STARS International University
297
Annotatsiya:
Ushbu maqolada tadbrikorlik va uni tashkil etish, kichik biznes va xususiy
tadbirkorlik faoliyatlarini rivojlatirish orqali aholining bandligini ta’minlash va shu bilan bir
qatorda ishsizlik darajasini qisqartirish masalari ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar:
tadbirkorlik, interprise, tadbirkor, biznes.
Tadbirkorlik – (inglizcha-interprise) shaxsiy daromad, foyda olishga qaratilgan
fuqarolarning mustaqil faoliyati. Bu faoliyat o‘z nomidan, o‘z mulkiy mas’uliya-
ti va yuridik shaxsning yuridik mas’uliyati evaziga amalga oshiriladi. Tadbirkor-
lik atamasi har qaysi ensiklopedik lug‘atida turlicha tushuntiriladi. Misol uchun,
“
O‘zbekiston Respublikasida tadbirkorlik to‘g‘risida
1
”
gi Qonunda tadbirkorlik
boshqacha ta’rif bilan ochib berilgan: “
Tadbirkorlik
- mulkchilik sub’yektlarin-
ing foyda olish maqsadida tavakkal qilib va mulkiy javobgarlik asosida, amalda-
gi qonunlar doirasida tashabbus bilan iqtisodiy faoliyat ko‘rsatishidir”. Bizning
fikrimizcha, tadbirkorlik atamasi boshqacharoq ya’ni: bu o‘z mohiyatiga ko‘ra in-
son faoliyatning ko‘p qirrali sohasi bo‘lib, u yangilikni yaratish bilan bog‘liq va
san’at turi kabi ijodiy jarayondir. Tadbirkorlikning mohiyatini, uning harakat va
imkoniyatlari doirasini yaxshiroq tushunib oladigan bo‘lsak, uning mohiyati va
iqtisodiyotdagi roliga bo‘lgan qarashlar tizimi rivojini tashkiliy, siyosiy - iqtisodiy
va ijtimoiy- psixologik jihatlari umumlashgan holda tahlil qilamiz. O‘zbek olimlar-
idan A.O‘lmasov va N.To‘xliyevning tadbirkorlikni “daromad keltiradigan yoki naf
beradigan xo‘jalik faoliyati sohibkorlik tijorat ishlari bilan shug‘ullanish, pul topish
maqsadida biror ish bilan band bo‘lish” , ... “...tadbirkorlik - pul topish maqsadida
mas’uliyatni zimmasiga olgan holda biron iqtisodiy faoliyat bilan shug‘ullanish”,
deb ta’riflangan.
Har sohada bo‘lgani kabi tadbirkorlikda ham maqsad va ahamiyatlari mavjud.
Tadbirkorlikning maqsadlari:
•Yosh avlodda tadbirkorlik ongini shakllantirish, ularni kichik va o‘rta korxonalar
tashkil etishga rag‘batlantirish;
•Bo‘ajak yangi va yosh tadbirkorlarni o‘z korxonalarini muvaffaqiyatli saqlash va
boshqarish uchun o‘rgatish;
1
https://lex.uz/acts/-75878
KICHIK BIZNES VA
TADBIRKORLIKNI
RIVOJLANTIRISH
https://doi.org/10.47689/STARS.univer-
s i t y - 5 - p p 2 9 5 - 2 9 8
SAITOV SIROJIDDIN ABDUVALIYEVICH
O‘zMUJF o‘qituvchisi
XAYDAROV BAXROM XOLMURODOVICH
O‘zMUJF o‘qituvchisi
SHODLIKOV DILSHODBEK ELBEK O‘G‘LI
O‘zMUJF talabasi
E-mail: dilshodbekshodlikov@gmail.com
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
298
•Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkorlarga global ishlab chiqarish va bozor
strategiyasi haqida ma’lumot berish;
•Tadbirkorlarni atrofmuhitni ifloslantirmaydigan korxonalar tashkil etishga
rag‘batlantirishdan iborat.
Tadbirkorlik ahamiyatlari:
•Tadbirkorlik aholining bo‘sh jamg‘armalarini safarbar qilish orqali kapital shakl-
lanishiga yordam beradi.
•Bu darhol keng ko‘lamli bandlikni ta’minlaydi. Shunday qilib, bu mamlakatdagi
ishsizlik muammosini, ya’ni barcha ijtimoiy-iqtisodiy muammolarning ildizini ka-
maytirishga yordam beradi.
•Tadbirkorlik mutanosib hududiy rivojlanishga yordam beradi.
•Tadbirkorlik iqtisodiy kuch konsentratsiyasini kamaytirishga yordam beradi.
•Bu boylik, daromad va hatto siyosiy hokimiyatni mamlakat manfaati uchun
teng ravishda qayta taqsimlashni rag‘batlantiradi.
•Bu kapital va ko‘nikmalarning samarali resurslarini safarbar qilishni rag‘batlan-
tiradi, aks holda foydalanilmaydi va bo‘sh qolishi mumkin.
•Tadbirkorlik, shuningdek, iqtisodiy taraqqiyotning muhim tarkibiy qismi bo‘lgan
mamlakat eksport savdosiga yordam beradi.
Aholinimh keng qatlamini tadbirkorlikka jalb qilish va ularmni daromad man-
balarini yaxshilashga qaratilgan “Har bir oila-tadbirkor”, “Yoshlar kelajagimiz”
kabi ijtimoiy dasturlar doirasida jami 13 trillion so‘mdan ziyod imtiyozli kreditlar
ajratilib, 600 mingdan ziyod oilalarni qamrab olishga erishildi. Mamlakatimizning
2018-yildagi ma’lumotga ko‘ra kichik biznesdagi bandlarning 34,2 foizi qishloq
xo‘jaligida, 12,7 foizi - sanoatda, 11,6 foizi qurilishda, savdoda 13,4 foizi va 28,1 foizi
xizmatlar sohasida band. Nimaga ushbu sohaga katta e’tibor berilayotganligini
asosiy sabablaridan biri kichik biznes sohasida ko‘proq ish o‘rinlarini yaratishga,
jahon bozoriga kirish imkoniyatlarini oshirishga yordam berib, mamkalatni eksport
salohiyati va aholi daromadlarini oshishiga imkon yaratadi.
Xulosa, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatlarini rivojlatirish orqali
aho lining bandligini ta’minlash va shu bilan bir qatorda, ishsizlik darajasini qisqa-
rtirishga erishishimiz mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar:
35.Akramovich N. A. THE PRIORITY OF USING INNOVATIVE TECHNOLOGIES
IN THE AGRICULTURAL EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research
and Trends in Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 185-191.
36.Хакимов О. М., Курбанов З. Х., Мухаммедов Ф. Реализация возможностей
получения легких наполнителей на основе меньше пластиковых почв в нашей
республике //Science and Education. – 2021. – Т. 2. – №. 5. – С. 176-181.
37.Мухтаров Б. А., Ортиков Ё. Ю. Культурное и экономическое развитие
туризма в Узбекистане //Молодой ученый. – 2016. – №. 14. – С. 375-378.
38.Rashidov U., Rashidov A. Assessment of Costs For the Quality of Logistics
Activities //INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS DIPLOMACY AND ECON-
OMY. – 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 39-43.
39.Ҳосилмуродов И., Султоналиева Г. Тафаккур услубининг фалсафий-
методологик таҳлили //Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb mua-
STARS International University
299
mmolari va rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar. – 2022. – Т. 1. – №.
1. – С. 549-551.
40.Nodira T. INNOVATIVE MANAGEMENT IN THE DEVELOPMENT OF THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and Trends in Ed-
ucational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 346-351.
41.Ali o‘g‘li A. O. STATISTICAL STUDY OF DIRECT MAINTENANCE OF SMALL
BUSINESS ACTIVITIES IN THE REGIONS //EPRA International Journal of Econom-
ic and Business Review (JEBR). – 2022. – Т. 10. – №. 6. – С. 30-33.
42.Норбеков, Х., & Туйчиева, Н. (2022). Формирование конкурентных
преимуществ компании . Zamonaviy Innovatsion Tadqiqotlarning Dolzarb Mua-
mmolari Va Rivojlanish Tendensiyalari: Yechimlar Va Istiqbollar, 1(1), 589–592. Re-
trieved from https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5351
43.Nasirov B. U., Boltaeva M. J. Genesis And Transformation Of The Public Ca-
tering System In Uzbekistan During The Soviet Period //Turkish Online Journal of
Qualitative Inquiry (TOJQI) Volume. – Т. 12. – С. 5834-5841.
44.Uchkun S., Dilshod N. PROCESS OF IDENTIFYING THE SIGNIFICANT AC-
COUNTS IN THE REVENUE CYCLE //Journal of marketing, business and manage-
ment. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 32-36.
45.Nodira T., Rashid X. PROBLEMS OF INNOVATION MANAGEMENT IN THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Web of Scientist: International Scientific Re-
search Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 11. – С. 155-164.
46.Abdusattarovich M. B. CALCULATING ECONOMIC EFFICIENCY IN THE DIG-
ITAL ECONOMY IN UZBEKISTAN //Web of Scientist: International Scientific Re-
search Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 10. – С. 1189-1194.
47.Khakimov O. SOCIAL GOALS OF STUDENTS IN HIGHER EDUCATION //In-
ternational Bulletin of Applied Science and Technology. – 2022. – Т. 2. – №. 11. – С.
55-59.
48.Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND EDU-
CATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
49.Alimov N., Gulrukh F. Dependence of psychological maturity on the strength
of family relationships //Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences. –
2022. – Т. 6. – С. 38-41.
50.Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND EDU-
CATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
51.Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
52.Nosirovich, A. N., & Umarovich, N. B. (2022). CYBERSPACE IN THE REAL
WORLD. Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences, 1(10),
410-414.
53.Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
54. Xaydarov, B., & Saitov, S. (2022). Raqamli iqtisodiyot tushunchasi va afzal-
liklari. Zamonaviy Innovatsion Tadqiqotlarning Dolzarb Muammolari Va Rivojlanish
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
300
Tendensiyalari: Yechimlar Va Istiqbollar, 1(1), 634–635. Retrieved from https://inli-
brary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5390
55.Baxrom Xolmurodovich Xaydarov, Sirojiddin Abduvaliyevich Saitov RAQAM-
LI IQTISODIYOT TUSHUNCHASI, AFZALLIKLARI AMALIY AHAMIYATI VA XORIJIY
TAJRIBA // Academic research in educational sciences. 2022. №5. URL: https://cy-
berleninka.ru/article/n/raqamli-iqtisodiyot-tushunchasi-afzalliklari-amaliy-ahami-
yati-va-xorijiy-tajriba (дата обращения: 29.11.2022).
56.Furqatov S., Toshboyev A. AMIR TEMURNING MAMLAKAT OBODONCHILI-
GI BORASIDAGI FAOLIYATI HAQIDA //Журнал истории и общества. – 2021.
– №. 2.
57.Bazarboevich R. K., Kumakovich T. A. Toponym and Ethnonyms of the Emir-
ate of Bukhara in the Late Xix and Early Xx Centuries //Vital Annex: International
Journal of Novel Research in Advanced Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 136-142.
