Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная
лингвистика
и
лингводидактика
–
Foreign
Linguistics and Linguodidactics
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/foreign-linguistics
Linguistic characteristics of tourism advertising texts
Zilola DJURAYEVA
Tashkent State University of Oriental Studies
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received July 2024
Received in revised form
10 August 2024
Accepted 25 August 2024
Available online
25 September 2024
The rapid development of tourism in the global market has
led to the emergence of new methods and approaches to
implementing linguistic creativity in tourism advertising. The
growing need and demand for travel are driving the creation of
attractive and effective advertisements, with linguistic factors
playing a crucial role in shaping such advertising. This article
highlights and classifies the linguistic features of tourism
advertising texts. Additionally, the impact of psychological and
cultural factors on effective tourism advertising is analyzed,
along with a discussion of the language tools used in travel
advertising texts. This paper has both theoretical and practical
significance, contributing to the theory of tourism advertising
from a linguistic perspective.
2181-3701
/©
2024 in Science LLC.
https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol2-iss3
This is an open-access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru
Keywords:
tourism,
tourism advertising text,
tourism language,
linguistic feature,
cultural influence,
psychological factor.
Turizm reklama matnlarining lingvistik xususiyatlari
ANNOTATSIYA
Kalit so‘
zlar:
turizm,
turizm reklama matni,
turizm tili,
lingvistik xususiyat,
madaniy ta’sir,
psixologik omil.
Dunyo bozorida turizmning jadal rivojlanishi turizm
reklamasida lingvistik ijodkorlikni amalga oshirishning yangi
usullari va yondashuvlarining paydo bo‘lishiga olib keldi.
Sayohatga bo‘lgan ehtiyoj va talabning oshishi jozibali va samarali
reklama yaratishga turtki bo‘lmoqda. Bunday reklamani
shakllantirishda lingvistik omillar muhim ahamiyatga egadir.
Ushbu maqolada turizm reklama matnlarining lingvistik
xususiyatlari yoritildi va tasniflandi. Qolaversa, samarali turizm
reklamasi uchun psixologik va madan
iy omillarning ta’siri ham
tahlil qilindi. Sayohat reklama matnlaridagi til vositalari haqida
ham so‘z yurtildi. Ushbu maqola lingvistik nuqtai nazardan
sayohat reklama nazariyasiga qo‘shgan hissasi jihatidan nazariy va
amaliy ahamiyatga ega.
1
Doctoral Student, Tashkent State University of Oriental Studies. Tashkent, Uzbekistan.
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
3 (2024) / ISSN 2181-3701
118
Лингвистическая характеристика рекламных текстов
туризма
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
туризм,
туристический рекламный
текст,
туристический язык,
лингвистические
особенности,
культурное влияние,
психологический фактор
.
Бурное развитие туризма на мировом рынке привело к
появлению новых методов и подходов к реализации
языкового творчества в туристической рекламе. Рост
потребности и спроса на путешествия стимулирует
создание привлекательной и эффективной рекламы, где
языковые факторы играют ключевую роль. В данной
статье выделены и классифицированы лингвистические
особенности текстов туристической рекламы. Также
проанализировано влияние психологических и культурных
факторов на эффективность такой рекламы, а также
рассмотрены языковые средства, используемые в текстах
туристической рекламы. Статья имеет как теоретическое,
так и практическое значение, внося вклад в развитие
теории туристической рекламы с лингвистической точки
зрения.
KIRISH
Turizm sohasidagi so‘nggi tendensiyalar va statistik ma’lumotlar uning tez
sur’atlar bilan rivojlanayotganini ko‘rsatmoqda. BMT Jahon turizm tashkilotining
(UNWTO) ma’lumotlariga ko‘ra, 2024
-yilning dastlabki yetti oyida xalqaro sayohatlar
soni pandemiyadan oldingi darajaning 96 foiziga yetgan. Taxminan 790 million sayyoh
xalqaro miqyosda sayohat qilgan, bu 2023-
yilga nisbatan 11 foizga ko‘p, ammo
2019-yilga nisbatan 4 foizga kamroqdir [1]. Bu raqamlar turizm sohasidagi raqobatning
qanchalik kuchli ekanligini ko‘rsatadi. Shunday sharoitda, sayyohlarni jalb qilishda
reklama muhim rol o‘ynaydi. Turizm reklamalarining samaradorligi esa ko‘p jihatdan
ularning lingvistik xususiyatlariga bog‘liq.
USULLAR VA ADABIYOTLAR TAHLILI
Sayohat reklama matnlarining lingvistik xususiyatlari bo‘yicha bir qator muhim
tadqiqotlar aniqlandi. Dann (1996) turizm tilining o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganib,
“turizm tili” tushunchasini kiritgan [2]. Vestito (2005) esa turizm reklamalarida
qo‘llaniladigan lingvistik strategiyalarni tahlil qilgan [3].
Rossiyalik olima Filatova (2012) esa turizm reklamalarida qo‘llaniladigan leksik
-
semantik vositalarni tahlil qilgan [5].
O‘zbek tilshunos olimlaridan Abdullayev B. o‘z tadqiqotida reklama konsepti,
funksiyalari, asosiy xususiyat va vazifalari, reklama va e’lonning farqi, reklama orqali
ommaviy madaniyatning ta’siri, reklama matnlarining tarkibiy jihatlari, lingvistik va
pragmatik xususiyatlarini o‘rgangan [4].
NATIJALAR
Turizm nutqidagi til amaliyotlari va afzalliklarni tahlil qilish turistik
imtiyozlaridagi tendentsiyalar va o‘zgarishlarni aniqlash imkonini beradi, shuningdek
marketing strategiyalarini ko‘p tilli va ko‘p madaniyatli auditoriyaga moslashtirishga
yordam beradi. Bundan tashqari, lingvistik holatni tushunish turizmning til xilma-
xilligiga turizm ta‘siri va mahalliy tillarni saqlab qolish kabi sotsiolingvistik jihatlarini
baholash uchun muhimdir. [6].
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
3 (2024) / ISSN 2181-3701
119
Adabiyotlar tahlili natijasida turizm reklama matnlarining quyidagi asosiy
lingvistik xususiyatlari aniqlandi:
Leksik xususiyatlar:
✓
Ijobiy ma’noli so‘zlarning ko‘p qo‘llanilishi (“ajoyib”, “go‘zal”, “unutilmas”)
✓
Sifatlarning faol ishlatilishi (“hashamatli mehmonxonalar”, “mashhur diqqatga
sazovor joylar”)
✓
Maxsus turizm terminologiyasidan foydalanish (“all
-
inclusive”, “charterli reys”)
Grammatik xususiyatlar:
✓
Buyruq maylidagi fe’llarning ko‘p qo‘llanilishi (“sayohat qiling”, “kashf eting”)
✓
Hozirgi zamon fe’llarining ustunligi
✓
Shaxssiz va umumshaxs gaplardan foydalanish
Uslubiy xususiyatlar:
✓
Emotsional-
ekspressiv vositalarning keng qo‘llanilishi
✓
Metafora va
o‘xshatishlardan foydalanish
✓
Ritorik savollarning ishlatilishi
✓
Bundan tashqari, turizm reklamalarida quyidagi lingvistik strategiyalar keng
qo‘llanilishi aniqlandi.
Maqsadli auditoriyaga moslashish:
✓
Turli yosh guruhlari va ijtimoiy qatlamlarga qaratilgan til vositalaridan
foydalanish
✓
Mahalliy madaniyatni aks ettirish: Mahalliy til elementlari va madaniy
tushunchalarni qo‘llash
✓
Eksklyuzivlik va noyoblikni ta‘kidlash: Maxsus leksika va iboralardan
foydalanish
TAHLIL VA MUHOKAMA
Turizm reklama matnlarining lingvistik xususiyatlari ularning asosiy maqsadi
–
potensial mijozlarni jalb qilish va sayohat qilishga undash bilan bevosita bog‘liq. Ijobiy
ma’noli so‘zlar va sifatlarning ko‘p qo‘llanilishi reklama qilinayotgan yo‘nalish yoki
xizmatning jozibadorligini oshirishga xizmat qiladi. Masalan, “betakror manzaralar” yoki
“hashamatli mehmonxonalar” kabi iboralar sayyohda ijobiy tasavvur uyg‘otadi va uning
qiziqishini orttiradi.
Buyruq maylidagi fe‘llarning faol ishlatilishi esa to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri harakatga undash
vazifasini bajaradi. “Sayohat qiling”, “kashf eting” kabi iboralar potensial mijozni qaror
qabul qilishga va xarid qilishga rag‘batlantiradi. Bu xususiyat Leech (1966) tomonidan
ta’kidlangan reklama tilining “direktiv funksiyasi” bilan bog‘liq [7].
Hozirgi zamon fe’llarining ustunligi esa reklama qilinayotgan mahsulot yoki
xizmatning dolzarbligini ta’kidlaydi. Bu, o‘z navbatida, mijozda “hozir harakatga o‘tish
kerak” degan tuyg‘uni uyg‘otadi.
Emotsional-
ekspressiv vositalarning keng qo‘llanilishi reklama matnining
ta’sirchanligini oshiradi. Metafora va o‘xshatishlar orqali murakkab tushunchalar sodda
va tushunarli tilda yetkaziladi. Masalan, “Istanbul –
yerdagi jannat” kabi metaforalar
orqali yo‘nalishning go‘zalligi va jozibadorligi ta’kidlanadi.
Maqsadli auditoriyaga moslashish strategiyasi turli ijtimoiy-demografik
guruhlarga mos keladigan til vositalarini tanlashni nazarda tutadi. Masalan, yoshlarga
qaratilgan reklamalarda zamonaviy so‘zlar va iboralar, katta yoshdagi sayyohlarga
mo‘ljallangan reklamalarda esa konservativ va an’anaviy til elementlari qo‘llanilishi
mumkin.
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
3 (2024) / ISSN 2181-3701
120
Mahalliy madaniyatni aks ettirish strategiyasi sayyohlarda autentiklik hissini
uyg‘otadi va yo‘nalishning o‘ziga xosligini ta’kidlaydi. Bu, ayniqsa, madaniy turizm
yo‘nalishlarini reklama qilishda muhim ahamiyat kasb etadi [8].
Eksklyuzivlik va noyoblikni ta‘kidlash strategiyasi esa premium
-segment
mijozlarini jalb qilishda keng qo‘llaniladi. “Dunyoda yagona”, “noyob imkoniyat” kabi
iboralar orqali mahsulot yoki xizmatning o‘ziga xosligi ta’kidlanadi [9].
Turizm reklama matnlarining lingvistik xususiyatlari faqat til vositalari bilan
cheklanib qolmaydi, balki keng qamrovli ijtimoiy-
madaniy kontekstni ham o‘z ichiga
oladi. Reklama matnlari nafaqat ma’lumot berish, balki sayyohlarning tasavvurini
shakllantirish va ularning xatti-
harakatlariga ta’sir ko‘rsatish vazifasini ham bajaradi [9].
Turizm reklamalarida qo‘llaniladigan til vositalari ko‘pincha stereotiplarni aks
ettiradi va ba’zan ularni mustahkamlaydi. Masalan, tropik mamlakatlar haqidagi
reklamalarda “Jannat”, “bepoyon qumli sohillar”, “kristall toza suv” kabi iboralar deyarli
doim uchraydi. Bu bir tomondan, sayyohlarning kutilmalarini qondirsa, boshqa
tomondan, yo‘nalishning haqiqiy madaniy va tabiiy xususiyatlarini soddalashtirib
yuborishi mumkin.
Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi turizm reklama matnlarining tabiati va
tarqatilish usullariga ham ta’sir ko‘rsatmoqda. Ijtimoiy tarmoqlar va onlayn platformalar
orqali tarqatiladigan reklama matnlari qisqa, lo‘nda va vizual jihatdan jozibador bo‘lishi
kerak. Bu esa yangi lingvistik strategiyalarni ishlab chiqishni talab qiladi. Masalan,
hashtaglardan foydalanish, emoji va boshqa vizual elementlarni matn bilan
uyg‘unlashtirish kabi usullar tobora ommalashmoqda.
Turizm reklama matnlarining samaradorligini baholashda lingvistik xususiyatlar
bilan bir qatorda psixologik omillarni ham hisobga olish muhim. Masalan, “cheklangan
taklif” yoki “maxsus narx” kabi iboralar mijozlarda shoshilinch qaror qabul qilish hissini
uyg‘otadi. Shu bilan birga, haddan tashqari bosim o‘tkazuvchi iboralardan foydalanish
salbiy natija berishi ham mumkin.
XULOSA
Muxtasar qilib aytganda,
turizm reklama matnlarining lingvistik xususiyatlari
ularning samaradorligini belgilovchi muhim omillardan biridir. Turizm reklamalarida
ijobiy ma’noli so'zlar, sifatlar va buyruq maylidagi fe’llarning ko‘p qo‘llanilishi ularning
asosiy maqsadi
–
mijozlarni jalb qilish va harakatga undash bilan bog‘liq. Emotsional
-
ekspressiv vositalar, metafora va
o‘xshatishlar reklama matnining ta’sirchanligini
oshiradi va murakkab ma’lumotlarni sodda tilda yetkazish imkonini beradi. Maqsadli
auditoriyaga moslashish, mahalliy madaniyatni aks ettirish va eksklyuzivlikni ta’kidlash
kabi lingvistik strategiyalar turli segmentdagi mijozlarni jalb qilishda muhim rol
o‘ynaydi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
UNWTO. (2024). Latest Tourism Data, UN Tourism Barometer.
2.
Dann, G. M. S. The Language of Tourism: A Sociolinguistic Perspective.
Wallingford: CAB International. 1996. p298
3.
Vestito, C. The Tourist Representation of the Italian South, Textus 18, 2005. pp.
369-80.
4.
Филатова Н. В. Жанровое пространство туристического дискурса //
Филологические науки. 2012. № 2. С. 76
-82
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
3 (2024) / ISSN 2181-3701
121
5.
Абдуллаев Б.Х. Ўзбек реклама лингвистикаси: назария ва амалиёт: Филол.
фанлари ... фалсафа доктори (PhD)... диссер... автореф. –
Андижон, 2020. –
51 б.
6.
Buzrukova M. Turistik diskursning lingvistik maqomi va o‘ziga xos
xusususiyatlari. Til, ta’lim, tarjima. 2023. 4
-son, 6-jild. 7-20 b.
7.
Leech, G. N. (1966). English in Advertising: A Linguistic Study of Advertising in
Great Britain. London: Longmans. 1966, p. 23.
8.
Thurlow, C., & Jaworski, A. Tourism Discourse: Language and Global Mobility.
Basingstoke: Palgrave Macmillan. 2010. p. 291
9.
Qodirov, A. va Rahimov, B. (2023). Turizm marketingida reklama matnlarining
lingvistik xususiyatlari.
O‘zbek tili va adabiyoti jurnali, 5(3), 78
-92.
