Лосев /.В., 2005 Распространенность и механизмы развития зубочелюстных аномалий у детей и подростков Республики Алтай: автореф. дне. на соиск. учен. степ. канд. мед. наук — М., 2005. - 16 с.

Мальцева. Г.С. Клиническое значение определения ревматоидного фактора. С-реактивного белка. антистрептолизина-О у больных с хроническим тонзиллитом // Российская оториноларингология. -2010.-№4(47).-С.45-51.

Муртазаев С. С. Морфометрические параметры зубов верхней и нижней челюсти у представителей узбекской популяции / С. С. Муртазаев // Вестник Ташкентской Медицинской Академии. - Ташкент, 2016.-N1.-С. 153-155.

Оценка состояния системного и местного иммунитета у часто болеющих детей с патологией ЛОР органов (Даудов Х.Ш., Саидов М.З.). // Учебно-методическое пособие. Российский университет дружбы народов. Москва - 2007. С. 33.

Оценка гуморального звена иммунитета у часто болеющих детей с патологией ЛОР-органов. (Саидов М.З., Асмалова А.М.) // «Российская оториноларингология» - 2007 - N - Приложение -С. 120-126.

Пантелиева Е.В. Результаты ортодонтического лечения пациентов 7-12 лет с глубокой резцовой окклюзией (дизокклюзией) с помощью эластопозиционеров: Авторсф.дисс.канд.мсд.наук.- Москва.* 2009, 50 стр

Пиксайкина К.Г. Морфофункциональная характеристика зубочелюстной системы у пациентов с гипертрофией носоглоточной миндалины до и после ортодонтического лечения: Дисс. канд. мед. наук. -М„ 2015.-84 с.

Рябов Д.В. Оптимизация организации стоматологической помощи школьникам с флюорозом зубов И Авторсф.дисс.канд.мсд.наук,-Т всрь-2010.-21 с.

Состояние местного клеточного иммунитета у часто болеющих детей с аденоидными вегетациями 11-111 степени в зависимости от длительности заболевания (Махачева Х.Г.. Нажмудинов И.И.). // Материалы конференции «Актуальные вопросы оториноларингологии», 11-12 сентября 2008 г., г. Москва. С. 15-17.

Яхина. 3. X. Клинико-статистическое и морфологическое обоснование выбора методов профилактики и раннего лечения зубочелюстных аномалий у детей дошкольного возраста : автореф. дне. . канд. мед. наук / 3. X. Яхина. -Казань, 1992. 25 с.

Am J Orlhod Dentofacial Orthop. - 2015. Feb. - N.147(2). - P.214-20.

Am J Orlhod Dentofacial Orthop. - 2018. Nov. - N.154(5). - P.718-732.

Kumar, T. V. U1 tras onographic evaluation of effectiveness of circumoral muscle exercises in adenotonsillec-tomized children/T. V. Kumar. S. Kuriakose// J. Clin. Pedialr. Dent. 2004. - Vol. 29. № I. - P. 49-55.

Moss-Salentijn, L. Melvin L. Moss and the functional matrix / Moss-Salcntijn, L. // J. Dent. Res. 1997. - Vol. 76, № 12.-P. 1814-1817.

Mahony. D. Effects of adenoidcctomy and changed mode of breathing on incisor and molar dentoalveolar heights and anterior face heights I D. Mahony. A. Karsten. S. Linder-Aronson // Aust. Orthod. J. 2004. - Vol. 20, № 2. - P. 93-98.

Talmant. J. Nasal respiration and recurrence. I J. Tahnant. J. Deniaud // Orthod. Fr. 2000. - Vol. 71. № 2. - P. 127-141. [ApaHuyscK

Wortham. J. R. Comparison of arch dimension changes in 1-phase vs 2-phase treatment of Class II malocclusion / J. R. Wortham. C. Dolce. S. P. McGorray et al. // Am. J. Orthod. DentofaciaT. Orthop. 2009. - Vol. 136. № 1. - P. 65-74.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов