Профилактика сердечно-сосудистого риска у пациентов с ревматоидным артритом

CC BY f
101-104
58
7
Поделиться
Саидова, М., Ҳамроева, Ю., & Мустафаева, Ш. (2019). Профилактика сердечно-сосудистого риска у пациентов с ревматоидным артритом. Журнал вестник врача, 1(4), 101–104. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/doctors_herald/article/view/2654
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Сердечно-сосудистый риск является основной проблемой в современной медицине у пациентов с ревматоидным артритом. У этих пациентов имеет научное и практическое значение профилактика сердечнососудистых заболеваний, выявление факторов риска и прогнозирование сердечно-сосудистого риска, тем самым снижая заболеваемость, инвалидность и смертность, а также улучшая качество и прогноз пациентов. При определении частоты сердечно-сосудистых факторов риска у пациентов с ревматоидным артритом важно выявить такие показатели, как наследственность, курение, ревматоидный фактор, гиперхолестеринемия, абдоминальное ожирение и С-реактивный белок.

Похожие статьи


background image

Доктор ахборотномаси № 4—2019

100

УДК: 616.72–002.77+616.1

РЕВМАТОИД АРТРИТ БИЛАН КАСАЛЛАНГАН БЕМОРЛАРДА

КАРДИОВАСКУЛЯР ХАВФНИ ОЛДИНИ ОЛИШ

М. М. Саидова, Ю. С. Ҳамроева, Ш. А. Мустафаева

Бухоро давлат тиббиѐт институти, Бухоро, Ўзбекистон

Таянч сўзлар:

ревматоид артрит, гиперхолестеринемия, ревматоид фактор, С

-

реактив оқсил, артериал гипер-

тензия, кардиоваскуляр хавф.

Ключевые слова:

ревматоидный артрит, гиперхолестеринемия, ревматоидный фактор, С

-

реактивный белок,

артериальная гипертензия, сердечно

-

сосудистый риск.

Key words:

rheumatoid arthritis, hypercholesterolemia, rheumatoid factor, C

-

reactive protein, hypertension, cardio-

vascular risk.

Ревматоид артрит билан касалланган беморларда кардиоваскуляр хавф замонавий тиббиѐтнинг асосий

муаммоси ҳисобланади. Бундай беморларда юрак

-

қон томир касалликларини олдини олиш, хавф омилларини

эрта аниқлаш ва юрак

-

қон томир хавфини прогнозлаш, бунинг натижасида касалланиш, ногиронлик ва ўлим

кўрсаткичларини камайтириш, бемор ҳаѐт сифати ва прогнозини яхшилаш илмий ва амалий аҳамият касб
этади. Ревматоид артрит билан касалланган беморларда кардиоваскуляр хавф омиллари учраши частотасини
аниқлашда ирсийлик, чекиш, ревматоид фактор, гиперхолестеринемия, абдоминал семизлик, С

-

реактив оқсил

каби кўрсаткичларни аниқлаш муҳим аҳамиятга эга.

ПРОФИЛАКТИКА СЕРДЕЧНО

-

СОСУДИСТОГО РИСКА У ПАЦИЕНТОВ

С РЕВМАТОИДНЫМ АРТРИТОМ

М. М. Саидова, Ю. С. Ҳамроева, Ш. А. Мустафаева

Бухарский государственный медицинский институт, Бухара, Узбекистан

Cердечно

-

сосудистый риск является основной проблемой в современной медицине у пациентов с рев-

матоидным артритом. У этих пациентов имеет научное и практическое значение профилактика сердечно

-

сосудистых заболеваний, выявление факторов риска и прогнозирование сердечно

-

сосудистого риска, тем са-

мым снижая заболеваемость, инвалидность и смертность, а также улучшая качество и прогноз пациентов. При
определении частоты сердечно

-

сосудистых факторов риска у пациентов с ревматоидным артритом важно вы-

явить такие показатели, как наследственность, курение, ревматоидный фактор, гиперхолестеринемия, абдоми-
нальное ожирение и С

-

реактивный белок.

PREVENTION OF CARDIOVASCULAR RISK PATIENTS WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

M. M. Saidova, Yu. S. Hamroyeva, Sh. A. Mustafayeva

Bukhara state medical institute, Bukhara, Uzbekistan

Cardiovascular risk is a major problem in modern medicine in patients with rheumatoid arthritis. In these pa-

tients, prevention of cardiovascular diseases, identification of risk factors and prediction of cardiovascular risk are of
scientific and practical importance, thereby reducing morbidity, disability and mortality, as well as improving the
quality and prognosis of patients. When determining the frequency of cardiovascular risk factors in patients with rheu-
matoid arthritis, it is important to identify indicators such as heredity, Smoking, rheumatoid factor, hypercholesterole-
mia, abdominal obesity and C

-

reactive protein.

Ҳозирги кунда юрак

-

қон томир (ЮҚТ) тизими касалликлари дунѐ миқѐсида энг кўп

тарқалган бўлиб, ногиронлик ва ўлимнинг асосий сабабилигича қолмоқда. Кўпчилик
мутахассисларнинг фикрига кўра, бу муаммо яна бир неча ўн йиллар давомида шу
тенденцияда давом этиши кутилмоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти
экспертларининг маълумотларига кўра, барча ўлим ҳолатларининг 31% ни ЮҚТ тизими
(ЮҚТТ) касалликлари оқибатида келиб чиқади [Geneva: World Health Organization; 2017].

Ревматоид артрит (РА) билан касалланган беморларда кардиоваскуляр хавф (КВХ)

замонавий тиббиѐтнинг асосий муаммоси ҳисобланади. Йирик илмий тадқиқот марказлари-
нинг маълумотларига кўра, РА билан касалланган беморларда кардиоваскуляр патология
сабабли ўлим ҳолатлари, умумий популяцияга нисбатан кўпроқ кузатилади [5, 7].

РА билан касалланган беморларда қон

-

томир атеросклерози, юрак ишемик касал-

ликлар, инсульт ўлимга сабаб бўлиб келмоқда [2, 10].

Артериал гипертензия (АГ) КВХ нинг асосий омили бўлиб, РА билан хасталанган бе

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 4—2019

101

морларнинг кўпчилигида (16% дан 76%) учрайди [9].

РА билан касалланган беморларда ЮҚТТ хавфини шакллантиришга таъсир қилувчи

омилларни ўрганиш, ЮҚТ хавфи юқори бўлган беморларни аниқлаш, профилактик чорала-
рни оптималлаштириш ва самарадорлигини ошириш бўйича тадқиқотлар амалга оширил-
моқда [11].

Бу борада миокард инфаркти, бош мияда қон айланишини бузилиши, юрак етишмов-

чилиги каби асоратларни ривожланишининг хавф омилларини таҳлил қилиш ва индивиду-
аллаштирилган ЮҚТ хавфи йиғиндисини баҳолаш муҳим аҳамиятга эга [1, 8].

РА ли беморларда ЮҚТ касалликларини олдини олиш, хавф омилларини эрта

аниқлаш ва ЮҚТ хавфини прогнозлаш, бунинг натижасида касалланиш, ногиронлик ва
ўлим кўрсаткичларини камайтириш, бемор ҳаѐт сифати ва прогнозини яхшилаш илмий ва
амалий аҳамият касб этади. Кардиоваскуляр профилактиканинг замонавий тамойиллари,
юрак

-

қон томир хавфини шакллантиришга таъсир қилувчи омилларни ҳисобга олган ҳолда,

хавф омилларига қарши индивидуал профилактика ва кураш тамойилларига асосланган [3,
4, 6].

Тадқиқот мақсади:

РА бор беморларда кардиоваскуляр коморбид касалликлар тарки-

би частотасини ўрганиш ҳамда КВХ ни модификациялашган SCORE (mSCORE) бўйича
аниқлаш.

Материал ва услублар:

Илмий тадқиқот ишлари Бухоро вилояти кўп тармоқли тиб-

биѐт маркази ревматология бўлимида 2018 йилда ревматоидли артрит касаллиги билан ста-
ционар даволанган 35 ѐшдан 60 ѐшгача бўлган 157 нафар беморда олиб борилди. Ревматоид
артрит ташҳиси ACR (1987) ва ACR/EULAR (2010) критерийларига асосланган ҳолда
қўйилди. Ревматоид артрит билан касалланган беморларда кардиоваскуляр хавф омиллари
учраши частотасини аниқлашда ирсийлик, чекиш, ревматоид фактор, гиперхолестеринемия,
абдоминал семизлик, С

-

реактив оқсил, шу билан бирга артериал гипертензия, юрак ишемик

касалликлари, қандли диабетнинг учраши частотаси ҳам баҳоланди. Кардиоваскуляр хавф-
ни эрта аниқлашда mSCORE (SCORE/EULAR) шкаласидан фойдаланилди. EULAR қўмита-
сининг тавсиясига кўра, РА давомийлиги 10 йилдан ортиқ, серопозитив РА мавжудлиги ѐки
РАнинг бўғимдан ташқари (висцерал) ҳолатлари кузатилганда mSCORE шкаласи қўлла-
нилади[8].

Натижалар ва муҳокама.

Тадқиқот таҳлилларига кўра, аѐллар 129 (82%) ни ташкил

этади ва уларнинг ўртача ѐши 50,75 ± 6,83га, эркаклар 28 (18 %) ни ташкил этиб, уларнинг
ўртача ѐши 52,89±5,56 ѐшни ташкил этди. 51 нафар бемор 35

-

49 ѐшда, 106 нафар бемор эса

50

-

60 ѐшда эканлиги аниқланди.

Натижаларга кўра, 72% беморда серпозитив ва 28% серонегативный РА, ирсийлик

30,6%, абдоминал семизлик 34,4%, АГ 62,4%, ГХС 22,3%, беморларда аниқланди.
Тадқиқотдаги беморларнинг асосий фоизини (82%) аѐллар ташкил этганлиги сабабли чекиш
10,8% ни ташкил этди. Тадқиқот давомида хавф омилларидан АГ тарқалиши ҳам беморлар
орасида юқори даражада (62,4%) эканлиги аниқланди. Хавф омилларидан АГ тарқалиши
ҳам беморлар орасида юқори даражада эканлиги текширишларимизда аниқланди. АГ нинг
аѐллар орасида тарқалиши 58,9 % ни, эркаклар орасида тарқалиши 78,5 % ни ташкил этиб,
50

-

60 ѐшли беморларда 35

-

49 ѐшлиларга нисбатан 4,4 марта кўпроқ учради. Юрак ишемия

касаллиги (3,2%) беморда, қандли диабет 9 (5,7%) беморда кузатилди.

Хавф омиллари учрашига кўра, 1 та хавф омили 31,2%, 2 та хавф омили 20,4%, 3 та ва

ундан ортиқ хавф омиллари 26,8% учраб, 21,6% беморларда хавф омиллари умуман куза-
тилмади (1 жадвал).

Йирик илмий тадқиқотларнинг (SCORE, INTERHEART, Фременгейм) хулосасига

кўра, ЮҚТ касалликларидан юзага келадиган ўлим ҳолатларини камайтиришда энг аввало
хавф омилларини коррекциялаш муҳим аҳамият касб этади. РА бор беморларда кардиовас-
куляр коморбид касалликлар таркиби частотаси ўрганилиб, SCORE ва модификациялашган
SCORE (mSCORE) шкалалари бўйича ЮҚТ хавфи кўрсаткичларининг кардиоваскуляр

М. М. Саидова, Ю. С. Ҳамроева,...


background image

Доктор ахборотномаси № 4—2019

102

2 жадвал.

Юрак қон

-

томир асоратларини прогнозлаш.

1 жадвал.

РА билан беморларда хавф омилларининг учраши.

ҳодисаларнинг келиб чиқиш ва ривожланиш хавфи даражаларини прогноз қилишда фойда-
ланилди [5, 11]. Бунда бемор ѐши, жинси, зарарли одатлари (чекиш) ва систолик артериал
босими инобатга олинди. РА билан беморларда ЮҚТ хавфи кўрсаткичларининг аниқлаган-
да (mSCORE), SCORE шкаласи билан ҳисобланган кўрсаткич ҳар бир беморда 1,5 коэффи-
центига кўпайтирилади. Бунда 1% дан паст «паст даражадаги хавф», 1 дан 5% гача (1% ≤
5%) «ўртача хавф», 5 дан 10% гача (5% ≤ 10%) «юқори хавф», ≥10%

-

«ўта юқори хавф»

ҳисобланади.

Тадқиқот олиб борилган 157 та РА билан касалланган беморларнинг 6(3,2%) тасида

ЮИК, 9(5,7%) тасида қандли диабет (ҚД) аниқланди ва 146 та бемор mSCORE шкаласи
бўйича баҳоланди.

Натижаларга кўра, паст даражадаги хавф 45 (30,8%), ўртача хавф 81 (55,5%), юқори

даражадаги хавф 8 (5,5%), ўта юқори хавф 12 (8,2%)ни ташкил этди (2 жадвал).

Оригинальная статья

1 беморда хавф омиллари сони

157 n (%)

1 та хавф омили

49 (31,2%)

2 та хавф омили

32 (20,4%)

≥3 та хавф омили

42 (26,8%)

Хавф омили учрамаган беморлар

34 (21,6%)

Хавф омиллари структураси

157 n (%)

Ирсийлик

48 (30,6%)

Чекиш

17 (10,8%)

Семизлик

54 (34,4%)

Гиперхолестеринемия

35 (22,3%)

Артериал гипертензия

98 (62,4%)

Жами беморлар

146

SCORE

mSCORE

Паст хавф <1%

45(30,8 %)

45(30,8 %)

Ўртача хавф<5%

84 (57,5%)

81 (55,5%)

Юқори хавф<10%

12 (8,2 %)

8 (5,5%)

Ўта юқори хавф>10%

5 (3,2%)

12 (8,2 %)

Тадқиқот натижаларига кўра, SCORE ва mSCORE шкалалари билан баҳоланганда ўта

юқори хавф 8,2% ни ташкил этиб, бу SCORE шкаласи билан баҳолангандан 2,56 марта хавф
кўплигидан далолат беради (расм 1).

51 та бемор 35

-

49 ѐшни, 106 та бемор 50

-

60 ѐшни ташкил этиб, mSCORE бўйича ЮҚТ

хавфи аниқланганда 50

-

60 ѐшли беморларда 35

-

49 ѐшли беморларга нисбатан кўпроқ учра-

ди (3 жадвал).

Шундай қилиб, хавф омилларини коррекциялаш орқали касалликларни эрта профи-

лактика қилиш, ногиронлик ва ўлимни камайтиришга эришиш мумкин. Коррекция қилиш
эрта бошланганда юрак хуружларини олдини олиш мумкин. Шунингдек, хавф омилларини
адекват коррекциялаш касалликнинг барча босқичларида, ҳатто асоратлар юзага келгандан
кейин ҳам бир ҳилда самарали ҳисобланади. Хавф омилларини аниқлаш орқали юрак қон

-

томир хавфи даражасини аниқлайдиган ҳалқаро SCORE ва mSCORE шкаласини тиббиѐт-
нинг бирламчи бўғинида қўллаш бу борадаги ишларнинг самарасини оширади.


background image

Доктор ахборотномаси № 4—2019

103

3 жадвал.

Кардиоваскуляр хавф кўрсаткичлари (ѐшга нисбатан).

Расм 1. SCORE ва mSCORE бўйича тадқиқот натижалари.

М. М. Саидова, Ю. С. Ҳамроева,...

Жами беморлар

146

SCORE

mSCORE

35

-

49 (50)

50

-

60 (96)

35

-

49 (50)

50

-

60 (96)

Паст хавф <1%

41 (82%)

4 (4,2%)

41 (82%)

4 (4,2%)

Ўртача хавф<5%

7 (14 %)

77 (80,2%)

5 (10%)

76 (79,1%)

Юқори хавф<10%

2 (4%)

10 (10,4%)

4 (8%)

4 (4,2%)

Ўта юқори хавф>10%

0

5 (5,2%)

0

12 (12,5%)

Фойдаланилган адабиѐтлар:

1.

Бойцов С.А., Оганов Р.Г. От профилактической кардиологии к профилактике неинфекционных
заболеваний в России // Российский кардиологический журнал. – 2013. – № 4. – С.6

-

13.

2.

Гаспарян А.А., Меньшикова И.В., Каневская М.З. Коморбидность приревматоидном артрите:
особенности течения сердечно

-

сосудистых заболеваний // Клиническая медицина. – 2016. – № 10. –

С.745

-

753.

3.

Европейские рекомендации по профилактике сердечно

-

сосудистых заболеваний в клинической

практике (пересмотр 2016) // Российский кардиологический журнал. – 2017. – № 6. – С.34

-

35.

4.

Насонов Е.Л., Попкова Т.В. Атеросклероз: перспективы противовоспалительной терапии
Терапевтический арив. – 2018. – № 5. – С. 4–12.

https://doi.org/10.26442/tеrarkh20189054–12

5.

Попкова Т.В., Новикова Д.С., Насонов Е.Л. Сердечно

-

сосудистые заболевания при ревматоидном арт-

рите: новые данные //

Научно

-

практическая ревматология. 2016. – Т. 54. – № 2. – С. 122

-

128. https://

doi.org/10.14412/1995

-

4484

-

2016

-

122

-

128

6.

Стародубцева И.А., Васильева Л.В. Оценка факторов риска развития сердечно

-

сосудистой патологии у

больных ревматоидны мартритом // Российский кардиологический журнал. – 2016. – № 2. – С. 71

-

74.

7.

Agca R, Heslinga SC, Rollefstad S et al. EULAR recommendations for cardiovascular disease risk manage-
ment in patients with rheumatoid arthritis and other forms of inflammatory joint disorders: 2015/2016 update //
Ann Rheum Dis. – 2017. – Vol. 76. – № 1. – P. 17

-

28.

8.

Arida A, Protogerou AD, Kitas GD et al. Inflammatory Response and Atherosclerosis: The Paradigm of Chron-
ic Inflammatory Rheumatic Diseases // Int J Mol Sci. – 2018. – Vol. 19. – № 7. – P. 1890. https://
doi.org/10.3390/ijms19071890

9.

Bartoloni E, Alunno A, Gerli R. Hypertension as a cardiovascular risk factor in autoimmune rheumatic diseas-
es // Nat Rev Cardiol. – 2018. – Vol. 15. – № 1. – P. 33

-

44. http://dx.doi.org/10.1038/nrcardio.2017.118

10.

Crowson C.S.,

Gabriel Sh.E.,

Semb A.G. et al.

Rheumatoid arthritis

-

specific cardiovascular risk scores are not

superior to general risk scores: a validation analysis of patients from seven countries // Rheumatology
(Oxford).

– 2017 Jul 1. – Vol. 57. – № 7. – P. 1102

-

110. doi: 10.1093/rheumatology/kex038.

11.

England BR, Thiele GM, Anderson DR, Mikuls TR. Increased cardiovascular risk in rheumatoid arthritis:
mechanisms and implications // BMJ. – 2018. – Vol. 23. – P. 361:k1036 . doi:

https://doi.org/10.1136/

bmj.k1036

Библиографические ссылки

Бойцов С.А., Оганов Р.Г. От профилактической кардиологии к профилактике неинфекционных заболеваний в России // Российский кардиологический журнал. - 2013. - № 4. - С.6-13.

Гаспарян А.А., Меньшикова И.В., Каневская М.З. Коморбидность приревматоидном артрите: особенности течения сердечно-сосудистых заболеваний // Клиническая медицина. - 2016. - № 10. -С.745-753.

Европейские рекомендации по профилактике сердечно-сосудистых заболеваний в клинической практике (пересмотр 2016) // Российский кардиологический журнал. - 2017. - № 6. - С.34-35.

Насонов Е.Л., Попкова Т.В. Атеросклероз: перспективы противовоспалительной терапии Терапевтический арив. - 2018. - № 5. - С. 4-12. https://doi.org/10.26442/terarkh20189054-12

Попкова Т.В., Новикова Д.С., Насонов Е.Л. Сердечно-сосудистые заболевания при ревматоидном артрите: новые данные // Научно-практическая ревматология. 2016. - Т. 54. - № 2. - С. 122-128. https:// doi.org/10.14412/1995-4484-2016-122-128

Стародубцева И.А., Васильева Л.В. Оценка факторов риска развития сердечно-сосудистой патологии у больных ревматоидны мартритом // Российский кардиологический журнал. - 2016. - № 2. - С. 71-74.

Agca R, Heslinga SC, Rollefstad S et al. EULAR recommendations for cardiovascular disease risk management in patients with rheumatoid arthritis and other forms of inflammatory joint disorders: 2015/2016 update // Ann Rheum Dis.-2017.-Vol. 76,-№ l.-P. 17-28.

Arida A, Protogcrou AD, Kitas GD et al. Inflammatory Response and Atherosclerosis: The Paradigm of Chronic Inflammatory Rheumatic Diseases // Int J Mol Sci. - 2018. - Vol. 19. - № 7. - P. 1890. https:// doi.org/10.3390/ijms 19071890

Bartoloni E, Alunno A, Gerli R. Hypertension as a cardiovascular risk factor in autoimmune rheumatic diseases // Nat Rev Cardiol. - 2018. - Vol. 15. - № l.-P. 33-44. http://dx.doi.Org/10.1038/nrcardio.2017.l 18

Crowson C.S., Gabriel Sh.E., Semb A.G. et al. Rheumatoid arthritis-specific cardiovascular risk scores are not superior to general risk scores: a validation analysis of patients from seven countries // Rheumatology (Oxford). - 2017 Jul 1. - Vol. 57. - № 7. - P. 1102-110. doi: 10.1093/rhcumatology/kcx038.

England BR, Thiele GM, Anderson DR, Mikuls TR. Increased cardiovascular risk in rheumatoid arthritis: mechanisms and implications // BM.I. - 2018. - Vol. 23. - P. 361 :k 1036 . doi: https://doi.org/10.1136/ bmj.kl036

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов